WOENSDAG II AUGUSTUS 1926
17e Jaargang.
No. 5325
e S^idóofve (Bou/tomt
OeABONNEMENTSPRfJS bedraagt bij vooruitbetaling
Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwart aaL.
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per poat f 2.95 per kwartaaL
get Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bfy' voor
uitbetaling. Afzonderlijke nnmmera 5 ct* met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOTi
Oowono advertentlèn 30 ceot per r.Q.I
Voor logeiondon Medodaelüigm worrlt het
s dabbolo ran het tarief bcrokond. r
Kleine advorlenUën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hunr en ver-
huur, koop en verkoop 10.50.
Hl NUMMER BESTAAT ÜIT TWEE BLADEN.
let veelbesproken verdrag
met België.
Onder dozen titel heeft mr. L. J. Plemp
Duiveland een brochure doen. verschij
nen, met de bedoeling een uiteenzetting te
jeven van het Verdrag met België, aan
je hand van de Memorie van Antwoord,
Jen 28s(cn Mei j.l. door den minister van
'tiilenlandsche zaken, jhr. v. Karnebeek
uigegeven.
uiteenzetting is bestemd voor het
■roote Intelligente publiek, dat door de
^schillende adressen, brochures, redevoe
ren enz. allicht de kluts een weinig is
brijtgeraakt en niet meer weet wat er
ligenlijk in het verdrag slaat en wat het
if over denken moet.
Tevens vindt men in do brochure opge-
comen den on verkor ten tekst van de Me
morie van Antwoord, de tekst van het
nieiuvo verdrag, het aanvullend protocol
ju het verdrag van 1839.
De schrijver van deze brochure stelt in
cl licht, hoé België en Nederland door
iel verdrag van 1839, waarbij de schei-
iing (usschen do beide Nederlanden vol
trokken werd, in zulk een positie ten op-
jii'hlo van elkander werden geplaatst, dat
wmenwerking lusschea heide landen een
{cbiedende noodzakelijkheid was.
De gcograpliische ligging van België is
u eenmaal zóó, dat Nederland rekening
tiiont te houden met de Belgische cischen.
Het thans gesloten tractaat aldus
wordt reeds in den aanvang geconstateerd
is maar niet een tractaat met een wille-
keurjgen slaat tot regeling van wederzijd
se belangen volgens het beginsel: „voor
Iat hoort wat", neen, het geldt hier een
mcrcet internationaal vraagstuk, dat ge-
'gold moest worden. Het geldt hier, vol-
;?ns do woorden van minister van Karne-
■?ek, de regeling van „het probleem van
België."
Zooals bekend mag worden veronder
leid, regelt bet tractaat voornamelijk de
irbetering van de Schelde-toegang tol
Antwerpen en de aanleg van verschillende
hualen, welke Antwerpen zullen verbiu-
'Q met den Rijn.
..Dat beleekent een moordaanslag op
Hollcrdam", roept de critiek uil. Het Rijn
zeer zal van Rotterdam naar Antwer-
worden afgeleid en daartoe zullen wij
taze medewerking moeion vcrlecnen, zon
der dat er van Belgische zijdo oen noe
menswaardige tegemoetkoming tegenover
laat. Dat is geen tractaat, zegt de critiek,
'bl is een dictaat van België. En als wij
n één vinger geven, pakken do Belgen
Her do heele hand.
Mr. Plemp v. Duiveland hoeft alle inge-
Ijachto bezwaren op overzichtelijke wijze
rangschikt en ze eens terdege aan den
tod gevoeld.
Do voornaamste bezwaren inzake het
Verhoud van de Scheldemonding gelden
gemengde beheerscommissie, beslaande
'i oen gelijk aantal Nederlanders en Bel-
W, aan welke de geregelde zorg voor de
-• aorbaarlieid der Schelde .wordt toever-
ïouwd. Nederland zou daardoor z'n sou-
■''einileit over do Schelde prijsgeveu voor
commissie, die zonder rekening te
•'wden met de Zeeuwscho oeverbelangen
e,ar raak zou kunnen verbeteren. Voor
Wutktheid in deze is echter geen reden,
«ar deze commissie slechts adviseerende
'om heeft en haar besluiten slechts rechts-
tacht hebben, zoodra ze door de heide
dringen 2ijn goedgekeurd.
