u
Tweede klasse D.
Loo8duincn: G.D.A. II—D.H.L. II 31
Den Haag: V.A.C. I—Wilhelmus I 11
Derde klasse F.
Naaldwijk: Westlandia IL. cn 8. II 52
Den Haag: Graaf Willem IIILeiden II
4—1
Derde klasse G.
Delft: D.H.L. III—Teylingen II 1-3
Lisse: Lisse IIR.I.A. I 13
Vierde klasse G.
Voorschoten: V.V.L. IO.V.V. II 100
Leiden: Leiden IIILisse III 52
Vicrdo klasse II.
Vour: A.V.V. IIWestlandia II 73
LEIDSCHE VOETBALBOND.
Competitiestanden.
De stand op 7 November was:
Eersteklass o.
gcsp.gew.gel.vrl.
v.-t. pnt.
D.V.8. I
7
G 1
22-12
12
Leidsche-B. I
0
4 2
12-G
10
Lugdunum III
6
4—1
25-5
8
Rocccl I
7
3 2 2
18-1G
8
L.M.C. I
0
3 1 2
12-14
7
L.F.O. III
7
2 1 4
12-17
6
U.V.8. II
B
2—3
15-20
4
Norvicus II
0
2—4
14-22
4
A.S.O. III
7
2—5
11-22
4
Quick-B. II
8
1—7
14 21
2
Tweede
k 1 a a s e.
D.V.8. II
7
0 1
28-13
18
Lugdunum IV
5
2 1 2
14-11
B
L.F.C. IV
B
2 1 2
17-10
B
Quick-B. III
B
12 2
0-12
4
'A.8.O. IV
B
1 1 3
10-15
3
U.V.8. III
2
1—1
4-6
2
Leidsche-B. II
5
1 4
12-23
2
De r d o
klasse.
ÏUceël II
4
4
29-2
8
D.V.8. III
B
3—2
24-14
6
U.V.8. IV
4
3 1
13-9
6
Lugdunum V
0
2 1 3
14-23
5
L.F.O. V
tl
2 4
18-33
4
Norvicus III
6
1 4
8-25
1
Vierde
klasse.
A.8.0. V
3
3
20-3
G
Lcidsché-B. III
4
1 1 2
12-14
3
Lugdunum VI
2
1 1
7-8
2
Bareel III
2
1 1
4-10
1
Lugdunum VII
1
1
19
STADSMIEUWS
„GELOOF EN WETEVSCHAP"
Hoe prof. Keesom het Helium vast maakte
De eerste bijeenkomst van „G. cn W."
in dit seizoen was zeer druk bezocht, zoo
zelfs, dat van hoog en laag stoelen moesten
worden bijgedragen.
Do opvolger van wijlen den lieer Bocr-
tée, prof. Keesom, tevens do spreker van
dezen avond, opende met don Christelij-
ken groet, waarna mr. Donders, do secro-
laris, hot jaarverslag uitbracht.
Bij de bestuursverkiezing werd in plaats
van <lcn heer Wilmer, die aftrad, gekozen
do heer Flecrknmp.
Daarna gaf do voorzitter den hamer
over aan mr. Donders 'en ving do profes
sor zijn lezing aan over „Lage temperatu
ren".
De lezing werd toegelicht met lichtbeel
den, zoodat het moeilijk is, bij gemis aan
teokeningen, oen volledig verslag der le
zing to geven. Wij bepalen ons daarom tot
enkele bizomlcrhedcn, zonder ons te ver
diepen in de ingewikkelde en uiterst zorg-
vuldigo wijze, waarop de lage' temperatu
ren worden verkregen en in de manier
waarop het Helium vloeibaar en tenslotte
vast gemaakt is.
Do lage temperaturen worden verkregen
door vloeibare gassen snel te laten ver
dampen, waardoor groote hoeveelheden
warmte aan do stof en aan do omgeving
wordt onttrokken. Zooala eenieder immers
uit ervaring weet gaat een vloeistof bij
verwarming over in damp of gas (water-
stoom) maar omgekeerd ga-at bij afkoeling
gas of damp over in vloeistof (stoom-wu-
tcr).
