WOENSDAG 27 OCTOBER 1926 pe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voot Leiden 19 cent pei week 12.50 pei kwartaaL jn ome Agenten 20 cent pei week 12.60 pei kwartaaL franco per post I 2.95 pei kwartaaL gei Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- wjjgbaai tegen betaling van 50 et per kwartaal, bjj voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct. met Geïllustreerd 9 ct 18e Jaargang. No. 5399 e (Sou/iwnt Dit blad verschijnt ellcon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlenllên 30 oeot per Voor Ingeaondoo Mededeelingeo wur.il het 3 dubbele in bet tarief berekend. Kleine advortenUön, ran ten hoogale 80 woorden, betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur buur, koop en verkoop fl 0.50. HUMMER BESTAAT UIT BLADEN. De Liberaal „Katholieke" Kerk. Wat is toch die z.g. Liberaal-Katholieke 'of Vrije Katholieke Kerk, zoo vraagt men ons herhaaldelijk. Wij hebben daarop reeds eerder in ons Had geantwoord. Kapelaan v. Santé heeft cr een artikel over geschreven en ook wij hebben als wij ons wel herinneren meer dan eens een uiteenzetting van deze dwaalleer gegeven. Maar 't kan nuttig zijn, hier nog eens de dwaling te stellen tegenover de waarheid. Wat is de Katholieke Kerk? De Katholieke Kerk is de vereeniging ran alle gedoopten, die, onder gehoor- xaamiieid aan den Paus van Rome, de ware leer van Christus belijden. Deze Ka tholieke Kerk is één; want zij heeft overal eo altijd één en dezelfde leer, dezelfde H. Sacramenten en één en hetzelfde opper hoofd. De Katholieke Kerk is heilig niet omdat alle Roomschen als heiligen jouden leven, neen, wij weten heel goed, hoe menigmaal de practijk van het Roomsche leven afbreuk doet aan het Katholicisme doch omdat zij een heilige leer predikt, alle middelen geeft om heilig te wor den, en altijd heiligen voorbrengt. De Ka tholieke Kerk is algemeen; zij is de voort zetting van het oorspronkelijk Christen dom, het Christendom der Catacomben en sleept geen kwijnend bestaan voort, doch breidt zich uit onder alle volkeren. Zij is Apostolisch, want zij is door de Apostelen gevestigd, belijdt de leer der Apostelen, en wordt door de wettige opvolgers der Apostelen bestuurd. Hiertegenover nu de zoogenaamde Libe- al Katholieke Kerk in ons land. Zij kwam tot stand in de jaren 19151916 als een reorganisatie der Oud-Katholieke Kerk in Groot-Brittannie. Mr. F. Witte- mans scheef over haar: „De Liberaal Kath. Kerk is eigenlijk een JProtestantsche kerk, pel een gewijzigd katholiek rituaal, be nvloed door theosofische vreugdevolle as- liraties en ruime opvattingen van het VTije denken. Zij is geroepen niet enkel de Protestanten tot zich te trekken, die on der den invloed van de ritualistische en mystieke bewegingen onzes tijds een lang verwachte herstelling der liturgie als een logisch gevolg van denken en handelen zullen achten, doch ook de katholieken, die den weg hunner Kerk verlaten hebben of tenminste verwaarloozen". „Deze vrijmetselaarachtige beweging is uist door haar nabootsing van de Heilige katholieke Kerk tevens zoo in-Satanisch 'emagogisch, dat wij niet aarzelen plant de giftigste te noemen, welke buiten katholieken akker ook in ons land kon worden overgeplant", aldus de schrij ver van een artikel hierover in „De Nieuwe Eeuw". Achtergrond van de beweging der Libe- ïaal-Katholieke Kerk is de theosofische JJrde van de Ster in het Oosten" en de* heer Wedgwood, broeder dier orde, is be- joemd tot hoofd van de Oud-Katholieke Aerk in Groot-Brittannië, en Mr. Leadbea- to. do bekende theosoof, is tot zooge naamd bisschop van dezelfde kerk in Australië „gewijd". Er m voor den Katholiek iets bijzonder tragisch in dit pogen van een deel der -jfische wereld, om de Katholieke t^rk te willen nabootsen. Iets tragisch. 