17e Jaargang.
VRIJDAG 14 MEI 1926
No. 5249
De ABONNEMENTSPRIJSbodraagt bij vooruitbetaling
Voor l-eiden 19 cent per week 12.50 pei kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franc*) per post I 2.95 per kwaTtaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is. voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling Afzonderlijke nummers 5 ct. met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewon. advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mcdcdeclingen wortll bet
dubbele van hel larie/ berekend. 3
Kleine advortenllën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gerrnaed huur en ver
huur, koop en verknop I U.50.
DIT IMMER BESTAAT UIT DRIE BLADER.
DEftKT OM DE KLOK
OE ZOMERTIJD.
Do zomertijd gaat dit jaar op 15 Mei
in. In den nacht van Vrijdag op Zaterdag
worden te 2 uur de openbare uurwerken
op 3 uur gesteld.
Voordat men zicb hedenavond dus ter
ruste begeeft, zette men de klok een uur
vooruit.
V Da Bioscoopwet.
De Bioscoopwet is door de eenstemmige
samenvierking der lechterzijde in de Eer
ste Kamer aangenomen en zal nu in het
Staatsblad verschijnen.
De inhoud der wet, dio in velo gemeen
ten waarschijnlijk practiseh niet véél zal
veranderen, zullen wij dezer dagen nog 'ns
memoreeren.
Hier willen wij alleen wijzen op het feit,
dut de Eerste Kamer van deze wet een po
litieke kwestie heeft gemaakt, het voor
beeld van de Twcedo heeft gevolgd, en
links tegen rechts heeft gestemd.
Waarom men ook niet van links heeft
kunnen voorstemmen is op geen enkel za
kelijke rede verklaarbaar.
Minisle rde Geer zeide o.m.r
„Hot eenlge punt, waarvan men met een
schijn van recht zou kunnen vermoeden,
dat het politieke beginselen raakt, is het
punt door den heer Mondeis getioemd „de
censuur", het „geestelijk toezicht", m.a-.w.
do keuring voor volwassenen. 'Dit is het
ocnigo punt, waaromtrent men zou kunnen
twijfelen, uiet over de gemeentelijke na
keuring, die er later is ingekomen. Maar
de „censuur", het „geestelijk toezicht", de
keuring voor volwassenen, die Btond in het
eerste ontwerp, dat door de hoeren van
de Staatscommissie, waarin mannen als
de heer van der Meulen, wethouder van
den Haag, en mr. Limburg zaten, e,en-
slemmig is aangeuomen. Aau de hand van
objectieve gegevens heb ik dus geconsta
teerd, dat men eerst in de Kamer er een
politieke zaak van heeft gemaakt."
De houding, door de Linkerzijde bij deze
wet nu ook weer aangenomen is in werke-
lijHipid niet te verdedigen.
Er is echter weer 'ns gebleken, hoe men
aan de linkerzijde zich verzet tegen wet
telijke maatregelen, die ten doel hebben,
zedelijke en maatschappelijke gevaren te
bestrijden, zich dan beroepend op do vrij
heid!
Dit averechtsch begrip van vrijheid, dat
miskent 's menschen plichten tegenover
God, Gods recht op 's menschen onder
danigheid dit averechtsch begrip de
monstreert zoo duidelijk en klaar, hoe er
noodig is in 't lands bestuur een rechtsch
bewind, hoe het Christelijk regoeren prin
cipieel staat tegenover een liberaal
regiemt
gyiTEIféLflNP
Volkenbond
De reorganisatie van den Raad.
Cecil's voorstel verworp on.
Woensdagmorgen werd de zitting van de
Commissie ter bestudcering van do sa
menstelling van den Volkenbondsraad te
Geneve voortgezet. Het voorstel van Lord
Robert Cecil, den vertegenwoordiger van
de Brilsche regoering, om het aantal niet-
penuanente zetels in den Raad van 7 tot 9
te verhoogen, werd door de commissie
verworpen. De vertegenwoordigers van
Italië en België deden daarop het voor
stel, het aantal niet-permanente zotels
van den Raad van 7 tot 8 to brengen,
welk voorstel bohalvo door den Zweed-
Golien vertegenwoordiger, dio zich cr te
gen verklaarde, door de commissie als
basis van do besprokingen word aanvaard.
