VRIJDAG II FEBRUARI «927 hde medezeggenschap \Qe Jaargang. No. 5439 c £cidóelre (Bau/ftxnt A0ONN£M£NTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling lalden 19 cent per week 12.50 per kwartaal 'ze Agenten 20 cent per week 12.60 per bwartaaL „M t«' P°gl 2"95 P™ t""LrtjUlL Ueflluatreerd ZondagBblad la voor de Abonné's ver- tiaa, tegen betaling van 50 et per kwartaal, bq voor^ laliiig Atzonderlqke nummer» 5 ct. met Geïllustreerd in,|agnhfftd 9 ct Dit blad verschijnt eiken dap uitgezonderd Zon- en Feestdagen L Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 n POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone ad.erfenlISn 30 cenl per regel Vooi Ingezonden Mededeelingen wordl bet z dubbele van het tarief berekend Kleine adverteiltlën, ran ten boogate 30 woorden, .aarin betrekkingen worden aangebodeD of gevraagd buur en rei- bnur, koop en rerkoop I O.SO. HINDER BESTAAT Uil DRIE BLADEN. en zeer onwetenschappelijke bijeenkomst in de Leidsche Universiteit. toleden week Donderdag hebben, op Doodiging van de Studenten Vereeniging ir Sociale Lezigen. in het klein-audito ni der Leidsche Universiteit, de heeren mbuis en Maas een rede gehouden pro contra Medezeggenschap in de Bedrijfs- ding. Wij hebben toen volstaan met de mede ding der stellingen van beide heeren, dal in de redevoeringen weinig of niets Bi wat men al niet 'ns heeft gehoord gelezen; omdat door beide sprekers de :n dezer belangrijke kwestie wel werd raakt, maar o. i. niet werd blootge- gd en bezien van alle kanten, zooals men in een voordracht, die wetenschap- 1 ij k wil heeten, met recht had mogen wacblen. Tevens hebben wij toen er op gewezen. Studenten Vereeniging, welke deze lordrachten heeft georganiseerd, zeer 'oldoende de kwestie van de medezeg- ischap liet belichten, want tusschen Maas, die de „medezeggenschap" vijst, en den heer Stenhuis, die de „me- jeggenschap" opeischt, staan degenen de Christelijke, de Katholieke „demo ten" die niet de „medezeggenschap" it verwerpen, maar deze ook geenszins waarden, z o o a 1 s ze wordt opgevat pr den beer Slenbuis c.s. listerenavond hebben de heeren Sten- Maas naar aanleiding van hun week gehouden redevoeringen elkaar gedebatteerd, en toen heeft het lis'van'n derde standpunt, dat o.a door lolieken wordt ingenomen, nog duide- er tot ons gesproken. Er was een ga- g tusschen de stelsels der beide spre- i; men kon als 't ware aanvoelen, dat een andere opvatting móest zijn, schen beide in. En jammer is 't zeker, een wetenschappelijk oogpunt* bezien, voor deze opvatting geen verdediger uitgenoodigd geworden. Maar er ontbrak meer aan deze bijeen- nst, waardoor ^ij 'bezwaarlijk w.eten- appelijk kon heetenl Ij het binnentreden in het klein-audi- um werden wij al gebracht in een mee- -stemming, doordat wij op onze plaats iggen een stembiljet ter propa- ring van een socialistische volksverga- iag voor ontwapening! voorzitter van de vergadering jht al verklaren, dat het debat, hetwelk oerd zou worden, een wetenschappelij- bedoeling had en niet het karakter, eg van een bokspartij: wie zal 't win- toen de heer Stenhuis al dadelijk irop 't verleden week door z'n tegenstan den heor Maas, geleverde betoog kwa- eerde nis „veel soep, weinig halletjes lan nog niet van de beste kwaliteit", [81 hij later nog eens sprak van „het letljo" van den heer Maas, toen wer- we (och heusch niet in een academi- sffeer verheven! aar erger dan de vorm waartegen naar ons gevoelen, de heer Maas nu dan misdeed kwam de inhoud van tt in strijd met wat men bij de bescheiden verlangens van een we- chappelijk debat mag eischen. heer Maas vroeg aan den heer Sten wat hij verstond onder „kapitalisme" ader „medezeggenschap". Deze laatste bij zijn repliek niet in op de vraag aan definitie van „kapitalisme" en e geen geven van „medezeggen- omdathij dat al de vorige had gedaan. Deze herhaling had toch heusch nog wel bij de vele andere lndj Intusschen hleeik, dat de heer 'huis „medezeggenschap" vercenzel- 1 „socialisatie", welk laatste zooals men weet, ook al geen vast- ahreven inhoud heeft. F' heer Maas, die