Se &2icbelte (Bou/ta/nt
mflAANDAG 19 SEPTEMBER 1927
No. 5673
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Se Jaargang
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal.
)nze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
co per post f2.95 per kwartaaL
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-,
taling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cenl per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.' n
Kleine advertentiên, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ven
huur, koop en verkoop f 0.50.
NUMMER BESTAAT 017 TWEE BLADEN.
BERICHT.
ij, die zich met I October a.s.
,0e Leidsche Courant" wenschen
abonneeren ontvangen tot dien
urn de courant gratis.
De Administratie.
Een katholieke H. B. S.
'oor eiken Katholieken Leidenaar, die
jt in de gemeenschap; die de belangen
_jn stad warm voelt, en die zich be
rt om God en Godsdienst ook te doen
cnnen en belijden door anderen, is het
iJaag een dag van zeer bijzondere beteo-
i.
...ndaag geschiedt officieel de overplaat-
g van de 1ste klas dor Katholieke H. B-
to Katwijk naar Leiden.
)at dit een voordeel is voor Leiden,
;oeft geen betoog, 't Is duidelijk, dat
onderwijsinrichting als deze door vele
roners der stad wordt gewaardeerd en
den ook weer meer voor velen in de bui
gemeenten zal doen zijn het centrum van
streek. Om deze reden alleen al zal
door vele niet-Katholieke Leidenaars
loeide overplaatsing van de 1ste klas
B. S van Katwijk naar Leiden wor-
toegejuicht.
Sn voor de Katholieke Leidenaars is er,
ials vanzelf spreekt, een bijzondere re-
om zich hierover hartelijk te verblij-
"Wij spreken van Katholieke L e i d e-
lars, maar eigenlijk wordt een katho-
lang van een geheele streek
it deze overplaatsing behartigd, omdat
le Katholieken in onze omgeving hun
non veel beter en veel gemakkelijker te
dden de Katholieke H- B. S. zullen kun-
in doen volgen dan te Katwijk.
Alleen als men door eenzijdigheid of
rtzichtigheid is bevangen, kan men ont-
nnen, dat het van groot belang is voor
tholieke ouders, als hun kinderen bij hun
rming op de H. B. S. onderwijs ontvan-
n, waarbij de Godsdienst niet wordt mis_
nd en wordt buitengesloten; dat naast
rmeerdering van kennis ook wordt ge-
•eefd naar opvoeding van die kinderen,
ar vorming van karakter-vaste Katho-
ken. Dit is eveneens van groot belang
lor de kinderen zelf. En de maatschappij
m alleen gebaat zijn met menschèn, die
eten wat zij willen, ook op Godsdienstig
ibied; met mannen en vrouwen van ka-
ikter, die den Katholieken Godsdienst
iar waarheid trachten te beleven.
"Wij mogen dit alles vaststellen, zonder
genspraak te vreezen, ook niet van vele
wd-denkende niet-Katholieken.
Maar wij willen dit alles niet zeggen,
inder daarbij te verklaren, dat wij in
een enkel opzicht de reputatie, waarin
nze neutrale gemeentelijke I B. S. zich
tag verheugen, wenschen te beduimelen;
it is en blijft hèèl ver van ons.
Katholieke ouders, die niet naar hun
rensch maar uit noodzaak hun zonen heb-
en laten gaan naar de neutrale H. B- S.;
katholieke ouders, die hun zonen de H. B.
onthielden, omdat zij confessioneel on-
erwijs wenschten en dit niet binnen hun
ereik lag voor al zulke ouders zal in
en vervolge in Leiden Katholiek onder
is op een H. B. S. bereikbaar zijn.
Dank aan allen, die dit mogelijk heb-
en gemaakt. Wij zouden hierbij gaarne
6a persoon in 't bijzonder noemen, maar
lens bescheidenheid dringt ons den naam
Brug; wellicht daet er zich vandaag nog
cel 'n andere gelegenheid voor om den
taam in onze kolommen te noemen.
Deze dag zal in do geschiedenis van Ka-
holiek Leiden als 'n bijzonder belangrijke
(taan opgeteekend!