't Wekt medelijden, aar zal toch wel niet op een der onzen aantrekken: n Weest gedachtig aan uwe noerders, die tot u het woord Gods ge sproken hebben, ziet toe hoe zij tot het •teniae toe getrouw waren in hunne be- «aiening en volgt hun geloof na. Jezus n ristus 's gisteren en heden dezelfde in ■.eeuwigheid. Laat u niet vervoeren door oierlei en vreemde leeringen, want het 1,18 Let hart te sterken door de ge- JjMe (der Heilige Eucharistie). Hebr. hé Liberaal-,.Katholieke" Kerk leeraart n soort Spiritualisme, een aftreksel van J steIsel der theosofie, n het reeds geciteerde artikel van „De •cuwe Eeuw" wordt naar aanleiding «aarvan geschreven: Kerk heeft haren kinde- wi...??01* ^ders dan het eenig ware Spi- voorgehouden en dit behoort wam v ,ulr. SeoPenbaarde waarheid. De do „Lf L°liek weet wat rijke vertroosting offoV. ter?is rï0r d°°den in het H. Mis- Bchr'tf Koning der Ver- 1 zijn huis is binnengetreden en 1^ j8j ^ei>Laren heeft weggerukt uit toom l lr. levenden. De Katholieke Kerk wllo w .0r weer te beschikken over tn*t «ui[dskernen, om enkele waarvan, *ich nv. .l,mg van aQdere, de dwalingen $aarii,!\Ta^seerei1- beeft en is de ftaaihf-la en ^.oe^ a^e Kenmerken der token itn onc^erscbeidt zich van alle ie" nriii baar een soort „concurren- oJ J1 ^doen." tisch SïJ v11? z's' liberaal- Vrij- Esote- -®en °bcisme zal niemand zich k un gual in? SiS8n' ,^een de Katholieke, do in«- £ath«i- a^emeene Kerk, is waarlijk 1 ®K. Dat is zonneklaar voor 10 Kunnen en willen zienl BUITENLAND België De „Belga." Geen munt doch rekenings een heid. De eerste berichten omtrent de invoe ring van de Belga waren ietwat onzeker. Men meende met een nieuwe munt to doen te hebben en wol oen goudmunt, waarvan de waardo 34 ct.) dan wel wat gering zou zijn. Dat zou een klein munsslukje geworden zijn. Om alle mis verstand weg te nemen, verklaren wij dat op het octgenblik de Belga geen nieu we Belgische munt is, doch uitsluitend een rekeningseonheid. Wel kan de Nationale Bank binnenkort overgaan tot de uitgifte van papieren Belga's. Volgens art. 9 van het stabilisatie-decreet zullen deze papieren Belga's, als zij ten minste worden uitgegeven, tevens het be drag in francs vermelden. Biljetten die alleen in francs luiden de ,oude" bil jetten dus zullen steeds tegen zulke „nieuwe" biljetten inwisselbaar zijn, met inachtneming van de verhouding: één Belga 5 francs. Ouitschland De processen inzake de veemmoorden. Te Landsberg is een begin gemaakt met een reeks procesen inzake de beruchte veemmoorden. Alle vroegere processen te Schwerin, Leipzig, Küstrin en Berlijn waren slechts inleidingen; hier eindelijk komen" de personen deels als getuigen, deels als beklaagden,^ aan hot woord, die alleen uitsluitsel kunnen geven over het wezen van de zwarte rijksweer en haar veemorganisatie. Van het begin, zoo schrijft de „Voss. Zhoerschto in de overvolle zaal een zware atmosfeer van sensationeel© ver wachtingen, ofschoon het eerste proceö legen Th om en consorten wegens een po ging tot vergiftiging van luitenant JtciiKe ook weer slechts een voorspel is tot de volgende veel gewichtiger proceseen. Maar 's middags kwam toch al een klei ne sensatie Erich Klapproth n.l. werd als getuige gehoord Erich Klapproth, de man, die den naam heeft met luitenant Schülz, de organisator te zijn geweest van de veemorganisatie