VRIJDAG 17 JUNI 1927 LTp« p°9t 12,95 pei kwartaaL 18e Jaargang No. 5594 Eaidóoho, ©ou/to/nt ABONNEMENTSPRIJS bedraagtbl] vooruitbetaling Lelden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Aaenten 20 cent Der week 12.60 per kwartaal. j GeïUostreerd Zondagsblad la voor de Abonné's eer- baa tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- "'betaling. Aüonderlijke nnmmere 5 et-, met Geïllustreerd Üodagsblad 9 ct Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: v Gewone adverfentlën 30 cent per regil Voor Ingeionden Mededeelingen wordt het s dubbele van het tarief berekend. z Kleine adverfentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. DE STORMRAMP. Vorig bedrag J. H. te W. I 1003.37 150.— 5.— bij het R.-K. Huisvestingscom.: TM. V. R. 25.- Totaal ƒ1183.37 Het zevende leerjaar. De politieke sfeer in de Tweede Kamer I,- weer 'ns geladen. dat er al gesproken wordt over een ;abine(scrisis. Aan do orde is nl. het zevende leerjaar. Krachtens het regeeringsontwerp, dat uit iaat van de onderstelling, dat de leer dicht tot het zevende leerjaar automa- jgch wordt uitgebreid in 1930, wanneer ie onderwijsbezuininging komt te verval- >n, zullen de gemeenten vanaf 1 Jan. 1928 rerplicht zijn aan ouders gelegenheid te even. hun kinderen het zevende leerjaar platen volgen, wanneer zij dat wen ch en. De socialisten wilden in hun wets- oorslel het zevende leerjaar verplicht voor de ouders) invoeren met ingang van 'enzelfden datum. De heeren Suring (R. K.) en Albarda 'S.D.) waren van meening, dat voor het erplichfe zevende leerjaar op het oogen- lik voldoende geld in de staatskas is. Mgenoemde wilde, in tegenstelling met heer Albarda, kinderen, die den leef- ijd van 14 jaar bereiken, vrijlaten, ook al lebben ze het zevende leerjaar niet ten rolle genoten, terwijl ook tusschen de hee- ■en Suring en Albarda een verschil be- ifaat van enkele maanden omtrent het tijd- Itip van invoering van dezen leerplioht In de gisteren verschenen Memorie van Inlwoord inzake 't zevende leerjaar deelde Minister "Waszink o.m. het volgende mede: „Ook thans moet de ondergeteekende ïicb blijven verzetten tegen onmiddellijke wederinvoering van de zevenjarige leer verplichting; niet alleen omdat hij het toodzakelijk acht, dat de maatregelen om overal het onderwijs in dat leerjaar te kun- len volgen voorafgaan, maar ook omdat le Regeering de geldelijke gevolgen eener onmiddellijke wederinvoering niet voor laar rekening kan nemen". antwoord, op de vraag, welk stand- rant de Regeering zal innemen, indien oor amendeering der wetsontwerpen ge jacht zal worden herstel van dezen leer dicht op een vroegeren datum dan 1 Ja- luari 1930 te verkrijgen, ligt zegt de Minister in het voorgaande besloten -De leiding moet te dezer zake bij de Re- [eering blijven. Evenmin kan de onderge tekende zich dus thans reeds bereid ver foren de invoering daarvan op 1 Septem ber 1928 te stellen". „De Tijd" van gisteravond teekent hier bij aan: Als deze woorden iets beteekenen, dan Doet men daarin lezen, dat het Ministerie- De Geer bij de indiening van een amen dment tot wederinvoering van de zeven- arige leerverplichting vóór 1 Januari de kabinetskwestie stelt. Men zal zich herirneren^dat de Tweede inmer op 19 November 1926 met 46 tegen stemmen een motie-Suring heeft aan genomen, waarin eenzelfde wensch was gesproken. Behalve de Vrijzinnig- en ociaal-Democraten stemden 17 Katholie ken voor de motie. een meerderheid het gelijk- amendement, dat de Regeering on- Janncmelijk verklaart, mocht goedkeuren, a dan de^e meerderheid als logisch ge- van haar daad niet de taak van het -De Geer moeten overnemen? Met menige spanning wachten wij het terloop der discussie en de stemming af. BUITEWLAWD Volkenbond DE VOLKENBONDSRAAD. Vandaag reeds het einde? Dfianda verhaast vertrol. Raadszitting zal onverwachts zeer den ti, i leeds Men beëindigd wor- Tert'rek vit r?