DINSDAG 21 SEPTEMBER 1926
17e Jaargang.
No. 5369
3)e Saidóoha (Sou/tank
ABONNEMENTSPRIJS badraagt bij vooruitbetaling
Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwarta&L
jYanco per post I 2.95 per kwartaal,
get Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, tyj voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cl. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen l
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowone adverlentlën 30 cent per rog*J
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend.
Klolno adv orient Jën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur on ver
huur, koop en verkoop fO.50.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
V De Troonrede,
Sober, en niet alleen sober maar ook
sjap dat is onze indruk bij het lezen van
do Troonrede, waarin heel weinig nieuws
wordt gezegd, en wat er gezegd wordt nog
heel vaag is; en waarin geen enkel forsch
of frisch geluid ons tegenklinkt.
Hot heeft den schijn van het program
céuer regeering, dio haar taak is moe
gewordenin ieder geval, liever van
daag dan morgen haar plaats voor een op
volgster wil inruimen.
Voor deze laatste veronderstelling zou
mea een bevestiging kunnen vinden in de
alinea: „Op politiek gebied zal, in af
wachting van het herstel van
normale verhoudingen, de
lijn, in den loop van het achterliggende
riltingsjaar uitgestippeld, blijven ge
volgd". De regeering vindt het blijkbaar
noodig, er nogmaals aan te herinneren,
dat haar bestaansreden ligt in politiek-
abnormale verhoudingenl
Wij willen intusschen hopen en vertrou
wen, dat het optreden van het ministerie^
'Kan in het komende jaar krachtiger zal
blijken in de daden, dan de woorden
in d.e Troonrede kunnen doen vermoeden.
De eenige alinea, waaruit een eenigs-
zins sterk willen spreekt, is die over den
land- en tuinbouw: „Er wordt met kracht
naar gestreefd", do tijdelijke belemmerin
gen in den afzet der producten een einde
te doen nemen. Maar tot onze spijt verne
men wij hier geen enkele nadere aanwij
zing van dat „met kracht" streven.
Wij missen in de Troonrede een alinea voor
leger en vloot, vooral nu, na de critiek van
den laatsten tijd op de plannen van Minis
ter Lambooy. Doch ook Jiiar-jmhim» -
gering never de handen niet door eenige
vaste, omlijnde toezegging te willen bin
den; en zij zwijgt daarom blijkbaar maar
liever 1
Nogmaals: Mogo cTe daden-kracht der
regeering meevallenI Wat, gezien de per
sonen, die het ministerie vormen en
ondanks de abnormale politieke omstan
digheden, waarop het is gebaseerd ze
ker niet als een ten eenenmaie ongegronde
verwachting mag worden beschouwd.
H. herhaaldelijk is uitgesproken.
Maar al te vaak rijzen de haren te
berge bij het lezen van verslagen van
studenten en rapporten van jonge in
genieurs, en verbaast men zich over
gebrek aan zin voor logische indec-
ling, tekort aan oefening in het dui
delijk uitdrukken van de gedachten
en afwezigheid van taalgevoel.
Bij dit alles mogen wij wel opmerken,
dat, waar Katholieken invloed op het on
derwijs kouden uitoefenon, steeds de wijs
begeerte is gewaardeerd als de moeder
der wetenscbappenl Men kan van de
Katholieken niet zeggen, dat niet juist zij
aan de studie der wijsbegeerte voor een
wetenschappelijke vorming steeds in do
practijk de grootste waarde hebben ge
hecht 1
Oppervlakkigheid in het
onderwijs.
Gisteren heeft aan de Universiteiten
met de gebruikelijke redevoeringen de
overdracht plaats gehad der Rectoraten.
En in Utrecht èn te Delft hebben de
Rectoren daarbij gewezen op oppervlak
kigheid in het onderwijs.
Prof. dr. J. H. Suyling te Utrecht gaf
als zijn meening te kennen, dat Gymno-
eium en H. B. S. hun leerlingen niet voh
komen voorbereiden voor de Universiteit.
