DINSDAG 19 OCTOBER 1926
0
Burgemeester DE GIJSELAAR.
18e Jaargang.
No. 5392
'e£c(Bou/fcomt
pe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
it Leiden 19 cent per week fl 2.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
franco per post I 2.95 per kwartaaL
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 et. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oewono a d v.rt «n t lën 30 oont per
Voor Ingeiondon Mededeelingen wordt het
dobbel» rao het tarief berekend.
fj'"'. advortenUön, ran ten boogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gerraagd. hnnr en ver-
huur, koop en verkoop fO.50.
||s DIT NUMMER BESTAAT UIT ORIE BLADEN.
DfiW'
lartlJS
telar^
Jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar
heeft om gezondheidsredenen met
ingang van 1 Januari aan H. M.
de Koningin eervol ontslag ge
vraagd als burgemeester van Lei
den.
Déze tijding gaat door d© gemeente
Leiden als een schokkende gebeurtenis.
Burgemeester de Gijselaar zal zijn ambt
neerleggen! Sedert 1910 is hij geweest
de magistraat, die stond midden in het
leven van de gemeente; die daaraan lei
ding gaf naar alle kantenEn 't is nu
moeilijk geworden, ons Leiden te denken
zonder burgemeester de Gijselaar.
Niemand zal ons tegenspreken, als wij
hier verklaren, dat met jhr. de Gijselaar
leiden gaat verlaten een burgemeester,
die de belangen dezer stad heeft gediend,
met buitengewone kennis, scherpzinnig
inzicht en algeheele toewijding; aan wiens
kennis en ijver onze gemeente zeer veel
heeft te danken; wiens bestuur de bur
gerij met waardeering en erkentelijkheid
zal blijven gedenken!
Jhr. de Gijselaar heeft veel en hard ge
werkt in de jaren van zijn burgemeester
schap. Bij alle groote werken in de ge
meente, gedurende die jaren tot stand
I gekomen, was hij (zoo hij er niet de on-
i middellijke leiding van had) de groote
stuwkracht. "Wij willen hierop nog
I nader terugkomen.
I Het financieel beleid in de gemeente-
I huishouding, waarvoor hij zich steeds bij
zonder interesseerde, waarvoor. _hij jm-
raër Speciale zorg koesterde, was bij
hem in hoogst bekwame handen.
Als voorzitter van den Raad was bur
gemeester de Gijselaar, naar aller over
tuiging, meestal voortreffelijk; hij leidde
met vaste hand, met een even groote be
slistheid als voorkomendheid; 't was
maar 'n enkele keer, dat hij zich geprik
keld toonde en zijn ontstemming op een
voor den betrokkene onaangename wijze
to kennen gaf. Maar dit laatste vergaf
ieder hem gaarne, omdat ieder overtuigd
was van twee dingen: de burgemeester
„zit in de zaken", hij heeft er studie van
gemaakt, is er volkomen van op de hoog-
te; en: de burgemeester streeft ernstig
naar de, voor zijn ambt zoo waardevolle,
onpartijdigheid.
Niet alleen buiten, maar ook en niet
I minder in den Raad zal het heengaan
van den heer de Gijselaar als een verlies
worden gevoeld.
Wij willen hier geven enkele data en
feilen uit het leven van den heer de Gij
selaar.
Jhr. mr. dr. Nicolaas Charles de Gij-
fielaar werd 21 October 1865 te Gorin-
chem geboren.
Hij bezocht de H. B. S. te Gorinchem,
daarna het gymnasium te Haarlem
Tervolgens de universiteit te Leiden, waar
hij 23 October 1891 promoveerde tot doc
tor in de rechtswetenschappen op -stellin
gen en daarna tot doctor in de Staatswe
tenschappen met een proefschrift: Het
Panama-Kanaal.
Do heer de Gijselaar kreeg nu de lei
ding van de bekende bankiersfirma
Gijselaar en Co. te Gorinchem.