- ho.oflJz!lak ingevolge het redenm o Briand, die, om gezondheids- ten heeft t?eVe veeds Bistcimiddas veria- dor a«»n!i i1ar, meeste onderwerpen in SomiAvrl reeds tot de bijeenkomst waron a^' rrrtgesteld moesten wor- het rlftoii Raadsleden van oordeel, 'dan <aveSfu;?,U de zittin* lanser Een naSr i jktnoodlff is te rekken- band's fnJrickt uat Genève meldt dat rwanleliit' ,och <™tiger is dan Tarondersteld wordt. Be- ardnetlt s Je minister aan oogvliesontsteking en men verwacht dat hij ten minste zes volle we ken rust zal moeten nemen. De Locarno-mogendheden. De vertegenwoordigers van Frankrijk, Duitschland, Engeland, Italië Japan en België hebben het volgende communiqué gepubliceerd: Ter voortzetting van de con ferentie van 6 December hebben de leden der conferentie de kwesties onderzocht, die nog hangende waren gebleven. Zij heb ben geconstateerd, dat zekere, te Locarno geopperde denkbeelden in toepassing zijn gekomen, terwijl voor de andere de midde len zijn goedgekeurd, om de verwezenlij king daarvan ten spoedigste te verzekeren. De deelnemers aan de conferentie consta teerden opnieuw hun eenstemmig verlan gen om do politiek van Locarno voort te zetten, die reeds belangrijke reseullaten in het belang van den vrede heeft gege ven en zal blijven geven. De economische conferentie. In de openbare zitting van den Volken bondsraad is gisteren het rapport van dr. Stresemann over de economische confe rentie behandeld. Stresemann legde den Raad een resolutie voor, waarin erkend wordt, dat de conferentie haar taak ten volle heeft vervuld. De reso'utie verzocht verder het economische comité van den Volkenbond vóór de Septemberzitting een bijzondere bijeenkomst te beleggen, ten ein de een voor-onderzoek in te stellen aan gaande de resoluties, die door de econo mische conferentie zijn aangenomen. Do Raad keurde daarop met algemeene stemmen het rapport van Stresemann over de werkzaamheden der economische conferentie goed. Duitschland Tsjitsjerin te Berlijn. De Russische volkscommissaris van Bui- tenlandche Zaken Tsjitsjerin heeft giste ren afscheid genomen van rijkskanselier dr. Marx. De Duitsche gezant te Moskou, Von Brockdorf Rantzau, die op het oogen- blik te Berlijn vertoeft, was bij het onder houd tegenwoordig. Tsjitsjerin werd op de hoogte gesteld van het verloop der bespre kingen te Genève. Ook de Russische ge zant te Berlijn Krestinsky is door het Duitsche ministerie van Buitenlandsche Zaken op de hoogte gehouden. Den vertegenwoordigers der Russische politiek werd er op gewezen, welke bezwa ren hij de Europeesche mogendheden tegen de bolsjewistische buitenlandsche propaganda bestaan. Ook werd hun mede gedeeld, welken indruk het terechtstellen der politieke gevangenen te Genève heeft gemaakt en hoe men het zal opvatten, wanneer door ultimatieve stappen der Sovjet-regcering het Russisch-Poolsche conflict verscherpt zou worden. De adel in hef leger. In den Rijksdag is bij de besprekingen der begrooting van oorlog hot feit ter sprake gekomen, datde adelijke officie ren in de Rijksweer zulk een naar ver houding hoog procent uitmaken. Do nieuwe ranglijsten van het Duitsche