van de zwarte rijksweer; zelf verschillende moorden en moordaanslagen op zijn geweten moet hebben en in de rijksweer, als vriend en vertrouweling van luitenant Schulz, hoe wel zelf slechts onderofficier, een gewel dige macht uitoefende, zoodat hij gevreesd werd door iedereen. De zitting werd geopend met een rede van den president, die betoogde, dat de behandeling in beginsel in het openbaar moest plaats hebben. Hij herinnerde de jury er aan, dat de gebeurtenissen, waar mede men te maken had, langgeleden ('23) gebeurd zijn, in een tijd, toen het Duitsche volk diep ongelukkig was, en dat men juist door de verstreken tijd ruimte, objectief die gebeurtenissen kan beoordeelen. Als militair deskundige in verband met de mogelijke wenschelijkheid van uit sluiting der openbaarheid was een over ste van de rijksweer aanwezig, die, toen een der beklaagden verklaarde dat hem indertijd te Berlijn de verzekering was ge geven van het contact tusschen rijksweer en zwarte rijksweer, al dadelijk opsprong om zich te verzetten tegen do voortzetting van de openbare behandeling. Toen hij op een vraag van den president of dit zijn persoonlijke meening -was (n.l. dat door do verklaring van den beklaagde de vei ligheid van den staat gevaar liep) dan wel of hij aanwijzingen van het rijks woer- ministerie had, antwoordde, dat het zijn persoonlijk oordeel was, verklaarde de president rustig, dat men dan verder in het openbaar zou voortgaan met de be handeling. Een tweede interventie van den deskun dige, gesteund door do verdediging, vond oen dergelijk onthaaL De moord op Erzberger. Vclgens een telegram uit Mühlhausen wordt van goed ingelichte zijde do arres tatie van zekeren Fournier bevestigd, die naar verzekerd wordt meer zou afweten van den moord op Erzberger. Men stelt een nauwkeurig onderzoek in en hoopt Vrijdag of Zaterdag hiormede gereed te zijn. Frankrijk. Ook Frankrijk wil stabilisatie. De aan Poincaré toegeschreven plannen. De maatregelen om den Belgischen munt. standaard te stabiliseeren, worden Lu Frankrijk met groote belangstelling en mis schien ook met een weinig jalousie gadege- De Franschen hebben genoeg van hun op- en neergaanden franckoers en verlan gen naar een wisselkoers, waarop zij kun nen rekenen. Erkend dient echter te wor den, dat vele personen onmiddelijke stabi lisatie niet zoo dringend noodzakelijk ach ten, nu de franc niet meer daalt en zelfs teekenen van stijging toont. Beweerd wordt, dat Poincaré van plan is, te trachten een gedeeltelijke stabiiisatio tot stand to brengen en de kracht van zijn huidige politieke positie rust voor een groot gedeelte op dit geloof. Diegenen, die hopen, dat de francs gerevaloriseerd zal worden, overzien of onderschatten de gevolgen van een economische crisis, die daarvan het gevolg zou zijn. Deze personen begrijpen evenmin, dat de moeilijkheid om den franc op een zeker peil te brengen niets betee- kent in vergelijking met de moeilijkheid om hem op dat peil te houden. Diegenen, die bij den buitenlandschen nandel betrokken zijn, begrijpen dit gevaaT en willen liever het verlies, dat zij door de depreciatie van den franc geleden hebben, afschrijven dan een crisis meemaken, zoo als België gedurende den afgeloopen zomer te doorstaan heeft gehad, doordat men den Belgischen franc op een te hoog peil wildo stabiliseeren, zonder voldoende ondersteu ning van het buitenland. De „Journée Tn- dustrielle" merkt hieromtrent op: „Men stabiliseert, waar men kan, niet, waar men wil". Zij, die deze zienswijze toegedaan, zijn. staan eveneens gunstig to^nover