W-Is had men bezwaar tegen do bepa-
dat „doorgaande" handelsschepen
Ion worden gevrijwaard tegen opont-
:|d en aanhouding, hetgeen legen de
Jtoi'erciniteilsrechten van Nederland zou
•dfuischen. Maar vooreerst, bestond zulk
*3 bepaling reeds in het verdrag van
'•39 en vervolgens staat het aan de Ne-
'•t'aadsche regccring om te beoordeelen
1 Cen schip „doorgaand" is of niet.
slotte behoort tot deze categorie
4 beswaren het vervallen van de bepa-
7? uit het verdrag van 1839, welke vcr-
van Antwerpen een oorlogsliaven le
^en.
waartegen kan worden aangevoerd,
U''j gemakkelijk aan deze 'Belgische
souvereiniteitseisch kunnen toegeven, daar
in geval van nood een paar Hollandscho
mijnen de heelo oorlogshaven kunnen af
sluiten.
Handelde het tractaat alleen daarover,
de oppositie ertegen zou niet zoo groot
geweest zijn. Maar de bezwaren tegen de
toestemming van den aanleg van het Ant
werpenMocrdijkkanaal en het Rijn-Maas
Scheldc-kanaal zijn ernstiger, omdat men
daarin een bevoordeeling ziet van Ant-
Averpen hoven Rotterdam. Sommigen noe
men dit zelfs een landsverraderlijke daad
en meenen, dat het alleen is een laf toe
geven aan de groote schrceuwleelijk, welke
België in 1919 opzelto, toen het een paar
deelen van ons land wildo annexceren.
Daarentegen wijst de minister van bui
tenis ndsche zaken er op, dat er krachtens
hel tractaat van 1839 op de wateren, welke
Antwerpen van den Rijn scheiden een
servituut rust, hierin bestaande, dat Ne
derland verplicht is, indien do tegenwoor
dige verbinding onbruikbaar mocht wor
den, in de plaats daarvan andere geschikte
waterwëgen aan to wijzen. De kanalon
van Zuid-Beveland en van Vlissingen
naar Vecre voldoen niet meer aan- do
cischen van de moderno scheepvaart en
uitdieping en verhreeding daarvan zou
ons veel meer kosten dan het voorgcsteldo
kanaal AntwerpenMoerdijk, dat de Bel
gen groolendecls zullen bekostigen. Bo
vendien brengt dit kanaal ook voordeelen
voor Westelijk Noord-Brabant cn voor
Zeeland met zich mee, nog afgezien van
het min of meer fantastische perspectiei
van het vruchtbare land, dat men zou
kunnen verkrijgen, wanneer men de thans
bestaando gebrekkige locgangen uit zee
door Zeeland en langs do Zuid-Holland-
sche eilanden zou laten verzanden.
Ontkend wordt, dat wij in den aanleg
van dit AntwerpenMoerdijk-kanaal heb
ben toegestemd uit vrees voor do houding
der Belgen in 1919. Reeds vóór den oor
log was van een dergelijk kanaal sprake.
Verder moet men niet vergeten, dat de af
stand DordrechtRotterdam nog altijd 4
maal kleiner is dan van Dordrecht naar
Antwerpen, terwijl de waterweg over Rot
terdam nog steeds te verkiezen blijft boven
een vaart door een kanaal, Avaar men last
heeft a'an schutsluizen e.d.
Dat laatste bezwaar geldt ook voor het
Rijn-Maas-Schelde-kanaal, Avelko do af
stand A'an den Rijn bij Ruhrort naar zee
Avel zeer bekort, maar meer oponthoud zal
geven dan 'de a'rije vaart langs den gohee-
len Rijn. Het is trouwens nog de vraag of
dit kanaal er ooit komt, gezien de benarde
positie a'an België's schatkist.
Ten slotte beschomvt minister van Kar
nebeek de gcheele kAveslie vanuit interna
tionaal standpunt.