En hij vervolgde:
Wie in de opleiding der jeugd een
tegenwicht tegen de gevaren van de
vrijheid van het Hooger Onderwijs
zoekt, staat voor de keuze óf het voor
bereidend onderwijs te verdiepen óf
do academische studie met een in
leiding van sterken philosophischen
inslag te doen aanvangen. Welke weg
verdient de voorkeur?
Dij het voorbereidend onderwijs is, zoo
betoogde de professor dan verder, geen
plaats meer op de programma's te vinden
voor de wijsbegeerte en haar gevolg van
aanverwante vakken.
Moeten dan do studenten verplicht
worden aan de academie een algemeenen
propaedeutischen (voorbereidenden) cur
sus to volgen? vroeg vervolgens
hoogleeraar? „In beginsel Malt daarvan
alles te zeggen", aldus prof. S. Maar vele
„welhaast onoverkomelijke moeilijkheden",
zoo ging hij voort, zouden in de practijk
ïnoeten worden overwonnen; „het ware
niet verantwoord, aan den langen studie
tijd nog eenige maanden toe te voegen."
Met instemming nemen wij hierbij over
'de erkenning van prof. S., dat wijsbegeer
te en Godsdienst onafscheidelijk zijn!
Om aanemelijk te wezen zou de
pkilosophischo propaedeuse aldus
moeten worden ingericht, dat do on
derscheiden kerkelijke inzichten aan
het woord konden komen.
De rector-magnificub Yan de Technische
Hoogeschool te Delft, prof. dr. G. v. Iter-
ion Jr., klaagde eveneens over de weten-
chappelijke opleiding. Hij zeide o.m.:
Grondigheid bij het voorbereidend
onderwijs, ook voor andere vakken,
liever dan veelheid van oppervlakkige
kennis, is een wenscli, die aan de T.
V Een verouderd standpunt.
Bij do overdracht van het Rectoraat aan
de Leidscho Univarsiteit sprak prof. dr.
De Sitter ook over het Leidscho Studen
tencorps en hij zeide daarvan:
Het Leidsche Studentencorps toonde
bij verschillende gelegenheden zich be
wust te zijn, dat zijn taak niet uitslui
tend op het gebied der „gezelligheid"
ligt. Het was steeds bereid zijne mede
werking te verleenen. Ik denk b.v. aan
de krachtdadige hulp bij de ontvangst
van vreemdolingen eu dergelijke gelegen
heden, en aan het vervroegen van den
groentijd op verzoek van de juridische
faculteit in het belang van het onder
wijs. Het Leidsch Studentencorps be
schouwt zich zelve gaarne als de ver
tegenwoordiger van alle studenten. Het
verwerft zich het recht ook door ande
ren als zoodanig beschouwd to worden
door do wijze waarop het zich van de
verplichtingen, die vertegenwoordiging
medebrengt, kwijt en toont het belang
der Universiteit boven dat der studen
ten te stellen, beter gezegd het belang
der studenten als leden der Universiteit
boven hun individueel© .belangen
teneorps de vertegenwoordiger is van
alle studenten; dat het.... „het recht
heeft als zoodanig zich te beschouwen on
door anderen beschouwd te worden, is in
klaarblijkelijk en strijd met de feiten.
De verhouding tusschen het aantal stu
denten en de loden van het Studentencorps
wordt steeds ongunstiger voor het laatste.
Dit jaar b.v. hebben zich meer leden
opgegeven allèèn voor de Vereeniging van
Vrouwelijke Studenten dan voor het Stu
dentencorps.
De, laten wij zeggen: vreemdsoortige
maniereu, die het Studentencorps er op
na houdt, als de aan het barbarendom
herinnerende ontgroening, doen naar bui
ten, althans voor den objectieven
beoordeeler, de achting voor deze instel
ling niet stijgen; integendeel!
Alleen als men dat „recht", waarvan
prof. de Sitter sprak, zou willen doen
gronden op grootheids-vertoon en
wichtig-doenerij, die mogelijk zijn door
geld-bezit, zou men er een basis t
hebben.
