17e Jaargang.
VRIJDAG 21 MEI 1926
No. 5255
Zeidóchz ©ow/tomt
00 ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwnrtaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad iB voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ot. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct„ met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 u- POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Ge wo no adverlentlën 30 conl per regel
Voor Ingezondon Mededcolingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
ÖIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN.
Verkeerde toestand.
Ouder bovenstaand opschrift maakten
wij gisteren eenige opmerkingen naar aan
leiding van het op een vergadering van
de Rolterdamsche Bankvcreeniging ge
sprokene.
Wij schreven toen het volgende (giste
ren was deze zin door het uitvallen van
eenige woorden eenigszins onduidelijk).
Salarisverlaging van het gewone
personeel en een dirccteurs-lractement,
dat 150.000 gld. bedraagt, naar ter
vergadering gezegd werd naar „ge
zegd" werd; Commissarissen doelden
daaromtrent niets mede, omdat zij
over zoo'n peulschilletje der verga
dering van aandeelhouders geen ver
antwoording schuldig zijn! dat is 'n
verhouding, dat is 'n „kapitalisme",
dat wij van ganscher harte
verfoeien, en dat ook in zich veroor-
deelenswaardig is.
Onomwonden keurden wij in die woor
den aT de uitkcering van een salaris, waar
op geen enkele „arbeider" ter wereld
vanwege z ij n arbeidspr aesta-
t i c aanspraak kan maken en dat door
zijn buitensporigheid do klove (usschen
„hoogcren" en „lagoren" in de maat
schappij maar al te gemakkelijk verdiept...
'Doch, dat vooropgesteld, moet cr ook
op gewezen, dat het d w a a s h e i d is, om
uit zulke salarissen, gelijk op socialistische
vergaderingen herhaaldelijk gebeurt, te
gaan demons!roeren, dat er eigenlijk geen
gebrek behoefde te zijn op de wereld
ï)c bezitters van zéér hoogc inkomens zijn
betrekkelijk zoo gering in aantal dat al
leen door liet verminderen van die inko
mens en het verdeelen van dat teveel oveT
anderen de maatschappij geenszins gered
zou zijn!.
De redding der maatschappij, ook in
stoffelijken zin, kan alleen geschieden, als
do liefde wordt beoefend door allen
ook door ben. die niet zóóveel, maar
dan toch nog genoeg bezitten, om anderen
te kunnen helpen.
Gebrek aan liefde. Dut is de verkeer
de toestand.
Waar we 't niet verwachtten.
In een artikel over de verschillende
standen in de maatschappij in „Het Volk"
van gisteravond wordt van een Duitsch
schrijver bet volgende .met instem
ming geciteerd:
„Inplaats van elkaar over een kloof
been leelijk aan te staan kijken en
met geringschatting op te nemen,
moest liever ieder van zijn kant de
Idoof dempen en zoo de mogelijkheid
scheppen tot vereeniging. Begrijp het
eindelijk toch eens dat gij elkaar
noodig hebt, zooals hoofd en arm el
kaar noodig hebben."
Een dergelijke uitspraak zou men niet
zoeken in een blad van den klassen-
strijd!.... Wij willen liet graag be
schouwen als een uitiug van liet gezond
verstand, dat de princiepen aan dén kant
zot! En in zooverre maken wij er ook
dankbaar aanteekeniiig, van!
Het geciteerde zou 'n mooie spreuk zijn,
om opgehangen te wórden in een socialis
tisch vcrcenigingsgebouw!
BUiTEIfêiLflISO
Volkenbond
DE ONT W APEN INGS VOORBEREIDING
Het probleem van Genève.
Een vicieuze cirkel.
In do gisteren gehouden zitting der
voorbereidondo ontwapeningsconferentie
draaiden de debatten, waaraan door Roe
menië, Finland, Polen, Chili, Argentinië
en de Vcreenigde Staten werd delegeno-
men, opnieuw om de vraag:
Eerst veiligheid en dan ontwapening: of
veiligheid door ontwapening.
Iu verband hiermede merkte de gedele
geerde der Vcreenigde Staten. Gibson, op,
dat men aldus in een vicicuzen cirkel rond
draait.