In de Memorie van Antwoord zegt li ij
n.l.„Tusschen de Fransche havengroep
eenerzijds en de Duilsclie anderzijds ver
toont zich aan den mond der Nedorland-
sche delta op den Aveg naar Centraal Euro
pa do trits der Nederlandsche en Belgi
sche Rijn- en Maashavens als een na
tuurlijke geografische gemeenschap, Avelke
tegenover de Fransclic en Duilsclie ka
naalplannen, die het Rijnverkeer pogen af
le leiden naar eigen havens, gelijke belan
gen te verdedigen heeft. Zal men, gelijk
tot dusver, de onderlinge verhouding der
havens uitsluitend blijven heschomven van
het standpunt van tegenstelling en on
voorwaardelijke mededinging en Antwerpen
terugwijzen en nopen in het vreemde
kamp naar Avapenen in don strijd tegen
ons om to zien of is ?t hetero politiek, die
verhouding to bezien in het licht niet
slechts van Aval verdeelt, maar ook van
wat vereenigt, en naar a'erstandhouding te
zoeken?" Het is opmerkelijk, zegt de schrij
ver der brochure, dat tol de hoogte van
deze beschouwingen geen der tegenstan
ders. voor liet verdrag zich in de bestrij
ding heeft Avcten op te Verken. En inder
daad hierop valt Aveinig to antwoorden,
omdat er weinigen zullen zijn dio zich
durven wagen op hel gebied van Duitsche
cn Fransche kanaalplannen.
Omtrent de toeslemmfng lot liet graven
in Limburg van het Rijn- Maas- en
Schelde kanaal Avordt nog gezegd, dat het
van een breed slaalsmans inzicht getuigt
om met liet geven van toestemming voor
kanalen in Limburg niet. te karig to zijn
Men heeft bij do onderhandelingen in 1919
gezien in Avelko ma to in het feit, dat Lim
burg Nederlandsch territoir is, een bedrei
ging wordt gezien van de veiligheid van
België. Welnu, het zou een verkeerde
politiek zijn, Limburg tot een economische
barrière en ook in dit opzicht tol een strui
kelblok te maken.
Men heeft gezegd, dat op dankbaarheid
van de Belgen niet valt te rekenen, dat
hun cischen in de toekomst eerder zullen
stijgen, als wij nu toegeven. Zeker, maar
daar is het ons ook niet om te doen. Hot
doel van het verdrag is alleen om een
dragelijke verhouding tusschen twee na-
huren tot stand te brengen, die nu eenmaal
naast elkander liggen en die door hun ge
meenschappelijke belangen A'oor een goed
deel op elkander aangewezen zijn. Men
moet zooveel mogelijk voorkomen, door
onderling OA'crleg en schikking, dat de ter
ritoriale gesteldheid aanleiding geeft tot
wrijving en botsing.
Zooals uit bovenstaande blijkt is mr.
Plenrps v. Duiveland een voorstander van
het Verdrag. Men kan hier en daar met
den schrijver van inzicht velschillen, maar
dan nog blijkt do brochure een aangenaam
leesbaar geschrift, dat aan zijn doel,
ineer inzicht te geven in het pro en contra
van het NederlandschBelgisch Verdrag
volkomen beantwoordt.
BUITENLAMP
Mexico.
DE KERKVERVOLGING.
Er heerscht rust.
Polemiok van Episcopaat
togen ministerie.
Bij den aaiiA'ang van de tweede week
van het conflict .tusschen Staat en Kerk,
heerschte er rust in alle deelen vau de re
publiek.
Het episcopaat heeft een verklaring ge
publiceerd als antwoord aan den Mexi-
caanschen minister van Buitenlandsche
Zaken, die onlangs verklaarde, dat het
inconstilutioneele karakter van do hou
ding der kerken de regeering dwingt de
bepalingen a'an do Mexicaanscho Avet in
zake godsdienstige kwesties, met kracht
ten uitA'oer te leggen. Het episcopaat heeft
geantwoord, dat de kerk de Mexicaansche
grondwet cn de wetten, die niet met het
gezond verstand en met de positieve rech
ten van de kerk in strijd zijn, eerbiedigt.
