ZATERDAG 9 APRIL 1927 18e Jaargang. No. 5538 S)e (Boti/ta/n£ ^ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling t LeideD 19 cent pei week 12.50 per kwartaaL onze Agenten 20 cent per week i 2.60 per kwartaaL franco per post I 2.95 per kwartaal. gei Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- ,etaüng Afzonderlijke nummers 5 ct.. met Geïllustreerd ondagsblad 9 ct Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewona advertantlén 30 oenl per regel Voor Ingezonden Mededeetingen wordt het z dubbele van het tarief berekend. z Kleine advortentlön, van ten hoogste 80 woorden, wa&rla betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver. buur, koop en verkoop 10.50. vinei bestaal uil vijl bladen, waaronder I Geïllustreerd Zondagsblad. BUITENLAND Ontwapemngs - kwestie. voorbereidende commissie. Beperking der legeruitgaven. Goen overeenstemming. Franse he afgevaardigde Paul Bou- is gisteren in de voorbereidings- fommissi© voor de ontwapeningsconfe rentie) met zijn voorstel, dat de te slui ten conventie voor iederen staat het Eiximum der m.litaire uitgaven vast lagen moet, op den onbuigzamen tegen- van Engeland, Amerika en Japan fistooten Ook mr. Rutgers en de Zweedsche ge- jelegeerde Hennings schaarden zich aan zijde der tegenstanders, doch zij lie- doorschemeren, dat ingeval de com- dissie het Buitsche voorstel tot directe beperking van het oorlogsmateriaal der landmachten verwerpen mocht, zij toch voor den een of anderen vorm van indirecte beperking van het oorlogsma teriaal door middel van beperking der Bililaire uitgaven te vinden zouden zijn. Tevergeefs trachtte Boncour de voor- llanders van de beperking der geoefende reservetroepen tot aanvaarding van zijn worstel te bewegen, door erop te wijzen, hl de beperking van de militaire uit gaven zal medebrengen beperking Van (orlogsmateriaal en dus ook beperking tan de militaire sterkte der geoefende reserven. Na afloop van een vijf-urig debat, kon worzitter Loudon slechts vaststellen, dat geen overeenstemm.ng inzake het Franscke voorstel te bereiken was. het gebied der beperking van de militair© uitgaven en der beperking van let oorlogsmateriaal der landmachten, ttl het resultaat der besprekingen zeer saarschijnlijk geheel negatief zijn, seint correspondent van de „MsbcL" Het ontbreekt Engeland, Amerika, Ja- jan en Italië aan goeden wil om dit be- hngrijk deel van het ontwapeningiswerk sogeüjk te maken. Frankrijk. Strafvervolging legen communisten. Tjvee communistische Fransche parle mentsleden zullen vervolgd worden ter- i van interventie ten gunste van de ïeesche bolsjewiki en hun anti-vreem Qgen-agitatie. Het zijn Doriot, die Gehuldigd wordt van conspiraties te- veiligheid van den Staat, door a beroep te doen op de inboorlingen a Indo-Ghina, en Vaillaut Couturier, facteur van „rHumanitó", beschuldigd Bldaten en zeelieden tot muiterij te heb- aangezet. Roemenië. Strenge censuur. koning kan nog geruimon t ij d 1 e v e n. Een buitenlandsch journalist die uit ■wkarest te Weenen is aangekomen, fcaakt melding van een buitengewoon tonge censuur in Roemenië To Boekarest heerscht rust, zegt deze ournalist, en tusschen de beide politie- tegenstanders den premier Averescoe sden ex-premier Bratianoe is de vrede hield. Ondanks het feit dat de toestand van koning zeker hoogst ernstig Ls, kan bij zorgvuldige behandeling nog ge inen tijd in het leven worden gehou- EB. Rusland een tsaristische beweging? De Sovjets den toestand meester. ^bevestigde Britsche berichten ma- melding van code-telegrammen, te