In 1908 werd hij door de rechterzijde
?oor het district Gorinchem gekozen tot
lid der Prov. Staten van Zuid-Holland.
ben lsten Maart 1910 werd de heer De
Gijselaar benoemd tot burgemeester van
leiden in de vacature van mr. de Rid
der.
be heer De Gijselaar had niet gesollici
teerd naar het amht, maar de regeering
(het ministerie-Heemskerk was toen aan
het bewind) had hem daartoe aange
zocht en zij heeft in hem een zeer
kundig man gevonden, gelijk de on
dervinding heeft bewezen.
In 1913 is de heer De Gijselaar door
de Staten van Zuid-Holland afgevaardigd
Itaar de Eerste Kamer.
Nog vele andere openbare functies
neeft de heer de Gijselaar vervuld of ver-
Jult hij nog. Burgemeester de Gijselaar is
toorzitter van het College van Curatoren
der Rijksuniversiteit te Leiden.
Wij weten niet, of jhr. de Gijselaar ook
zal bedanken voor het lidmaatschap van
de Eersto Kamer. Wij hopen van harte,
dat zijn gezondheidstoestand zoodanig zal
zijn en nog vele jaren zal blijven, dat hij
dit ambt kan blijven vervullen. Eerstens
natuurlijk om den heer de Gijselaar zelf
wien hèèl Leiden van ganscher harte
nog vele waarlijk gezonde en gezegende
jaren toewenscht! maar ook om de Eer
ste Kamer, waarin zijn vaak origineele,
altijd doordachte en overwogen 'opmerkin
gen op haar plaats zijn.
Moge jhr. de Gijselaar een gelukkige,
door God gezegende rust genieten, aan de
zijde van zijtn gemalin, die in de 16 jaren,
die nu achter ons liggen, door Leiden
met oprecht respect is geëerd als de waar
dige en nobele Burgemeesters-Vróuwe.
God zegene heiden I
De Armenzorg.
Aan het Jaarverslag van den Armen
raad te Leiden over 1925 ontleenen we de
volgende cijfers:
Door de onderscheidene Instellin
gen van Weldadigheid werd aan di-
recten onderstand (geld en natura)
dus andere uitgaven niet inedege-
rekend,-over 1925 ƒ211.348.87 uitge
keerd, tegen 237.064.67^ over 1924.
"Alzoo op de Leidsche bevolking
(68.886 inw.) per hoofd in 1925 3.07
tegen in '24 bij 'n bevolking van 68471
inw. 3.46 per hoofd.
De steunverleening vanwege het
Burg. Armbestuur keerde uit aan
werkloozen 30.342.97) (vorig jaar
71.639.36), aan armlastigen
ƒ107,006,01, (v. jaar 90.9*2.16 Mr),
zijnde een bedrag van ƒ1.99 per hoofd.
ding' tu'sschen~particuliere en kerkelijke
Armenzorg en Overheids-Armenzorg zoo
danig is geworden, dat men moeilijk meer
zou kunnen beweren, dat de laatste f e i-
lij k „slechts" een aanvullende taak
vervult.
In beginsel moet dat echter wel
door ons worden volgehouden; en óók fei
telijk in de practijk voorzoo-
Ter mogelijk is:
Waar in onze maatschappij velen-om-
vattende groepen burgers zich niet wen-
schen toe te wijden aan de georgani
seerde liefdadigheid ten bate van het
algemeen en van hun geestverwanten
in het bijzonder; waar communisten zelfs
niet aarzelen smalend over de indivi
dueel© liefdadigheids^beoefening te
spreken daar moet de Overheid wel in
de Armenzorg voor velen een hoofdrol ver
vullen, alléén optreden. De verwording
van onze maatschappij, de afval van het
Christendom dringt daartoe.
Daarbij komt nog, dat de particuliere
Armenzorg zich in do laatste jaren voor
zulk een uitbreiding van haar arbeidsveld
is geplaatst geworden, dat zij ook de hulp
van de Overheid heeft moeten inroepen.