een rati ficatie der schuldovereet^ ">msten, waar- öoot de Banque de France do medewerking van buitenlandsche circulatiebanken zou verkrijgen. Engeland Het mijnconfliet. Maatregelen tegen Gook. Cook, de secretaris der Britscho mijn werkers, maakt het do regeering lastig met zijn redevoeringen onder de mijnwerkers. De minister van Binnenlandsche Zaken verklaarde in het Lagerhuis met betrek king tot bet optreden van Gook, dat het moeilijk valt, een vervolging van Gook - tenr-GO te O 0611 llKitiarv Tn het Ghasedistrict zi.in Cook's redevoe ringen verboden. Zaterdag werd de mijn werkersleider onder politiegeleide van het meetingsterrein weggebracht „Tets beters hadden zij niet kunnen be denken!" zei Cook. Inderdaad is de verontwaardiging onder de mijnwerkers in dit district, die tot nu toe op goeden voet met de politie hebber gestaan, zóó groot, dat voel minder werk lieden aan het werk zijn gegaan. Het hoofd der politie in Yorkshire heeft ook een ver gadering verboden, waarin de voorzitter der mijnwerkersfederatie, Herbert Smith, bet woord zou voeren. Over het geheele land is het aantal mijn werkers, dat sedert Zaterdag aan het werk is gegaan, met 500 gestegen en be draagt thans totaal 246 383 man. Stakingsrelletjes te Durham Tweeduizend mijnwerkers te Durham hebben met steenen geworpen naar poli tiebeambten, die honderd werkwillige mijnwerkers escorteerden. Schaarscbte aan huisbrand ie Weenen. Er begint een verontrustende schanrsch' te aan huisbrand te komen, die ree'- tot onwettige prijsopdrijving aanleiding hef' gegeven. De Tegeering heeft de belande!» bende partijen tot een vergadering uitge- noodigd om maatregelen te nemen tegen het gevaar van een tekort in den komen den winter. Italië. Dc aanslag op Mussolini. Miss Gibson. Naar uit Rome aan do officiële „Tc- vere" wordt medegedeeld, verlangt de of ficier van justitie, dat miss Gibson, die, naar bekend, indertijd een aanslag op Mussolini pleegde, toch voor de recht bank zal worden gebracht, hoewel de art sen haar ontoerekeningsvatbaar hebben verklaard. Tijdens haar laatste verhoor moet zij verklaard hebben, dat een zeker lid der oppositie, die gedurende eenigen tijd on der Mussolini minister was geweest, haar in de villa Borghese de revolver in de hand heeft gedrukt, met het verzoek op Musso lini te schieten. Finland. De drooglegging. Naar het voorbeeld van Noorwegen wordt volgens do bladen ook in Finland een referendum over het drankverbod ge houden. Rusland Het patrij-congres geopend. Het congres van de al-Russische com munistische partij is gisteren in het Kremlin te Moskou geopend. De 817 gede legeerden, die het congres bijwonen, kozen met algemeeno stemmen het presidium dat uit 37 leden bestaat. Hiertoe behooren o.m. Stalin, Rykof, Boekharin, Molotof, Tomski, Kalinin, Worosjilof en Koeibisjcf Het eerste verslag omtrent den internatio nalen toestand werd door Boekharin uit gebracht. China. De burgeroorlog. Tsjang Kai Sjek ernstig gewond? Volgens te Sjanghai ontvangen berich ten is Tsjang Kai Sjek, do bevelhebber der troepen van Kanton, ernstig gewond. Een dokter uit Kioekiang, de basis van het le ger van generaal Soen Tsjoeang Fang heeft verklaard, dat generaal Tsjang Kai Sjek schotwonden heeft in arm en been. Volgens een officieel communiqué werd hij naar het Amerikaansche ziekenhuis te Tsjangsja overgebracht, waar het been zal worden afgezet. Feng's terugkeer. Te Moskou uit Peking ontvangen tele grammen bevestigen, dat maarschalk Feng-Joe-Sjang op 9 October in Gentraal- Mongolië is aangekomen, waar een para- do