Be Duitsche gedelegeerde, graaf Bern-
storff, zcido o.a.: „Men heeft bier in de
commissie steeds gesproken van do ont
brekende veiligheid, terwijl de geheele
discussies hadden moeten uitgaan van do
opvatting, dat deze veiligheid lot op zekere
boogte reeds is bereikt. Do Volkenbond
on do dooi' den Bond voor sommige staten
doorgevoerde beperkte bcwapeningsvrij-
beid zijn in de meeste tot dusverre gehou
den redevoeringen onvermeld gebleven.
V ij in Duitschland, aldus Bernstorff,
hebben met betrekking (ot de ontwape
nt? groote ervaring opgedaan, maar ouze
orvaring jn bewapeningsvraagstukken ia
1Q do laatste acht jaar minder groot ge-
woest."
Biepen indruk op spreker heeft het
beeld gemaakt, dat gisteren door den Bel
gischen gedelegeerde, de Brouckère, over
do gruwelen van den toekomsligen gas-
oorlog is opgehangen.
„Ik wil geen voorstel doen", zoo ver
volgde spreker, „maar ik zou het denk
beeld aan do hand willen doen, den gas-
en den luchtoorlog te verbieden. Dat zou
de besto aanvang onzer werkzaamheden
zijn en ozu in do geheele wereld indruk
maken."
Daarna ging spreker over tot de be
spreking dor polentieelc oorlogsinogelijk-
heiten. Hij betoogde, dat men daarbij iu
het oog moot houden, of de vredesindus-
trie van een land spoedig in een oorlogs
industrie kan worden omgezet. Iu de eer
ste plaats is dit ten aanzien van Duitsch
land niet hot "geval en in de tweede plaats
zou de industrie, die voor omzetting in
oorlogsindustrie in aanmerking komt,
roods lang vernietigd zijn, voordat zij haar
nieuwe functie zou hebben kunnen aan
vangen.
Bij de overweging der toekomstige oor-
logsmogelijkhodon moet men niet slechts
met de sterke punten van een land reke
ning houden, maar ook met de zwakke,
b.v. of een land in staat zal zijn, zijn be
volking godurxde langen tijd van levens
middelen te voorzien, en of het mogelijk
is, aan do industrie in voldoende mate
grondstoffen te verschaffen. Ten slotte
moet ook rekening worden gehouden met
do aardrijkskundige ligging en met het
feit, of een land door natuurlijke grenzen
beschermd is, dan wel of zijn grenzen
open zijn.
Spreker verklaarde ten slotte, dat de
Volkenbond en de ontwapeningscommis
sie iets tot stand moeten brengep, indien
men niet wil, dat beider aanzien in het
oog der openbare meening ernstig zal wor
den geschaad.
Na graaf Bernstorff hield de Engel-
scbe gedelegeerde, lord Robert Cecil, een
uitvoerige rede, waarin bij er nogmaals
zoo krachtig mogelijk voor opkwam, dat
de commissie positieve problemen voor de
internationale ontwapeningsconferentie
moet "uitwerken, indien niet èn de com
missie, èn de Volkenbond in het oog der
wereld onherstelbaar zullen worden ge-
compromttcerd.
Vervolgens verklaarde bij. dat do En-
gelsche regeering de opvatting deelt, die'
graaf Bernstorff over den Volkenbond en
de geschapen internationale situatie heeft
ontwikkeld.
Geen conventie, noch die van Weshing-
ton. noch die van Genève. zal den gifgas
oorlog kunnen verhinderen, indien liet
voor een land noodzakelijk is, zicli tegen
een overmachtigen vijand to verdedigen.
Met buitengewone scherpte verklaarde
hij vervolgens:
„In theorie zijn wij liier allen voor
ontwapening, maar zoodra cr een prac-
tisch pupt aan de orde komt, heeft ieder
een eigen dringende reden, waarom hij
niet kan ontwapenen. Nochtans bestaat
echter slechts de eenige hoop in het ver
lichten van practischen arbeid en daar
om moet een oplossing gevonden worden."
