fWEEöEBLAD
„DE LEIDSCHE UUURMMY"
WOENSDAG 13 JULI
Een nazorg kolonie
voor tuberculoselijders.
pezer dagen werden in het .Sanatorium
cre"en Bosch te Apeldoorn nieuwe afdee-
en jn gebruik genomen voor de huls-
siiug van een 40-tal tuberculose pa-
tnten, die voor nazorg in aanmerking ko-
Hoewel dit aantal nog betrekkelijk ge-
jS) moet de totstandkoming van deze
azorg-kolonie toch als een feit van betee-
enis worden aangemerkt, omdat hiermo-
ceu geheel nieuwe waarde aan .de sana-
jumbehandeling wordt toegevoegd. En
uiet alleen omdat nu de gelegenheid
ilaat de patiënten die daaraan behoefte
ibcn ook na de gewone kuur nog gerui-
u lijd goed te verzorgen, maar ook om-
at do organisatie van de nazorg-kolonie
ïn nauwste verband houdt met een goede
irganisatie der arbeidstherapie.
Vooral in den laatsten tijd is reeds vele
aaien gebleken dat deze beide vraagstuk-
en .arbeidstherapie en nazorg, veler be-
mgstelling vragen.
Wij wijzen slechts op de oprichting van
Voreeniging „Zonnestraal" die bezig is
|n arbeidskolonie voor tuberculoselijders
a Ie richten bij Hilversum, en reeds een
jein aantaljpatiënten heeft opgenomen; op
e actie van de Nederlandsche Centrale
'ereeniging tot bestrijding der Tuberculose,
ie oen speciale nazorg-commissie vormde,
j op de werkzaamheid van de Centrale
orainissie voor Nazorg-organisaties.
De wijze waarop in het Sanatorium Berg
n Bosch deze vraagstukken zijn aange-
ikt, verdient dan ook ten volle een nade
le beschrijving.
Beeds vele jaren heeft men ingezien, dat
m Sanatorium, dat er naar streeft een
so groot mogelijk herstel van validiteit te
>jeiken, niet kan volstaan met eeu zorg-
uHige toepassing van een rust- en wan-
dkuur. Be ervaring leerde, dat op
wijze al te vaak onvoldoende blijven-
j resultaten werden verkregen en leidde
jozelf tot de opvatting, dat de sanatorium-
iur niet volledig was zonder een oefenpe-
lode in een of andere werkzaamheid, die
ooveel mogelijk met het werk dat den pa-
:ént bij zijn terugkeer in de maatschappij
wachten staat, overeenkomt. Dit begin-
tvan de arbeidskuur werd reeds voor 25
r in ons land ingevoerd door Dr. B. H.
te Hellendoorn, maar de krachtige
alwikkeling van de toepassing der arbeids-
berapie in de sanatoria voor T. b. c -lijders
i de nieuwe richting, waarin ook Berg en
bsch is gegaan, dateert eerst van de laa't-
ne «luuitrreiiseii uie verseuinemie ïicuci-
jndsche voormannen op het gebied der
b, c.-bestrijding in 1923 en 1924 naar de
tbeids- en nazorgkolonies in Engeland
laakten, hebben ongetwijfeld zeer veel bij-
jöragcn tot deze ontwikkeling.
Dr. Bronkhorst, de geneesheer-directeur
8,1 an liet Sanatorium Berg en Bosch en de
ider van deze nazorg-kolonie, en de Leer
irrarens, voorzitter van Herwonnen Le-
Biskrachc. de vereeniging die het sanato-
ioni bestuurt, legden in 1924 hun erva-
ngen en meeningen over zulk een Engel-
die studie-reis neer in de bekende brochu-
Nazorg voor Tuberculoselijders (Uitgave
itker v. d. Yegt en v. Leeuwen, Utrecht)
i gaven toen reeds de richting aan, waar
de arbeidstherapie en de nazorg zich
loest ontwikkelen om de resultaten van
t sanatoriumbehandeling van tuberculose-
;ftlers te verbeteren.