werd gehouden van veertig duizend man van zijn oude leger. Beweerd wordt dat de onder-gouver neur van Sjensi naar Feng is overgeloopen en tot onderbevelhebber van het „geallieer de vo'ksleger" benoemd. Op 10 October, den verjaardag van de Chineesche revolutie, heeft Feng zijn troe pen toegesproken. Als gevolg van de intensieve propagan da van het Kwomintang, het revolution- nairo leger van Kanton, dragen Feng's troepen thans nog slechts Kwominlangs- insignes, terwijl in plaats van de Chinee sche nationale vlag de Kwomintang-vlag rood met een witte zon, wordt gevoerd. Bij alle denmonslraties ter viering van Feng's terugkeer werd de nadruk gelegd op de noodzakelijkheid van nauwe samen werking met de Kanton-regeering en haar nationaal revolutionnair legor. TWEEDE KAMER. OVERZICHT. Het was niet gemakkelijk voor de der tien sprekers, die aan de algemoene be schouwingen over het ontwcrp-wegcnbelas- tingwet hebben deelgenomen, om over dit onderwerp nog veel nieuws naar voren to brengen. Enkclo sprekers behielden zich nog hun stem ovor het wetsontwerp voor en zelfs weerklonk een enkele maal (vooral in de redo van den heer Van den Heuvel) een be dreiging met tegenstemmen, indien niet aan belangrijke bezwaren zou worden tege moet gekomen. Gaarne steunen wij den aandrang om bot bedrijfsleven geen hoogcr lasten op to leggen dan strikt noodig is en aanstoot gevende punten uit deze wet. weg te ne men. Koninklijke besluiten. po 1 i t i o. Bij het Kon. besluit is benoemd tot com missaris van politie te Rotterdam S. Dijk- slra, thans hoofdinspecteur van politic aldaar. De R.-K. Staatspartij. Het dagclijksch bostuur. Naar aan „dc Volkscrt." bij informatie blijkt zal do heer A. C. de Bruijn zijn ver kiezing tot lid van het dagclijksch bestuur der R. K. Staalsaprtij aannemen. De samenstelling van den Partijraad. De parlementaire redacteur van de „Msbd." meldt: Op de Zaterdag te Utrecht gebonden vergadering van den Partijraad der R.K. Staatspartij, is medegedeeld, dat de pro fessoren als vertegenwoordigers van dc se minaries voor den Partijraad nog niet wa ren aangewèzen. Naar wij vernemen zullen dezen, inge volge een besluit van H H. D.D. H.H. de Bisschoppen, ook niet worden aangewe zen. ONDERWIJS Art. 19 der Lager-Onderwijswet 1920. Bij omzendbrief van 4 Januari 1926 deelde do toenmalige minister van onder wijs aan de Gedeputeerde Staten der pro vinciën mede, dat naar zijn oordeel aan de verplichting om voldoende openbaar lager onderwijs te geven, aan elke gemeente op gelegd in het eerste lid van art. 19 der la- ger-onderwijswet, ook kon worden voldaan door het instandhouden van gemeenschap pelijke scholen, op het grondgebied van een naburige gemeente gelegen, krachtens een regeling als bedoeld in het vierde lid van genoemd artikel, zoodat dus, indien een gemeente nog gemeenschappelijk met andere een niet op haar gebied gelegen school in stand hield, het bij opheffing van de eenige openbare school in de ge meente niet noodig zou zijn, de in het tweede lid van art. 19 bedoelde afwijking aan de Kroon te vragen. -nra¥nlërï HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Veemmoord-proces te Landsberg begon nen. Maatregelen tegen het optreden van Cook, den Britschen mijnwerkersleider. BINNENLAND. De Wegenbelasting in de Tweede Ka-» mer. (Kamer-vers lag, 2e blad, en -over zicht, lsto blad). Het verbod van vleeschinvoer in Enge land. (2e blad). Het collectief contract in het schilders bedrijf en in het bouwbedrijf. (Sociale Be richten, 2e blad). Het vliegongeluk bij Schellingwoude. De toestand