Van dit beginsel is partij getrokken voor
hot bereiken der lage temperaturen. Er
zijn feitelijk twee methodes: liet bovenge
noemde afkoelen cn het samendrukken der
gassen. In vele gevallen, worden deze me
thodes gecombineerd.
Hot gelukte in 1770 onzen landgenoot van
Marum op deze wijze ammoniak vloeibaar
to krijgen, en in 1823 bereikte Faraday
hetzelfde mot chloor. Do proeven werden
voortgezet, tot nog een zestal gassen over
bleven, die zich niet lot vloeistof lieten
omvormen, waarom zij de perur nento gas-
icn worden gchecten.
Later gclukto hot aan Caillotct en Pictet
eenige van deze gassen vloeibaar to ma
ten.
In 1808 gelukto nan ecu Engelsehman,
Dewar, door afkoeling beneden kritiscbo
temperatuur, hetzelfde met waterstof. De-
zo stoffen koken onder gewono druk bij
temperatuur respectievelijk van 218° en
270°. Het cengsel lucht bij 253°. Een
nieuw principe was bij deze prooven tc
hulp geroepen: het Lord Kelvin-effect, (af
koeling door expansie).
Toen word de blik op het Helium ge
slagen. Dit gas was indertijd niet tot dc
„permanente'' gerekend, om de ecnvoudigo
roden, dat het toen nog niet bekend was.
liet werd in 1805 door Lockyer ontdekt in
het zonncspoctrum, waarom hij het He
lium of zonnestof noemdo. In 1895 eerst
ontdekte llamsay het op aardo in minera
len. Het is een afbrnakproduct van radio-
ncticvo stoffen er. eigenlijk is het overal
aanwezig (ook in de atmosfeer) maar steeds
in uiterst kleino hoeveelheden.
In Amerika wordt het gas op grooler
schaal gewonnen voor do vulling van
luchtschepen, aangezien het weliswaar iets
zwaarder is dan Waterstof, maar niet-
brandbanr.
In 1908 gehikte het Kamcrlingh Onnes
het Helium vloeibaar to krijgen volgens
dezelfde methode als Waterslof verkregen
was. Dit lijkt heel eenvoudig, maar in het
buitenland heeft men nog 15 jaren moeten
werken om hetzelfde effect tc bereiken.
Het kookpunt van Helium bleek gelegen
te zijn op 4,2° boven het absolute nulpunt.
Men ging verder ter verkrijging van
vast Helium, verminderde de druk tot 1/50
m.M. en de temperatuur moet daarbij niet
hooger geweest zijn dan 0,8° of 0,9° boven
het absolute nulpunt. Maar zelfs bij die
temperatuur bleef Helium vloeibaar.
Bij Prof. Keesom vees toen de mogelijk
heid dat Helium zelfs bij liet absolute nul
punt vloeibaar zou blijven. En zijn zoo ge
slaagde proeven hebben hem in het gelijk
gesteld.
Bij spr. was de gedachte opgekomen
Helium te vervasten onder verhoogde druk
cn lage temperatuur. Deze proef werd ge
nomen op den 25en Juni van dit jaar.
Do proef gcscliicddo in een U-vormigc
metalen buis, waarvan het beneden-gedeel
te in vloeibaar Helium gedompeld was.
tfadat nu bet Helium in dc buis onder een
druk van 250 atm. gebracht was, werd aan
de eene zijde van dc U-buis do druk iets
verlaagd. Een differentiaal-manometer
wcce aan, dat dit drukverschil bleef be
staan m.a.w. dat do buis door vastgewor-
den Helium verstopt was. Dc druk werd
nu verminderd. Bij 128 alm. bleek do buis
nog verstopt to zijn, bij 120 atm. echter
was hij open.
De proeven werden dien dag voortgezet
om de smeltingskromme van Helium vaet
to stellen, d.w.z. het gedrag bij verschil
lende temperaturen en verschillende druk.
Echter \vcnscht9 prof. Keesom volkomen
zekerheid. Vroeger waren reeds enkele
publicaties verschenen van geleerden, die
hetzelfde meenden bereikt te hebben en
later hun publicaties moesten intrekken.