^Sindsdien heeft de leiding van Berg en
Dsch er naar gestreefd de idealen, dio
aar (oen reeds voor- oogen stonden, te
(«wezenlijken, bemoedigd door de gunsti-
ervaringen die ook elders, met name in
!l Sanatorium Maria-Oord te Gennep, in
Keifde richting werden verkregen.
li
De resultaten van dit streven, die wij de-
■r dagen onder leiding van Br. Bronck-
orst mochten zien, zijn inderdaad bijzon-
tr belangwekkend.
Voor de toepassing van de arbeidsthera-
lE!l en de nazorg heeft men de beschikking
r twee werkplaatsen, één voor de man
en één voor >ie vrouwen. Hoewel voor
jwlen tijd ruim opgezet, vragen zij thans
w »is, door den snellen groei van de werk-
tamheden, om uitbreiding. Beide werk-
balscn slaan onder "zeer bekwame artis-
e leiding.
Een groot deel van de patiënten vindt
hier gelegenheid tot passend werk. maar
ook op de terreinen en in de gebouwen
vindt men hen bezig. Er wordt immers naar
gestreefd zooveel mogelijk dat werk te ver
schaffen, dat het meest verband houdt met
het beroep en den aanleg van den patiënt.
Zoo ziet men dan ook de meest verscliilen-
de vormen van arbeidstherapie: houtbewer
king, metaalbewerking, kleermaken, boek
binden, horlogemaken, rietvlechten. tuinie
ren, weven, raffia-verwerking. waschbehan-
deling, naaien enz.
Het meest karakteristieke van de toe
passing der arbeidstherapie in het Sana
torium Berg en Bosch is, dat zij den vorm
heeft aangenomen van een commer
cieel bedrijf, natuurlijk met dien ver
stande, dat het medische hoofdzaak blijft,
omdat het doel niet anders is dan patiën
ten beter te maken, en het bedrijf slechts
middel is om dit doel te bereiken.
Om nu het karakter van commercieel be
drijf goed tot haar recht te doen komen is
een afzonderlijke organisatie gesticht, de
werkplaatsen Berg en Bosch, die beter dan
het Sanatorium, dat voor alles ziekenin-
richling blijft, de technisch-commercieele
belangen van de arbeidstherapie en de na
zorg kan behartigen.
Het beginsel om .van do arbeidstherapie-
organisatie een echte handelsonderneming
ie maken, is één van de meest essenlieele
voorwaarden om den patiënten-arbeid het
karakter van tijdverdrijf te ontnemen, en
te maken tot ernstige werken, zooals hun
dat. later te wachten slaat. Dat daarvoor
niet alleen goede werkruimten maar. vooral
ook een voldoende uitrusting met machines
en werktuigen noodig is, spreekt vanzelf.
De Werkplaatsen Berg en Bosch kunnen
thans reeds in dit opzicht aan hooge
eischen voldoen. Overal waar dit noodig
is, zijn moderne uitziekende machines ge
plaatst. grootendcels eleclrisch gedreven.
Principieel wordt bij den verkoop der
artikelen nooit gespeculeerd op den lief
dadigheidszin van bet publiek.
De Werkplaatsen Berg en Bosch staan
ook bij den verkoop op een zuiger zakelijk
standpunt, en zoeken hun afzet in de eer
ste plaats bij den handelaar, die alleen
l.oopt, als hij betere waar voor aanneine-
lijken prijs krijgt.
De producten die op de verschillende af-
aeelingcn vervaardigd worden, zijn dan
ook van de allerbeste kwaliteit, niet alleen
wat de afwerking, maar ook wat de ontwer
pen betreft. Wat wij in de artistieke toon-
kamers zagen aan speelgoed, cartonnage-
werk, weefwerk, raffiamanden, Egyptisch
vlechtwerk, zon in onze beste zaken de aan
dacht trekken. Alle ontwerpen zijn van do
leiding der werkplaatsen, Mej. E. Loke en
de Heeren J. Vcrzuu en E. de Gneudt.