gora ontvangen, volgens welke er in "^.and een tsaristische beweging is Wroken. De Sovjets nemen krachtige ^kegelen en gemeld wordt, dat zij den 65 and meester zijn. China DE CHINEESCHE CHAOS. Oe strijd onder de Kantonneezen. In scherpte toegenomen. strijd om de macht in de Kwomin- fnsschen de aanhangers van Tsjang ia'Ü en c^e comrQunisten is in een ver- ""t stadium getreden. Pi Tsjoeug-sji, -2 steeds het militair bewind over i.anghai-district in handen heeft (en ntót onthoofd is) heeft een inval ge il h D ^00^kwartier van het poli- 1^bureau iu Tsjapei, de kantoren verze- vrrsfheidene personen gearres- •i,,wiil hjj tevens de censuur heeft ingesteld op brieven en telegrammen uit Hankau, om een eind te maken aan de communistische propaganda. Het politiek bureau is het voornaamste orgaan der communistische organisatie, welke op be vel van Hankau onmiddellijk is ingesteld, nadat de noordelijken op 21 Maart Sjang hai hadden verlaten. Hoewel Tsjang Kai-spek er in is ge slaagd zich in Sjanghai te handhaven, maakt de anarchistische toestand in de Jangtse-vallei het onmogelijk veel ver trouwen te stellen in zijn succes in andere steden aan den Jangtöe. Te Hankau zijn de communisten de baas. Te Kioekiang trachten do ambtena ren, die voor het grootste deel door Tsjang Kai-sjek benoemd zijn, te doen wat zij kunnen om de orde te handhaven tegenover de vakhonden, doch te Woehoe hebben deze laatste weer volkomen de overhand. Te Nanking gaan de nationalistische soldaten voort in de verlaten huizen der buitenlanders te zoeken naar allerlei voor werpen die het meenemen waard zijn. Tsjang Kai-sjek wenscht een leening. Doch de financiers stellen zware voorwaarden. De gematigde groep der Kantonneezen te Sjanghai heeft onderhandelingen aan geknoopt met de Kamer van Koophandel over het verstrekken van een leening van vijftien millioen dollar aan Tsjang Kai- sjek. De Ghineesche financiers hebben het verstrekken dezer leening toegezegd, doch -zij stelden daarbij verschillende voor waarden. Zij wenschen namelijk, dat Tsjang Kai- sjek zich zal verplichten, volkomen te breken met de radicale centrale executie ve te Hankau. Voorts moet hij zijn voor genomen opmarsch naar het Noorden voorloopig uitstellen en in plaats daar van onderhandelingen met Tsjang Tso- lin aanknoopen. De kantonneesche minis ter van Buitenlandsche Zaken, Tsjen, moet door een gematigder persoonlijkheid worden vervangen, opdat de onderhande lingen met de mogendheden op een gezon der basis kunnen worden hervat. Ten slotte moet het gebied ten Zuiden van de Jangtse tot Kioekiang worden gepacifi ceerd, terwijl de tweeduizend gewapende arbeiders te Sjanghai ontwapend moeten worden. Te Sjanghai bestaat de indruk, dat een dictatuur van Tsjang Kai-sjek voor de deur staat, waardoor openlijk de scheu ring onder de Kantonneezen zou werden ge documenteerd. Alle gematigden en inzon derheid de welgestelde Chineezen zouden zich om hem scharen. Daar hij voorts het meerendeel der generaals achter zich heeft, zou in den bestaanden toestand in het Zuiden een belangrijke wijziging intre den. Door de Hankausche executieve zou in dat geval waarschijnlijk generaal Tang Sjen-tse als tegengeneraal worden aange wezen. Agitatoren te Sjanghai doodgeschoten. Donderdagavond zijn, naar Reuter seint, enkele gewapende agitatoren nabij den westelijken toegang tot de Chineesche stad in Sjanghai door de Zuidelijke solda ten doodgeschoten, nadat zij hadden ge weigerd hun wapens over te geven. Hef gebeurde te Peking, Nog steeds opwinding