De vertegenwoordigers van Spanje,
Polen en Brazilië, doelden in do commis
sie mede, dat hun regeerineen niet kun
nen afzion van een permanenten zotol in
den Raad.
Het wordt evenwel waarschijnlijk ge
acht, dat de toetreding van Duitschlaud
tot den Volkenbond in de vergadering van
September a.s. niet bemoeilijkt zal wor
den, daar geen dor staten tegen het ver-
leonon van een permanenten zetel aan
Duilachland is.
De Ministercrisis.
Rt'unet geeft zijn pogingen op.
Brunei heeft Woensdagavond zijn po
gingen voor het samenstellen van een
Belgische nieuwe regeering opgegeven.
Dit echec is toe te schrijven aan do
houding der liberalen, die alleen van een
combinatie met twee Katholieke, twee so
cialistische en twee liberale politici wil-
i&n welen, waaraan dan nog vier extra
parlementaire ministers, natuurlijk van
oraal kaliber, zouden worden toege
voegd.
De liberalen wisten heel goed. dat deze
formule geen ingang kou viuden eu men
mag veilig aannemen, dat zij, terwijl zij
den schijn trachtten te wekken, to willen
medewerken aan het herstel des lands,
eigenlijk terugdeinsden voor de verant
woordelijkheid daarvan, temeer omdat, na
hun oppositie tegen do regeering-Poüllet,
het publiek van hen daden zou hebben
verwacht, die zij onmogelijk hadden kun
nen stellen.
Brunei wilde een parlementaire regoe
ring vormen, omdat deze spoedig zou ge
roepen zijn om zoo dringende kwesties
op to lossen, dat geen vertraging kou ge
duld worden door het feit. dat niet vol
doende eenstemmigheid zou hcerschen
tusschen de regeorende politici en bun
parlementaire groepen in kamer en se
naat.
Onder voorbehoud doelen wij bet ge
rucht mede, dat Jasper zou kunnen ge
roepen worden voor het eventueel samen
stellen van een Katholiek-socialislisclio
regecring.
Duitschland.
DE POLITIEKE SPANNING.
Het kabinet-Lutlicr afgetreden.
Motio van wantrouwen
aangenomen.
Do verontwaardiging der democraten
over do dubbelzinnige houding van
Lui het heeft ernstige gevolgen gehad.
De democratische fractie heeft DlL be
sloten een eigen motie van wantrouwen
in den rijkskanselier in te dienen.
Deze motie luidde als volgt:
„De Rijksdag keurt de houding van don
Rijkskanselier af, die door zijn houding
in do vlaggenkwestie een definitieve op
lossing dezer aangelegenheid heeft be
moeilijkt en iu een moeilijken tüd zonder
noodzaak een nieuw conflict lieeft uitge
lokt."
Woensdag kwam deze motio tegelijk
met die der sociaal-democraten in stem
ming.
Do sociaal-democratische moliü van
wantrouwen werd evenwol door den Rijks
dag verworpen.
Daarentegen werd de democralischo
motie van wantrouwen tegen Luther met
17C tegen 14G stemmen en 103 onthoudin
gen aangenomen. De regeering moest der
halve aftreden.
Onmiddellijk nadat do uitslag der stem
ming bekend was kwam het kabinet bij
een. Na een korte beraadslaging, waarin
alle ministers zich met den Rijkskanselier
solidair verklaarden, besloot de regecring
haar ontslag bij president Hiiideóliurg in
te dienen. Nadat dit besluit was genomen,
begaf Luther zicTli direct naar den presi
dent, ton einde hem van deze beslissing in
kennis to stellen.
Een uur na de plenaire zitting vingen in
den Rijksdag tusschen de fractieleiders
van het centrum en die der sociaal-demo
craten reeds besprekingen aan. Het cen
trum weusclite te weten, of de sociaal
democraten in principe bereid zijn, aan de
vorming van een nieuw kabinet deel te
nemen.