Met nadruk moet erop gewezen worden,
dat tijdens .de arbeidskuur de medische
verzorging der patiënten met do grootste
nauwgezetheid wordt voortgezet, omdat
de ervaring geloond- hoeft dat juist in deze
periode van hervatting der gewone bezig
heden, bijzondere oplettendheid van den
medicus noodig is.
De organisatie der arbeidstherapie in
den vorm van een gewoon bedrijf dat ar
tikelen vervaardigd, grootendeels bestemd
voor den handel, bracht vanzelf de gelegen
heid voor zekeren vorm van nazorg, en wel
de Kolonie-Nazorg. De behoefte
daaraan heeft zich al zeer lang doen voe
len, en is vooral in deze tijden van werk
loosheid, nu zelfs een groot aantal vol
waardige arbeidskrachten niet in hun on
derhoud kunnen voorzien, nog grooler ge
worden.
Het eigenaardig chronisch karakter van
de tuberculose brengt mede, dat bij de ern
stige gevallen de reconvalesconlie zeer lang
zaam gaat. Als deze ernstige patiënten na
oen zorgvuldige soms zeer lange sanato-
riumkuur eindelijk zoover zijn gekomen dat
zij 5 uur daags in bedaard tempo kunnen
werken onder de gunstige omstandighe
den die het Sanatorium biedt, zijn zij dik
wijls nog niet ongeschikt om losgelaten te
worden, omdat bij bij terugkeer in de maat
schappij geen voldoende gunstige arbeids-
en levensverhoudingen vinden.
Als men zulke patiënten nog een half
jaar, oen jaar, of desnoods twee jaar de
gelegenheid geeft onder gunstige omstan
digheden te leven en te werken, kunnen zij
dikwijls nog tot volvalide menschen wor
den.
Soms lukt dat niet meer, en is het noodig
deze gedeeltelijk validen blijvend onder de
bescherming van een nazorg-inrichting
zooveel productieven arbeid te laten ver
richten als waartoe zij in staat zijn.
De nazorg-kolonie van Berg en Bosch
heeft als doel dergelijke patiënten te geven,
wat zij noodig hebben.
Reeds in 1925 werden enkele patiënten
cp deze wijze geholpen, en in 1926 werd
de proef tot een 14-tal personen uitge
breid.
De resultaten van deze periode, neerge
legd in het jaarverslag over 1926. waren
zoo bemoedigend, dat in dit voorjaar beslo
ten kon worden een definitiece organisatie
voor deze nazorg te maken, en wel geheel
zelfstandig ten opzichte van het Sanato
rium.
De kolonisten leven geheel gescheiden
van de sanatorium-patiënten. Zij hebben
hun eigen afdeolingen met ontspannings-
zalen, studeerkamer, lighallen en vrije
slaapkamertjes. Vooral de typische hutjes
van de mannen, naar Engolsch model ge
bouwd, lijken heel genoeglijk, en vallen dan
ook bijzonder in den smaak van tic bewo
ners.
Do kolonisten volgen een eigen leefregél,
die hun door den dokter wordt voorgeschre
ven, en die naarmate de beterschap toe
neemt, een steeds grootere mate van vrij
heid toelaat.
Er zijn er, die behalve de voorgeschreven
middagrust van 1 uur, leven en werken als
een normaal arbeider.
Het verblijf in de nazorg-kolonie is in
alle opzichten erop berekend een overgang
Ie vormen van de sanatori imkuur tot het
gewone leven van den arbeider.
In hot begin van de nazorgperiode moet
er voor elke patiënt zooveel mogelijk een
kleine bijdrage voor de kosten van huisves
ting en verpleging betaald worden. Al
spoedig ontvangt de kolonist eenig loon,
en naarmate zijn validiteit en geoefeudheid
stijgt, neemt de bijdrage die voor hem be
taald moet worden af. en wordi het werk
loon verhoogd. Er zijn thans al verschei
dene kolonisten die f 16.en 17 per
week verdienen, en dus huu onderhoud ge
heel bekostigen.