in do stad. De opwinding over den inval in de ge bouwen der Sovjet-ambassade is nog niet tot rust gekomen. In studentenkringen heerscht groote ongerustheid tengevolge van de pogingen der politie om vierdui zend Chineezen op te sporen, wier namen voorkomen op een lijst, welke bij den in val gevonden is. Het voorloopig verhoor van de gearres teerde Chineezen is Woensdagavond be gonnen, doch de politieautoriteiten hebben do verkregen bewijzen nog niet gepubli ceerd, daar zij hopen nog tal van andere arrestaties te kunnen uitvoeren op grond van de verkregen gegevens. De autoriteiten deelen mede, dat zij binnenkort de lijst zul len publiceeren van alle in beslag genomen documenten, waardoor onloochenbaar zal worden bewezen, dat de Sovjets verant woordelijk zijn geweest voor de geweldda digheden van het gepeupel. Het Ghineesche departement van Buiteu- landsche Zaken heeft gisteren een nota ge zonden aan den Russischen zaakgelastig de, waarin hem wordt medegedeeld, dat bewijzen zijn gevonden van de medeplich tigheid der Russische regeering aan de on geregeldheden in China en waarin het recht wordt voorbehouden voor het nemen der noodig te oordeolen stappen. De Rus sische zaakgelastigde heeft zijnerzijds aan het departement van Buitenlandsche Za ken een protest gezonden, waarin hij de militaire leiders en de politie ervan be schuldigt, met geweld te zijn binnengedrou gen in de exterritoriale gebouwen, daarbij de kantoren van den militairen attaché en andere bureaux geplunderd te hebben, evenals particuliere woningen; voorts vau een inval op de employés der ambassade en van het mishandelen van vrouwen, wel ke door de politie beroofd zouden zijn van voorwerpen van waarde en van geld. Het optreden van onzen gezant Met betrekking tot het voorgevallene in de gezantschapswijk te Peking, verneemt het Gorr. Bur., dat blijkens een door het departement van Buitenlandsche Zaken te 's-Gravenhage van den gezant te Peking ontvangen bericht de Ghineesche politie geen huiszoeking heeft gedaan in do am bassade der Sovjet-republiek te Peking, maar wel in een in de onmiddellijke nabij heid daarvan gelegen Russische bank. De daartoe vereischte vergunning was door «Ie bevoegde autoriteit der gezantschaps wijk verleend. Voor zoover in deze en an dore aangelegenheden de naam van den Nederlandschen gezant, den heer Oudeu- dijk, is genoemd, houde men in het oog, dat deze als deken van het corps diploma tique slechts de aangewezen tusschenper- scon is voor het mededeelen van door de gezamenlijk gezantschappen genomen be slissingen. Amerika Tegen onzedelijkheid op de planken. De gouverneur van Ne w-Y o r k bekrachtigt de wet. A. E. Smith, de gouverneur van den staat New-York, heeft met zijn handteeke- ning de wet bekrachtigd, reeds door Huis en Senaat van New-York aangenomen, waarbij de overheid de bevoegdheid krijgt schouwburgen te sluiten en directies en spelers (en speelsters) te doen arresteeren, wanneer onzedelijke stukken worden opge voerd, of stukken op onjuische manier worden vertolkt. De bekrachtiging van deze wet komt pas nadat reeds op grond van de bestaande wetgeving een judy de acteurs, actrices en den directeur van een schouwburg schul dig hadden verklaard wegens het vertoo- nen van het tooneelstuk „sekse". De rech ter heeft nog geen straffen opgelegd. EERSTE KAMER. OVERZICHT. Wenschen op Onderwijsgebied. Het onderwijs heeft geruimen tijd de belangstelling van den Senaat gehad. De heer De Jong (R.