het „kapitalisme" ver- !de en de „medezeggenschap" bestreed, echter zelf ook geen definitie van ondei die woorden precies begreep. Men praatte langs elkaar en langs de toehoorders heen! De kern van wat gisterenavond in onge veer twee uur is gezegd kunnen wij aldus aanduiden: Beide sprekers constateerden ook de heer Maas erkende zulks volmondig dat vooral na deD oorlog ons het oeconomisch stelsel,'het productie- en distributie pro ces reden geeft voor criliek; dat er verbete ring moet komen; dat er daarom spanning heerscht onder de arbeiders. De heer Maas zeide, dat die verbetering niet kan worden gebracht door het stelsel van medezeggenschap, zooals de- heer Stenhuis dit wenscht, omdat dan de mensch zou missen de noodzakelijke prik kel voor den arbeid, de drang naar eigen baat, in stoffelijken, verstandelijken en ze delijken zin. Maar de heer Maas bewees deze stelling niet wat hij o. i. zoo ge makkelijk had kunnen doen. De heeT Stenhuis daarentegen beweerde, dat die drang naar eigenbaat in zijn socia- lisatie-svsteem óók voldoende tot zijn recht zou komen, zij 't dan op een andere wijze. Maar ook hij trachtte zijn stelling niet te bewijzen wat hij o. i. ook niet zoo gemakkelijk had kunnen doen. Zoo was heel het debat een toewerpen naar elkaar van beweringen, die langs de hoofden heen vlogen Wij willen gaarne erkennen, dat de heer Maas aan den heer Ste'ihuis klaar voor hield, waarom het ten slotte ging, zoo zeide hij, dat de maatschappij van heden radicaal verkeerd is, dan hebt gij nog te bewijzen, dat het middel, dat gij ter verbetering aanwijst, het goede is.... Dat bewijs weTd niet geleverd. Maar de heer Maas zelf!.... Hij gaf wel niet toe, dat de huidige oeconomische regeling radicaal verkeerd is, doch erkende daarin, zooals hij zeide, wel vele fouten, erkende zelfs een spanning onder de arbeiders, welke een dreigende revolu tie-gevaar schept En gaf hij een middel aan ter ver betering van die fouten te geraken, om die spanning te ontspannen? Ja, noem de, in tegenstelling, zoo zeide hij, met vele andere fabrikanten, de arbeidersorganisa ties gewenscht en noodzakelijk, opdat ar beiders en werkgevers samen kunnen overleggen en onderhandelen. Hij zag het middel ter verbetering in gemeenschappe lijk overleg. Maar hij beperkte zich tot de zeer vage, en niets concreets zeggende aan duiding" daarvan. En'ziehier de gaping, de leemte, waarop wij hierboven doelden. En deze gaping, zou door een bekwaam katho liek spreker, theoreticus en practicus, over dit onderwerp zijn aangevuld! Onze conclusie is: wij zijn niet zoo vol schijn-eerbied voor onze Universiteit dat wij alles daaruit zouden willen weren, wat de een of andere groep belieft niet- wetenschappelijk te noemen. Maar wij hebben te veel waar respect voor onze Hoogeschool, dan dat wij niet' zouden in zien en gevoelen, dat dergelijke debat-avon den allerminst thuis behooren in een H oogeschool-auditorium men met elkaar! Auspiciën van de oudste Neder- e diversiteit", aldus drukte de zich uit. BUaTE^LAgiO Duitschland De affaire-Keudel!. De affaire-Von Keudell komt in de Rijksdagzitting van heden opnieuw ter sprake. Naar in verband hiermede wordt ver nomen, is overeengekomen, dat rijkskan selier Marx alsdan niet slechts een ver klaring zal afleggen over het resultaat van het door hem ingestelde onderzoek naar het politiek verleden van den nieu wen minister van Binnenlandsche Zaken, maar dat hij zich tevens bereid zal ver klaren, de interpellatie te beantwoorden, die door do communisten is ingediend met betrekking tot de relaties van Von Keu dell met de inmiddels ontbonden rechts- radicale vereeniging „Olympia.'' Frankrijk. Frankrijk en China. Een belangrijke verklaring van Briand in de Kamer. In de Kamer interpelleerde Gachin (comm.) over do gebeurtenissen in China en de houdine der retreervne ten opzichte Van do „emancipatiebeweging van een volk." Briand antwoordde, df.t het gebeurde in China van buitengewoon ernstigên aard is, maar dat het inopportuun zou zijn thans in discussie te treden omtrent de door Cichin gestelde vragen. Indien