De opname in de nazorg-kolonie is be
perkt tot patiënten die een kuur in het Sa
natorium Berg en Bosch hebben doorge
maakt, en geschiedt bij voorkeur in directe
aansluiting daarmee, maar bovenal geldt
als principe, dat alléén diegenen opgeno
men worden, die de bedoeling van de na
zorg (en volle begrijpen, en gaarno in alle
opzichten willen meewerken, die dus hart
Lebben voor de zaak. Dr. Bronkhorst wijst
de nieuwelingen er altijd mot alle nadruk
op, dat de kolonisten de nazorg-kolonie als
hun eigen zaak moeten beschouwen, en
zelf dus het hardst aan den opbouw moeten
meewerken, niet alleen door met allen ijver
to werken, maar ook door den goeden geest
onder elkaar te bevorderen, en de ervarin
gen van de proefperiode zijn in dit opzicht
buitengewoon gunstig geweest. Volgens Dr
Bronkhorst is deze hartelijke toewijding,
geboren uit het zuiver inzicht en oprechte
wanrdecring van de bedoelingen van do
leiding de meest essenlieele voorwaarde om
de nazorgkolonie te doen slagen.
Uiteraard moeten wij ons beperken in
het weergeven van onze indrukken die wij
bij ons bezoek aan de Werkplaatsen Berg
en Bosch opdeden. Wie er meer van wil
weten kan de fraaie brochure Arbeidsthe
rapie en Nazorg, die door Herwonnen Le
venskracht wordt uitgegeven, aanvragen
bij het Sanatorium Berg en Bosch
In woord en beeld wordt hierin een
duidelijk overzicht van hot werk gegeven.
Ongetwijfeld verdient deze organisatie
dor arbeids-lhcrapie, en vooral de eerste
Nederlandsche nazorg-kolonie die daaruit
voortsproot, de bijzondere belangstelling,
niet alleen van degenen die zi:h meer in
liet bijzonder bezig houden mtt de zorg
voor tuberculoselijders, maar ook van ieder
ontwikkeld Nederlander die meeleeft met
het lijden xan zijn medeburgers. Want
hier wordt een charitatièf-sociaal werk ge
daan, dat hulpbehoevende tuberculoselij
ders onttrekt aan armoede en moreele
ellende, en hun in een opwekkende gezon
de omgeving een leven ven nuttigen arbeid
verschaft, waardoor zij minstens een deel.
vaak zelfs hun gehecle onderhoud kunnen
verdienen, en hen zoo weer tot blijraoodige
flinke menschen maakt.
FEUILLETON.
Ronun door Compton Mackenzie.
Vertaald door Ellen Russe.
S;
■Er ?ijn misschien duizend redenen, om
broei te laten sterven aan een onge
il «slijk. kwaal. Maar is het verstandig?
een man van de werAd zeg ik neen.
fi streelde z'n wangen met den hazopoot
igal zc een rijkeren blos. Sta me niet
LJf? ''°Ls voor te stellen, dat maar in 't
[pst fan het brutale grenst, maar als je
'ia t bemiddelen dat is heb woord,
3jr iV niet op kon komen." In z'n opge-
oadcheicl klapte Sir Percy op zijn dij,
!,ecrc hem een lcorstondigo bezorgdheid
C(r do volmaaktheid van z'n pantalon
«oorzaak le. „Bemiddeling! Natuurljjk.
ij j.w a'3 je, zooals ik zei, mijn bemid-
,lnS venscht te aanvaarden, ben ik be-
ais bemiddelaar op te treden,
•onn staarde den tooneelspcler-dircctcur
I nijdige verbazing aan. Toen liet hij
j ri-g£.an:
•Urn broer vergaat niet van den hon-
bij eet meer dan wie ik ook ken.
lijdende aan iets onge-
behalve aan luiheid. Ik wensch
met jou, of met wie dan ook, de za-
v:is mijn bloedverwanten te bespre-
jcfschoon het in de meeste gevallen,
maar al te zeer mijn eigen zaken
staat er niets voor mij te doen,"
'He Sir Percy, en trachtte zich zoo-
'Ncgclijk te troosten door het feit,
dat hij geen enkel détail van zijn kleeding
ontdekken kon. dat verbeterd kon wor
den.