BUITEHLAIIP
Volkenbond
DE VOLKENBONDSRAAD.
HongaarschRoemeensche conflict
Don spannende raadszitting.
Do Raad, in zijn nieuwe samenstelling,
Zaterdagmorgen bijeen om het rap-
te bespreken van Chamberlain met
r v°orstel tot beslechting van het Hon-
saarsch-Roemeensch conflict over de na-
natLsatie van bezittingen van Hongaar-
^o optanten in Roemenië.
Dam6' raPp°rt van Chamberlain, die sprak
hi;J^^commis3iQ van Mo zijnde
(Prino ^1^e^as en Adatsji is tot drie
lpes gekomen, waarvan de voornaam
,l« twee zijn:
oorvic vrcdesvoorwaarden niet de
sing van een algemeen plan van
agrarische hervorming uitsluiten, ook niet
voor Hongaarsche optanten;
2e. dat geen ennkele ongelijkheid be
staan mag tusschen Hongaren en Roeme
nen wat betreft den tekst en de toepassing
van die agrarische wetten.
Daarom verzocht Chamberlain den
Raad:
a. de beide partijen uit te noodigen,
zich aan die principes te houden;
b. Roemenië uit te noodigen, zijn
scheidsrechter wederom in de gemengde
arbitragereebtbank zitting te doen ne
men.
Mochten de Hongaren deze uitspraak
weigeren, dan zou de Raad twee plaats
vervangende rechters moeten benoemen.
Mochten de Roemenen weigeren, dan zou
de Raad er voor moeten zorgen, dat de ge
mengde arbitragerechtbank toch normaal
functioneeren zou. Mochten beiden weige
ren, dan zou de Raad moeten besluiten,
zijn taak overeenkomstig art. 11 van het
Pact als geëindigd te beschouwen.
Na eenig geschermutsel over de volgor
de der sprekers nam graaf Apponyi het
woord, om met zijn zwakke stem van 82-
jarigo anderhalf uur lang een zeer wel
sprekend betoog te houden om aan te too-
nen, dat hij dit rapport niet kon en niet
mocht aanvaarden. Niet slechts als Hon
gaar, maar als Volkenbonidslid, met iden-
len van een betere wereld voor oogen,
waar niemand mag toestaan, dat een pu
bliek lichaam als de Raad zich gaat bego-
ven op het terrein der jurisprudentie.
De Raad heeft geen enkele juridische
bevoegdheid om zich over de competentie
van een reeds langs berechte zaak uit te
spreken. De geheele geest van den Volken
hond, de tekst van het Pact en van het
protocol, wil dat de Raad niet als arbiter
optreedt in juridische kwesties. De Raad
is niet en mag niet worden een super-
rechtbank en heeft geen recht om de vrij
heid van pleiten in een rechtzaak van te
voren te beperken.
Indien het rapport en de daarin vervat
te principes aanvaard worden, zoo zei
Apponyi. dan zal de Volkenbond niet meer
zijn wat hij is. Dan zouden er daar wel
de gebruikelijke complimenten kunnen
werden afgestoken en deze zelfs nog wat
worden aangedikt om de werkelijkheid te
verbergen, maar dan zou een doodelijk gif
in het lichaam van den Volkenbond geslo
pen zijn.
Apponyi drong opnieuw aan op voor
legging van het geschil daar waar het be
hoort, n.l. voor het Permanente Hof van
Int. Justitie in Den Haag.
De welsprekende rede van den ouden
graaf Apponyi maakte diepen indruk.
Titulesco (Roemenië) antwoordde graaf
Apponyi en verdedigde de stelling dat
Roemenië niet voor den vrede kan in
staan als do agrarische hervorming in
gevaar gebracht wordt. De Hongaren kun
nen gemakkelijk op arbitrage aandringen,
want voor hen is het slechts een geldkwes
tie, maar voor Roemenië is het een politie
ke kwestio van leven of dood.
