Tweede Blad.
Zaterdag 30 April 1927
ORATORIUM „FRANCISCÜS".
Waarvoor strijdt China?
:i>'
rm,
jlag ik eens even „den Omroeper" spe
en ?oor een mooie zaak?
Die mooie zaak is het oratorium „Fran-
kub" van Edgar Tinei.
Diasdag 10 Mei a.s. zal het 's avonds te
,clit uur ten gehoore worden gebracht in
|e groote Stadsgehoorzaal. Grooto affi-
met kunstvolle teekeningen en klei-
zonder teekening verkondigen ons
i alle deelen van de stad.
[k noem die uitvoering „een evenement"
do katholieken van Leiden en om-
ireken. Vooreerst om het oratorium zelf.
[et is waariijk niet het eerste het beste.
Ongetwijfeld is het niet het gomakkelijk-
Itc En dat is misschien de reden, waarom
|el nog zoo zelden in ons land word uit-
fcvoerd. Maar zooals de heer Aug.
5meU. directeur van de R. K. Leidsche
Oratoriumvereeniging en leider ook van
Jit oratorium, in zijn lezing erover dezer
Jagen aantoonde het munt uit door bij-
jondero muzikale schoonheden, en daar-
ecboven streelt het het gehoor door trcf-
ade melodieën.
Vervolgens is het nog een evenement om
omlijsting, waarin het staat. En die
omlijsting noem ik nog niet zoozeer het
poote aantal zangers en zangeressen, die
iet uitvoeren, maar vooral het Residentie-
crkest, dat het begeleidt, en de solisten,
er in optreden, om nog maar niet to
opreken van den dichterlijken tekst en de
(éoooe woorden, waarop het oratorium is
getoonzet.
Waarlijk, het Franciscus-comité, dat het
inntief nam tot deze uitvoering, kon ons
geen mooiere buitenkerkelijke herdenking
den wereldberoemden Poverello van
Jssisië verschaffen.
Het heeft daarvoor blijkbaar geen kos-
>n en moeiten gespaard.
En de vele zangers en zangeressen, die
lich bereid verklaarden, dit werk uit te
roeren, hebben er niet tegen op gezien,
dikwijls avond aan avond te komen repe
lleren.
Laten wij, katholieken van Leiden en
[instreken, nu eens toonen, dat wij dit al-
la weten te waardeeren. Niet met woor-
m, maar met daden. Wij moeten er heen,
de Stadsgehoorzaal vullen tot in de
titerete hoeken. Geen plaats moet er on-
lezet blijven. En daarom, allen als één
ejq naar Dieben Maarsmanssteeg, Hui
lers Haarlemmerstraat en Geijer Boter-
Aii narkt. Niet op het laatste nippertje. Maar
tonder uitstel. De eerste dagen van de vol-
week moeten alle kaarten reeds zijn
liWerkocht. Dat zal een reden zijn tot te-
ÏIN tredenheid voor het comité, en een voldoe
ning en prikkel tevens voor de werkende
Men van het oratorium.
Katholieken van Leiden on omstreken,
bistert, bid ik U, naar
DEN OMROEPER.
iêiG
iereseeiqde Berichiefii
ONGELUKKEN.
Onder de vrachtauto.
Twee dooden.
Gistermorgen even voor twaalf uur heeft
a de Iristraat te 's-Gravenhage een droe-
|ig ongeval plaats gehad.
Een 2i-jarig jongetje, A. G., wonende in
i fi? straat speelde met zijn vierjarig broer-
het trottoir.
Onverwacht liep het knaapje den rijweg
i?, juist toen een vrachtauto van de Z.H.
ferbrouwerij, komende van het Gouden
togenplein, voorbijging;
Vóórdat de chauffeur den wagen tot stil—
tond had kunnen brengen, was. een der
Hterwielen reeds over den kleine heen-
ftgaan. Het kind bleek vrijwel op slag
fe zijn gedood
Donderdagavond ora half zes is te
Tilburg op het Heuvelplein de 15-jarige
boodschappenjongen W. Oostendorp door
een vrachtauto van de stoom ververij do
Regenboog aangereden en gedood.
Electrische treinwagen ontspoord.