China zich ontwikkelt in de richting van een nieuwe opvatting betref fende de concessies, zal Frankrijk zich niet tegen China's rechtmatige aspiraties verzetten en wanneer de Fransche staats burgers worden beschermd, zal Frankrijk niet aan een militaire operatie behoeven te denken. Het best is, zich zoo weinig mogelijk met de binnenland sche onlusten in China te bemoeien. Engeland EEN ACCOORD MET CHINA. Overeenstemming met Tsjen inzake Hankau. Een verklaring van C h amberlair. De Britscbe minister van Buitenlasd- sche Zaken, sir. Austen Chamberlain, heeft gisteren in het Lager hu.s een ver klaring afgelegd met betrekking tot den toestand in China. Na een uiteenzetting te hebben gegeven van de reeds bekende gebeurtenissen, verklaarde de minister, dat de besprekingen, welke te Hankau tusschen O'Malley en den Kantonneeschen minister van Bu lenlandscho Zaken, Tsjen, hervat zijn, thans in een zoodanig stadium zijn gekomen, dat raet betrekking tot de concessie overeenstemming is be reikt. De overeenkomst komt hier op neer, dat de concessie moei worden teruggegeven aan den Britschen gemeenteraad, welke door de belastingbetalers zal worden ge kozen. Alle fondsen, welke door den ge meenteraad worden ontvangen, zullen in de gemeente worden besteed; alle chèques zullen gecontrasigneerd worden door een van de Britsche consuls en do belasting betalers zullen het recht krijgen, de be- grootiag- vast te stellen. Wij moeten ons bereid verklaren, ging Chamberlain voort, Tsjen do verzekering te geven, dat de betreffende Britsche autoriteiten alles zullen doen, wat in hun vermogen ligt om het mot succes ten uit voer brengen dezer overeenkomst moge lijk te maken en te verzekeren. Voor zoo ver het de Britsche autoriteiten betreft, dienen Chineesche burgers het genot te hebben en aanspraak te kunnen maken op dezelfde rechten als Britsche burgers in dit gebied. Tsjen zijnerzijdfi is bereid, hetzij aan de Britsche regeering of aan O'Malley den waarborg te geven, welke vervat is in het op 22 Januari j.L gepubliceerde mani fest. De nationalistische regeering ver klaarde zich bereid, alle kwesties welke thans beslaan tusschen het nationalisti sche China en de builenlandsche mogend heden, te doen oplossen door onderhan delingen en overeenkomsten. In haar ma nifest werd gezegd, „dat de nationalisti sche "regeering geen geweld zal gebruiken of het gebruiken van geweld zal dulden, ten einde wijzigingen tot sterd to bren gen in den status der concessies en inter nationale nederzettingen/' Geon overeenkomst inzake de Britsche troepen. Men heeft voorts nog de kwestie der troepen, die thans op weg zijn naar Sjanghai, en dienaangaande, aldus Cham berlain, is in geen enkel opzicht overeen- storaming bereikt. De Britsche regeering verklaart, dat zij zich het recht moet voorbehouden, die maatregelen te nemen, welke noodzakelijk zijn voor liet «bescher men van het leven en de belangen der Britsche onderdanen tegen ongediscipli neerde troepen of tegen eiken vorm van geweld. Zij heeft er evenwel nooit aan gedacht, haar troepen voor eenig ander doel dan die bescherming te gebruiken en zal slechts die troepen 'zenden, welke voor dat doel noodig zijn. Met heirekking tot de kwestie of do troepen naar Sjanghai dan wel paar Hongkong zullen worden gelirlgeerd, zeide Chajnberlaiu, dat de Bri'.sch-lndi- sche troepen te Sjanghai aan land zallen worden gebracht, daar de plaatselijke autoriteiten deze dringend noodig hebben. Do troepen, komend uit do Middelland- sche Zee en uit Engeland zullen evenwel te Hongkong worden geconcentreerd. Een vorst, die zijn tijd verstaat. Koning Christ'.aan van Denemarken heeft de regeering verzocht, liet bedrag van zijn civiele lijst te verlagen. Portugal OE REVOLUTIE BEDWONGEN. De opstandelingen te Lissaboon hebben zich overgegeven. Tal van dooden en gewonden. Aan de Portugeesche legatie te Parijs werd gisteren een telegram ontvangen, dat gisternacht om een uur uit Lissabon was verzonden en dat ondprteekend was door den minister van Builenlandsche Zaken. Volgens dit telegram is de regeering