Nadat Chamberlain verzekerd had dat
de woorden van Apponyi niets in zijn opi
nie veranderd hadden, daar volgens de
door hem geconsulteerde rechtsgeleerden
de Raad volkomen competent is, ver
dween plotseling Jhr. Beelaerts uit de
zaal, terwijl prof. Francois zijn zetel in
nam. Daar juist velen verwachtten dat Ne
derland Hongarije zou bijspringen en
thans een voor de toekomst van den Vol
kenhond zoo gewichtig beginsel als arbi
trage uitgevochten werd. wekte 't vertrek
van onzen minisjter sterke bevreemding.
Als reden werd slechts vermeld dat hij
Maandag in Den Haag wezen moest en
dat hij daarom den middagtrein nemen
moest.
Nadat Paul-Boncour het rapport van
Chamberlain het meest rechtgeaarde en
het politiekste genoemd had, waaraan hij
zich zonder reserve aansloot, viel Strese-
1 mann Hongarije bij en ried, indien do
partijen het niet eens worden, niet de door
Chamberlain aanbevolen sancties, maar
verwijzing naar het Hof in Den Haag aan.
Stresemann herinnerde aan Briands uit
roep in de Assembléo „Naar vrede door
arbitrage", en waarschuwde nadrukkelijk
tegen de stelling dat de levensbelangen van
een land boven het principe van arbitrage
gesteld zouden worden. Do beslissing, die
men nemen ging, achtte hij van de groot
ste moreele beteekenis voor het prestige
van den Volkenbond.
De belangstelling en spanning in de
eivolle zaal was zóó groot dat zelfs gedu
rende do herhaling van Stresemann's rede
in een oorverscheurend Engelsch en
Fransch, niemand de zaal verliet.
Chamberlain, zichtbaar steeds nerveu
zer wordend, trachtte van zijn rapport
tenminste het eerste deel, waarin de drie
principes vervat zijn, waaraan een ge
mengde arbitrage-rechtbank gebonden zou
zijn, te redden door voor te stellen zijn
rapport aan te nemen tot aan de door
graaf Apponyi en Stresemann en ook in
de wandelgangen van het Palais des Na
tions door alle Volkenhonds-enthousiasten
zoo heftig bestreden sancties voor het ge
val een of beide partijen de principes niet
wilden aanvaarden. Do zeer vlotte voorzit
ter Villegas, die op verzoek van den Chi
nees deze zitting tot het einde bleef presi-
deeren ,was besluiteloos en nadat Sokal
voor Polen in een korte verklaring Roe
menië en Engeland wat was bijgespron
gen, wist do oude graaf Apponyi, die druk
met de andere leden zijner delegatie had
zitten confereeren, toch nog gelegenheid te
krijgen nog weer een uiterst helder betoog
te houden, waarin hij, met alle respect
voor de rechtsgeleerden, die Chamberlain
adviseerden, doch wélke door deze niet
genoemd waren, dezen heeren toch elk
moreel gezag ontzegde.
Titulesco hield voor Roemenië nog een
uiterst heftige redevoering, waarin hij van
de Hongaren eischte in plaats van acade
mische beschouwingen te geven, nu kort en
bondig met ja of neen te antwoorden of
zij de principes van het rapport aan
vaardden.
Toen Titulesco ten slotte op een' tecken
van zijn collega Commène, die blijkbaar
bang was dat zijn chef zich te boos ging
maken en onvoorzichtig zou worden, zijn
rede afbrak, deelde de vooriIter, die hul
peloos met zijn buren had zitten conferee
ren mede, dat het te laat geworden was
en dat men daarom de zitting verdaagde
tot Maandagmorgen tien uur. Een stem
ming durfde men dien avond niet aan,
daar men het blijkbaar in den boezem
van den Raad niet eens had kunnen wor
den.
De Commissiebcsprekingen.
Onze Nederlandsche gedelegeerde ter
volkenbondsvergadering mr J. Limburg
is gekozen tot voorzitter van de juristen
commissie, die trachten moet overeen-
s'emming tot stand te brengen tusschen
den tekst van het Haagsche ontwerp-
convenlie voor de tenuitvoerlegging in het
buitenland van vonnissen in het algemeen
cn het onlwerp-protocol voor de tenuit
voerlegging in Liet buitenland van arbi
trale vonnissen in handelskwesties, welk
protocol door de tegenwoordige volken-
hondsvergadering zou moeten worden
vastgesteld.