- „Absoluut niets," zei John nadrukkelijk.
„Maar wat moet ik dan aan miss Car-
tright zeggen, en je moet niet vergeten,
dat ze een vroeger lid van mijn gezelschap
is, zoowel als jouw schoonzuster?"
„Dat- laat ik aan jouw over."
,,'b Is vreeselijk vervelend," mompelde
Sir Percy. „Ik dacht, dat jij zeker zou in
zien, dat het altijd veel beter is, dergelij
ke onaangename kwesties cp te lossen
buiten het gerecht, als ik uitdrukking
mag gebruiken. Ik ben zoo bang, dat miss
Carlright haar wrok zal luchten."
„Ze mag net zoo veel vuile zaakjes was-
schen als ze wil en ze dagelijks in jouw
schouwburg luchten," zei John heftig.
„Maar mijn broer George zal geen reis om
de wereld maken. Heb je me niets anders
te vragen? Niets over mijn plannen voor
de naaste toekomst?"
„Nee, nee, ik heb op 't oogenblik een
successtuk en heb in de eerste maanden
niets noodig. Je hebt mijn voorstelling ge
zien, natuurlijk?"
„Nee. ik heb ze niet gezien," zei John
kortaf.
En iocn hij de kleedkamer van den loo-
neclspclcr-directeur verliet, wist hij, dat
hij hem door die eenvoudige ontkenning
heviger gekwetst had dan door alle mo
gelijk denkbare beleedingingen.
Niettegenstaande zijn goedgeslaagde
wraakneming, verliet John locli den
schouwburg in een woedende stemming en
ging naar zijn sociëteit, hopende daar een
sympathieke toehoorder te vinden, aan
wien hij kon vertellen van Sir Percy's be
moeiziekte. En waarlijk, Sir Philip Cran-
bourne zat in een leunstoel te snurken, en
Sir Philip Cranbourne was eigenlijk een
nog groot-er man in de tooneclwereld, dan
Sir Percy Mortimer. Maar hij was toch
niet zoo verheven, dat hij niet met vreugde
een aantijging tegen den jongeren tooncel-
held zou willen aanhooren, daar hij diens
verhef!mg tot denzclfden adelijken stand,
als de zijne, zeer kwalijk had genomen.
Sir Philip echter sliep zeer vast en John
■twijfelde er aan, of hij Sir Percy voldoen
de haatte om 't prettig te vinden, dat
men hem wakker inaakrc, om iets tegen
hem te hooren vcoral wanneer het uit
den koker van een tooneelschrijver kwam,
iemand uit de minderwaardige kaste,
waarvoor Sir Philip als tooneelspeler na
tuurlijk oen diepe verachting koesterde.
Bovendien kwam John bij nader inzien
tot de overtuiging, dat het verhaal niet
alleen m het nadeel van Sir Percy zou
zijn, maai ook in zijn eigen nadeel, dus
besloot Lij maar, niets le zeggen. Toen
hij we/ging, botste hij tegen mijnheer
Winninglon— Carr aan, die hem luchtigjes
begroette.
„G'a avond, Touchwood
„Cooden avond."
„Wat heb ik Maarnet vernomen over
Hugh, dal-ie naar Sierra Leone gaat? 'n
Beetje hard, hc om 'm naar zoo'n peslach-
lige streek te zenden? Hebt U 't berichtje
in cle Pmguin niqt gezien? Dingen, die we
gaarne zouden weten, U snapt wel? Waar
om John Touchwood's broer een betrek
king in de tropen aanvaardt en of John
zelf v. cl rouwig is, om hem te zien vertrek
ken."