do revolutie meester; de opstandelingen, die op verschillende punten der hoofdstad verslagen zijn, hebben zich overgegeven. Zij die zich in het arsenaal hadden ver schanst, zijn langs de Taag ontvlucht. De kruiser „Carvalho Aujo" heeft zich over- Uit eerder verzonden telegrammen blijkt, dat er te Lissabon tal van dooden en ge wonden zouden zijn en dat er aanzienlijke schade is aangericht. In Oporto is het rustig. De Britsche torpedobootjager „Wind sor" heeft gisteren uit Oporto gemeld, dat sedert den ochtend van Dinsdag aldaar alles rustig is. 3ritsche schepen hebben geen schade geleden en de reeds geladen schepen verlaten Oporto ten spoedigste. Drie angstige dagen te Lissabon. Lissabon heeft drie angstige dagen doorgemaakt. Maandagmorgen om circa halfelf marcheerden ongeveer 100 solda ten van de repub'ikeinsche garde en 500 zeeliedëh in volle wapenrusting, vergezeld van eenig gepeupel, door de straten, die van Alcantare langs het parlement naar de Plaza do Brezil leidden. Dit wels klaar blijkelijk het concentratiepunt voor de troe pen. Er was dus een revolutie uitgebroken, geleid door teleurgestelde politici met be hulp van cenige extremistische elementen. Een gedeelte der republikeinsche garde, een aantal zeelieden en eenige politie agenten had men voor het revolutionnaire doel gewonnen. De regeeringstroepen wa ren spoedig ter plaatse en om halféén nam het gevecht in de straten een aan vang. De rebellen richtten barricades op, waarachter zij wanhopig vochten, bijge staan door eenige burgers, die zich in het arsenaal gewapend hadtien. Sommigen hunner vuurden van de daken, er op 'de hoeken der stralen, zoodat het voor de inwoners der stad op vele punten levens gevaarlijk was zich op straat to begeven. Later werd het zelfs volkomen onmogelijk dit te doen. Reeds spoedig hadden de opstandelin gen het arsenaal en het telegraafkantoor bezet. De minister van Oorlog arriveerde Dinsdagavond, nadat de rebellen to Oporto zich hadden overgegeven. De spoorwegmen- schen, gingen in staking a's sympathiebe- tuigf.ng met de rebellen. Intusschen be gonnen langzamerhand de regeeringstroe pen uit het Noorden en Zuiden aan te ko men, zoodat gistermiddag 'n aanvang werd gemaakt met het terugdrijven en omsinge len der opstandelingen. De revolutionnairen hadden hun hoofd kwartier opgeslagen in het hotel Bristol en in den omtrek daarvan was het een ware hel. Ten s'otte gelukte het, hen met geweervuur uit het hotel te verdrijven. Toen trokken zij naar het arsenaal, doch ook dit werd van alle kanten aangevallen, zelfs uit de lucht. Eerst vanmorgen om twee uur gaven de rebel'cn zich over. Daarna bleven groepen militiaren door de straten patrouilleéren. Vele huizen wer den doorzocht en verschedène personen ge arresteerd. Het oorlogsschip „Calvalho Aranso" vuurde lierhaalde malen op de regeerings troepen. doch daar het schip geen stoom had, en dus gemakkelijk door de regee- ringshalterijen aan den wal onder vuur kon worden genomen, werd het spoedig tot zwijgen gebracht. De regeering is absoluut meester van den toestand. Tijdens de gevechten zag men, dat vrouwen do geweren der burgers schoonmaakten, terwijl kinderen met doo- zen munitie liepen. Er loopen veel geruchten over zelf moorden der rebel'enleiders te Oporto en over het aantal arrestaties en gedoodén, maar al die geruchten zijn niet bevestigd. Het aantal dooden en gewonden is onge twijfeld groot, doch het wordt jn vele be richten stellig overdreven. In sommige deelen der stad is door het vuur van ka nonnen en machinegeweren veel schade aangericht aan particuliere huizen. De straten zijn nu overdag vol menschen, die alles eens van nabij willen bekijken. Win kels en restaurants zijn gesloten. Ieder moet om G uur n.m. in huis zijn. De berichten uit het binnenland geven reden tot voldoe ning. Amerika Een revolutionnaire beweging in Chili? Hot kabinet afgetreden. Uit Santiago de Chili wordt gemeld, dat aldaar een door de democratische par tij gesteunde revolutionnaire beweging te gen de regeering is uitgebroken." De beweging is te wijten aan do alge- meene