De arbitragegedachte heeft Zaterdag
middag in de derde ..commissie der volken-
bondsvergadering een aardige overwin
ning behaald.
Do commissie heeft in beginsel haar in
stemming uitgesproken over liet voorstel
van Nansen, dat de volkenbond een we-
reldarbitrageverdrag zou opstellen, waar
aan de onderteekendo staten zich zullen
verplichten al hun geschillen hetzij van
juridischen, hetzij van niet-juridischcn
aard aan internationale rechtspraak of
arbitrage te onderwerpen.
Voor de staten die dit verdrag zullen
onderteekenen zal dus de leemte., die in
artikel 15 van het volkenbondsvcrdrag
bestaat en waardoor onder bepaalde om
standigheden een oorlog nog gerechtvaar
digd wordt, worden weggenomen.
Het is niet de bedoeling, dat eenige
verplichting den volkenbondsstaten zou
worden opgelegd, dit verdrag te ondertee
kenen, doch men meent, dat do vaststel
ling van zulk een verdrag de staten cr toe
bewegen zal tegenover elkander iedere
oorlogsmogelijkheid uit te sluiten.
Het door Nansen ontworpen wereldar-
bitrageverdrag is door de derde commis
sie thans naar de juristencommissie ge
zonden opdat de juristen de details ervan
nader onderzoeken kunnen.
Duitschland
Het Tannenberg-gedenkteeken.
Rede van Hindenburg.
Zaterdagmiddag werd bij Hohenstein
in Oost-Pruisen het Tannenberg-gedenk
teeken ingewijd op de hoogte, waar in
1914 de Duitsche artillerie de laatste be
slissende aanval van het Duitsche leger
ondersteunde. Naast de vroegere leger
aanvoerders van de toenmaligen slag,
w.o. Generaal Ludendorff, Mackensen wa
ren ook nog tal van eeregasten, zooals de
rijkskanselier, verschenen, terwijl een
ontzaglijke mensclienmenigte, uit alle dee-
len van Oost-Pruisen bijeengestroomd^ de
plechtigheden bijwoonde. Bij deze gelegen
heid heeft ook de Duitsche rijkspresident
een rede gehouden, waarin hij plechtig de
schuld van Duitschland aan den oorlog
ontkende; de oorlog zoo zeide hij, was het
laatste middel tot zelfbehoud en met een
rein hart trok het Duitsche volk in den
oorlog, de oorlog werd met reine handen
gevoerd en Duitschland was bereid, dit
voor een onpartijdig tribunaal te bewijzen.
Na do plechtigheid vertrok Hinden
burg, enthousiast toegejuicht door de ver
tegenwoordigers van de regimenten, die
toendertijd hebben meegevochten. Tijdens
de plechtigheid cirkelden tal van vliegtui
gen boven do menigte.
Frankrijk
De betrekkingen met Rusland.
Er komt geen breuk.
De Fransche ministerraad heeft Za
terdag de kwestie der betrekkingen met
Rusland onder het oog gezien; het nemen
van een beslissing hierover was tot Bri-
and's terugkeer uit Genèvo uitgesteld.
De ministerraad heeft besloten, niet te
antwoorden op het door do Sovjetunie ge-
formuleerde pact van niet-inmenging in
eikaars binnenlandsche aangelegenheden,
daar ide Sovjets reeds op 29 November
1924 hunnerzijds volstrekt en onvoorwaar
delijk deze verplichting hebben aanvaard,
en voor nakoming dezer verplichting zal
de Fransche regeering waken.
Anderzijds was de ministerraad van
oordeel, dat op het oogenblik niets een
verbreking der betrekkingen met Rusland
rechtvaardigt.
Voorts heeft de ministerraad de kwestie
van het door de Sovjets voorgestelde non
agressiepact in beraad gehouden, daar
zulk een pact in overeenstemming is, zoo
wel met Frankrijks politiek, als met de
behoefte aan veiligheid zijner geallieerden
in Oost-Europa.