Maar dat standpunt is toch niet in over
eenstemming met do vorderingen van de
beschaving, van de cultuur? Dat is een
verouderd standpunt 1
Prof. do Sitter heeft zich, naar wij mec-
nen te mogen aannemen, in dit opzicht
laten verblinden door uiterlijken schijn 1
Quandoque bonus dormitat Homerus.
Zelfs de goede Homerus dommelt wel 'ns
inl
BUSTENLAÜD
Volkenbond
Nederland te Genève.
Rapporteur voor mandaats-
kw es ties.
De Volkenbondsraad heeft thans defini
tief besloten, dat Nederland rappor
teur in den Raad wordt voor mandaats
kwesties.
Voor de codificatio van het int. recht
wordt China genoemd.
Stresemann's eerste debat.
Alle kwesties van Memel
blijven hangende.
De Volkenbondsraad heeft zich in zijn
zitting van gisteraamiddag beziggehouden
met het Memel-land en de Financiën van
Danzig.
Bij do Memol-kwestio ging het voorna
melijk om de vraag, of de ondertoekonaars
van het Memel-statuut het recht hadden,
op grond van een beweerde schending
van artikel 17 der Memel-conventie bij
den Raad te protesteeren, hoewel zij vol
gens hun eigen mededeeling daarvan
slechts door een schrijven Yan den secre
taris-generaal van den Volkenbond kennis
hadden gekregen.
De Litausche gedelegeerde bestreed de
opvalling, als zou de secretaris-generaal
het recht bobben, bezwaren van het Me
mel-gebied ter kennis te brengen van de
onderteekenaars der Memel-conventie,
daar in het betreffendo artikel slechts ge
zegd wordt, dat de leden van den Raad
het recht hebben de aandacht van den
Raad op schendingen to vestigen.
Do juridische commissie was er niet in
>slaagd, ter zake tot oen eenstemmig
advies te komen.
De debatten kregen bijzondere beteeko-
nis door het feit, dat voor de eerste maal
de DuILsche gedelegeerde, minister Stro-
semann, in den Raad het woord voerde.
Nadat do Litausche gedelegeerde zich
mot het meerderheidsrapport der com-
missio accoord had verklaard, in welk
rapport do meerderheid zich op het stand
punt 6telt, dat de onderteekenaars der
Memel-conventie het recht hebben, zelf
nauwkeurig te preciseeren, in welke ge
vallen de conventie is geschonden, hetgeen
zij evenwel niet hadden gedaan, ver-
klaardo Stresemann met het raport in te
stemmen, indien daarin zou worden ge
constateerd, dat de mededeelingen der in
woners van het Memel-gebied aan do
autoriteiten van het Memel-gebied, gericht
moeten zijn aan de verschillende regeerin
gen der staten, dio in den Volkenbonds
raad vertegenwoordigd zijn en niet aan
den Volkenbond zelf, of aan diens secreta
ris-generaal. Voor de Duitsche delegatie,
aldus Stresemann, gaat het er slechts om
te constatoeren dat elke in den Raad ver-
togenwordigdo mogendheid het recht heeft
om kwesties, die op schending der Me
mel-conventie betrekking hebben, te be
spreken.
Lord Robert Cecil verklaarde, dat do
Engelsche regeering, in verband met do
juridische zijde dezer aangelegenheid,
haar protest heeft ingetrokken, doch dat
zij zich het recht voorbehoudt, eventueel
z. t. daarop terug te komen.
Daarop nam Stresemann nogmaals het
woord, om to verklaren, dat het hem be
kend was, dat een der belangrijkste kwos-
namelijk de financieel©, langs
derheid accoord verklaren, daar hij en
heeft om aan te nemen, dat ook de ove
rige nog hangende kwesties langs vriend-
schappelijken weg geregeld zullen worden.
Daarop nam de Raad het voorstel van
Guerrero betreffende do aanvaarding van
het meerderheidsrapport met algemeen©
stemmen aan.
Alle kwesties blijven dus hangende,
voor zoover zij niet langs vriendschappe-
1 ijken weg tusschen Lltauen en het Me
mel-land worden geregeld.
De ontwapeningsconferentie.
Voor de volgende Assemblée
bij o en.