Daaraan wilde spr. zich niet wagen en de
ontdekking werd nog geheim gehouden.
De proeven werden herhaald, waarbij
gebruik wenl gemaakt van de roerder van
Kuenen, een ijzeren Btaafje in een glazen
buis, waaromheen een mantel van magne-
tiscerend ijzer, welke op en i eer bewogen
kan worden. Het staafje I~ngt in het vloei
bare Helium cn volgt de magneet-mantel
bij al haar bewegingen. Toen nu de proef
den len Juli herhaald werd, bleef het
staafje onwrikbaar in het Helium, dat was
vast geworden, steken.
Overigens was er geen verandering voor
het oog merkbaar; de brekingsindex van
het licht voor vloeibaar en vast Helium
moeten dus wel van zeer nabij aan elkaar
gelijk zijn.
Den 7cn Juli werd een demonstratie ge
geven voor collega's en Amcvikaansche
studenten. Er waren toen door oxydatio
enkele donkere partikeltjes in do buis ont-
Btaan. Bij het vast-maken werd toon waar
genomen, dat een blokjo Helium (merk
baar aan de donkere puntjes erin) een 15
millimeter vooruit werd geschoten.
Ook dc smeltingskromme vertoont een
merkwaardigheid. Deze doorloopt niet,
zooals bij andere gassen een rechte lijn,
maar vertoont bij lage temporatuur en
lage druk een ombuiging. Voorts heeft su-
blimatio bij Helium niet plaats.
Met de beschrijving van deze enkele,
thans nog bekende eigenschappen van het
Helium, besloot prof. Keesom zijn met
vollo aandacht aanhoorde lezing.
Van de door den professor gegeven ge
legenheid om vragen te stellen maakto de
heer Wilmer gebruik.
Do beer Wilmer, wijzende op de gTOote
belangrijkheid van ontdekkingen als van
prof. Kamcrlingh Onnes en proL Keesom,
ook al zouden deze geen direct nuttig-
hcidscffcct. hebben, vroeg dit vooropge
steld of de professor ook in de toekomst
onmiddellijk nnt verwachtte van bedoeldo
ontdekkingen. Verder vroeg spreker naar
do verklaring van het feit, dat do proeven
van prof. Kamcrlingh Onnes, waarbij het
Helium in vloeibaren toestand is gebracht,
eerst ^5 jaar later in het buitenland zijn
nagevolgd, alhoewel alles daarvan bekend
was gemaakt.
Prof. Keesom antwoordende vergeleek
zijn ontdekking die van prof. Kamcr
lingh Onne9 wilde hij niet daarmode in één
adem noemen met een baby. (Wio kan
zeggen, wat er uit een baby groeit?) Mo
menteel beeft zo echter alleen wetenschap
pelijke waarde; op do bcteekenis van deze
waarde had do vragcn-stcller al gewezen.
Do tweede vraag beantwoordend, zette de
professor uiteen, dat de mociclijkheid van
dergelijko proeven het navolgen zeer be
zwaarlijk maakt.
Het slotwoord werd gesproken door Mr.
Donders, dio verklaarde, dat wij ons geluk
kig voelen te wonen in Leiden, het brand-
punt der koudo temperatuur, omdat van
Prof. Keesom's glorie een beetje ook op
ons afstraalt. Maar de wiizc waarop en
de moeilijkheden aan zijn jongste ontdek-
kiug verbonden, waren ons volslagen onbe
kend. Dat er evenwel nog veel meer aan
verbonden is, dan hedenavond werd ver
toond en verteld, blijkt duidelijk uit de
beantwoording der laatsto vraag.
Spr. dankte den professor voor zijn le
zing, maar bij een .dankwoord wildo spr.
hot niet laten. Hij w ilde prof. Keesom hier
niet huldigen omdat do professor daar niet
op gesteld is. Maar spr. wil wijzen op de
naam dezer vcreeniging „Geloof en We
tenschap". Poelhckke heeft in zjjn „Te
kort" geschetst hoe de Katholieken wel
sterk geworden zijn op politiek terrein,
•maar niet op wetenschappelijk. Daarom
verheugt het ons in prof. Keesom aan'de
Lcidseho Universiteit een vertegenwoordi
ger der wetenschap tc bezitten, die tevens
een vertegenwoordiger is van het Katho
licisme.