Geen persoonlijke ongelukken
Gistermorgen is nabij de Loolaan te
's-Gravenhage een Electrische treinwagen
ontspoord, üm 10.35 vertrok een trein, die
uit drie wagens bestond, naar Schevenin-
gen, Toen de trein bij de werkzaamheden
aan de Loolaan gekomen was, moest er
over het linker spoor gereden worden, om
dat men aan het rechter spoor eenige werk
zaamheden had te verrichten. Reeds waren
de eerste twee wagens de wissel gepas
seerd, toen deze onder den laatsten motor
wagon B 9002 (een 2de klasse rijtuig) te
rugsloeg. Gevolg was, dat deze motorwagen
ontspoorde, maar eerst nog een tiental me
ter verder gesleept werd en toen buiten do
rails stond. De wielen waren in het grind
gedrongen
Direct werd de wagen losgekoppeld en
moesten de passagiers van wie er geen
een letsel gekregen had overstappen in
de andere wagens, welke naar Schevenin-
gen doorreden Daarna werd met do op
ruimingswerkzaamheden begonnen. Hot
verkeer op de baan was natuurlijk versperd
Trein 11.04 uit Scheveningen reed via Leid-
schendam naar Den Haag.
Om kwart over drie was men met de op
vijzeling zoover gevorderd, dat uit Den
Haag een motorwagen kwam om den wa
gen op de rails te trekken. Dit gelukte,
waarop beide wagens naar Scheveningen
doorreden.
Trein 335, de eerste, welke op den ont
spoorden trein volgde, kon weer gewoon
over het linkerspoor doorrijden. De hoofd
lijn RotterdamDen Haag ondervond uit
den aard der zaak geen vertraging.
De geheele vertraging op de baan den
HaagScheveningen was ook niet groot,
slechst de trein van 11 04 uit Scheveningen
moest omrijden.
Dit kon natuurlijk door den winterdiensl
omdat er nu slechts enkele treinen rijden.
Men verzekerde ons, dat het ongeval bij
normalen dienst niet plaats had kunnen
hebben. Gistermiddag zou officieel naar de
oorzaak van de ontsporing een onderzoek
ingesteld worden
Overreden.
Tc Eenta is een zoontje van den arbeider
Pel bij het spelen onder een wagen geko
men. Met ernstige verwondingen is de klei
ne naar het ziekenhuis te Groningen ver
voerd
Auto tegen een huis.
Op het Zieken te 's-Gravenhage, reed
Donderdagmiddag, ongeveer halfvier een
auto uit Rotterdam, bestuurd door J. P. C.
Plotseling sloeg het stuur van den auto
naar rechts om, vermoedelijk, doordat de
wagen in aanraking kwam met een stil
staande handkar, 't Gevolg was, dat de
auto tegen de deur van perceel Zieken 89
reed. De dames J. D. en G. M., wonende
op het Hofspui te Rotterdam werden ge
wond. De eerste brak haar neusbeentje en
moest ter verpleging worden opgenomen
in het Gemeente-Ziekenhuis aan den Zuid-
wal. Mej. G. M. kreeg een snijwond aan
den pols cn kon na verbonden te zijn weer
naar huis terug keeren.
Auto tegen koe.
Te Delft is Donderdag omstreeks half
zeven de groentenhandelaar Boomkens met
zijn vrachtauto tegen een koe gereden wel
ke plotseling dwars voor de auto sprong.
De heer B. die over de weg werd geslin
gerd is er vrij goed afgekomen. Het rund
werd zwaar verwond en de auto nagenoeg
geheel vernield.
Een baal op het hoofd.
Donderdag heeft de 44-jarige P. v. O.,
wonende Tweevrienienstraat te Vlaardin-
gen, terwijl hij op het terrein van de Eer
ste Nederlandsche Coöperatieve Kunst-
mestfabriek aldaar bezig was balen mot
kunstmest door middel van een stapelma
chine op een lorrie te laden, door onoplet
tendheid een baal tegen het hoofd gekre
gen, waardoor hij achterover van de lorrie
sloeg en ernstig aan hoofd en rug werd
gekwetst. Dr. Birnie, die do eerste genees
kundige hulp verleende, constateerde ern
stige inwendige verwondingen, en achtte
overbrenging n°ar het zwdrcnhiiis noodza
kelijk, waar dc getroffene gistermorgen is
overleden.
Geen kinderspeelgoed.