-K.) bracht be knopt maar duidelijk een aantal belangen van het bijzonder onderwijs onder de aan dacht van Minister Waszink. De Katholieke Senator kwam vooreerst op tegen de door sommigen verkondigdo meening, dat de hooge kosten van het on derwijs het gevolg zouden zijn van de pa- cificatie. Hij wees er op en daar houdt alles mee op dat het bijzonder onder wijs eerst sedert 1920 zijn evenredig deel van de onderwijsuitgaven, maar ook niets meer, krijgt. Van begunstiging is geen sprake, het bijzonder onderwijs krijgt al leen waarop het recht heeft. Ook als er geen financieele gelijkstelling ware ge weest, zouden de kosten van het onderwijs aanzienlijk zijn gestegen. De stijging der uitgaven komt voor rekening van het on derwijs in het algemeen. Met aandrang pleitte de afgevaardigde voor uitbreiding der zorg voor het buitengewoon lager on derwijs. Waarbij alle aandacht verdient zijn wensch, dat de gemeentebesturen zul len worden verplicht om het bedoelde on derwijs te subsidieeren. Verder wilde spreker aan de gemeente besturen nog de verplichting zien opge legd om den schoolbesturen tijdig de me- ,.dedeeI5ng te vernchaffen, waardoor de besturen nog de verplichting zien opge legd om den schoolbesturen tijdig de me- dedeelingen te verschaffen, waardoor de besturen tijdig kunnen weten of ze bijdra gen voor boventallige onderwijzers moeien vragen. Herziening der classificatie van de ge meenten met het oog op de salarissen, acht ook dc heer de Jong dringend noo dig. Do classificatie heeft, vooral toen er nog geen onderwijskrachten te veel waren, het onderwijs op het platteland veel doen lijden, door voortdurende mutaties. De afgevaardigde viel den heer Ossen- dorp, die had aangedrongen op afschaf fing. vau liet instil tuit der assistenten, in zooverre bij, dal door gemeentebesturen inderdaad misbruik van het instituut wordt gemaakt. A's een gemeentebestuur in plaats van een boventalligen onderwij zer een assistent aanstelt, wordt voor de bijzondere scholen in die gemeente' met meer dan 123 leerlingen het recht op ook een boventallige leerkracht illusoir ge maakt; want alleen de bijzondere scholen met minder dan 124 leerlingen kunnen dan ook een assistent (geen onderwijzer) krijgen. Het belangrijkste gedeelte der rede van den heer de Jong was gewijd aan het ver plichte 7o leerjaar en de wettelijke rege ling van het voorbereidende lager on derwijs met toepassing van het pacifica tiesysteem. Van heide is de afgevaardigde voorstan der Van het ingediende wetsontwerp dat aan de gemeenten en de schoolbesturen alleen nog maar de verplichting oplegt om te zorgen voor gelegenheid voor een ze- vendo leerjaar, verwacht hij weinig effect. En dan wil do heer do Jong beide zaken, verplicht zevende leerjaar en wettelijke re geling van het voorbereidend lager on derwijs, in een wet geregeld zien. Hij zou namelijk het voorbereidend lager onder wijs willen zien belast met het lager on derwijs, dat thans in de eerste klas wordt gegeven. Omdat de leerlingen der eerste klasse van de lagere school thans veelal feitelijk nog te jong zijn voor de gewone schooldiscipline, ziet hij daarin hygiëni sche en geestelijke voordooien. Natuurlijk zou in verband daarmede de toelatingsleeftijd voor de lagere school met een jaar moeten worden verhoogd De lo kalen, thans beschikbaar vor het 7de leer jaar, zouden kunnen diénen voor paral lelklassen of voor een eventueel later in te voeren achtste leerjaar. Minister Waszink merkte op, dat vervullen der voornaamste wenschen van den heer Ossendorp 23 millioen zou kos ten (verplicht 7e leerjaar 4 millioen, te rugkeer