Do bijeen komst werd daarna met den
Christ, groet gesloten.
INVLOED VAN ELECTRISCHE
STROOM OP PLANTENGROEI.
Op uitnoodiging van de philosophische
faculteit der Leidsche studenten heeft
gisteravond prof. V. H. Blackman in de
collegezaal van hot Botanisch Laborato
rium een lezing gehouden over: De in
vloed van electrische stroomen op d^n
plantengroei.
Spr. wilde den invloed behandelen,
die kleine electrische slroomen in de at
mosfeer op don plantengroei hebben.
Daartoe begon hij met een kort exposé
van onze kennis van dezo stroomen. De
Amerikaan Bcnjemin Franklin, wiens
brieven over eleclriciteit in 1747 voor het
eerst to Londen werden uitgegeven,
maakte ons bekend met den invloed, van
bliksemafleiders op onweerswolken, om
trent wier aard men toen nog woinig
wist. Hij kwam op het denkbeeld, de
electriciteit door een spits to laten af
vloeien en aldus dc onweerswolken te
ontladen Dalibard bracht Franklin's
denkbeeld tot uitvoering. Bij een on
weersbui, die op 10 Mei 1752 boven Pa
rijs woedde, kon men een vonk uit den
pool van den afleider trekken. Later
bleek, dat zelfs bij mooi weer do leading
in ongeveer zes weken tijds tot do ver-
eischte spanning wordt geladen. Spoedig
daarop bevond mon in Italië, dat de
lucht ook onder normaio omstandigheden
electrisch geladen is.
Gewoonlijk komt er uit de lucht een
stroom van een sterkte van 2 X 10-10
amp. per c.M2. De totale stroom, die
naar de aarde afvloeit, bedraagt onge
veer 10000 amp.
Spr. liet voorts door middel van lan
taarnplaatjes zien, welke proeven in 1760
door den Franschen abbó Nollct waren
genomen can den invloed van de statische
eleclriciteit op den wasdom van plant en
dier aan te toonon.
Nadien deed men zelfs pogingen om
de electriciteit kunstmatig te verspreiden
b.v. doorbesproeiing met geëlectriseerd
water.
Aanvankelijk ontbrak bij deze proeven
de noodige controle. Later echter nam
oen Franschman proeven met twoe ta
baksplanten, waarvan de één door een
kooi van metaaldraad was omgeven en
daardoor aan de atmosferische electricvleit
onttrokken werd.
Sinds 1021 houdt prof. Blackman zbh
met soortgelijke proeven bezig, o.a. op
tarwe. De planten worden in kooien ge
plaatst, die licht, lucht en electriciteit
toelaten. Men laat één kooi ïonder stroom
en geeft aan de andore een spanning van
150 volt per meter, overeenkomstig do
normale potentiaal van de lucht, om op
dezo wijzo het verschil in groeikracht 10
controlecren.
Aan een Zwocdsch professor was het
opgevallen, dat planten hij Noorder-licht
sneller groeiden dan anders. Hij schreef
dit aan electriciteit toe. In 1874 nam hij
proeven met te veld staande planten, bo
ven welke hij draadnelten aanlegde, die
tot 20 u, 30.000 volt geladen konden wor
den. Daardoor verkroeg hij, naar zijn
zeggen, een vermeerdering van 40 in
do oogst. Daar hij bij zijn proeven ech
ter verschillen tot 20 too tusschen twee
proefvelden optraden, is do bewijskracht
van zijn experimenten gering. Boven
dien worden de ladingen door den wind
meegevoerd tot op oen afstand van 200
yard. Al te dicht mogen de proefvelden
dus niet bijeen liggen.
Prof. Blackman logt do draden 7 voet
hooger en laat er gedurende zea uur per
dag een stroom van 20.000 volt spanning,
maar van zeer geringe sterkte doorgaan.