Ten einde tot verderen practischen ar
beid te komen, deed spreker daarom bet
volgende voorstel:
De commissie zal na de revisie der vra
genlijst verdaagd worden, maar de Com
missie van Redactie zal een bepaalde
P.ractischc oplossing voorstellen voor de
bier ter sprake gekomen hoofdproblemen,
en wel in een vorm, waarop met „ja" of
„neen" geantwoord moet worden.
Alleen aldus zal de commissie de open
bare meeniug tevreden kunnen stellen, die
met groote spanning op de jesultaten on
zer beraadslagingen wacht," zoo besloot
spreker.
België.
Het nieuwe kabinet.
Het nieuwe Belgische kabinet bestaat
uit do volgende ministers:
Jaspar, premier en minister van Bin-
nenlandscho Zaken; Franqui, geen porte
feuille; Ynndervelde, minister van Buiten-
landsche Zaken; Houtart, financiën en
koloniën: Paul Hymans, Justitie; Gamillc
Huysmans, Kunsten en Wetenschappen;
Anscele, Spoorwegen; Wauters. Arbeid en
Industrie; I)e Brocqueville, Nationale
Verdediging Baels, Publieke "Werken en
Landbouw.
Duitschland.
Communistische actie.
Groote Pinkstc r-b otoogingen
t e B e r 1 ij n.
Tegen de Pinksterdagen zijn door do
Duitsche communisten groote demonstra
lies van den „Roter Frontkampfer-Bund"
georganiseerd, waarvoor uit alle deelen
van Dui(*c!iland tienduizenden leden naar
Berlijn zullen komen. Te Pnnkow, .-en
Noordelijke voorstad van Berlijn, hebben
reeds ernstige botsingen tusscben de po
litie en een duizendtal leden van den
„Roter Frontkarapfer-Bund" plaats ge
vonden. Een majoor werd door 150 com
munisten aangevallen. Door de bezonnen
heid van eenige leiders der demonstratie
kon echter erger worden voorkomen. De
politie-officier werd in hot gezicht gewond
en kreeg een verstuikten duim. Du aau-
valelre slaagden er in te ontkomen.
Bij een bespreking over het voorge
vallene in het politiepreéidium werd be
sloten iu het vervolg dergelijke
voorvallen met alle kracht op te (reden.
Indien soortgelijke voorvallen zich zouden
herhalen, dan zou worden, overwogen, de
Pinksterdemonstraties te verbieden.
Frankrijk.
De financieele toestand.
Stemmen voor aftreden der
rogepring.
Van verschillende zijden wordt op het
aftreden dor huidige regeering aangedron
gen, niet alleen door do links-radicale
„Quotidien" maar zelfs door Romier in
de „Figaro", die do regeering aanraadt af
te treden, vóór het parlement bijeengeko
men is, om het aldus voor de nieuwe re
geering mogelijk te maken met een ener
giek financieel program voor de Kamer te
komen.
Van meer dan een kaïll. maar meest
van uiterst rechts, wordt Tardieu als de
aangewezen man voor de vorming van een
nieuw ministerie genoemd, daar hij bui-
ten de partijen staat. Voorts wordt ook
een combinatie Tardieu-Löiie 1 ie11r naar
voren gebracht.
Engeland.
Het inijnconfiict.
De arbeiders ver werpon
B a 1 d w i n's voorstel.
De conferentie van de gedelegeerden der
mijnwerkers heeft gisteren eenstemmig de
verklaring afgelegd, dat,?"hoewel zij groo-
tendeels kan meegaan met de wettelijke en
administratieve voorstellen van den pre
mier voor de reorganisatie van de mijn
industrie, zij den mijnwerker^ niet kan
aanbevelen, zijn voorstel voor verlaging
der loouen atm te nemen.Deze beslissing'
is aan den premier meegedeeld en de
commissie der mijneigenaren zal den pre
mier eveneens van har beslissing in ken
nis stellen. Vernomen wordt dat de mijn
eigenaren bezwaren hebben togen een be
paald gedeelte van des premiers reorgani-
.satievoorslellen, welke volgens hun oor
deel nationalisatiebepalingen inhoudt, of
schoon zij de andere gedeelten van het
plan -accepteert. Verwacht wordt dat de
premier, die met de Pinksterdagen te
Londen blijft, vertegenwoordigers van
bede partijen zal ontvangen, nadat hij in
kennis zal zijn gesteld van beider beslis
singen.