van de 48 leerlingen per onder wijzer tot 36, 15 millioen, verbetering der onderwijzerssalarissen overeenkomstig de motie-Bulten 5 pet. verhooging 4 mil'ioen). En dat bedrag is nog niet be schikbaar. Zoodat voorloopig de wenschen nog wel wenschen zullen blijven. Bemoedigend was hetgeen de Minister zeide over de assistenten Deze hebben ook niet de sympathie van Z.Exc. en hij begint er hoe langer hoe meer van overtuigd te worden, dat het in stituut aanleiding geeft tot misbruiken. Het is echter de vraag of het kan worden afgeschaft voordat en dit zou in 1930 moeten gebeuren weer wordt terugge komen van het 40-stelsl, waarmede het verband houdt. Niettemin zal de Minister nagaan of hij reeds vroeger de assisten ten kan afdanken. De denkbeelden van den heer De Jong zal do .Minister overwegen. Het begrootmgshoofdstuk werd zonder stemming goedgekeurd. Er bleef voor de Arbeidsbegrooting nog een drie kwartier over. De Kamer komt weer bijeen op Dinsdag avond 18 April, te half negen. Dan worden eerst de annexatieontwer- pen Haarlem en Breda afgedaan. INTERNATIONAAL LINGUÏSTEN CONGRES. 1.1. Maandag had ten huize van Prof. dr. C. C. Uhlenbeck te Nijmegen de eerste vorgadering plaats van de Commissie van Voorbereiding van het eerste Internatio nale Linguisten Congres, dat ingevolge den wensch van een groot aantal buiten landsche geleerden in ons land zal ge houden worden. Als plaats van het Con gres werd gekozen Den Haag, als datum de dagen 10—15 April 1928. De Commis sie is samengesteld als volgt: Voorzitter prof. dr. O. C. Uhlenbeck, Secretaris prof. dr. Jos. Schrijnen, leden de professoren Dr. F. M. Th. Böhl, Dr. Jac. van Ginncken, Dr. A. G. van Hamel, Dr. Ph. S. van Ron- kel, Dr. J. J. Salverda de Grave, en Dr. N. van Wijk. R. K. HANDELSHOGESCHOOL. Men schrijft ons: Do giften en inschrijvingen voor hot fonds dor R. K. HandeLshoogeschool blij ven binnen komen, geheel naar Holland- schen trant: bedachtzaam en regelmatig. Eiken dag brengt de post of giro groo tore en kleinere bedragen, waaruit blijkt, dat deze nieuwe Roomscho Stichting sympathie vindt in allo kringen der be volking. Die sympathie mocht het Curatorium deze week nog van hoogstvereerdo zijde ondervinden door een gift van vijf dui zend lire, welke Zijne Eminentie Kardi naal van Rossum aan Mgr. Diepen bij zijn laatste bezoek aan Romo ter hand hooft willen stellen. Vooral het hooge blijk van waardee ring, dat in deze gift besloten ligt, is voor liot Curatorium een aansporing te moer, om zijn werk met onverdroten ijver voort lo zetten, maar moge het le vens velen hier te lande aanzetten ook een gift te doen toekomen aan den Pen ningmeester, den Hoogedclgoslr. lieer H. Blomjous to Tilburg, of die to storten op do girorekening 124965 van de R. K. HandelshoogeschooL Met vereende kv^ch ten zal ook dat groote algcmeene Katho lieke werk tot sland kunnen komen. Koninklijke Besluiten. Gemeenten. Bij Kon. besluit is aan W. J. F. Juten, op zijn verzoek, met ingang van 1 Mei 1927, eervol ontslag verleend als burge meester der gemeente Wouw. Vragen van Kamerleden. Wijziging der Kieswet Het Eerste Kamerlid, do heer Steger, heeft tot den minister van Binnenland- HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Een pessimistisch bericht omtrent d« ontwapeningsbesprekingen te Genive. Een tsaristische beweging in Rusland. De strijd in het Kwomintang (China) neemt in hevigheid toe. BINNENLAND. De Onderwijsbegrooting in de Eerste Kamer (Overzicht, 1ste blad). De Minister van Arbeid, H. cn N. heeft een commissie