Maar, en hierop wenschen wij den na
druk te leggen hier mag de taak der
Overheid niet anders zijn dan slechts
aanvullend. De particuliere, de ker
kelijke Armenzorg mag niet dan nood
gedwongen een deel van haar taak,
van haar zorg op de schouders van
Overheid afwentelen. Dat is een b e-
g i n s e 1, hetwelk we niet door den drang
der tijden, welke alles wil vermechani-
soeren, wil doen verkillen en bevriezen in
Overheidszorg, mogen laten opzijschuiven
en verdoezelen!
BUtfERSLAEiD
zes weken zal duren. De te behandelen
kwesties omvatten den handel tusschen de
deelen des rijks, de overzeeache verbindin
gen en vooral de vraag hoe het onafhanke
lijke karakter der samenstellende deelen
van het rijk in overeenstemming is te bren
gen met de algemeene rijkspolitiek en de
rijksdefensie.
Het program voor de gedelegeerden om
vat talrijke diners, recepties en demonstra
ties van leger, vloot en luchtmacht.
De staking in de mijnen.
De campagne der staking
leiders.
Ofschoon, door omstandigheden buiten
hun wil, de stakingsleiders niet in staat
zijn, de voornaamste programmapunten,
door de jongste gedelegeerden-conferentie
aanvaard, tot „verscherping van den strijd"
ten uitvoer te brengen, kunnen toch de po
gingen der leiders om de werkwilligen weer
tot staking over te halen tot gevolg hebben,
dat in verschillende districten het aantal
werkwilligen afneemt.
Intusschen is elk vooruitzicht op het
terugtrekken der veiligheidsploegen, em
bargo op buitenlandsche kolen en een hef
fing door andere vakvereenigingen vrijwel
verkeken.
Het eenige middel, waarover de mijn-
werkersexeeutieve beschikt, is het ..bewer
ken" van de mijnwerkers in de Midlands
en elders, waar hef werk werd hervat, den
arbeid weer te staken. Er zullen echter wel
eenige dagen moeten heengaan, voor men
de uitwerking dier propaganda zal merken
In Nottinghamshire werd het mijnwer-
kershestuur met meer dan 14 000 tegen 3000
stemmen gemachtigd, de staking voort te
zetten. De beteekenis van di| besluit wordt
echter te niet gedaan dooT het feit, da( de
fond daar 55.000 leden telt, en dat er Van
dat aantal 35.000 weer aan den arbeid
waren gegaan en derhalve niet aan de
stemming deelnamen.
In verscheidene andore districten is de
toestand even abnormaal.
De „Manchester Guardjan'V woek de
vf?f- -
België
Beperkte koienuitvoer.
Speciale vergunningen noodig
met ingang van 20 dezer.
Uit Brussel wordt gemeld: De moeilijk
heden voor steenkoolbevoorrading doen
zich ook aan de zeekust gevoelen. Een
tiental treilers heeft te Ostende het bedrijf
moeten stilleggen bij gebrek aan briketten
tegen aannemelijke prijzen. Een afvaard.'
ging van de Vischreedersvereeniging heeft
den toestand aan de regeering uiteengezet
Gevraagd wordt dat de uitvoer van bri
ketten zou worden verboden.
Officieel wordt medegedeeld, dat mot in
gang van 20 dezer voor den uitvoer van
steenkool speciale vergunningen van het
ministerie van Nijverheid en Arbeid nocd
zijn.
Engeland
De rijksconferentie.
Heden begint te Londen de z.g. rijkscon
ferentie, dat is een conferentie van
premiers van do verschillende Britsclu
Dominions.
Verwacht wordt dat de Rijksconferen!
nutVeW^su^Rt ton u^'fesNiufie der gedele
geerden wel gebleken zal zon. en "dat zi'. dm
zich er tégen verzet hebben, fnf wie ook de
secretaris dor miinwerkersfederatie Cook,
en de voorzitter Smith behoorden, in het
gelijk zullen zijn gesteld.
Nieuwe steun van de roode
vakvereenigingen.