De sociaal-democraten hebbon niet
principieel geweigerd hun medewerking
daarbij to vorlcenen, maar zij wilden
eerst weten, wie met do formatie der
nieuwe regecring zal worden belast.
Gessier opvolger van Luther.
H ij houdt zich do beslissing
nog voor.
De rijkspresident heeft het ontslag vau
den rijkskanselier dr. Iaither aanvaard en
tot zijn plaatsvervanger den rijksweer-
ministpr, dr. Gessier benoemd. Het offi-
cieelo communiqué verklaart dat dr. dos
sier als oudste in dienst zijnde rijksminis
ter de leiding op zich heeft genomen van
het kabinet, dat belast is met de afdoe
ning der zaken.
Dr. Gessier hooft zich zijn beslissing
nog voorbehouden tot Vrijdagmiddag 12
uur. Naar gemeld wordt, hangt het slagen
van dr. Gcssler af van de houding van
Stresèmann.
De Putsch-plannen.
Wie dictators zouden zijn
De offieieelo Pruisische persdienst deelt
mede, dat de plannen, welke aanleiding
hebben gegeven tot de reeds gemelde huis
zoekingen, betrekking luidden op liet in
stellen coner dictatuur, in aansluiting op
een regeringscrisis, welke zou samen
hangen niet de kwestie van de schadeloos
stelling der vorston of niet een andere
kwestie. De rijkspresident zou dan vrijwil
lig aftreden.
Hot eerste manifest van de nieuwe re
goering zen voorzien in de af haffing
van de Rijksgrondwet van ii Augustus
1918 en tb* constituties der binden. De
slaatsmm lit zou in haar vollen omvang
overgaan op een Rijksbestuurder. De par
lementen en gemi onb-raden .zouden ont
bonden worden verklaard, alle partijkas
sen zouden worden iu beslag genomen.
Stakingen en uitsluitingen zouden met
don dood worden gestraft, evenals olk ver
zet tegen de maatregelen der nieuwe re
gecring.
Voor de uitvoering van deze plannen
waren de volgende personen in overwe
ging ponomen: De burgemeester van Lu-
beck dr. Neumann als Rijkskanselier, Co-
heimrat Hugenberg als minister van Fi
nanciën, dr. Wegener uit Kreutli (Beie
ren) als minister van Binneulandsche Za
ken, generaal von Moehl als Rijksweer
min ister, en do voorzitter van de Rijn-
landsche Landbouwkamer on leider van
den Rijnlandschen Boerenbond dr. Frei-
herr von Luehning uit Bonn als voedings
dictator.
Het materiaal, dat bij uitgebreide buis-
zoekingen werd gevonden, heeft de Pruisi
sche regecring aanleiding gegeven om te
besluiten tot onmiddellijke ontbinding der
voelkische sportveroenigingen Werwolf,
Viking en Olympia. De leider der Olympia
oberst Von Luck, werd den geheelen nacht
verhoord op liet Polizei-praesidium en
wordt voorloopig in arrest gehouden. liet
plan voor een oprnarsch naar Berlijn, dat
bij hom in beslag werd genomen, bevat
nauwkeurige bepalingen over do verdee
ling der troepen en hun opstelling, en ge
preciseerde opgaven over de verschillende
afdeelingen.
Engeland.
NA DE ALGEMEENE STAKING.
Baldwin's verklaring in liet Lagerhuis.
Het gezonde verstand overwon
Iu het Lagerhuis verklaarde Baldwin
Woensdag, dat do algemeen® raad van
het vakvereepigingscongres hem dien
morgen kwam opzoeken om hem niedo te
deelen, dat do raad had besloten, do sta
king op te heffen.
Baldwin zeide, dat het onmiddellijke
werk van hem on zijn collega's thans zou
zijn bet lot stand bio.gen van een her
vatting der onderhandelingen tusschon de
beide partijen in du ioi,inindustrie.