BINNENLAND.
NEDERLAND EN BELGIë.
Een verklaring van minister Vandervelde.
Minister VanderVelde, bij de behande
ling van de begrooting van builenlondsche
zaken in do Belgische kamer de betrekkin
gen liesprekend tussciien Nederland en
België, verklaarde het diep te betreuren,
dat do verwerping van liet verdrag van
1925 do pogingen om tot overeenstemming
tusschen beide landen to komen, heeft ver
stoord.
De onlangs door Minister Beelacrts van
Blokland afgelegde verklaringen laten in-
tusscben de hoop (lat de mogelijkheid om
lot een accoord te komen, niet is buiten
gesloten.
Minister Vandervelde is ret geheel eens
met Jhr. Beelaorls van Blokland, dat do
twoo landen niet geheel buiten elkaar kun
nen Do rechtvaardigheid van do Belgi
sche eischen inzake do communicatie-mid
delen. Eenzelfde godachtengang heerschte
op do conferentie van Londen.
Uit de vrij algemeen gehouden verkla
ringen van den Nederlandschen Minister
van Buitenlandschc Zaken valt voor ons
nog niet op te maken of hij de oplossing
van do groote vraagstukken, waarom het
hier gaat, in denzelfden geest opvat als
wij. Maar indien op de twee essenlieele
punIen: de toegangsweg lot de zee en do
verbinding mot don Rijn, men in Neder
land genegen is rekening to houden met de
belangen, welko niet alleen die van België
zijn, dan zullen do secondaire kwesties
ook gemakkelijk opgelost worden cn zal
Hol'and ons ook genegen vinden om in den
peest van vriendschappelijke samenwer
king rekening te houden mot zijn wettige
verlangens.
Om de gezindheid van het Belgische
volk ten hunnen opzichte te kennen, zou
den onze Nederlandsche naburen goed
doen niet moer waarde te hechten aan de
manifestaties van activisten dan in tcgen-
overgestelden zin aan uitingen van onte
vreden minderheden zonder belang of ver
antwoordelijkheid.
Het Be'gische volk wenscht beslist vol
doening te verkrijgen in zijn wettige, cs-
sentieele eischen maar zal zich bij zijn be
trokkingen met Holland steeds laten inspi-
reeren door den wensch naar een volko
men overeenstemming en goede verstand
houding.
HET ZEVENDE LEERJAAR.
Memorie van Antwoord.
In zijn Memorie van Antwoord op het
Voorloopig Verslag dor Eerslo Kamer
nopens het wetsontwerp tot wijziging van
de artikelen 56, 97 en 203 der Lager On
derwijswet 1920 zegt de minister van On
derwijs, dat z.i. voor het misnoegen waar
aan door cenigo leden uiting is gegeven,
dat wederom wijziging van do Lager Ou-
derwijswet 1920 is voorgesteld, geen vol
doende reden beslaat.
Hij acht het niet juist een voorstel dat
ten doel treftj nteer dan tot dusver, wacht
gelders weer in dienst te stellen, hij do
maatregelen in le deelen, die zeer nadeclig
zijn voor onsvolksondcrwijs. En evenmin
kan hij do juistheid inzien van de opvat
ting, dat dit voorstel achterwege had moe
ten blijven omdat er bezuiniging in steekt.
Verkorting van overgangs
term ij n.
Hel lid, dat het instellen van ccn ze
vende leerjaar ongewenscht acht, heeft
blijkbaar over het iioofd gezien, dat dit
leerjaar reeds in 1920 is ingesteld cn dat
het aanhangige wetsontwerp niet anders
beoogt dan den overgangstermijn, die
voor de algemecno invoering gegeven is,
eenigszins te verkorten.