Derhalve heeft de Raad den minister
van Buitenlandsche Zaken, Briand, ge
machtigd, do onderhandelingen over zulk
een pact voort tc zetten, waarhij hij zich
tevoren de zekerheid moet verschaffen, dat
alle voorwaarden nagekomen worden, om
een zoodanig pact mogelijk te maken.
Portugal.
Complot ontdekt.
Verscheidene arrestaties
Uit Lissabon wordt gemeld, dat de Por-
tugeesche politie een politiek complot
heeft ontdekt, dat tegen, het huidige be
wind gericht zou zijn. Verscheidene bur
gers en officieren zijn gearresteerd.
Hongarije.
Geen Gcst-Locarno.
Vorklaringen van Appnyi.
De correspondent van de „Ncue Freie
Presse" had een onderhoud met graaf Al-
bert Apponyi te Genève, waarin deze als
zijn meening te kennen gaf, dat het onmo
gelijk is een Locarno voor Oost-Europa
tot stand te brengen. Een stabiele vrede
is slechts na herziening van do. vredes
verdragen mogelijk.
Apponyi is van oordeel, dat men te Lo-
aerno een fovmeele overeenkomst heeft
gesloten, voordat men het in werkelijk
heid eon's was geworden. Op dezelfde
wijze is het vroeger in de Ooslenrijk-Hon-
gaarsche monarchie toegegaan bij ieder
vergelijk mot Oostenrijk. Doordien men
tiet tevoren niet over alle punten eens
was geworden, bleek later do voosheid
van het vergelijk en gebrek aan vertrou
wen in het verzoeningswerk, wat afbreuk
aan het succes van het vergelijk moest
doen.
Te Locarno is do wensch naar verzoe
ning aan beide kanten oprecht geweest,
doch ten aanzien van de premissen voor
een moreele verzoening was men het nog
niet voldoende eens om een vergelijk in alle
onderdeelen tot uitvoering t;i l.-nnen
brengen.
Een werkelijke verzoening en een wer
kelijke vrede zijn eerst te bfreiken .innieii
do bepalingen van de vredesverdragen,
die niet het gevolg zijn van nuchtere
staatkunde overwegingen doch van do
verbittering van den oorlog en den roes
der overwinnaars verzocht worden.
Locarno is voor Hongarije geen voor
beeld tot navolging, le meer daar in Oosf-
Gentraal-Europa do omstandigheden en
de psychologische cultureele, geografisol
en economische belemmeringen veel grr
ter zijn.
BINNENLAND
Protest van R. K. Overheidspersoneel.
Tegen de salarisregeling.
In de tot aan don nok gevulde groot e
concertzaal van hot Gebouw voor Kunsten
en Weten schappen te Utrecht, heeft gister
middag de R. K. Centrale van Burgerlijk
Overheidspersoneel een protest doen hoo-
ren togen het beleid van de overheid in
zake do bezoldiging der ambtenaren. De
voorzitter van het congres, de heer F. L.
van Frytag Drabbe, memoreerde aller
eerst dat niet de ealariscommissio van
burgerlijke ambtenaren, maar de regcoring
zelf artikel 40 in het bezoldigingsbesluit
heeft gebracht. Door bet later weer uit te
lichten is, aldus spr., oen beduidende scherf
afgeslagen van het vertrouwen, dat wij
steeds in do Overheid gesteld hebben.