Voorts zeide Baldwin. dUt' d« vrede wel
ke thans, naar hij gelooft, gekomen is,
een overwinning is, eu wel een overwin
ning van het gezonde verstand. Niet ech
ter van een wan beide partijen, doch van
het gezonde verstand van hel beste deel
der Britscho natie. Het is thans van het
grootsto belang, dat het Britscho volk
niet terugblikt, doch voorwaarts: wij, al
dus de premier, zullen ons werk beginnen
in een geest var, samenwerking, er, zon
der eeuig spoor van kwaadwilligheid en
wraakzucht.
D« besprekingen hervat.
Nog geen rosulfua t.
De besprekingen, dio do Britscho regoe
ring gister gevoerd hooft met de arbei
dersleiders, hadden nog geen resultaat,
doch worden heden voortgezet. De regee
ring hoopt binnen 48 uur een voorloopigo
oplossing van het nieuwe conflict tot
stand gebracht te hebben. Een groot deel
der arbeiders is verbitterd en beweert
door de leiding in den steek gelaten to
zijn. In velo steden hadden prolcstbotho
gingen plaats.
Het werk wordt niet vlot hervat,
Slachtoffers der staking.
Een Londurisolio motor transport-maat
schappij heeft reeds geweigerd vakver-
eonigingslcdon, die gestaakt hebben, terug
to nemen. Er zijn nog meer strubbelingen
op dit stuk te wachten.
Een inauifost.
Het algemeen bestuur van het T.IT.G.
heeft een manifest gepubliceerd, waarin
verklaard wordt, dat tal van werkgevers
onder de stakers slachtoffers trachten te
maken, door hun vernederende voorwaar
den lo; hun weder indienstneming voor le
leggen, waaronder loonsverlagingen.
Het bestuur verklaart, dat de vakver-
eenigingen, wier moreelo en materieele
kracht nog ongeslagen is, zich daartegen
tpt het uiterste zullen verzetten.
Iu het manifest wordt verder aan den
premier verzócht," als hoofd «Ier regecring
op te treden, om de werkgevers te ver
plichten, zijn beroep op hen in acht to
nemen
Ook heeft het bestuur aan alle aange
sloten vakbonden een boodschap gezonden,
waarin er bij hen op aangedrongen wordt,
andere Arbeidsvoorwaarden te weigeren
dan die vóór dn staking bestonden, en
waarin do arbeiders uifgerioodigd- wor
den, aan de orders der vakveieenigiugea
te gehoorzamen.
Wie er doorslakr 11.
Do -taking der .spoorwegarbeiders zal
voortduren, als gevolg van do weigering
der .sjN.onvevmaal-i happij.Mi om alle ia-/
kers v -er in dienst nemen.
De .rlMiiiJoi - aangesloten bij ile vak-
vcroonigingon te Huil hebben eveneens Pr
idolen niet oer liet wulk te hervallen, dan
nadat zii ervan verzekerd zijn,, dut alle
stakers door hun werkgevers zullen wor-
den teruggenomen.
Wanordelijkheden.
Woensdagavond hebben er te Poplar
(Londen) wanordelijke tooneelen plaats
gehad, daar liet belicht van de ophef Ting
der staking bij enkele stakers ontevreden
heid verwekte.
Een groote dreigende menigte verza
melde zich voor de kantoren der vakver-
eeniging, maar werd door de politic uit
eengejaagd. Moer dan veertig personen
zijn gewond.
Het Lagerhuis bespreekt den
nieuwen toestand.
Ingevolge de onvoorwaardelijke ophef
fing van do algemeene staking door het
Vakverbond had gisteren de terugkeer in
eerste stadium van abnormale naar nor
male toestanden plaats. Echter zijn in som
znige gevallen moeilijkheden gerezen, door
dat bij do weder tewerkstelling der sla-
kers, men van werkgeverszijde to rekenen
had met de verplichtingen, dio ontstaan
zijn tegenover de vrijwilligers en met den
ach toruitgang van de zaken als gevolg der
staking.
Deze moeilijkheden waren gisteravond
het onderwerp van de besprekingen in hel
Lagerhuis.