Het blijkt niet, aan welke gegevens het
lid, dat deze opmerkingen heeft gemaakt,
de meening heeft ontleend, dat de kosten
van het onderwijs reeds viermaal zoo hoog
zijn als in 1914.
Het komt den minister voor, dat hier
in een niet geringe overdrijving schuilt
Doch afgescheiden daarvan meent hij.
dat do invoering van het zevende leer
jaar niet tegengehouden mag worden door
argumenten, als dit lid heeft aange
voerd
Het is tlians niet de geschikte tijd om
ingrijpende wijzigingen op hel gebied
van het lager onderwijs te gaan voorstel
len.
UIT DE RADIO-WERELD.
Programma's voor Donderdag 14 Juli.
Hilversum 1050 M.
12.00 Politieberichten.
12.352.00 Lunchmuziek door het trio
D Groene veld, viool, A. van Leeuwen cello,
P Jochemse, piano.
3.304.30 Uurtje voor wees- en zieken
huizen.
5.30^-7.15 Concert door het A. N. R. 0.-
orkost. Mevr. Sophie BothHaas, zang.
Werken van Verdi en Puccini. Egbert Veen
piano.
7.157.45 Lezing vanwege het Onder
wijsfonds voor do binnenvaart door den
heer R. G. van Ree, over: Compressori
Dieselmotoren.
7.45 Politieberichten.
10.30 Nieuwsberichten.
8.10 Christel. Radio-avond.
D a v e n t r y 1000 M.
10.4012.20 Opening van „The Scottish
National War Memorial", door deu Prins
van Wales in tegenwoordigheid van deu
Koning en de Koningin.
1.202.20 Gramofoonmuzick.
2.45 Voorlezing.
2.50 Lezing: Things which hud or spbt
themselves.
3.20 Vesper in de Westminster Abbey.
4.05 Lezing: A prince of shoppers.
4.20 Crufts Octet, en solisten (tenor,
mezzo-sopraan).
5.35 Kinderuurtje.
6.20 Landhouwberichten.
6.40 Dansmuziek.
6.50 Tijdsein, weerbericht, nieuws.
7.05 Dansmuziek.
7.20 Lezing: How a whale is caught.
7.35 Liederen van Bhrams door D. Smith
7.45 Lezing: Religious poets.
8.05 Variëté-prograrnma.
9.20 Nieuwsberichten.
9.40 Lezing: Capitals of Europe, Sofia,
Boekarest, Tirana.
9.55 Muziek voor blaas-inslrumerten 0.
Groves-sopraan.
10.5012.30 Dansmuziek.
„Radio-Paris". 1750 M.
10.5011.20 Concert.
12.502.10 Orkeslconcert.
5.055.55 Klassiek uurtie.
8.50 Populair Concert. Orkest cn sob's
ten.
9.5011.20 Dansmuziek.
Langenberg 469 M.
I.252.50 Orkestconcert.
5.506.50 Kamermuziek.
8.2010.50 Concert door hel Sledo1 ijl"
orkest Barnien-Elberfcld.
II.0511.35 Ilumor in dialect Voor
drachten.
11.3512.20 Dansmuziek.
K n i g s w u s I e r li a u S e n 1250 >f
en Berlijn 484 en 5 0 '6 M
2.505.50 l ezingen on los.e n.
5,506.50 Ot'kestcmicorl
6.508.05 T czin-on en lessen.
8.50 I.udwig Fulda-avond
10.5012.50 Dansmuziek
Hamburg» 394,7 M.
4.35 Orkeslconcert.
5.20 Dansmuziek.
6.20 Orkeslconcert.
8.20 Een zomeravond aan dc A!-', r Con
cert in hot Uhlondorster Fahrhaus.
11.10 Sluiten.
Brussel 569 M.
5.206.20 Kinderuur I jo.
8.2010 20 Galacouccrt. Versterkt cr-
Lest.
Aangenaam is bet don minister, dat
verschillende leden dit wetsontwerp toe
juichen en dat zij de beteckenis ervan ak
juist erkennen.