ontevredenheid en verontwaardiging over de vermeende onregelmatigheden bij de naverkiezingen voor den Senaat van Zon dag jongstleden. De democratische partij, welke tot dusver de regeering steunde, heeft haar at pun opgezegd. De minister van oorlog, generaal Iba- riez, heeft aan de bladen verklaard, dat Chili tengevolge van de communistische woelingen in ernstig gevaar verkeerde, en dat een wijziging in de regeering noodza kelijk was om ineenstorting te voorkomen. HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De Britsche minister van Buitenland- sche Zaken Chamberlain heeft verklaard, dat er overeenstemming is bereidt met Kanton wat betreft de concessie van Han kau. De revolutie in Portugal onderdrukt Ontevredenheid in Chili. Een cycloon heeft de havenstad Cairns in Queensland (Australië) geteisterd. Groote schade. (Telegrammen). BINNENLAND. Twee wethouders te Utrecht over de go- /olgen van de opheffing van de Huur commissie (3de blad). Ged. Staten van Zuid-Holland hebben aan verschillende exploitanten vergunning verleend tot het in werking houden van autobusdiensten (1ste blad). De Utrechtsche Raad nam een motie van afkeuring aan over hei feit, dat een Raads lid uit een geheime vergadering heeft ge klapt; de S.D.A.P. onthield zich daarbij van stemmen (1ste blad). ARTIKELEN EN BESCHOUWINGEN: Een critische beschouwing over het door de heeren Stenhuis en Maas in de Leidscha Universiteit gehouden debat over medezeg genschap der arbeiders in de bedrijfslei ding (1ste blad). Een artikel over t. ontstaan en den huidigen toestand van het H. Geesthofje of Hof van Cornells Sprangh van Hcogmade (2de blad). Een vervolg-artikel v St. Franciscus (3de blad). Een artikel over den grootcn uitvinder Edison, naar aanleiding van diens 80sten verjaardag (2de Een uiteenzetting over doel en working van het R.-K. Gesticht „De Heibloem" (2.1o blad). Onze Geïlli street e Pa ina De photo-pagina geeft o.m. photo's van: de huldiging van dr. Th. de Visser; liet nieuwe raadhuis te Hazerswoude. de ter reinen van Figee te Haarlem, aangekocht loor „Bloembollencultuur", Het was thans de tijd, meende hij. om dpn band, dien Chili met het roode Moskou verbindt, voorgoed door te snijden. De mi nister voegde er aan toe, dat in de naaste toekomst politieke gebeurtenissen van liet hoogste gewicht, konden worden ver wacht. Een nader telegram uit Santiago me'dt, dat het kabinet is afgetreden en aan gene raal Ibanez opdracht is verstrekt oen nieuw kabinet te vormen. BINPFH^AMD DE UITVOER VAN ONZE LANDBOUW PRODUCTEN. Conferentie van Minister Kan met de landbouworganisaties. Op -de gisteren onder leiding van Minis ter Kan aan het Departement van Bin nenlandsche Zaken en Landbouw met do Centrale Landbouworganisaties gehouden vergadering is algemeen de meening uit gesproken, dat in Nederland redelijker wijs alle mogelijke maatregelen worden getroffen om het gevaar van overbrenging van smetstof door middel van landbouw- producten uit Nederland te voorkomen, zoodat er voor het nemen van invoei be perkende maatregelen door andere regee ringen geen gegronde motieven geacht worden aanwezig te zijn. Trouwens, bij de groote verbetering die in den laatslen tijd in den gezondheidstoestand van den vee stapel, wat het mond- en klauwzeer be treft, is ingetreden, is dit gevaar reeds sterk verminderd. Intusschen was de ver gadering overtuigd dat om den gunstigen toestand te bestendigen, het noodzakelijk is ook in den vervolge bij voortduring waakzaam te zijn. AUTOBUSDIENSTEN IN Z.-HOLLAND. Verleende vergunningen. Ged. Staten van Zuid-Holland hebben besloten vergunning te verleenen tot het in werking houden van autobusdiensten door: de N.V. Expeditiebedrijf J. P. do Cock te Rotterdam van Rotterdam langs Ovei- schio naar Delft; O. F. Middelkoop to Hazerswoude van Boskoop (Zijde- weg) naar Leiden (station H. S. M.) langs Hazerswoude en Zoeterwoudo; Joh. Hand ijzer to Boskoop van Boskoop (Zijde- weg) naar Leiden (station H. S. M.) langs Hazerswoude en Zoetcrwoude; J. Kok te

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1