Ramsay MncDonald, de leider der La
bour Party, betreurde het, dat er pogin
gen werden gedaan ora stakers tot slacht
offers te maken. Hij vroeg het Huis om
een verklaring af te leggen dat geen po
ging zal worden gedaan door do werkge
vers om het vakvereenigingswezen te ver
nietigen, of om de terugkeerendo stakers
to vernederon.
Do premier Baldwin zeide in zijn ant
woord dat hij niet een dergenen was, die
verwachten dal, zoodra cr een einde was
gekomen aan de slaking, do zaken in een
dag weer op orde zouden zijn gesteld. De
plicht van allen is om zoo spoedig moge
lijk dpn achterstand in te halen. Geduren
de» dn staking had spr. het besluit genomen
om te zorgen dat diegenen, dio de regoe
ring geholpen hadden er geen spijt van
zouden hebben. Dat dit wel in strijd kon
komen met do pogingen om zooveel moge
lijk menschen weer aan te nemen, was
spr. duidelijk. Deze moeilijkheid nioest
maar geregeld worden door de vakver-
eenigingen en do werkgevers. Een andere
moeilijkheid, waartegenover men zich ge
plaatst zal zien, is, dat de werkloosheid
tijdelijk grooter zal zijn. Dit betreft vooral
do spoorwegmaatschappijen.
Hongarije.
Het valsche muntersproces.
Bij de behandeling van do valsche
imintersaffairo verklaarde prins Win-
dischgriitz, dat hij maatregelen had geno
men om te bewijzen, dat het papierinalo-
riaal van dn in hot Cartografisch Insti
tuut vervaardigde biljetten en dat van do
in het Ruhrgebied gemaakte valsche
inurkbiljetlen identiek was. Hij zal val
sche niarkbiljotten overleggen nog in den
loop van hut proces, teneindo een micros
copisch onderzoek mogeliijk te maken.
N;uir .aanleiding van de vorklaring van
Windischgratz nopens do vervaardiging
van valsche markbiljetten in het Ruhrge
bied heeft de Fransche gezant Glincharit
te Parijs instructies gevraagd.
Mun verwacht een krachtige Fransohe
démarche als antwoord.
Polen.
REVOLUTIE IN POLEN.
Troepen rukken tegen Warschau op.
Ernstige onlusten in do
hoofdstad.
Van du Poolscho grens wordt gemeld,
dat «liet Woensdag te Warschau tot ern
stige onlusten is gekomen.
Hut kabinet Witos, was dun geheelen
dag achter gubaricadeerde deuren hij-
oen.
De toestand van de regecring was zeer
moeilijk, aangezien een gedeelte der troe
pen uit het Rebortowkamp do gehoor
zaamheid weigerde.
Deze opwinding is ontstaan, naar aan
leiding van het feit, dat de minister van
Binneulandsche Zaken, Smulski, in op
dracht van den premier Witos, alle bladen
in In .-lag heeft doen nemen, die een in
terview met maarschalk Pilssoedski be
vuilen.
Groote troepen demoustrgerende jonge-
l'eden n leden van atudentenvernenigin-
gen. allen aanhangers van Pilsoedski,
Irukken door de straten. Zij drongen de
.stnnipvollo cafe's binnen, waar zij do mn-
vivi dwongen, het Pilsoedski-lied te «pe-
I' ii. terwijl zij de bezoekers terroriseerden,
die weigerden aan de demonstraties tegen
de regeering-Witos deel te nemen. Hier en
ilaar kwam het tot handtastelijkheden.
Nader wordt nog gemeld:
Te Warschau hecrscht geweldige opwin
ding. Vier regimenten zijn aan het muiten
gi slagen en rukken naar Warschau op
Zij ei -Hien hef aftreden van het kabinet
Witos.
In een door de Poolse!ie regeeriug ge
publiceerd manifest wordt bevestigt, dat
zich inderdaad muitende militairen in do
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het kabinet-Luthor is ten val gebracht
door de aanneming van een democratische
motie van wantrouwen. Dr. Gesslor is met
de vorming van een nieuw kabinet belast.
Na dc opheffing der algemeene staking
in Engeland gaat de werkhervatting nog
niet vlot.
Een staatsgreep van maarschalk Pil-
scedski in Polen. Pilsoedski heeft War
schau bezet. Straatgevechten in Warschau
(Men aio ook Telegrammen).