Toen het 12-jarig zoontje van L. te Fin-
sterwolde gelegenheid had een windbuks
in handen te krijgen, ging plotseling do
haan over. De kogel trof zijn spoelkame
raadje, zoontje van S., in het voorhoofd.
Eeu geneesheer haalde de kogel er uit. De
wachtmeester D. nam het to gevaarlijke
speelgoed in beslag en maakte verbaal op.
De aanranding bij Zeist.
Een aanklacht wegens valsche aangifte
is ingediend tegen den 15-jarigen fabrieks-
jongen te Zeist, die J)ü de politie te Zeist
melding maakte van een aanranding met
geweldpleging en diefstal door twee auto
mobilisten. Eindelijk is de jongen komen
vertellen, dat hij niet werd aangerand, doch
was meegereden, waarbij de automobilisten
zouden hebben geadviseerd om een aan
randing op te disschen om zijn telaat in de
fabriek komen to verklaren. Van deze auto
mobilisten is echter nog niets bekend ge
worden, zoodat ook dit wel weer fantasie
kan blijken van den jongen, die reeds een
voorwaardelijke veroordeeling achter den
rug heeft.
Het geduld uitgeput.
Mej. v. M. bewoonde met man en kind
al geruiraen tijd een kamer aan-de Linker
Rottekade te R'dam, welke haar door J S
was in huur gegeven. Deze wilde het gezin
reeds geruimen lijd niet langer huisvesten,
doch kon hen niet wegkrijgen. Toen de
vrouw met het kind van drie maanden
Donderdagavond was uitgegaan, sloot hij
de deur af, zoodat zij er niet meer in kou.
BijDa den geheelen nacht liep de dakloozo
op straat, totdat, gistermorgen te ongeveer
vijf uur, haar geduld was uitgeput en zij
een ruit insloeg De politie kwam eraan te
pas, deze nam de vrouw mee naar het bu
reau. waar zij met het kind het laatste deel
van den nacht doorbracht. Gistermorgen
werd zij, nadat verbaal tegen haar was op
gemaakt wegens vernieling, heengezonden
De onvoorzichtige loodgieter.
Aan den Sc herrenbergweg te Beekber
gen ontstond Donderdag brand in een dub
bel woonhuis, bewoond door de wed. Van
de Hel en voor andere helft door den land
bouwer F. W. Bloemink.
De brand is veroorzaakt door een lood
gieter, die tijdens het herstellen van do
dakgoot op onnoodige en onvoorzichtige
wijze zijn brandende lamp in aanraking
bracht met het stroodak, dat onmiddellijk
brand vatte, met het gevolg, dat het geheele
perceel afbrandde. Van den inboedel kon
weinig worden gered. Verzekering dekt do
schade.
Drie landhuizen verbrand.
Gistermorgen omstreeks half elf is ver
moedelijk door onvoorzichtigheid van een
der werklieden brand uitgebroken in do
onbewoonde landhuizen aan de Roode Laan
te Voorburg. Naar het schijnt is eerst het
dak aangetast. Daar de huizen met riet
zijn afgedekt, stond het bovengedeelte spoe
dig in lichte laaie en breidde de brand zich
uil over het overige gedeelte der huizen.
Met het blusschingswerk kon weldra een
aanvang worden gemaakt en hoewel men
aanvankelijk met gebrek aan water had te
kampen, konden weidra de belendende per-
ceclcn mei drie stralen worden bespoten.
Te 12 uur liet het zich aanzien, dat de drie
huizen geheel in de asch zouden worden
gelegd.
De burgemeester was bij den brand aan
wezig De huizen waren tegen brand ver
zekerd.
Jeugdige dieven.
Do politie te Hoogozand heeft de hand
gelegd op twee jeugdige rijwieldieven,
broers van 12 en 14 jaar, uit de Leliestraat
to Groningen, die 's avonds te half elf be
zig waren rijwielen te ontvreemden uit do
vestibule van hotel Faber te Hoogezand.
Uit het voorloopig verhoor bleek, dat de
deugnieten per vrachtauto de provincie iu-
gingen, om daar hun slag to slaan en dat
de oudste in Groningen reeds vier rijwie
len had gestolen. De politie in Groningen
werd telefonisch verzocht de ouders te
waarschuwen. In hoeverre ze schuldig
staan aan verschillende rijwieldiefstallen
in de provincie, waarvan men tot dusverre
vruchteloos de daders zoekt, zal moeten
blijken. Ze zijn naar Groningen getrans
porteerd.