De „Osservatore Romano" over den
toestand.
Een particulier telegram uit Rome
meldt aan do „Msb.":
In de „Osservatore Romano" Avordt een
uiteenzetting van de situatie der Katholie
ken in Mexico gegeven.
Is de Avet Galles, aldus do „Osservatore"
tiranniek, de toepassing ervan doet aan
Nero denken.
Om de uitzetting van den Apostoli-
schen delegaat te rechtvaardigen, heeft
men zelfs zijn toevlucht tot vervalsching
der documenten genomen, wat door de
Katholieke bladen der Vereenigdo Staten
werd aangetoond. Honderden kloosterlin
gen en zusters Averden in enkele uren tijds,
zonder rekening te houden met het ge
slacht, met ouden a'an dagen, of zieken,
manu militari verjaagd. Hoewel ze ge
bouwd zijn door de offers der geloovigen,
zijn alle kerken bezet cn gesloten. Iedere
godsdienstige a'crecniging is verboden. De
troepen schoten op de menigte die de ker
ken omringde en er vielen honderden
slachtoffers.
De „Osservatore" voegt er arm toe, dat
sinds meerdere jaren de kerkelijke over
heid alle middelen beproefde om een Avare
blijvende overeenkomst met de Mexicaan
scho regeering af le sluiten, tevergeefs
echter. Thans Aveigert een regcering die
tol de vervolging is overgegaan cn de Ka
tholieke Kerk in Mexico avü uitroeien, el
ke onderhandeling.
Iedere schikking op den grondslag dor
wet Calles is onmogelijk. Do kracht en de
hoop der Katholieken berust thans geheel
op het onoverwinnelijk wapen van het
gebed.
Duitschland.
De Maagdenburgschc maortlaffaire.
De aap uit de mouw.
De Maagdenburgsche affaire schijnt
meer cn meer politieke gevolgen te zullen
hebben.
Terwijl Rudolf Haas krachlens besluit
der „Bcselnverdekammer" op vrije a'oelen
Avas gesteld, verneemt inen thans, dat te
gen den rechter van instructie, Külling,
die de arrestatie had gelast, een discipli
nair onderzoek is ingesteld.
Tot duaverro Avcrd nog algemeen aan
genomen, dat Rolling's eigenaardige hou
ding alleen aan zijn onbekwaamheid moest
worden toegeschreven, doch thans begint
zijn aangelegenheid een ander aanzien to
krijgen.
De oprichter en voorzitter der „Reichs-
banner", Horsing, die in zijn officioelo
eigttn.«cl.ap van „Oberprasident" der pro-
A'incie Saksen, onder Avelke Maagdenburg
ressorteert, do ontwikkeling der affaire
van zeer nabij heeft kunnen waarnemen,
publiceert namelijk in do linksche bladen
een verklaring, die Rolling's houding al
leen dan verklaarbaar doet schijnen, in
dien men aanneemt, dat achter Külling
krachten hebben gestaan, die met do jus
titie niets te maken hebben.
Hörsing zet in zijn verklaring uileen,
dat do gcheele aanklacht tegen Haas vol
komen onbegrijpelijk was, indien men niet
het bestaan aanneemt cener Völkisclina-
tionalistisehe agitatio tegen den Jood
Haas, met het doel deze te A'ernietigcn, of
indien dezo truc niet zou slagen, to ko
men tot het construceren van een rituee-
len moord.
Het beeld, dat Hörsing van Külling
geeft, met wien hij een conferentie heeft
gehad, is dat van een zwakkeling, dio in
Hörsing's bijzijn steeds hetzelfde stand
punt innam als hij, Hörsing, om dan latei-
in de pers precies liet tegenovergestelde to
beweren.
Hörsing keert zich derhalve in de eer
ste plaats tegen do mannen, dio achter
Rolling hebben gestaan cn noemt niet
name den „Landcsgerichtsdirektor" Hoff
mann, als drijvende kracht der Maagdon-
burgscho justilie-frondo.
Frankrijk.
DE NATIONALE VERGADERING
BIJEEN.
De grondwetswijziging aangenomen.