BINNENLAND.
De aanneming van de Bioscoopwet door
de Eerste Kamer (Overzicht, lsto blad).
Een inbraak in een gebouw van de Nn-
derlandsche Bank te Ter Apel; jacht op de
inbrekers (Gemengde Berichten, 1ste bl.)
De reis van de „Norge" voor de Noord
pool (Luchtvaart, 2de blad).
LEIOEN.
B. en W. stellen voor het vernicnigvul-
digingscijfer voor het belastingjaar 1926'27
vast te stellen op 0.9, als vorig jaar '(3e bl.)
B. en W. stellen voor aan oen architec
ten-bureau te 's-Gravenhage het maken
van een uitbreidingsplan voor de gcmecn'.e
op te dragen (3do blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
Do photo-pagina geeft o.m. versuhiPrnIn
sportkiekjes en kiekjes naar aanleiding
van de, intusscheu geëindigde, staking in
Engeland.
nabijheid van Warschau bevinden Dit
manifest luidt als volgt:
Sedert eenigcu tijd lu bben revolutionai
re elementen en verstoorders van den
vrede en de openbare orde onder de troe
pen een misdadige agitatio ontwikkeld.
Dozo agitatie heeft thans tot liet betreu
renswaardig gevolg geleid, dat o
troepenafdeelingon in de nabijheid d.-r
hoofdstad aan het muiten 'zijn ge: la ii,
en, door verkeerde orders muled, zi- li
hebben laten verleiden tot het p|. n van
inbreuk op de diseiplino en het weigeren
van gehoorzaam heidd.
De regeering heeft maatregelen getrof
fen voor het handhaven der openbare or
de on voor de bescherming der hoofdsta-'
tegen een aanvul der muiters
Dó president dor republiek h<tl aan do
muiters een legerorder uitgevaardigd,
waarin hij deze aanmaant tot l><- inning
to komen en hun onderwerping verlangt
De president doet een beroep op de vrede
lievend eleméntcnn, ton einde heiu bij
zijn taak behulpzaam to zijn.
Tol zoover het regeoringsmaiiiff.it.
Een slag bij Warschau?
Uit Praag wordt gemeld d.d. gisteren:
Do troepen to Rembertow, die. zich on
der do hevelen van Pilsoedski hebben ge
steld, zijn met den maarschalk am het
hoofd naar Warschau opgerukt.
Des avonds kwamen zij n:m vorv de
bruggen van Praga, een voorstad van
Warschau, welke bruggen bezet zijn door
troepen, die do regeering trouw zijn ge
bleven.
Een gistermorgén negen uur v.<u do
Poolseho grens bij Tcssclmu n-e u
ambtenaar, die iiQg om zeven u"r m l
Warschau contact had, deelt mede, dat
Witos nog Donderdagmorgen met de re
goering in hot Belvodoro-paleis, den zetel
van den president der republiek, zifting
hield. Naar verluidt, zijn de troepen v u
Witos en Pilsoedski, die zich gedurvnde
den nacht geconcentreerd lu-ble-u. c
morgen om vijf uur nabij Wai-einni
slaags geraakt. Kr had een bloedig in
vecht plaats, waaromtrent bijzonderhe
den nog ontbreken.
Pilsoedski meester van Warschau.
Uit Ostraee wordt gemeld:
De hoofdstad van Polen bevind' zi' li
sedert gi. lernnrht in handen van maar
schalk Pilsoedski. Er had een gevehl
plaats tusschen de troepen der regoeriup
en dio van den maarschalk. Hei aantal
verliezen voor zoover bekend, bedroeg
achttien dood'-n, waaronder twee officio*
ren.
Marokko
Een offensief van Abd-el-Krim.
Aanvallen op hot .S p a a n e
f r o n t.
Uit Tanger wonll gemeld:
Tweehonderd ruiters der Hiffi hebben
twee dorpen, die zich hadden onder wor
pen, aangevallen en in brand gestoken.
Een Spuauschc afdeeling 4twam tusscbeiu
beido. J'