De Sch. 64 vlot.
Nadat gistermorgen het restant der la
ding haring gelost was, is meu gistermid
dag begonnen met het afslecpen van het
schip dat in de haven van Scheveningen
gestrand was. Dit werk werd nog aanmer
kelijk vergemakkelijkt door het gunstige
weder, maar ook stond er veel water. Na
eenige vergecfscho pogingen werd het
schip door de sleepboot van v. d. Tak vlot-
gcbracht, en heel langzaam de haven bin
nengebracht. Dat het schip zoo diep ligt
komt door het vele zand, dat gelijk met het
zeewater naar binnengestroomd is. Eerst
op de helling gal men kunnen vaststellen
hoe groot do schade is.
Frauduleus bankroet.
De graanhandelaar W. L., to Voorthui-
ze'u, die in staat van faillissement verkeert,
is, als verdacht zich aan frauduleus bank
roet tc hebben schuldig gemaakt, gearres
teerd en gevankelijk naar Utrecht overge
bracht.
Dc gccdgeloovige koster.
Toen de koster van de Aloysiuskerk to
Utrecht gisterenmorgen^ de klokken go-
luid had on hij uit den klokkentoren in
do kerk was teruggekeerd, merkte hij
daar een individu op van omstreeks vijf
tig jaar, gekleed in een grijze jas, mol
gleufhoed. Up dc vraag van den koster
wat do man daar deed, antwoordde ilezo
werkloos te zijn en dozen nacht in hot
kerkgebouw te hebben geslapen. De koster
nam hiermee genoegen en de ongenoodo
gast verdween om n el meer terug te kee
ren Even later constateerde de koster
dat allo offerblokken geleegd waren en
thans was liet hem niet moeilijk de fei
ten lo combineeren. De dader was in-
tusschen gevlogen. „U. D."
Redder gehuldigd.
Gisterochtend is aan schipper A. Tuk
van ïerbeiden, gemeente Monster, reeds
6U jaar lang op de reddingsboot van de
Noord- en Zuid-Hollandscho maatschap
pij tot redding van schipbreukel.ngen als
roergunger werkzaam, door den burge
meester van Monster, den heer G. W.
Kampschöer, de medaille in zilver vaa
de rederalion Nationale de Sauvetage de
Paris uitgereikt. Do medaille ging verge
zeld van een diploma. De plechtigheid
had plaats ten ra&dhuize te Monster, in
bijziju van alle ambtenaren ter secretarie
en den gemeentesecretaris, den heer A. L.
van Luik, leider van de oefeningen
van do reddingsboot der N. en Z.-H. Mij.
tot redding van schipbreukelingen.
Schipper Tuk, d.e 77 jaargpud wordt,
heeft meer dan 100 mensclien het leven
gered, waarbij 39 van de Solo van den
liollandsclien Lloyd, die bij storm op de
kust van Terheiden vastliep en dreigde
uileen geslagen te worden en 11 van do
Gelderland van den Hollandschen Lloyd
te Hoek van Holland. Hem zijn reeds
toegekend con gouden medaille van Prins
Hendrik in verband met de Solo-reddin
gen, de aan de Orde van Oranje-Nassuu
verhouden eeremedaillo in zilver en do
eercmeda.lle van do N. en Z.-H. Mij. tot
redding van schipbreukelingen.
Schipper Tuk is bij de overhandiging
van de Fransche onderscheiding toege
sproken door den burgemeester van Mon
ster en den gemeentesecretaris.
Geheime gedistilleerd-installatie.
Kommiezen hebben Woensdagmiddag
bij J. W. le Loerik, in de gemeente Hou
ten, een installatie tot vervaardiging van
alcohol in beslag genomen.
Buiten!. Berichten
ONGELUKKEN
DE MISSISSIPPI OVERSTROOMINGEN.
Dc doorbraak met succes uitgevoerd.
Een Reutcr-telegram uit New-Orleans
meldt, dat gisterenmiddag de met dynamiet
ondermijnde Mississippi-dijk bij Poydras,
vijftien mijlen ten zuiden van Ncw-Orle-
ans, in do lucht is gevlogen. Dc operatie
verliep met volledig succes.