Een rumoerige zitting.
Om half toen opende president De Sol-
vos de nationale vergadering.
Het begin Avas al zeer stormachtig en
do 78-jarige president van den Senaat had
moeite om zijn taak naar behooren to ver
richten.
Hij begon mot de artikelen a'an de
grondwet van 1875 voor te lezen volgens
Avelko kamer cn senaat het rocht hebben
zich, om de grondwet te herzien, tot de
nationale vergadering te vereenigen. De
Selves las hierop de besluiten van kamer
en senaat voor bolreffcnde de instelling
van een amortisatiekas. Hij stelde het
congres voor hol reglement aan to ne
men.
Hierop ontstond een geweldig lawaai
arooral op do linkerzijde. Communisten en
socialisten zwaaiden niet lessenaars en
riepen: „Orde!, Orde!", llenaudel kreeg 't
woord om een a'erklaring af te leggen. Hij
verklaarde op gcond van hetgeen er Avas
voorgevallen zich niet te zullen Avenden tot
den president, doch tot de vergadering. IIij
verklaarde, dat de parlementariërs liet re
glement niet toegestuurd hadden gekre
gen. Do president anlwoorde, dat zulks
avoI was geschied.
De communist Bertliou sloot zich bij
den socialistischon spreker aan.
Het lawaai werd daarop zoo hevig, dat
de afgevaardigde Morinoau voorstelde
slechts één redenaar ter verdediging en
één redenaar ter bestrijding der regeering
aan het Avoord to laten.
Dit a'oorstel werd met 515 legen 317
stemmen aangenomen. Do president ver
klaarde vervolgens, dat het gehcele re
glement met het voorstel van Morineau
aangenomen is. De leden der 15 bureaux
der a'ergadering Averden vervolgens door
het lot aangewezen.
Poincaré hield vervolgens een rede,
waarin hij de motieven uiteenzette, welke
geleid hebben tot liet voorstel eeucr anior-
tisatiekas. Poincaré verklaarde, dat de
kas een constitutioneel karakter draagt.,
Het wetsvoorstel Averd als dringend
naar het bureau doorgezonden.
De president der nationale vergadering
zette vervolgens uiteon, op welke wijze de
commissie te werk zal gaan, Avelko liet
AvelsonlAverp moet bostudeeren. Hij las een
voorstel voor van Chauniet om de commis
sie samen te stellen uit 30 leden (20 afge
vaardigden en 10 senatoren). I)e commis
sie moet dan benoemd Avorden door de fi
nancieels commissies van kamer cn se
naat.
Ook Bonnefooi- diende een voorstel ia
om aan de finaneieele commissies de be
noeming van de leden over te laten. liet
voorstel Bonncfour Averd met handopste
ken aangenomen. Daarna beslisten de fi-
nancieelo commissies van senaat en ka
mer oa-cr de'keuze der 30 leden der com-
misse, die over liet voorstel der regeering
moet beraadslagen.
Te 1 uur kwam deze commissie bijeen
en te 3.10 het congres voor liet vernemen
a'an het verslag dor commissie.
Daar deze niet haar rapport nog niet
gereed Avas. Averd do zitting tot 4 uur ver
daagd. Zij kon echter eerst om O uur her
opend worden, waarna cenalor Chéron
een gunstig praeadvos uitbrengt.
Na de rede van Chéron kreeg de socia
list Blum hot Avoord om in een heftige
critiek hot rogee rings voorstel te bestrijden
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
D« „Osservatore Romano" acht een
compromis in het conflict met de Kerk in
Mexico onmogelijk.
Nationalistische krachten achter da
Maagdenburgsche moordaffaire.
De Nationale Vergadering te Versailles
bijeen. Een rumoerige zitting
De gisting in Sovjet-Rusland.
Een moordaanslag op den premier var
Irak.
Noodweer in het Noorden van Zuid-Sla-
vlë. De sneltrein WeencnAgram ont
spoord. Talrijke gewonden. (Buiten!. Be
richten, 2e blad).
BINNENLAND.
Verslag over 1925 van „Herwonnen La-
venskracht",. (2o blad).