Portugal
Bloedige botsingen te Lissabon.
Do menigte op het pailoments-
plein slaags met de politie.
Bloedige botsingen hebben er gisteren
op het plen voor het parlementsgebouw te
Lissabon platas gehad. Na een wanorde
lijke zitting van de Kamer, die het tabaks
monopolie behandelde, moest de publieke
tribune ontruimd worden. Het publiek
werd do straat opgedrongen en geraakte
daar in gevecht met de politie. Ver^hei-
deno personen werden gewond.
Hongarije.
Het valsche munters-proces te Boedapest.
Aanvang van li e t- ropuisitoir.
Het bewijsmateriaal in het proces tegen
de francs-vervalschers was gistervoormid
dag bijeengebracht, zoodat in den namid
dag de procureur-generaal zijn groot opge
zet en meerdere uren in beslag nemend re
quisitoir hield. Hij wees er op, dat het ver
drag van Trianon Hongarije in werkelijk
heid „kreupel" heeft gemaakt, docli dat
desalniettemin een actie als door Prins
Wïndischgraetz on zijn helpers op touw
gezet, liet land van alle sympathie in liet
buitenland berooven moet, weshalve de
misdadigers streng dienen te worden ge
straft. Vervolgens wees de procureur-gene
raal er op lioe de beweringen van de lot
de oppositio behoorende politici als zou
de regecring aan de lichtzinnige actie van
Windischgraetz hebben meegedaan, tij
dens do behandeling als een kaartenhuis
,zijn ineengestort.
De procureur-generaal laaklo het voorts
ten zeerste dat Prins Windischgraetz en
zijn helpers bij het plan om dc valsche
1 francsbiljetten in het buitenland te plaat
sen, Nederland niet uitzonderden, een
land, hetwelk het arme Hongaar: r-he kind
en zijn ouders en daarmede de gansche
Hongaarsche natie tot eeuwige dar. 1.baar
heid heeft verplicht.
Roemenië.
Bezorgdheid voor Bessarabië.
Gedeeltelijke mobilisatie?
De Parijsche bladen, zoo meldt het B.
T.A., vernemen uit Boceliarest, dat in ver
bond met Russische troepenconcentratie
aan dc Poolsche grens, dc Koemecnsche
regeeving een particelo mobilisatie heeft
gelast aan de Bcssarabisclie grens. Fcui-
ge oorlogsschepen kregen eveneens lust
zich gereed te houden.
Polen.
Na de revolutie.
Dc porscensuur opgeheven.
Naar uit Warschau gemold wordt in in
Polen de perscensuur opgeheven.
Uit dc berichten uit de provincie blijkt,
dat zich in Opper-Silczië een slrooming
ten gunste van maarschalk Pilsoedski ont
wikkelt, terwijl in Poinmerellon de stem
ming gekalmeerd is.
Daarentegen is de opwinding te Posen
nog niet geluwd. Alle pogingen, om de be
volking te kahueeren, zijn tot dusverre
zonder resultaat gebleven.
De jogeering tc Warschau streeft naar
het verkrijgen eener wettelijke oplossing.
Te dien einde heeft zij onderhandelingen
aangeknoopt met de partijen van links en
van hel midden over het navolgende com
promis
Na dc verkiezing van den staatspresi
dent zal de Landdag bijeenkomen, om
zichzelf tc ontbinden. Daar dc voor oen
zoodanig ontbindingsbe.sluit vercisehte
twee derde meerderheid wegens hel ver
zet van recht3 niet zal zijn bijeen te bren
gen, zullen de middenpartijen haar mede
werking or toe verloenen, dat bij gewone
meerderheid eon wet wordt aangenomen,
waarbij aan den staatspresident het recht
tol ontbinding van den Landdag wordt
verleend.