Slechts in vier gevallen gaven do con
trole-velden; groofere opbrengst (van 4
tot 9
Daartegenover staat, dat het percenta
ge in de gevallen van vermeerderde op
brengst der andoro velden dadelijk veel
grooter was (tot 26.7 pet)
Ook werden proeven genomen met ont
kiemend zaad, waar men een stroom van
.10-13 ampère door laat gaan. Spr. noem
de het een fout bij alle vroegere onder
zoekingen, dat de etroomsterkte niet
steeds gemeten kan worden.
Vervolgens ging spreker aan de hand
van tabellen de uitkomsten na, die bij
veranderde inrichting van de proeven
werden verkregen. Zoo is gebleken dat te
sterke slroomen gevaarlijk zijn en dat
wisselstroom den groei nog meer bevor
dert dan gelijkstroom. Ook de gunstige
duur van de inwerking der stroomen
werd nagegaan. In do tweede maand
blijkt de werking bet gnnstiigst. De ver
houding in gToci tusschen centraleplant
en proef-object was 100 tegen 218
Verder zeide spr. dat er door de clcc-
trificatie naar verhouding meer bloemen
tot zaad komen.
Ton slotte wees spr. er op, dat de elec-
tricïïoit werkelijk stimuleerend op den
groei werkt, omdat de aan de plant mee
gedeelde energie niet alleen terug ver
kregen wordt, maar er nog een surplus
blijft, dat niet aan uitwendig toegevoer
de energie is toe te schrijven.
Een krachtig applaus q,au het slot be
loonde spreker voor zijn hoogst belang
rijke voordracht.
A.s. Vrijdag zal in hel Pancralius Pa
tronaat do Wcleerw. heer Kapelaan
Simons, oud kapelaan van de Mon pére,
komen spreken over de Missie. Wij ver
trouwen, dat zeer velen zullen komen,
om den beminden oud kapelaan to hoo-
ren. Daar do toegang vrij is, behoeft dit
voor niemand een beletsel te zijn.
Voor het examen Yan apothekersassis
tent groep XI, commissie te Leiden, zijn
opgeroepen vier candidaten. Geslaagd zijn
do dames J. L. Oldenburg, Den Haag en
E. J. van Douwc, Rotterdam.
Gisteren is door de politic alhier aange
houden de fabrieksarbeider M. A. zonder
vaste woon- of verblijfplaals, gedomici
lieerd te Schevcningen, wiens opsporing
was verzocht door den burgemeester van
Driebergen, wegens verduistering van een
rijwiel. Hij is ter beschikking van den
burgemeester van Driebergen gesteld.
Door de politie alhier is gisteren aan
gehouden do 56-jnrige J. P., geboren te
den Ham, thans gedomicilieerd te Alk
maar. die in liet Alg. Politieblad sclond
gesignaleerd wegens veroordeelïng open
bare dronkenschap door het Kantonge
recht tc Dordrecht van 5 dagen en door
dat te Gorincliem van 10 dagen. Tevens
was zijn opsporing verzocht door den
commissaris van politie te Alkmaar we
gens verduistering van een nieuwe Singer-
naaimachine.
R.-K. Arbeidsbeurs voor Jongelingen.
Gebouw der St.-Josephsgezellen Rapen
burg 52, tel. 456. Aanmelding: Donderdag
89 uur. Aanbieding: 1 leerling-elcctri-
cien, 1 magazijnknecht (tijdelijk), 3 tim
merlieden (halfwas), 2 smeden (halfwas),
1 leerling-monteur (autovak). Gevraagd:
1 leerling voor het instrumentvak.
DE ROTSTREEK
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Verkeerd uitwijken. In wijk Hoorn
reed gisteravond do bestuurder van een
motorrijwiel tegen een handwagen op,
doordat de bestuurder daarvan, een 14-
jarige jongen verkeerd uitweek. Do be
stuurder van de motor kwam le vallen en
bezeerde zich vrij ernstig aan zijn voet,
zoodat hij een naaast bijzijnde woning
worden binnengebracht. Ook de motor
werd beschadigd.
ZEVENHOVEN.
Verlichtingsbelasting. Alhier zal een
verlichtingsbelasting worden ingevoerd.