Uit Moskou wordt gemeld, dot de Roode
vakvereenigingen aan de Engelsche miin-
wprkersfederatie een bedrag vin een half
millioen roebel hebben opzonden, dot ver
kregen is uit de moandjélijksobe büdrngen
van de loonen der Sovjet-arbeiders
Denemarken
Geen ontwapening.
Het ontwapeningsvoorstel zal
door de lo Kamer
verworpen worden.
Dezer dagen komt in het Deensche
Landsting (le Kamer) het socialistische
ontwapeningsvoorstel aan de orde, dat in
het voorjaar .door het Folketng (2e Ka
mer) is aangenomen.
In het Landsting zitten 33 socialisten en
radicalen, die voor het voorstel zullen
stemmen. De conservatieven en do gema
tigde linkerzijde beschikken over 43 stem
men. Van de houding der gematigde lin
kerzijde hangt het lot van het wetsont
werp af. Een correspondent van „de Crt.
heeft een onderhoud gehad met den lei
der dier groep, Niels Neergaard. Daaruit
blijkt, dat het ontwapeningsvoorstel in het
Landsting geen kans heeft aangenomen te
\vorden. Neergaard toch zei o.a. het vol
gende:
„Het standpunt der gematigde linker
zijde is, dat wij, met het oog op den hoo-
gen stand der Deenschp valuta en de eco
nomische crisis, welke in ons land
heerscht, naar een aanmerkelijke verla
ging der staatsuitgaven moeten streven,
ten einde een hoogst noodzakelijke verla
ging der belasting en der tarieven van do
staatsbedrijven mogelijk te maken, en do
militaire uitgaven mogen hierop geen uit
zondering maken. Deze mogen echter niet
zoodanig verlaagd worden, dat de weer
macht of welke andere staatsinstelling
ook, daardoor gesaboteerd zou worden,
aan haar doel te beantwoorden. Een-Ter-
laging der uitgaven voor de natinonalo
verdediging beneden deze grens mag niet
plaats vinden, tenzij de resultaten der
aanstaande conferentie over de vermin
dering der bewapening van dien aard
mochten zijn, dat deze vermindering zou
kunnen geschieden in overeenstemming
met de overige leden van den Volkenbond
en krachtens dezelfde beginselen als die,
welke door de met ons in dezelfde positie
verkeerende stalen worden toegepast, zoo
dat wij ons principieel op geen ander stand
punt zouden plaatsen als deze staten.
Een compromis in zake de landsverde
diging tusschen de gematigde linkerzijde
en de opvatting, welke in het thans bij de
Landsting ingediende ontwerp der sociaal
democraten en radicalen tot uitdrukking
i komt, kan niet bereikt worden, daar men
hier te doen heeft met principieel geheel
uiteenlcopendo begrippen omtrent do be
langen van Denemarken en zijn pTchten
op dit gebied.".
Spanje
De aaslag op den Spaanschen koning.
Een tegenspraak.
Volgens een bericht uit Madrid spreekt
do Spaansche regeering het bericht tegen,
dat to Barcelona syndicalisten zijn gear
resteerd, die een aanslag tegen den koning
en Primo de Rivera voorbereid zouden
hebben.
Rusland
De strijd om de macht.
Een Pyrrhus-overwinning.
Do eerste phase in den strijd tusschen
de oppositie in Sovjet-Rusland en het
centrale comité der communistische par
tij was een mobilisatie van allo krachten te
Moskou, Leningrad en do voornaamste
provinciale centra, ten einde zooveel mo
gelijk resoluties te doen aannemen door
partij-organisaties, waarbij de oppositie
veroordeeld werd en onvoorwaardelijke
onderdrukking der opstandige leiders ge-
eischt werd.
Volgens officieele opgaven werden in
Moskou alleen niet minder dan 957 reso
luties tegen de oppositie aangenomen en
niet meer dan twee vóór. Deze overwin
ning is echter meer een demonstratieve
dan een werkelijke overwinning goweest.
Het centrale comité heeft zich hiervan vol
doende rekenschap gegeven en is er niet
toe overgegaan de scherpe maatregelen te
gen Trotski, Zinowjef en andore opposan
ten te nemen, die werden geëischt.