Dat ook voor don minister de s-medige
wederinvoering van den zevenjarigen
ieerplicht do vervulling van een zijner
liefste wcnschen is mag -bekend worden
geacht.
De lasten voor do gemeente.
De minister moge ook te dezer plaatso
waarschuwen tegen een overdreven voor
stelling van de lasten, die dit wetsont-
„Neo ik heb dal bericht niet gezien", zei
John keel.
Dc volgenden ochtend kwam er een bun
del pert uitknipsels.
„Er staat toch niets anders in, dan on
zinnig geklets," zei John togen zijn secre
taresse cn wierp het pakje in hot vuur.
„Niets, dat de moeite waard is, om in het
albino le plakken, bedoel ik."
Miss Hamilton glimlachte bij zichzelf.
HOOFDSTUK XIV.
net gesmocs van praatjes, de steek van
een schandalig bericht, zelfs de stumperige
onbeschaamdheid van den tooneelriddcr
waren den volgenden middag geheel en al
.vergoten, toen er een telegram uit Hamp
shire kwam, cm te melden, dat de oude
mevrouw Touchwood stervende was. John
vertrok onmiddellijk uit Londen, maar
toen hij in Amblcs aankwam, was zijn
moedci reeds dood.
„Zo is om vijf uur heengegaan," snikte
Erd ilil.
Misschien was het wel om een eind aan
liet huilen van z'n vrouw te maken, dat
Laurence, ten minste tijdelijk, zijn onge
loof op zij zette en even plechtig als toen
hij nog Vicar van Newton CanJover was,
beweerde ,dat de oude dame op hen allen
in d':n hemel wachtte. Hilda tobde er 't
meest over, dat zo James niet gewaar
schuwd had, dat hun mocdcr's toestand
crnsiig was.
„Ik heb wel aan Eleanor getelegrafeerd,
maar die is niet gekomen, en hoe ik er toe
kwam James en Beatrice over 't hoofd te
zien, begrijp ik niet. Maar mama verlang
de naar niemand in 't bijzonder. Nee,
Hugh zat naast haar bed en hield haar
hand vast, wat haar gelukkig maakte, en
ik was maar steeds bezig warme kruiken
to verwisselen."
In do eetkamer zat George somber to
breien
„Jo moet niet tobben, oude jonge," zei
hij U gen John mot z'n bekende voorliefde
voor kalmeerenden raad. „Jc kunt nu toch
niets meer doen. Niemand van ons kan iets
deen vóór do begrafenis, ofschoon ik aan
Eleanor geschreven heb, dat zij m'n hoo-
gen lood moet meebrengen, als zo komt."
De druk der aanwezigheid van den dood
hing zwaar over het huishouden. De ver
schillende familieleden zotten zich met
onderlinge verontschuldigende blikken aan
het souper cn niemand nam een tweodo
portie van de spijzen. De kindoren werden
fluisterend op hun manieren vermaand;
maar het werd huu aan 't verstand ge
bracht door middel van verwijtend hoofd
knikken, dat 't voor ccn kind in zoo'n tijd
wreede lichtzinnigheid was, om z'n ellebo
gen op tafel cn leggen, of z'n brood te krui
melen, of te drinken met ccn vollen mond.
Bij ccn sterfgeval werd er van hen ver
wacht, dat ze in die smart zouden deelen
en hun nieuwsgierigheid word aangemoe
digd, als zijde do geschikte uiting van
kinderlijken eerbied.
„Ja liefste Frieda, lieve grootmama zal
massa's mooie witte bloemen krijgen.
Schop niet tegen dc tafel, m'n schatje.
Denk er aan, hoe die lieve grootmama nu
uit den hemel op jo neerziet, en schop niet
tcgea den poot van do tafel, lieveling," zei
Edith met bevende stem, terwijl ze haar
dochtertjes schriel haar zachtjes streelde.
(Wordt vervolgd).