Het clectrischbedrijf kan zichzelf niet be
druipen. Er wordt in onze gemeente te wei
nog gebruik van gemaakt.
Z0ETERW0UÜE.
Tien jarig bestaan van den R. K.
Volksbond.
Dinsdag j.l. vierde de R. K. Volks
bond alhier zijn 10 jarig bestaan. Zondag
was reeds door den geestelijk adviseur de
H. Mis opgedragen voor de levende en
overledene leden van de afdeeling, waar
aan de leden met hun vrouweu deelna
men. Onder de genoodigden merkten wij
nog op den Zeer Eerw. Hoogel. Heer Pref
Niekcl, den wcleerw. heer van Diest beide
oud-geestelijk adviseurs der afdeeling, als
mede den heer Smit, 2e voorzitter van
het Diocesaan bestuur en wethouder Kom
pier. Bericht van verhindering was in
gekomen van den Burgemeester en den
Gemeentesecretaris, den heer Smeets. De
ïoorz. de heer P. Berg, opende de vtrga-
doring met den Christelijken groet cn
heette allen welkom op dezen feestavond.
Daarna werd staande 't Bondslied gezon
gen waaronder het nieuwe vaandel werd
binnengedragen. Daarna was 'iet woord
aan Prof. Niekel van 't seminarie War
mond, die een enthousiaste rede uitsprak,
die door allen aandachtig werd gevolgd.
Zijn Zeer.eerw. was het een aangename
(aak te spreken voor een afdeeling waar
van hij 4J4 jaar Geestelijk adviseur was.
Spreker memoreerde het groote werk van
Paus'Leo XIII die, toen de massa van 't
volk werd uitgebuit en men hun geloof
en berusting wilde ontnenmen zijn „Mise-
ïor super turbam", „Ik heb medelijden
met do scbaro" sprak en zijn Encycliek
de wereld inzond. Daarna is men zich
gaan vcreenigen en ook de Volksbonden
zijn daaruit voortgesproten waaraan na
Gods' genade ook het behoud van 't ge
loof bij 't volk te danken is. Spreker toont
dan met voorbeelden uit eigen ervaring
aan, dat organiseeren ook ten plattelande
noodzakelijk is en zeer goed. Niet enkel
de steden maar ook de dorpen moeten
zich vereenigen. Daarna memoreerde de
Hoogcerw. spreker wat dan ook op Zoe-
terwoudo op godsdienstig en maatschap
pelijk gebied door do org. verkregen
was, terwijl hij zijn rede eindigdo met den
wensch dat onder de geestelijke leiding
de afdeeling steeds zou toenemen.
Luid applaus getuigde van instemming.
Na een korte pauze bracht de geestelijke
adviseur, kap. Bom, een welgemeend eere-
$aluut aan het ijverig bestuur terwijl hij
tevens de tooneelvereeniging „Ons Genoe
gen", onderafd. van den R. K. Volksbond
ii.leirlde, die daarna op geestige wijze het
Kluchtspel „Moppie als Kindermeid" op
voerde.
Hierna sprak de heer Van den Akker
nog een woord over het nieuwe vaandel,
dat met zooveel moeite nu toch eindelijk
hel langbegeerde bezit was der afdeeling
en een teeken van bloei van de vcreeniging
Voor het aflossen van de laatste gelden
voor het vaandel werd hierna onmiddellijk
nog bijna 30 guldon opgebracht.
Na een korte pauze werd het Strijdlied
gezongen waarop do heer Smit het woord
verkreeg, en met nog jeugdig vuur na
mens 't Hoofdbestuur dc afdeeling geluk
wenscble en hoopte dat dit feest zou zijn
een parademarsch maar een opmarsen
naar j?rooter bloei. Mot woorden van Mgr.
Callicr en andere sociale kopstukken
spoort hij allen aan de organisatie te steu
ren en te bevorderen vooral ook door het
lezen van de Volkscourant en liet Arbei
dersdagblad, terwijl ook hij don nadruk leg
de op de noodzakelijkheid van organisatie
ten plattelande, waarmede reeds mnot be
gonnen worden op do patronaten. Weder
om daverend applaus.