De Fransche gedelegeerde De Jou venei,
heeft gisteren in de derde (ontwapenings)-
oommissre oen belangrijke verklaring af
gelegd.
Hij verklaarde'namelijk, dat er voor de
Franseho regcering noch een technische,
noch een politieke hinderpaal bestaat te
gen het bijeenroepen der internationalo
ontwapeningsconferentie.
Do derde commissie nam dan ook met
algemeeno stemmen een resolutie aan,
waarin do wensch wordt uitgesproken,
dat het program voor deze conferentie
het volgend jaar zal zijn opgesteld, en dat
de ontwapeningsconferentie zelf vóór de
volgende vergadering van den Volkenbond
zal bijeenkomen.
Op voorstel van don Engelschen gedele
geerde waren in de resolutie de woorden
ingclascht, dat de conferentie „behalve in
geval van materieel© onmogelijkheid"
vóór de volgende Assemblée zal bijeen
komen.
De door De Jouvenel afgelegde verkla
ring trekt sterk de aandacht, daar zi,
wordt opgevat als een bewijs, dat Frank
rijk. nu de verdragen van Ix>carno door
Duilschlands totreding tot den Volkenbond
in werking zijn getreden en na het inlei
den eener nieuwe Fransch-Duitscho po
litiek, de ontwapening zoo krachtig moge
lijk ter hand wil nemen.
diger aan een andoren advocaat aan to
bieden.
Ongetwijfeld zal het Tondaro zeer moei
lijk vallen, een anderen verdediger voor
Lucetti te vinden.
De verhouding met Frankrijk.
Nieuwe agitatie,
net bekend worden van het bericht, dat
de kapitein van oen Franscho mailboot 1u
de haveu van Livorno gedwongon is de
Fransche vlag to strijken cn de Italiaan
sche vlag te hijschen, heeft op Corsica
groote verontwaardiging gewekt. Dienten
gevolge hebben zich te Basbia enkele Inci
denten voorgedaan.
Voor het Italiaansche consulaat is oen
grooto anti-fascistische betooging gehou
den en de consul werd gedwongen do
Fransche vlag naast do Italiaansche to
hijschen. De beloogers trokken vervolgens
naar de haven, waar zij do kapiteins van
Italiaansche schepen dwongen de Fran
scho vlag te hijschen.
Van de Italiaansche grens wordt ge
meld, dat Zondag alle Franschen, die uit
bet grensplaatsjo Mont Cenis over
grens wilde gaan, door de carabinieri daar
in verhinderd werden. Dezen hadden stren-
opdracht ontvangen geen enkelen
Franschman over do grens te laten.
De „Information" meldt uit Rome, dat
de campagne tegen Frankrijk in do Ita
liaansche bladen opnieuw is begonnen.
Volgens dc Italiaansche opvatting moe
ten de onderhandelingen, die tusschen Ro-
mes cn Parijs reeds zijn begonnen, zich
iet bepalen tot incidenten, dio zich sedert
den aanslag op Mussolini hebben voorge
daan, doch zich uitstrekken tot het geheels
vraagstuk der politieke betrekkingen tus
schen beide landen.
Mussolini steil zich op het standpunt dat
hij geen campagno tegen zijn volk kan
dulden, en verlangt, dat de Fransche regee-
ring hieraan een einde zal maken. Mocht
Frankrijk weigeren zijn eischen in te wil
ligen, dan zal een geheel nieuwe oriëntco-
ring in de Ilaliaansclie politiek tot stand
Italië.
De aanslag op Mussolini.
Weigering om den dader
verdedigen.
Men schrijft uit Rome aan do „Mflbd
Interessant ls het feit, dat alle advocaten
van Rome geweigerd hebben, den bedrijver
van den jongsten aanslag op Mussolini,
Lucetti, to verdedigen. Men heeft zich, om
een verdediger te vinden, tot den president
der Romeinsche advocatenvereeniging
moeten wenden, welke organisatie, zooats
men weet, onder leiding van den fascisti-
schen advocaat Tondaro staat.