Het comité stelde een soort van gema
tigd ultimatum, dat den weg naar het
gemelde compromis opendo. In dit ulti
matum werden de bekende eischcn gesteld,
waaraan do oppositie voldaan heeft.
Het centrale comité heeft daarop zelfs
toegestemd in den eisch der oppositie, dat
allen, die gedurende de laatste paar we-
Zelfs wanneer het officieele rapport de
geheelo waarheid en niets dan de waar
heid bevat is het moeilijk de overeenkomst
als een canitulatie van Trotski en Zinow
jef te beschouwen.
De houding dor oppositie ten opzichte
der fundamenteel© kwestie, het binnen de
partij uiting geven aan inzichten, die niet
in overeenstemming zijn met die van het
Politiek Bureau, wordt niet veroordeeld en
hierin wordt de oppositie niet aan han
den gelegd. Hieruit kan dus worden op
gemaakt, dat de regeling eerder een over
winning is van Trotski dan van Stalin.
Nieuwe functie vcor Trotski.
Naar de „Roel" verneemt, zal Trotski
benoemd worden tot voorzitter van den
revolutionairen militairen raad. Worosji-
lof zou daartegen reeds bij voorbaat ge
protesteerd hebben en het voornemen
HET VOORNAAMSTE NIEU
BUITENLAND.
Het ontwapeningsvraagstuk in Dene
marken.
De Fransche krijgsverrichtingen in Ma
rokko zijn geëindigd.
BINNENLAND.
De garantie-uitbreiding ten behoeve
der Alg. Centr. Middenstandsbank. (Bin-
nenl., le blad, Uit de Pers, 2e blad).
LEIDEN.
De Burgemeester van Leiden, jhr. mr.
dr. N. C. de Gijselaar heeft tegen 1 Jan.
om gezondhendsredenen eervol ontslag
aangevraagd aan H. M. de Koningin.
Onze Geïllusireeri e Pa ina
De photo-pagina geeft o.m. kiekjes van;
het jubileum van den teekenaar Braakcn-
siek; De Katwijkscho logger K.W. 103; de
".-K. gemengde zangv. „Pulchr; Studio"
Leiden; de hevige brand te Ede.
China.
Een Amerikaansche stoomboot dcor
Chineezen beschoten.
Volgens berichten uit Noord-Amcrika
de Noord-Amerikaansche stoomboot
Iping door Chineesche soldalen beschoten
en bezet. Eerst door het ingrijpen der ka
nonneerboot Pa tos werden zij gedwongen,
de stoomboot weder te verlaten.
Amerika
Aankomst van de koningin van RccmaniS.
Koningin Maria van Roemenië, prins
Nicolaas en prinses Ileana zijn te New
York aangekomen. Zij werden door de
menigte toegejuicht.
BIIWEIWrsCTïHD
kennen gegeven hebben, in geval van be
noeming van Trotski zijn ontsla l bil
len nemen.
Marokko
De krijgsverrichtingen geci.
In den ministerraad heeft Painkw, de
minister van oorlog, medegedeeld, dat de
krijgsverrichtingen in Marokko zijn afge-
loopen. Den 20en November zullen de
troepen in het vaderland zijn terugge
keerd. Een maand geleden is er met de
repratieering een begin gemaakt.
De strijd om Sjanghai.
Met de bedreiging van Sjanghai door
de Tejeliiang-troepen heeft het niet zoo'n
vaart gcloopen. Zondagavond alat is een
klein detachement tot op zeven mijl van
Sjanghai opgetrokken en l.eeft een paar
salvo's gelost, blijkbaar met het doel een
paniek te verwekken. In dit opzet zijn zij
evenwel niet geslaagd. De burgemeester
van groot-Sjanghai weerhield gisteren
Kiangsitroepen van een tegen-aanval. Een
telegram is gezonden naar Hsia-Tsjo, den
gouverneur van Tsjekiang, luidend: Gij
zijt met ons in oorlog, wü zijn alet mot u
in oorlog. Wanneer gij uw troepen terug
trekt, zullen wij de poorten weer openen.