van luitenant Lindner is be vredigend. (Luchtvaart, 2e blad). De tegenwoordige minister heeft tlmns aan de colleges van Gedeputeerde Slaton bericht, dat hij zich met de opvatting van zyn ambtsvoorganger waaruit volgt, dat bij het bestaan van een gemeenschappe lijke school de ouders, voogden of ver zorgers van twaa'f of meer leerplichtige kinderen aan de bepaling van het twpoda lid van art. 19 geen grond kunnen ontlee- nen om zich tegen opheffing van de eenige openbare lagero school in een gemeente to verzetten niet kan vorecnigen en dat dus naar zijne meening ook in het genoem de geval een raadsbesluit tot opheffing van de eenige openbare school in de gemeen te aan het oordeel der Kroon behoort te worden onderworpen. Do gewono audiëntie van den minis ter van marine a. i. zal op Maandig 1 No vember niet plaats hebben. Te Haarlem is overleden, in den ouderdom van 74 jaar, de' heer W. B Laa- STADSNIEUWS. DE OORZAKEN VAN DEN STANK DER LEIDSCHE GRACHTEN. Een dissertatie. Het is zeker een belangrijk proefschrift: „De oorzaken van den stank der Leidscho gTacht", waarop heden mejuffrouw J If. Korswagon, geboren te Poerwakarta, aan do Leidscho Universiteit tot doctor in <le wis- en natuurkunde is bevorderd Be langrijk vooral daarom, omdat, al m<» -en dan de Leidscho grachten in een hijzon der kwaden reuk staan, het euvel van stinkende grachten zich niet alleen be perkt tot de Sleutelstad. Ook andere sle den hebben er moe te kamj>on of te k un pen gehad. Was het niet de stad 's-Gra- vonhage, waar indertijd de uit do grach ten opstijgende geuren tal van Hagenaars, om zoo to zoggen, van do wijs bracht, cn was het niet een der gToote steden in een der noordelijke provinciën van ons land, waar mon ook buitengewoon veel last van stinkendo grachten had, zoo zelfs, dat een grappenmaker, met oen woordspeling op don naam van den burgemeester dier ge meente de woorden uit zijn pen deed vloeien: „Harinxma, sloothon thoe?" We welen niet of deze gemeenten ook thans nog in docselfdo of mindere mate met stinkende grachten to kampen leb ben. Te Leiden echter ondervindt men daarvan nog steeds grooten last, in groo- tero mate zelfs dan eenige jaren geleden. En het is juist daarom, dat dit proef schrift zoo belangrijk is, omdat voel, wat do schrijfster aangeeft om van dezen slank der grachten bevrijd to worden, on getwijfeld ook toepassing zal kunnen vindon in andere steden, waar inen met dit euvel behept is De 'schrijfster begint haar uistekend gedocumenteerde dissertatie met een his torisch overzicht van den toestand der grachten te Leiden en van vat er sinds 1250 is gedaan om hierin verandering te brengen Er blijkt uit, dat roods in 1250 do over heid het noodig vond aan do fabrieken te verbieden haar afval in het water to wor pen, alles op straffe van grooto 1/ooien. Geen meestervolderijen mochton moer ge logen zijn aan don Nieuwen- en aan den Ouden Rijn, Hooigracht of Stoonschuur. Zoo werd aan allo industriën haar plaats aangewezen. Do schrijfster betoogt dan, dat van de dure aangelegde werken voor de walcrvor- vcrsching van voor 1600 men alleen weet, dat ze niet hebben voldaan cn dat geld gebrek en achteruitgang der stad dc po gingen tot verbetering hebben doen staken Jan van Hout, toenmaals seccrtaris van. Leiden, was do eerste die in 1591 weer aandrong op nieuwe maatrogelen. Van een door hem aan do overheid voorgelegd plan zag deze do noodzakelijkheid van uitvoering in, waartoe dan ook werd over gegaan. Do grachten, op do Oude Vest uit-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1