Toen de motie-Bulten werd aangenomen,
ging er een zucht van verademing op,
maar de rogeering heeft de motie naast
zich neergelegd. Dat is wettelijk moge
lijk, gebruikelijk echter alleen bij een re
geering, die niet op een meerderheid
steunt. Do R. K. Kamerfractie heeft ook
gesteund do motie-Van Schaik, om een
deel van hetgeen do inkomsten meer ople
veren dan verwacht werd, ten goede te
doen komen aan de ambtenaren. Thans is
aan de voorwaarden, waarvan in de motie-
Van Schaik sprake was, voldaan. Daarom
zal aan de R. K. Kamerfractie moeten
worden verzocht, op uitvoering van do mo-
tio aan te dringen- Spreker wees erop, dat
in 1924 26 müliocn meer ontvangen is dan
geraamd, in 1925 ruim 33 millioen, in 1926
ruim 31 millioen, in 1927, voor zoover be
kend, ruim 25 millioen. Het algemeen be
lang staat bij ons voorop, maar het alge
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een spannende zitting van den Volken
bondsraad. Het HongaarschRoemeensche
conflict aan de orde- Graaf Apponyi aan
het woord.
De FranschRussische betrekkingen.
Ernstig vliegongeval in New-Yersey. Ze
ven personen gedood (Luchtvaart. 2e blad)
BINNENLAND.
Een belangrijk congres inzake welvaarts-
poüiick (2de blad).
LEIDEN.
De overdacht van het rectoraat aan de
Leidsche Universiteit (2de blad).
De overgang van de 1ste klas R- K.
H.B.S. van Katwijk naar Leiden. De clfi-
ciecie opening (lsto blad).
meen belang brengt mee, dat er rust komt
onder de ambtenaren. Als de R. K. Ka
merfractie had kunnen bevroeden, dat do
heer Colijn niet juist in do toekomst zou
zien, dan zou niemand van de R. K. frac
tie met zijn voorstellen zijn meegegaan
(gejoel). Als niet alles kan worden hersteld,
dan zullen wij er op aandringen, dat toch
in de eerste plaats die ambten; cn en
werklieden beter bezoldigd worden, die sa
larissen hebben beneden het menschwaar-
dige.
UIT ÜE OMfiQEVIKG
NOORDWIJKERHOUT.
ZILVEREN PRIESTERFEEST VAN
FATHER VERMIN
Zondag j.l. vierde do Zeerecrw. heer G.
U. J. Vermin zijn 25-jarig priesterjubi
leum. Zijneerw. vierde hot jubileum in de
St. Victor-kerk, waar te 10 uur een plech
tige Hoogmis door don jubilaris werd op
gedragen
Alvorens van deze plechtigheid een.
verslag te geven willen we in 't kort eeno
levensbeschrijving laten voorafgaan
Father Vermin werd den 28en November
1876 to Noordwijkcrhout geboren. In 1892
ving hij zijne studiën aan te Voorhout op
het klein Seminarie Hageveld. In 1896
werden deze studies le Roosendaal in Let
Missiehuis St. Joseph voortgezet. Na hier
do Philosophie te hebben afgemaakt ver
trok hij in 1899 naar Mill Hill om in do
theologie te sludecren. Op 20 September
1902 werd hij priester gewijd en nog in
hetzelfde jaar vertrok hij met Mgr. Aelen
naar Engelsch Indië naar het aartsdio-
cees van Madras.
In 1903 volgde do opdracht lot het op
richten van een nieuwe Missie n.l. Mella-
wagu, waar Z.E. gedurende 10 jaar met
groot succes heeft gearbeid.
Om gezondheidsredenen keerdo hij in
1913 naar Holland terug en was hij in
1914 de secretaris van den Aartsbisschop
Mgr. Aelen gedurende diens verblijf al
hier.
Begin October 1914 keerde Z.E. naar
Madras terug en kreeg hij last om te
Phirangepuram een Gymnasium voor in-
Jandscho jougens te stichten. Tevens werd
een begin gemaakt met een klein scmina-
rio voor inlandscho priesters. In 1917
werd Z.E. verder belast met de missie
van Phirangepuram, welke de grootste
van het Aartsdiocees van Madras kan
worden genoemd. Zijneerw. was bovendien
als hoofdonderwijzer en directeur ven
bondon aan do Kweekschool voor Katho*
licke onderwijzeressen le Phirangepuram.
Zijneerw. werd in 1920 benoemd tot conj
sul tor van het Aartsdiocees le Madras.
Dat het Engelsche Gouvernement dc
werkzaamheden van Pater Vermin waar'
i deerde moge blijken uit zijne benoeming