Nadat do heer N. van Rijt de aanwezi
gen nog had vergast op eenige zeer humo
ristische voordrachten sloot de voorzitter
met een dankwoord aan allen, die hadden
meegewerkt, dezen zeer geslaagden en
vtior het Bestuur zoo succesvollon feest
avond.
Mogo de Zoolorwoudsche afdeeling
steeds in groei en bloei toenemen onder
de bnnd.sleuzp ..voor God en Kerk, Vorstin
en Vaderland".
ZOcTERWOUOE (Hoogs Rijndijk.
R. K. Volksbond. Gisteravond ver
gaderde de R. K. Volksbond afd. Zoetcr-
woude-Leidcrdorp in het Patronaatsge
bouw ouder leiding van de hoer I. J.
Klaver. Na de opening, waarbij de voovz.
een woord van dank sprak tot do leden
voor do algehcele medeAverking bij dc
feestviering van het 10 jarig bestaan der
afdeeling.
Uitgebracht Avérd oen verslag van de
brandsloffenvoorziening cn spoorde de
voorz. de leden aan zooveel m^elijk in
het vervolg te sparen om bij een volgende
StalhoSieke Agetufa
LEIOEN.
Woensdag. R.-K. Rilling- cn Wagcnm»
kers-Patroonsbond, L'Union 4 gn
uur.
Woensdag. „Vriendenkring" St.-Jozefs
kerk, 8 uur.
Wcsnsdag. R. K. Volksbond, belangrjju
ledenvergadering, Bond^-djou»
8 uur.
Donderdag. Voordracht over het Katholi
cisme, door prof. J. P. Verhaar
AcademiegebouAV, Kloksleeg 23
8 uur.
Donderdag. „Vriendenkring" St-.Jozef«.
kerk, 8 uur.
Donderdag. Ned. R.-K Rdsvorröügia,
den Burcht, 8.15 uur.
Vrijdag. „Vriendenkring" St.-Jozefskerk.
8 uur.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Maandag. R. K. Volksbond Ontwikkeling
Cursus, in de Oude -School, 8
LEIDEN.
De a\-ond-, nacht en Zondagsdienst^»,
apotheken wordt van Maandag 8
vember tot en met Zondag 14 jjj.
v e m b e r a.s. waargenomen door de epo.
theek van den heer C. D Duijster, \*iruw,
r.Ün 18, Telefoon 523.
gelegenheid weer klaar (e zijn. Hieru
word behandeld de agenda van den cu-
tralen Raad, waarbij tevens het nienrt
rogelement werd behandeld.
Op voorstel van het bestuur werd goed.
gevonden Maandag 22 November een y«.
ga dering te beleggen om te komen l«
oprichting van een tooneelveieenigin»
De voorz. gaf een kort verslag van i>
gewestelijke vergadering en besprak hi«.
bij het winterprogram.
Na de rondvraag werd deze slecht fe.
zochte vergadering op de gebruikelijk»
wijze gesloten.
LAATSTE BERICHTE!
De spoorwegramp bij deVin
HET OPENBAAR ONDERZOEK
AANGEVANGEN.
In een der zalen van het Ministerie
Waterstaat is hedenmorgen haif tien m
openhaar onderzoek vanwego de commit
sie-Kraus inzake de ontsporing van tril
218 der Nederiandsche Spoorwegen nit;
De Vink, tusschen Voorschoten cn Lri-
den, welke op 9 September j.l. plaats lui
aangcA-angen.
Wij brengen in herinnering, dat hij dei»
spoorwegramp vier personen (hel eek',
paar Lobo-Braakensiek, de insp.-hooü-
machinist Van Bhoon en de leerling®-
chinist Eltekoven) het leven lieten en k
er 9 reizigers minder of meer ernstig wi
den gewond.
De samenstelling der commissie, avoü»
11 Sept. bij beschikking van den Kfirister
van Waterstaat werd ingesteld, was i!<
volgt: oud-minister prof. dr. J. Kram
voorzitter, prof. mr. E. M. Meyers en b
A. H. W. v. d. Vegt, hoofd-inspecteur-i
neyaal der Spoorwegen, leden, cn ir.