leger voor 1927 geven hiervoor belangrij ke gegevens. Onder de 3400 officieren van de Rijksweer zijn 700 adelijke officieren, d.w.z. twintig procent. De verhouding der adelijken tot de niet-adelijken is bij lioo- gere rangen nog sterker ten gunste der eerstgenoemden. Van de veertien luitenant- generaals zijn er toen van adel, van de tien divisie-commandanten, zeven. Tien belangrijke afdeelingen van het ministerie van Verdediging staan onder leiding van adelijke officieren. Van de 46 regiments commandanten zijn 21 van adel, van de commandanten der 18 cavalerie-regimen- ten, 12. Deze merkwaardige verhouding bestaat reeds sinds de oprichting van de Rijks weer, indertijd onder leiding van generaal von Seekt en dr. Gessier tot stand geko men. De samenstelling had in alle stille plaats; in hoeverre dr. Gessier van een en ander op de hoogte was, is niet uit te ma ken. In elk geval staat vast, zegt het „Berl. Tag.", dat het voortrekken van den adel in de republikeinsche rijksweer niet min der is dan in het keizerlijke leger. Frankrijk. Communistische relletjes te Troyes. Do tusschentijdsche verkiezing in het departement van do Aube, waarbij de communistische candidaat bij de tweede stemming werd verslagen, heeft aanlei ding gegeven tot een reeks wanordelijkhe den te Troyes, de voornaamste plaats van het departement. Gisteren hebben de communisten in verband met de zitting van den gemeenteraad een oproep gedaan om demonstraties te houden, waarna de burgemeesters strooibiljetten lieten ver spreiden. waarin gewezen werd op het ge vaar van het bolsjewisme. Toen de ge meenteraad bijeengekomen was, hielden honderden communisten drie uur lang betoogingen voor het stadhuis. De politie werd met .steenen bekogeld. De menigte werd ten slotte met behulp van de brand spuit uiteengedreven. Verscheidene perso nen zijn gewond. Ierland. Een verklaring van de Valera. De Valera, de leider der republikeinen van den Ierschen vrijstaat, verklaart, dat de republikeinen in geen geval den eed van trouw aan den koning zullen afleg- gen. Wij zullen slechts trouw beloven aan de Iersche natie, zeide hij. Wanneer de partij van de Valera aan de regeering gaat deelnemen, moeten zij n.l, den eed van trouw aan den koning Hongarije. Een grensincident. Een Roemeensch soldaat gedood. Het H. K. B. meldt uit Berethyo-Ujfaha: Blijkens een mededeeling van een wacht post aan de Roemeensche grens kwam Maandagavond tusschen 10 en 11 uur een uit twee man bestaande Roemeensche mi litaire patrouille op Hongaarsch gebied. Aan de volgens het voorschrift driemaal herhaalde uilnoodiging om te blijven staan gaven de mannen geen gehdor. Een hunner liep terug naar het Roemeensche gebied, de ander begon op de Hongaarschen wacht post le vuren, die het vuur' beantwoordde De Roemeensche soldaat stortte, door een kogel getroffen, op Hongaajsch gebied ter aarde. Een Hongaarsch-Roemeensche commis sie is op de plaats van het gebeurde bijeen gekomen, teneinde een onderzoek in te stel len naar het gebeurde. Albanië Zuid-Slavisch-Albaansch conflict. Een stap der vijf mogendheden te Belgrado en Tirana. De conferentie der vijf mogendheden heeft besloten op te treden bij de regeerin gen van Belgrado en Tirana om een einde le maken aan de diplomatieke spanning tusschen beide landen. Polen. Kowerda veroordeeld. Hij krijgt levenslang. Kowerda, de moordenaar van Wojkow, is tot gevangenisstraf voor onbepaalden tijd veroordeeld. De rechtbank besloot den president der republiek te verzoeken die straf te veran deren