Vragen van het Eerste Kamerlid Blom-
jous inzake den 8-urigen arbeidsdag. (1st®
blad).
cn bot socialistische plan van kapitaalbe-
snoeiing to verdedigen, waarvoor hij een
ovatie van de socialisten kroeg.
Nadat vervolgens Poincaré uitvoerig
geantwoord had, onder applaus van Cen
trum cn rechterzijde, Avas liet 8 uur ge
worden en vroeg de commandant Duriot
liet woord. Toen hij na een kwartier moest
ophouden, hieven zij do Carmagnole nan
en herhaalden zich de heftige tooneelen,
Avaardoor zij, steeds eiken redenaar liet
spreken onmogelijk hadden willen ma
ken.
Om 8.25 werd liet lawaai zoo verschrik
kelijk. dat de voorzitter zich gedwongen
zag de vergadering te schorsen.
Toen 10 minuten later de voorzitter te
rugkwam was Duriot op de tribune ge
bleven en weigerde hij heen to gaan, He
communist Rcnaud - Jean krijgt liet heftig
aan den stok mei den voorzitter en bij het
nieuwe tumult dat ontstaat, doen do conté
munisten, alsof Duriot bedreigd wordt en
vliegen ze als een razende bende op do
rechterzijde aan. De deurwaarders kunnen
niet gauw genoeg tusschenbeide komen «mi
gedurende 10 minuien beeft er een lu-fligo
kloppartij plaats, waarbij liet onmogelijk is
de vechtenden te scheiden. Op een ge re
ven oogcnblik komen ook do socialisten los
De tribunes Avorden echter ontruimd, ter
wijl de voorzitter reeds langs verdwe
nen is.
Na de derde heropening zetten de rorn-
munislen het lawaai voort. Duriot weigert
a'an de tribune te gaan, zoodat de militai
re gouverneur van de Nationale Vergade
ring, generaal Pellelier, met een piket mi
litairen verschijnt, om Duriot van de tri
bune te halen. Tegen Duriot heeft int us
schen het congres de* censuur uitgespro
ken, zoodat 11ij niet verder aanwezig mag
blijven.
Na een nieuwe schorsing voor liet op
nemen vau den slcmbusuitslag wordt do
zitting heropend en kan de voorzitter ver
klaren dat hel grondwettelijk statuut voor
de amortisatiekas is aangenomen met (177
togen 14-4 stemmen.
Om tien uur ging de Nationale Vergade
ring uiteen.
Engeland.
Het mijnconflict.
De voorstellen dor bisschoppen
A' e r a\ o r p e n.
D-"- executieve van den nat ionalen mijn-
v.erkersbond kwam, zoouls gemeld, jrisler
bijeen, ten einde de resultaten der stem
ming in de mijndjstricten over de voorst.>1-
len «lor bisschoppen nu Ic gaan.
Officieel werd medegedeeld, dat de nii«n-
werkers de voor.lellen hebben verworpen.
Het voort
arbeid
n van de n
Volgens de cijfers, door de mijneigenaars
verstrekt, zijn er op het oogenblik l-'.ooo
mijnwerkers aan den arbeid, hetgeen een
vermeerdering van 1200 betcekenl, verge
leken met de vorige week.
De „Daily Telegraph" geeft een gunstig
commentaar op dei wijze, waarop honder
den bedrijven den arbeid mot behulp van
stookolie tijdens de stopzetting van de
mijnindustrie hebben voortgezet, hoewel er
verscheidene minder gunstige berieli'ou
binnenkomen van firma's die hun bedrijf
hebben moeten stopzetten wegens gebrek
aan kolen of doordien zij moeite ondervin
den met buitenlandsche kolen. Het blad
zegt, dat elk bedrijf tegen een uitgave n
100 pond sterling per ketel voorzorgen kan
nemen tegen gebrek aan kolen. Afgezi -n
van de gewone gebruikers van stookolie,
zijn er thans meer dan duizend andere fir
ma's, die niet succes olie als nood-brand
stof gebruiken. I)e Éondon Midland i:d
Scottish Railway gebruikt uitsluitend «>üo
voor dc groote expre^treineu.