Bij de ontploffing van het dynamiet werd
een geweldige hoeveelheid zand en modder
honderd voet de hoogte in geslingerd en
met donderend geweld stortte zich het wa
ter in de gevormde bres.
Een telegram uit Vciksburg bericht, dat
op twee punten, en wel L»ij Brunswick cn
bij Bollingfort do Mississippi-dijk voor
den drang vaa bet water is bezwcekn.
Uit particuliere bron \yordt gemeld, dat
tusschen anderhalf en twee millioen balen
katoen door do overstrooming zullen wor
den getroffen.
Volgens een rapport van Hoover wordt
het verlies aan menschcnlevens op het
oogenhlik op 300 geschat, terwijl do scha
de nu reeds meer dan 500 millioen be
draagt.
De ligging van No w-0 r 1 e au s.
Over do Mississippi-rivier en de ligging
van New-Orloans lezen wij nog in de „Ti
mes";
Ieder voorjaar voert de grooto Mississip
pi-rivier hoogwater en dreigt mot onheil
en vernieling do lager gelegen landen,
waar vele steden beneden het stroompeil
liggen
De eenige bescherming wordt gevormd
door een wal van aarde, steen, takken, enz.
die in voorbije jaren is opgericht en tel
kens, bij elk opnieuw dreigend gevaar, is
versterkt, teneinde do rivier in toom t
houden binnen haar eigen bedding.
Om dezen tijd vat» hef laar keert het
overstroomingsgevaar voor New-Orleans
telkens terug, want ook deze stad ligt, zoo
als men weet, lager dan do rivierbedding.
Als men boven op den rivierdjik loopt,
ziet men het water van den stroom bijna
tot den top van den dijk reiken on aan den
anderen kant, 10 of 15 voet lager dan do
wnleropporvlakle, nederzettingen, omgeven
door vriendelijke tuinen, bloescmondo hoo
rnen en plantingen en alles, wat op vrede
lievende ui'verheid en welvaart wijst.
Een dijkdoorbraak beteokent een ramp,
gelijk die in 1890 is voorgevallen, toen do
rivier nabij New-Orlcans buiten haar bed
ding trad en groote verwoestingen aan
richtte.
Wordt dc dijk weggeslagen, dan wordt
New-Orleans een moeras, zooals het voor
meer dan 200 jaren terug was, toon het
eerste bolwerk tegen de overstrooming werd
opgericht
Alles, wat tot de Mississippi buhoort, is
grootsch. Er bestaat geen tweede rivier zoo
in de wereld, wanneer we haar groote zij
rivieren: Missouri, Ohio, de Arkansas en de
Roode'Rivier bij haar mogen rekenen.
Geen andere stroom heeft zulk een leng
te, of zulk een watervolumen
Eén der grootste overstroomingen van
baar zij-rivieron was die van de Ohio in
1913, toen groote schade werd aangericht
nabij Wheeling cn Cincinnati!
Do grootste Mississinpl-overstroomingen
herhalen zicb met een tusschentijd van
tien jaar. Het smeltwater van sneeuw en
ijs in booger gelegen gebieden, doet den
stroom zwellen in begin Maart, do lente
regen doet er liet zijne hij in April en de
rivier wast steeds sterker tot Juni toe
Soms ontstaat er een springvloed, waar
bij het water meer dan 50 voet rijst en
groote stukken land onder doet loopen
net is intusschen nog lang niet zeker,
dat de kunstmatige dijkdoorbraak te Pov-
dras (beneden New-Orleans) voldoende
zal zijn om l 1 in redden
Ontsporing van con personentrein.
Tengevolge van oen ontsporing van een
personentrein bij Gera in Thuringen,
waarbij 7 wagons kantelden, is een vrouw
gedood en werden twaalf personen zwaar
gewond.
Aardschok op Réunion.
Uit Saint Denis (Réunion) wordt ge
meld: Een vuurspuwende berg is gaan
werken en heeft den bodem eonor rivier
dertig meter verhoogd Dc aardschok ging
gepaard met een vurigen gloed en eeu
oorverdoovend geraas
Te St Benoit vernielde een waterhoos
een fabriek van conserven, een b:oscoop
en een brug. Eén persoon word gedood
Te Salazic Imd een aardverschuiving
plaats. Een weg werd in een ravijn her
schapen: een aantal huizen en een brug
werden vernield Hierbij werden eon per
soon gedood en verscheidenen gewond.