in 15 jaren gevangenisstraf. Rusland De gespannen toestand. Onware berichten. Hoe gespannen en zenuwachtig de toe stand is tusschen Polen en Sovjet-Rusland blijkt uit de berichten van aanslagen en terechtstellingen, welke evenwel later weer moeten worden tegengesproken. Zoo wordt thans uit Moskou gemeld, dat de Poolsclie luitenant Yani, die gefusilleerd zou zijn, bij een ongeluk met een lorrie nabij Minsk ernstig gewond werd en zich in het zie kenhuis daar ter stede bevindt. Volgens een bericht uit Dantzig zou het hoofd van de crimineele politie te War schau op het hoofdstation aldaar ver moord zijn. Naar evenwel uit Warschau wordt ge meld. betreft het hier slechts een aanslag op een agent van de stationswacht. Verder wordt uit Moskou gemeld, dat de terechtstelling der ter dood veroordeelde elf personen nog niet heeft plaats gehad. Naar het heet heeft het corps diplomati que een gezamenlijk protest tegen het dood vonnis ingediend en er op gewezen, dat de terechtstelling der veroordeelden een zeer ongunstigen indruk in het buitenland te weeg zou brengen. De Gepeoe verlangt daarentegen van de regeering de voltrek king van het doodvonnis. De veroordeelden hebben tot het centraal executief comité een verzoek om gratie gericht, dat birnen driemaal vier-en-twintig uur beantwoord zal worden. Het verluidt, dat een wijziging der doodvonnissen in dwangarbeid niet uitgesloten is. Te Leningrad is een proces tegen acht Estlandscho spionnen aangevangen. Ook deze beschuldigden loopen gevaar, ter dood veroordeeld te worden. China. Noord-China tegen het Bolsjewisme. Tsjang Tso-lin leider der actio. Tsjang Tso-lin en andere leiders der noordelijken hebben een telegram rondge zonden, waarin wordt medegedeeld, dat Tsjang Tso-lin de functie op zich heeft ge nomen van opperbevelhebber der troepen Ier onderdrukking van de rooden. mHËlUS TWEEDE KAMER. OVERZICHT. Middenstandscredietbank. Het zeVende leerjaar. Met de middenstandscredietbankcn is het over het algemeene niet schitterend gcloopcn. En om een uitweg te vinden uit het moe ras werd in 1926 door Minister de Geer een commissie ingesteld waarin oa zit ting hadden Dr. van Beurden en de heer O. J. G. Struycken) tot onderzoek van de vraag, of er, zoo ja, op welke wijze, op een de levensvatbaarheid waarborgenden grondslag een centralisatie van het mid- denstandscredictwezen zou kunnen wor den tot stand gebracht. Deze commissie bracht reeds 19 April 1927 haar rapport uit. En met den inhoud van dat rapport heeft de Minister zich vereenigd. Zoodat de Minister wil bevor deren dat er zal komen een nieuwe alge meene middenstandscredietbank, N.V. Ne- derlandsche Middenstandsbank, die in de plaats komt van de in de oorlogsjaren ont stane Algemeene Centrale Bankvoreeni- ging voor den Middenstand (A.O.B.) en waaraan zullen overgaan de Centrale Boazbank en de Middenstandsbank voor Limburg, terwijl zouden worden o'verge- nomen de credietcn van dn liquideerende Haarlemsche Hanzebank. In verband daarmede kreeg de Kamer gisteren te behandelen een wetsontwerp, waarbij wordt voorgesteld de door het Rijk aan de Nederlandsche Bank verleende garantie voor credieten door haar ver leend aan de A.C.B. (tot een bedrag van 10 millioen) op de nieuwe bankinstelling over te brengen tot een maximum van 9 millioen. Er werd nogal het een en ander over gezegd, maar ten slotte werd het wetsont werp z. h. s. aangenomen. Nadat dit ontwerp was aangenomen, kon het onderwijsdebat een aanvang ne men. Op voorstel van den voorzitter wer den beide ontwerpen, dat van de regeering en van den heer Albarda gelijktijdig in behandeling genomen. In het program van actie van de R.