Juist hij is nu door den rechter van
instructie aangezocht, de verdediging van
Lucetti op zich te nemen. Dit verzoek kan
bij, volgens de bestaande voorschriften der
vereeniging niet afwijzen.
Daarentegen is het den aangezochte wel
geoorloofd, de verdediging van den misda
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Stresemann's eerste debat In den Vol
kenbondsraad.
Nieuwe agitatie In Italië tegen Frankrijk
Onthullingen van Pangalos, den Griek-
schen ex-dictator.
Nadere bijzonderheden omtrent don
stormramp hoven Florida. (2o blad).
De opening van de Staten-Generaal.
H. M. de Koningin spreekt de openings
rede uit (1ste blad).
Benoemingen In. het Bisdom Haarlem,
(Kerknieuws, lsto blad).
Twee rectoren-magnifici onzer Universi
teit geven een beschouwing over het on-
werwijs op Gymnasium cn H.8.S. (Drie
star).
i afgetreden rector-niagnificus der
Leidscho Universiteit, prof. de Sitter, over
het Leidsch Studentencorps. (Driestar).
„Onthullingen" van Pangalos.
Een groote nationale taak
verhinderd.
Zooals do Atheensche correspondent var.
het „Berl. Tagebl." meldt, is do in een
vesling op Kreta geinternerdo vroegere dic
tator Pangalos plotseling met opzienba
rende politieke onthullingen voor den dag
gekomen.
Hij vertelde den bekenden Griekschen
journalist Athanatos, die hem bezocht.dat
zijn val do vervulling van oen grooto natio
nale laak had verhinderd. Met hot doel, de
algemeene ontevredenheid af te leiden,
had Pangalos namelijk in allo stilte, zon
der er de andere ministers of ook zelfs
den generalen staf in te kennen, een oor
log met Turkije voorbereid. Hij was voor
nemens, Thrazië te veroveren, en dit gebied
zoo snel te bezetten, dat geen onkelo andc-
vreemde mogendheid tijd zou hebben
gehad om te intervenieeren. Met opzet had
Pangalos den Turken bij do onderbande
Hngen over do kwestie der vluchtelingen
zulko zware voorwaarden gesteld, dat deze
ze onmogelijk konden aannemen cn inder
daad zijn naar men weet, do Grieksch
Turksche onderhandelingen op 21 Augus
tus twee dagen vóór Pangalos' val, zonder
lesultaot afgebroken. Op 25 Augustus ver
telde Pangalos. zou een bekende militaire
persoonlijkheid op den Balkan te Athene
het plan de campagne tegen do Turken mei
bem komen bespreken. Deze Balkanmo-
Rcndheid had toegezegd, dit haar geheele
legermacht Griekenland in den strijd teg-r-
do Turken te ondersteunen, en als tegen
prestatie zou Griekenland haar militaire»
bijstand verleenen, als ze zelf eens bed rei-i
mocht worden. Dezo mogendhoid had ech
ter geëischt, dat het bondgenootschap niet
door een pariljregeering, maar door ons
zoowel ala door de monarchisten en Vene-
selisten zou worden onderteekend, aldue
Panjïatoa.
Iteze onthullingen ran Pangalos hebben
natuurlijk niet alleen in Oriekenland, maar
in heel den Balkan groot opzien gebaard.
In het grooto Orlekacho dagblad „Vra
dini". dat als lijfblad va» do dictator gold
publiceert een ran Pangaloe' medestanders
nog nadere bijzonderheden over de oorlogs
zuchtige plannerf van den man, wiens val
op het nippertje af een nieuwen Balkan
oorlog schijnt te hebben verhinderd. Pan
galos zegt, het plan te hebben gekoesterd,
de Turken uit Europa te verdrijven en
Konshintlnopel tot oen Griekache stad te
maken. Voorloopig echter had hij het alleen
op Thacië mot Adrianopel gomunt. Hod hij
dit eenmaal bezet, dan wilde hij eerst rua-
tig het verdere verloop der zaken in Tur
kije afwachten. Een of anderen dag zoo
Kemal ten val worden gobracht, wat vol
gens do meening van Pangalos do ontbin
ding van Turkije tengevolge moejf. hebben
Hiervan diende Oriekenland dan te prort-
leeren Het moest de Turken uit Europa
jagen Turkije zou een zuiver Aziatische
staal en Konstantlnopel een Grioksche stad
worden Hsn zmt Griekenland het aldus
Onze Geïllustreerde Pacina
Do photopagina geeft o.m.: Opening
Staten-Generaal In 1839. Onthulling
standbeeld Pater Polrters te Oisterwijk.