Het geheimzinnigs jade-collier.
„Aan J. van N.".
Een New-Yorksch bankier, onlangs van
een zakenreis uit China teruggekeerd,
bracht voor zijn vrouw een jade-collier
door Frits Wirtz: Dr. h. c.
ij Kandarijn Ill-tlasse van den Dubbelen
Draak van China.
IL
Engeland ondervindt de schade.
fo China heerseht thans een geweldige
toortsachtige vrees voor het „Impcrialis-
i welke de geschiedenis ons tot dus-
toffe nog niet heeft geleerd.
Het was de nationale Vrijheidsbeweging
15 dezen angst heeft doen ontstaan en
voren heeft weten te brengen.
yeze nationale Vrijheidsbeweging is tot
toden toe in China niet achterwaarts,
tuar in tegendeel steeds voorwaarts ge-
f Mo.
was Engeland, die hiervan do
schade heeft moeten ondervinden,
d heel natuurlijk is, omdat Engeland's
doeds-sfeer in China zich over meer dan
van het geweldige groote Chineescho
uitstrekt.
Opvallend is het ook, dat de vrijheids-
.^ging zich juist het meest in dat ge-
te van China heeft ontplooid,
w is den lezer bekend, dat de onder
j J^tionale regeeringsbewind staande
R eelen ^an het Chineesche Rijk juist
- Q Engeland den scherpsten strijd voe-
J zoodat het thans voor Engeland in
niet alleen eene politieke, eene eco-
--IIi' maar °°k hoofdzakelijk een
'Se-kwcstie geworden is.
-u prestige-kwestie ook voor alle lan
cet koloniaal bezit.
apanners, die den thans ingetreden
1 toestand als zeer critiek beschouwen, steu
nen Tsjang Tso Lin.
Amerika,, dat een grooten angst voor
den tocnemenden bolsjewistischen invloed
in China heeft, verheugt zich anderzjids
dat do Engelsche interessen-sfeer in China
langzamerhand geringer wordt.
Japan en Amerika kozen beide de afge
brokkelde deelen van de Engelsche in
vloedssfeer aan zich te trekken. Vandaar
de voortdurende oneenigheid tusschen de
Europeesche mogendheden in China.
De veelkoppige draak.
Het front der mogendheden staat thans
tegenover een Chineesche draak met op
z'n minst drie koppen, die woedend naar
elkander bijten. In het Noorden staat het
leger van Tsjang Tso Lin, strijdend tegen
de troepen der Zuidelijken, of als men ze
zoo noemen wil, tegen do Kantonneezen,
aanhangers dor Kwo Min Tang. Maar deze
zijn onderling ook weer verdeeld en zijn
in twee regeeringen uiteengevallen, n.l. de
communistische regeering van Hankau en
de gematigde regeering van Tsjang Sjek
te Nanking.
Engeland is er thans in geslaagd, door
de steeds grooter wordende troepenzendin
gen, een internationaal eenheids-front in
China te trekken. Nu kan dat leger bij do
hevige Chineesche broedertwisten nog voor
een groot deel een passieve houding aan
nemen.
Maar hoe zal zijne positie in den toe
komst gaan worden? Mocht een der par
tijen er in slagen de algeheelo leiding in
China to nemen, dan komt Engeland voor
een eenheidsfront te staan.
En dan is het gedaan met de concessies
en de invloedsfeeren der mogendheden.
Het is trouwens de vraag, wat er nu nog
kan gered worden uit den huidigen chaos.
Engeland probeert door een toegevende
en tegemoet komende houding tenminste
nog te behouden wat er te houden valt.
Wat er geannexeerd werd.
Engeland heeft in den loop dor ja
ren do volgende territoiren geannexeerd:
Hongkong (1842), Keulung (1860), Burmah
(1880), Sikkün (1890) en Tebikuan (1905).
Japan annexeerde het volgende: de
Liu Kiu-cilanden (1874), Taiwan en het
Pen Hu-eiland (1895) en Korea (1910).
Frankrijk annexeerde: Annam (1885)
cn do oevers van de Mekong-rivier en do
Ku nglriang-rivier (1895).