-K. Staatspartij van 1925 staat: „Zoo spoedig mogelijke invoering van het zevende leer jaar mede in verband met de arbeidswet geving". Aan dien wensch voldoet de re geering door haar ontwerp, waarbij hot 7e leerjaar met 1 September 1927 wordt in gevoerd. Do heer Albarda wenscht op*dien datum de zevenjarige leerverplichting. De heer Suring heeft een amendement inge diend om die leerverplichting in te voe ren op 1 Jan. 1928. Krachtens ons program zouden we nu reeds voldaan kunnen zijn en dankbaar, merkte de heer van Wijnbergen op. Als er behoefte is aan een zevenjarige leerverplichting, dan zal dit blijken, als het zevende leerjaar volgens de wet over al is ingesteld, aldus zegt spreker. De ouders hebben dan gelegenheid, door hun kinderen er heen te zenden, te toonen, dat het werkelijk een volkswensch is. De atmosfeer was, teen de heer Albar da sprak, direct geladen. In zijn rede drukte de heer Albarda (S.D.) zijn spijt erover uit, dat de minister van fi nanciën er niet was, die de uitvoering van de moties der Kamer geweigerd heeft. De aanwezigheid van den minister-president zou hoffelijker en moediger zijn geweest, aldus de heer Albarda. Dat bezorgde hem een terechtwijzing van den heer De Geer, die toevallig nog in de Kamer kwam en verklaarde, dat hij geen schijn van een uit- noodiging had gehad, om aanwezig te zijn. Anders zou hij er stellig van den begin ne af aan geweest zijn. Van gebrek aan moed was geen sprake, maar wel van een incorrectheid van den hqer Albarda, zei de minister. Toen de heer Albarda van deze opmer kingen een persoonlijk feit maakte en het woord vroeg, heeft de voorzitter hem dit geweigerd, omdat de minister-president zijn rede slechts had onderbroken. Mor genmiddag krijgen we dus het staartje van deze woordenwisseling, waarin de heer Al barda stellig heeft overdreven, zooals hij overdreef met zijn heele pleidooi voor het zevende leerjaar op een oogenblik, dat de regoering geen geld genoeg in kas meent to hebben. Wij verwijzen verder naar de driestar in dit nummer. OPENBARE PROCESSIES. Vragen van een Christ-Hist. Kamerlid. Door het Tweede Kamerlid den heer Krijger (C.H.) zijn aan den Minister van Justitie do volgende schriftelijke vragen gesteld 1. Is hot juist, dat op Zondag 19 Juni a.s., gedurende het octaaf van het H. Sa cramentsfeest, onder het lof in den na middag het H. Sacrament, voor hot eerst sedert eeuwen, in Steenbergen buiten de kerk zal worden rondgedragen? 2. Behoort Steenbergen tot de ge meenten in Noord-Brabant, waarin, vol gens het besluit van 23 April 1822, litt. W. 4, het houden van openbare processies is toegelaten onder voorwaarde, dat zulks zonder interrupties altijd heeft plaats ge had? 3. Indien Steenbergen niet behoort tot do in vraag 2 bedoelde gemeenten en blij ken mocht, dat inderdaad het voornemen bestaat tot de in vraag 1 bedoelde han deling, is de Minister dan bereid te be vorderen, dat aldaar niet zal worden ge handeld in strijd met het bepaalde in het tweede lid van art. 171 van de Grondwet? HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De zitting van den Volkenbondsraad zou reeds heden beëindigd worden door het vervroegd vertrek van Briand. Briand is ongesteld. De moordenaar van den Sovjetgezant Wojkof krijgt levenslang. BINNENLAND. De nieuwe middenstandscrediet-centra- le heeft de Tweede Kamer goedgekeurd. Debat over het zevende leerjaar. (Over wicht, 1ste blad). De stand der Rijksmiddelen. (1ste blad). Ledental der R.