Teleurgesteld in de verwachting, dat hij
in Sjanghai een opstand zou kunnen
verwekken, verder naar alle waarschijn
lijkheid over minder troepen beschikkend
dan eerst werd verondersteld, en niet in
staat de kalmte van de officieren van
Soen-Tsjoen-fang te schokken, heeft Hsia-
.Tsjo op het telegram van Sjanghai ge
antwoord, dat hij zijn troepen van Soen-
kiang naar Kasjing terugtrekt en later
seinde hij nog, dat de terugtocht inder
daad is begonnen.
Intusschen heeft Soen-Tsjoean-Fang
getelegrafeerd, dat het hom niet zeer in
teresseerde, wat Tsjekiang deed,
Sjanhai voldoende bewaakt bleef.
Gedurende den geheelen dag zijn over
den Nanking-spoorweg troepen aange
voerd, die opgesteld worden langs de
Zuidelijke toegangswegen naar Sjanghai,
Do troepenmacht van Soen-Tsjoean-fan;
wordt geraamd op zesduizend man
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Kon. besluit van 13 October is, mot
ingang van 15 November, benoemd tot bur
gemeester der gomcentc Hoogezaiul D.
Bartels.
De garaniie-uitbreiding len behoeve der
Alg. Centr. Midd. Bank.
Zal Minister De Geer de
p o r t e f o u i 11 e-k westie stellen?
Naar wij uit goede bron vernomen
heeft do directio der Algemeone Centraio
Bankvereeniging voor den Middenstand op
vergadering van rayon-directeuren
de mededeeling gedaan dat minister Do
Geer de portcfeuillekweslie stellen zal len
aanzien van den in de begrooting 11)27
opgenomen memoriepost, strekkende lot
het verhoogen der ten behoeve der Alge
meene Centrale tegenover de Nederland-
sche Bank vérstrekte regeeringsgarantio
met tien millioen gulden.
Naar verder verluidt is het geheelo
gewone-aandeelenkapitaal der Algemeens
Centrale verloren en zal op do preferente
aandeelen vijfden zestig procent worden
afgeschreven. Wel zal men pogen voor de
gewone aandeelhouders iets te redden
door de afschrijving voor de preferento
aandeelhouders hooger lo stellen dan over
eenkomt met hun prioriteitsrechten.
„Tel".
De oude M.U.L.O.-scholen.
Verlenging van den bestaana-
termijn tot 1 Januari 1930.
Volgens de bestaande wettelijke bcpalia-
gen moeten de oude M.U.L.O.-scholen met
1 Januari a.s. worden opgeheven.
Van welingelichte zijde verneemt de
„Tel." echter dat bij de Regeering het voor
nemen bestaat dezen termijn te verlenecd
tot 1 Januari 1930, zoodat dan deze Boho-
TttCJ UOUtmSf TmV}Up UQip
De indiening van het desbetreffende
wetsontwerp tot wijziging van do Lager-
Onderwijswet kan reeds binnenkort wor
den tegemoet gezien.
Het conflict bij „Heemaf" te Hengelo.
Een o n j u i b t bericht.
Het Tweede-Kamerlid de heer Engelfl
schrijft ons:
Onder dezen titel komt in „De Leidsche
Courant" van gisterenavond een volkomen
enjuist bericht voor dat ik mij gedwongen
gevoel recht te zetten. (Dit bericht was uit
Hengelo als een communique gezonden aan
de pers. Red. L. Crt.).
Niet m ij n bemiddelingsvoorstel is door
Metaalbond en directie van „Heemaf" on
aannemelijk verklaart, doch integendeel
door beide lichamen aangenomen. Op
de conferentie, Vrijdag 8 October te Hen
gelo gehouden, hebben beide partijen met
mijn voorstel genoegen genomen; zij het
na zeer lang beraad en met grooten tegen
zin.
Niet aldus de vertegenwoordigers der
vakbonden. Deze hebben do beslissing in