Verhoop, hoofdingenieur der Spoonvcge
lid en secretaris.
Er zijn 65 getuigen opgeroepen
De eerste die gehoord wordt is de ot
chinist H. Muller te Amersfoort.
De voorz. herinnert er aan, dal dc k
Muller op de locomotief van den vgk»
gelukten trein heeft geslaan met de hooft
machinist Van Rhoon en de leerling-na-
chinist EttekoA-en, welke beiden den dooi
hebben gevonden, evenals het ochtpii
Lobo-Braakensiek.
Spreker brengt een woord van hu!i
aan de nagedachtenis dier dooden.
Hij vraagt daarop den machinist 11.
Ier wanneer deze voor het laatst
chine had nagezien.
Get.: Te Rotterdam D.P.
Pres.: Was toen alles in orde?
Get.: Ja, meneer de president.
Pres.: Meent ge dat de ontsporing bil
oorzaak kan hebben gevonden in
toestand van het materieel, waaruit
trein was samengesteld?
Get.: Neen.
Pres.: Bevonden zich op den dag
het ongeval do A cn E-borden op dc
(do borden die aangeven den aanvang I
liet einde van het baanvak, waarop Int
zamer gereden moet worden)?
Get.: Neen.
Pres.: Hoe groot was de snelheid i
den trein?
Get.: Tusschen de 85 cn 90 K.M.
Pres.: Hoe werd u het ongeval gewii
Get.: Ik gevoelde een schok cn hoe?
een .knal. Enkele sccondeh later 9t
spoorde do locomotief om ten slotte pk*
ling om te slaan en hevig te sissen. lat*
schen had ik tevoren do rem zoo kradt
mogelijk aangetrokken.
Wat hebt u gedaan om te trachten*
beide andere personen, die bij u op
comotief stonden te helpen?
Ik ben direct naar hen gaap zoek
Eindelijk zag ik na door een gat te
gekropen, een band. Toen ik deze
vatten, hield ik slechts het verschr#
pelde vel vast. Het was van Etlekovö
Den inspecteur Rhoon heb ik niet ta
nen vinden, ook nieL nadat ik opnft*
door het gal was gekropen, dat cr
schen den locomotief en den grond
Waaraan denkt u dat hel ongfd
moet Avorden toegeschreven?
Ik vermeen, doordat de grond om
de rails was Aveggczakt.
Dus dc ballast onder de rail.
Juist, Bij een onderzoek op. c*»
dcre lijn hebben we nagegaan, dat uit™ l:*!
niets aan den grond te zien Ava?, das
wanneer een trein passeerde, dau
dc rails een stuk naar heneden.
Prof. Meijers: Rijdt u nog hel t
Get,: Ja meneer.
Prof. M.: En is het nu heter?
Get. Jawel, maar we rijden ïui lai
mor. Overigens rijden we veel liovei
de oostelijke lijnen, dan op d
damAmsterdam.
l«c
Ifbeli
ie K(
aan e
logisc
jaar
moest
D«.R
po«iti
ti'k h
feiteü
uitgas
en eei
oorloc
ting i
ge rek
Wal
!)da;
jooals
orer
betref
Apoat<
nitdee
tien h
dragei
tien o:
Kerk
jnensi
Eens
tijd,
'AposU
Lijkt 1
k-
H
niet-R
groote
Kathol
do
de
hitelij
retting
idsolu
len, da
en hoe
loof oj
boekei
rin is
nsamd
icheliil
ran C
terwer
de me1
too z
Ifsnes,
Maar
ook ali
delijke
I boogeri
d« Ned
vrij V8
In
*illen
node"
Zoodi
*erp
♦'-nerts
*Mrrin
Laun
«kei b
bestrijd
nfdeel
Indie;
kei was
PI
•Hn zo
te rit
nn dei
J® »cl
winig
Inffro
en.
Deze
Pikant
«adat
®g dei
•w», X
g&i
Zoo w
fkening
trajd i*ek ge!
De no
I* "w
Dc cei
Hot 4>r i