-K. Werkliedenverbond. (3de blad). Prof. dr. A. K. M. Noyons. (1ste blad). Onze Geïllustreerde Pagina De photo-pagina geeft o.m. photo's van: verschillende gebeurtenissen op licht- vaartgebied; de bouw van de eerste stuw- brug over de Maas. Dank zij de waakzaamheid van wakkere lieden als de Krijger kan Nederland rustig zijnP PROF. DR. A. K. M. NOYONS. Te Utrecht benoemd. Bij Kon. Besluit is als opvolger vau prof. Zwaardemaker benoemd aan de Rijksuniversiteit te Utrecht in de facul teit der geneeskunde om onderwijs te ge ven in de physiologic tot gewoon hoog leeraar dr. A. K. M. Noyons, hoogleeraar aan do R.-K. Universiteit te Leuven. De nieuwe katholieke hoogleeraar aaD oen onzer openbare universiteiten is thans 46 jaar en werd in Utrecht geboren, als zoon van oen schoolhoofd Reeds als student onderscheidde hij zich als een knap en voor zijn overtuiging uitkomend student. Na zijn promotie werd hij assistent ;n do physiologic bij zijn voorganger prof Zwaardemaker. Na oenige jaren als zoo danig werkzaam te zijn geweest, vestigde hij zich als arts te Utrecht. Niet lang bleef hij daar, want de katho lieke universiteit van Leuven had den jongen geleerde spoedig ontdekt; aan de vaderlandsche universiteiten was voor den katholieken geleerde in die dagen nog zoo goed als geen plaats, en zoo werd hij in 1912 benoemd tot hoogleeraar aan do universiteit van Leuven, welke benoeming hij aanvaardde. Daar vestigde hij spoedig zijn naam als een zeer bekend medicus en ook schreef hij, verschillende wetenschappelijke wer ken op physiologisch gebied De handen met het moederland verbrak hij echter nooit en op de vergaderingen van de Ned. Voreeniging tot beoefening der wetenschappen onder Katholieken was hij een gaarne geziene gast. Toen deze vereeniging drie jaar geleden nog onder voorzitterschap van Prof Struycken to Scheveningen haar congres hield, trad prof. Noyons als inleider op In zijn dankwoord wees prof. Struycken er op, hoe jammer het was, dat Belg dezen ge'eerde aan een van zijn universi teiten een onderdak moest geven, en hij sprak de hoop uit, dat een der Leerstoelen in de geneeskunde aan een onzer vader landsche universiteiten voor den Neder- landschen katholieken geleerde zou wor den beschikbaar gesteld Minister Waszink heeft thans aan den wensch van den te vroeg overleden prof Struycken gehoor gegeven en aan de Utrochtscho universiteit, in welks nabij heid prof. Noyons geboren werd en waar aan hij zijn medische studies vo bracht, een Leerstoel voor hem beschikbaar ge steld. Dat prof. Noyons dit vereerend aanbod, hetwelk voor hem zooveel aantrekkelijks moest hebben, aanvaardde, lag voor de hand, maar is ook voor ons land zeker een gelukwensch waard. In Leuven zal men den gevieroen hoog leeraar met leedwezen zien vertrekken. DE RIJKSMIDDELEN. Do Rijksmiddelen hebben in Mei jl. bijna 48X millioen gulden opgebracht; over de eorste vijf maanden van het jaar ruim 10 millioen méér dan in het overeenkomstige tijdvak van 1926. De Rijwielbelasting bracht in Mei jl. 399.426 op, tegen 327.270 in Mei 1926. De Wegenbelasting bracht in de maand Mei jl. 4.037.726.85 op. DE R. K. RADIOGIDS. HH. DD. HH. do Aartsbisschop en de Bisschoppen van Nederland achten zich verplicht de katholieken van Nederland er op te wijzen, dat met 1 Juli a.s. zal ver schijnen de R. K. Radio-Gids met volle dige programma's, zoodat er voor de ka-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1