De tegenstand tegen dit comoromisvoor
st el is evenwel zeer groot, zoowel van links
als van rechts. Dc sociaaldemocratische
organisaties blijven staan op haar iseh.
om liet parlement langs dictatoriulen weg
te ontbinden.
G e n C r a a 1 a van \V i t o s voor een
militaire rechtbank.
De opperbevel bobber van de troepen der
■rciroerit'g-W.itoa, generaal Rozwadovvskj. en
dé bevelhebber van dc' lucmvaartaf.l.-oliug
die aan de ziide der regecring streed, ge
neraal Zagoer.ski, ziiii van hei. slot W ila-
now, waar zij onder bewaking waren ge
steld, naar dc militaire gevangenis Ie
Warschau overgebracht. Beide ceueraals
zullen, naar de avondbladen melden, voor
een militaire rechtbank gedaagd worden,
omdat, zij zich bij hun militaire acties aan
gruweldaden schuldig zouden hebben ge
maakt.
Marokko
Hevige gevechten.
D c R i f f i straf fx n de
o n t r o ii w c n.
Naast berichten van Frauschc en Spuan-
sehc zijden omtrent dc vorderingen welke
zij maken bij het offensief, komen andere
berichten binnen omtrent een levendige
activiteit van dc Riffijnen. Zoo duurt het
in brand steken van dorpen nog steeds
voort. Gistermiddag kon men de vlammen
zien opstijgen in f> Msaouar-dorpen, wordt
uit Tanger gemeld.
►Sedert Zondag zijn 12 dorpen in vlam
men opgegaan. Talrijke vluchtelingen ko
men in de Spaanschc on Franscho kam
pen. De Riffijnon hebben een nieuw wapen
n.l. zelfgemaakte handgranaten. Hiermede
zijn 120 inwoners van Ben Baboush ge
dood, toen de Riffijnon cr een inval de
den. Hot geheele gebied van Msaouar is in
wanorde. Het lotaul aantal dooden be
draagt circa 700.
Naar d c Pa n-I s 1 n m i o t i s c h e
conferentie.
Drie machtige Mohaiumcdaawsche reli
gieust' leiders uit de Fransche zone zijn
naar Cairo vertrokken, waar zij in de Pan-
Islamietischc conferentie de onafhankelij
ke Mohainuicdaansche Marokkaansche Re
publiek zullen bepleiten. Krira was even
eens voornemens vertegenwoordigers naar
Cairo to zenden, doch hij heeft geschre
ven, dat hij thans zijn leiders niet missen
kan. Hij heeft thans een vooraanstaand
Syrisch vertegenwoordiger machtiging ge
geven de Mr.rokkaaasche belangen tc be
pleiten.
BtWMEMLflHD
Vragen van Kamerleden.
4 m 1» t o n a a r s w e d d e n.
Hot Tweede Kamerlid Suring hooft don
minister van financiën, voorzitter van den
raad van ministers, de volgende vragen
gesteld:
Is ook de minister niet van oordeel, dat
voor ambtenaren, die op hun jaar wed do
geen garantiebijslag genieten, noch aan
artikel 27 (oud), noch aan artikel 27
(nieuw), eenige grond kan worden ont
leend om hun een verhooging van hun
jaarwedden, ingvolge verhooging van de
klasse hunner standplaats, te onthouden?
il. Is de minister bereid te bevorderen,
dat aan deze ambtenaren èn over 1925
èn over 1920 de bedragen worden uitge-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND
Do debatten in de commissie ter voorbe
reiding van de ontwapening.
De Britsche mijnwerkers weigeren ccn
loonsverlaging te aanvaarden.
Hevige gevechten in Marokko.
Een kruitfabriek bij Wertheim am Mein
in de lucht gevlogen. Reeds 20 lijken ge
vonden (Buitenl. Berichten, 2de blad).
BINNENLANO.
Eerste Kamer. Demping van de Zui
derzee. Begrooting v. Financiën). (Ver
slag, 3e blad).
Tweede Kamer. Begrooting van Wa
terstaat. (Verslag, 3e blad).