Rusland annexeerde: de Noordoover
van de Ileilunkiang (1858), do Oostoevcr
van de Ussuri-rivier (1860) cn hot Weste
lijk deel van Chin. Turkestan (1881), ter
wijl
Portugal Amoy annexeerdo in 1S87.
Concessies.
Concessies hebben de mogendheden in
do 5 groote havensteden Sjanghai, Amoy,
Kanton, Foetsjau en Ningpo, verder in dc
steden aan de boven-Jangtse (waarvan de
bekendste Hankau is); aan de bcncdcn-
Jangtsc (o.a. Kiockiang, Nanking en
Soesjau) en verder in Noord-China (o.a.
Tientsin).
Buitenlar.dsche Interessen-sferen.
De verdeeling van China in buitenland.-'
sche interessen-sferen dateert van het jaar
1897. Frankrijk maakte daarmede een be
gin door te verlangen, dat het eiland Hai
nan nooit aan een ander land als aan
Frankrijk zou mogen worden afgestaan.
Ook mochten aan andere landen op dat
eiland gecne concessies verleend worden.
Dit eerste voorbeeld werd dan ook wel
dra voor andere Groot-Machten een en
aanloiding om dit zelfde voorbeeld na
volging te doen vinden.
Engeland verlangde dat het Jangtse-dal
oveneens als een Engelsche interesse-sfeer
zou geëerbiedigd worden.
Japan stelde tegelijkertijd aanspraak
op do provincie Sjantuog, zoowol mot do
daarbij gelegen lcusteilanden.
Nu geloofde Frankrijk te weinig te heb
ben gekregen en verlangdo daarop nieu
we interessen-sferen en wel do. provincie:
Kwantung, Kwangsi en Yunnan.
Douane- en belastinggelden.
Dc Chineesche autonomie voor belastin
gen en invoerrechten ging, na hot verdrag
van Nanking in het jaar 1842, in de han
den van do buitenlanders over.
Do invoerrechten werden voor „ver-
bruiksartikclcn" op 5 pet., en voor „luxe
artikelen" op 10 pet. gesteld.
Na den Fransch-Chinceschen oorlog
moest China een verdrag onderteekenen,
waarin werd bepaald, dat het invoerrecht
op allo waren zonder onderscheid niet
meer dan 5 pet. mocht bedragen.
Gcdurendo GO jaren moest China voor
allo artikelen, welke het dringend noodig
heeft 5 pet. betalen, zonder ook maar
ecnig middel tc bezitten eenige verminde
ring op de invoerrechten, to kunnen te
weeg brengen.
Zeer bezwarend is ook, dat China van
den anderen kant geen hoogcro invoerrech
ten mag heffen op artikelen, welke do her
stelling van do Chineesche industrio to
gen houden.
Juist daarom kan met deze belemme
rende invoerrecht-bopalingen dc Chinee
sche industrio zich nooit ontwikkelen.
Buitendien moeten dc in China geïmpor
teerde waren, behalve do zooevcn gccitccr-
do invoerrechten nog provinciale rechten
betalen „Likin" genaamd ten bedrage van
6 en 2'A pet.
De strop om z'n nek.
Uit dozo nog zeer onvolledige opsom
ming (waar o.a. nog bijgevoegd kan wor
den, dat China steeds gedwongen is ge
worden mot <le mogendheden handelsver
dragen to sluiten met do z.g. meest-be-
gunstigingsclausulo zonder dat het zelf
van do voordcelen van deze clausulo mocht
genieten) uit deze opsomming blijkt wel,
dat de Kwo Min Tang-Chinees, die in het
vorig artikel aan het woord was en daar
sprak van ccn buitenlandsche „strop" oxn
China's nek in dat opzicht wel gelijk had.
De mogendheden hebben China lang als
een dcrdc-rangs land beschouwd, waar
mode zij alleen relaties aanknoopten om
er zooveel mogelijk vandaan tc slccpen.
China wordt zich thans bewust van zijn
eigen kracht. En dc mogendheden mogen
bedenken, dat zij dezelfde politiek niet
straffeloos zullen kunnen voortzetten.
Ook Nederland moet bedenken, dat liet
bij do exploitatie van Indië voorzichtig
heid moet betrachten en dat een goede
koloniale politiek geen uitzuig-politick is.
Wanneer do vonk van het nationalisme
eens mocht overslaan naar ons Insulindo,
moge dan do regeering tijdig de bakens
weten te verzotten.