Intern. Radio-amatourstentoonstrtling to
Amsterdam. Zeilwedstrijden to Haar-'
lom. Voetbalwedstrijden te Utrecht.
De
verzwakto Turkije oen bondgenootschap
aanbieden. Do Balkanmogondhoid, dio do
Griekon bij do uitvoering van dit plan zou
ondersteunen, was Zuid-Slavid Pangalos
:ad liet verdrag van Saloniki alleen geslo
ten om do Turken op zijn hand te krijopn
Hij was oen aanhanger van de Groot-»
Grieksche gedachte, voor welker verwezen
lijking hij Venizelos, generaal Dermanlj
en Kondiïis hoopfo to winnen
!!.n7.unar1n« van
hoeft onmiddellijk na i?pY Mei»*..-
van dezo onthullingen een geharnaste ver
klaring gepubliceerd, waarin hij mot be
slistheid ontkent, dat Zuid-Slavifl iels met
dezo onzinnigo plannen van Pangalos to
maken had gehad Hij is er door trtouren-
stold, dat men onmiddellijk aan zijn land
neeft gedacht, dat immers door vredlcen
arbeid de wonden tracht te hooien, die d»
•orlog het heeft geslagen.
Gisterenavond Hop to Athene ook hot ge
rucht, dat Pangalos niet od Zuid-SlaviS.
maar op Roemenië zou hrtibcn gedoeld.
Hef monarchlsmo In Griekenland.
Er gaan harnekkige geruchten over oen
samenkomst tusschen Venizelos en ko
ning Georgo van Griekonland. Het staat
vast dat er officicelo telegrammen gewis
seld worden, dio op dezo aangelegenheid
betrekking hebben.
Syrië.
De pacificatie van het gebied.
De toestand niet ongunstig.
Bij zijn aftreden als Fransche hoogo
commissaris in Syrië verklaarde Henry
.Touvenol eonigen tijd gelpden, dat do rust
in het mandaatgebied vrijwel was hersteld
en do opstand dor Droezen nagenoeg was
bewongon.
Dit wordt thans in «en officicuse mede
deeling aan do Franscho bladen bevestigd.
Er wordt in gezogd dat do toestand in
Syrië zich gedurende do laatste twee maan
don in gunstigen zin ontwikkeld heeft na
do overwinning in Djebel-Drocso en na do
verovering van Socêide. Do bewegingen der
Fransche troepen hebben het mogoüjk g :-
maakt allo dorpen in dit moeilijk gebied
to bereiken en do onderwerping der op
standelingen te verzekeren.
Alleen Soltan Attrasj houdt met zijn
laatsto getrouwen cn ongeveer drie- tot
vijfhonderd door hem betaalde ruiters den
strijd nog vol. Hij vlucht echter do Fran
sche troepen, om, profiteorend van do na
burige woestijn en de onduidelijke grens
lijn van Transjordanië om te ontkomen
wanneer hij vlak op de hielen wordt geze
ten.
De krachtig geleide operaties rondom
Damascus, eindo Juli, hebben do rebellen
van Ghoïtha uiteengedreven. Zij worden
door do Fransche troepen in do bergen van
Hormon en do Anti-IJbanon achtervolgd.
Alleen nog enkele bandietenbenden uit
Djebel-Droese hebben zich bij Soltftn AU
trasj gevoegd.
Britsch-lndië.
Godsdienstonlusten.
Bij godsdienstonlusten, die te Nadzjiba-
bad tusschen Hindoes en Mahomedancq
hebben plaats gehad, werden vier perso
nen gedood en veertig gewond.