Te Utrecht is de tweedaagsche voor-
jaars Verbondsvergadcring van het R. K.
Werkliedenverbond gehouden. (2e blad).
De gemeenteraad van Grave besloot tot
schorsing van twee wethouders en twee
inadsteden wegens leveringen aan het
Burg. Armbestuur. De bedoeling is door
de schorsing een definitieve uitspraak
van Ged. Staten uit te lokken. (2o blad).
Een groot winkelpand en het postkan-
tocü' tc Oostzaan uitgebrand. (Gemengde
Berichten, 2e blad).
Wij yevcn een overzicht van de gemeen
telijke belastingheffing in Leiden en om
ving. (3c blad).
Wij geven een beschouwing over het nut
vun poolexpedities voor de wetenschap. (3e
blad).
LEIDEN.
Dc tweede Congresdag van de A.R.K.A.
CMe bind).
Onze Geïllustireerde Pagina
De pliotn-pagiiiH geeft o.m. een photo g
van den directeur vun Gemeentewerken
te Leiden, ir. G. L. Driessen, die morgen
jubileert. De opening van het nieuwo
CaiiiMus-zickcnhuiH to Nijmegen Het
huwelijk van den Gouverneur-Generaal
Fork.
koerd, die hun door de verhooging vun do
klasse hunner .standplaats loekonn-uV
Buitenlandsche musici.
Mevrouw BakkerNort, lid van do
Tweede Kamed, hoeft aan do ministers
van buitenlandsche zaken en van arbeid,
handel en nijverheid do volgende vragen
gesteld:
1. Is het den minister hekend, dat- in
Du il.srh land, speciaal in Pruisen, aan Ne-
derlandseho musici dienstbetrekkingen
zijn opgezegd, terwijl aau anderen do
vestiging werd ontzegd, opdat aan Duit
sche musici de arbeidsgelegenheid ten
nutte zou komen, respectievelijk blijven,
en dat in vele landen bepalingen gehbji,
die de tc-werk-stelling van vreemde ar
beidskrachten, ook van Nedorluiulscho
inn dei, belemmeren?
2. Js liet den minister voorts bekend,
dut (Ic.-nicllegenetaunde in Nederland bui
tenlandsche musici, ook uit landen, waar
in ten opzichte van Nederlanders beper
kende bepalingen gelden, onbelemmerd ar
beid vinden?
3. Zijn de ministers bereid maatregelen
to treffen en te bevorderen om aan dezen
ongowenschten toestand een einde te ma
ken en middelen le beramci, opdat ook op
dit gebied dc regel toepassing vinde, door
de regecring gevolgd, dat geen vreemde
lingen worden toegelaten voor de uitoefe
ning van beroepen, waarin in Nederland
werkloosheid h oer.syh t
Ncderlandsche Jaarbeurs.
Groep v o e d i n g s- en genot
middelen.
Dc raad van beheer der Ncderlandsche
Jaarbeurs te Utrecht beeft een afzonder
lijke groep voeding»- en genotmiddelen ter
Jaarbeurs ingesteld; de commissie van
advies voor deze groep beslaat uit do hec-
reu: G. J. Droste (N.V. Droste's Cacao-en
Chocoladefabrieken) te Haarlem; N. Hoog
wout (Verkado's Fabrieken) te Zaandam;
•T. F. K. Sanders (N.V. Stoom, Zeep-, Eau
do-Golognc- ea Parfuirierieöafabriok v.h.
Sanders Co.) to Leiden; A. v. (1. Berk
hof (G. J. v. d. Berkhof Zonen) lo
Utrecht; D. van Oenen (N.V. van Oenen
Manssens' Sigarenfabrieken) to Hilver
sum; H. Leemhuis (Ncderlandsche Gros*
siersbond) te Arnhem, en P. J. 8. van
Heek te Utrecht en if. Sloenhek in Den
Haag (Ned. R.-K. Bond van Kruideniers-
voreenigingen).
Naar een nieuwen melkcorlog tc A dam?
I)e overeenkomst opgezogcl
door den Melkhandel.
Bond vin Melkveehouders te Am-