ingesteld, welke hem van voorlichting moet dienon omtrent de plaat sing van Nederlandsche landarbeidersge zinnen en landarbeiders in Frankrijk. (Ie blad). Ged. Staten van Zuid-Holland hebben verschillende concessies voor autobusdien sten verleend (1ste blad). Nog eenige cijfers en enlole Pers-stem men over den uitslag der Statcn-verkiezin- gen (4de blad) Te Zuidwolde is een roofmoord ontdekt welke reeds twee maanden geleden moet hebben plaats gehad (Gemengde Berichten) ARTIKELEN EN BESCHOUWINGEN Een beschouwing over de waarde van de liturgie voor het godsdienstiq leven (3de blad). Onze letterkundige medewerker vervolgt zijn beschouwing over lentezangen (3de blad). Ajo houdt een causerie over het gebruik van afkortingen in letters 3de blad). Een beschouwing over de lepra of mc- laatschheid (2de blad) sche Zaken en Landbouw de volgende schriftelijke vragen gesteld 1. Is het den minister bekend, dat, ten gevolge van de bepaling van het tijdstip der verkiezingen van do Provinciale Sta ten vóór 15 Mei, slechts degenen, die ge durende de laatste tweemaal twaalf maan den hunne woonplaats binnen de provin cie hadden, aan de stemming hebben kun nen deelnemen? 2. Acht do minister dit niet in strijd met art. 128 der Grondwet en art. 5 der Keiswot, volgens welke artikelen kiesge rechtigd zijn degenen, die godurende de laatste twaalf maanden hunne woonplaats binnen do provincie hadden? 3. Zoo ja, is dan do minister bereid, hetzij door wijziging van de Kieswet, het zij door andere maatregelen, herhaling van het gesignaleerde te v orkomen? Emigratie van landarbeiders naar Frankrijk. Een commissie van onderzoek ingesteld. Op verzoek van den minister van Ar beid, Handel en Nijverheid waren op 8 April in zijn departement samengekomen do hoeren mr A. G. A. ridder van Rap- pard, lid van de Tweede Kamer der St alen-Generaal; Anth. F olm er, directeur van don Rijksdienst der Werkloosheids verzekering cn Arbeidsbemiddeling, ir. Th. J. Maasholt, inspecteur vau den Landbouw, hoofd van den Buiienlaud- schen Landbouwvooriichliugsdiepst; K. Billing te Rotterdam, en mr. H. van Haaslert, rechtskundig adviseur van den R. K. Boeren- en Tuindersbond, welke heeren den minister vau Binnenlandsche Zaken en Landbouw van voorlichting dienen over do vestigingsmogelijkheid in Frankrijk van Nederlandsche" boeren zoons en landbouwers. Mede wanen op uitnoodiging van den munster aanwezig de heeren B. N. Loer akker, 2de voorzitter van den Ned. R. K. Bond van bloemist-, tuin-, veen- en landarbeiders „St. Deus Dedit''; J. Hii- genga, secretaris van den Nod. Bond vaa arboidens in 't landbouw-, uinbouw- en' zuivelbedrijf; R. Simon, voorzitter van den Christ. Landarbeidersbond, en Th. van Lier, referendaris bij den Rijks dienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbemiddeling. De minister van Arbeid, Handel en Nijverheid heeft de aanwezigen uitge- noodigd om hem van voorlichting te die nen omtrent de plaatsing van Nederland sche landarbeidersgezinnen en landar beiders in Frankrijk, in samenwerking met den Nederlandschen correspondent voor de Arbeidsbemiddeling te Parijs, en in een korte toespraak een uiteenzetting van deze taak gegeven De heer van Rappord heeft, na uiteenzetting van den minister, o.m. ge antwoord, dat hij hot tijdstip der instel ling van do commissie juist gekozec achtte met hot oog op onderzoekingen, welke gaande zijn ten aanzien var. d® plaatsing van Nederlandsche landarbei dersgezinnen en landarbeider® ix Frank rijk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1