17e Jaargang.
ZATERDAG I MEI 1926
No. 5239
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.S0 per kwartaaL
Bij onze Agejiten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonoé's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct„ met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003
POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Go w one advortontlën 30 oonl por regel
Voor ingezonden Medcdcelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kloino advortentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden ol gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop I 0.50.
Dit nummer beslaat uil vijl bladen, waaronder
hel Geïllustreerd Zondagsblad.
BUITENLAND
Volkenbond
De a.s. ontwapeningsconferentie.
Het Fransche standpunt.
De Fransche delegatie voor de ontwa-
ponings-conferentie, die op 18 Mei te Ge
neve bijeenkomt zal, vongens de „Matin"
de volgende principes verdedigen:
Ontwapening kan slechts tot stand ko
men, indien de veiligheid wordt gewaar
borgd.
De voor oorlogsvoering in aanmerking
komende factoren moeten nauwkeurig wor
den vastgesteld, of, met andere woorden,
de wijze, waarop een land kan ontwape
nen, zonder zijn veiligheid in gevaar te
brengen, moet afhangen van de algemeene
co-efficiënten zijner economische, induè-
trieele en militaire "hulpmiddelen, waar
van. in het geval van een conflict gebruik
kan worden gemaakt.
De opvatting omtrent de factoren, die
voor het voeren van een oorlog in aanmer
king komen, moet noodzakelijk leiden, tot
liet denkbeeld, dat de bewapening een
geheel vormt.
Aangezien er geen onderscheid mogelijk
is tusschen bewapening to land en ter
zee, mogen deze twee vraagstukken uiet
van elkaar gescheiden worden behandeld.
De Amerikaansche delegatie
De Amerikaansche delegatie voor de
kommissie ter voorbereiding van de ont-
wapenings-conferentie, heeft zich naar
Europa ingescheept.
De delegatie staat onder leid ine van
Gibson, den Amerikaanschen gezant te
Bern.
België.
Dreigende havcnarbeidersstaking te
Antwerpen.
Een ultimatum in zake loons-
verkooging.
De havenarbeiders van Antwerpen heb
ben den eisch gesteld, dat hun loon, met
ingang van 3 Mei, met 2 francs per dag
wordt verhoogd. Indien deze verhooging
niet wordt toegestaan zullen zij den vol
genden dag in staking gaan.
Duitschland.
De Pruisische Landdag.
Een rumoerige zitting.
Bij de behandeling van de hegrooting
voor het mijnwezen in den Pruisischen
landdag heeft minister Schreiber er op
gewezen, dat de ernstige crisis, die verle
den jaar herfst ontstond, nog steeds voort
duurt. Het stopzetten van bedrijven en het
invoeren van productiebeperking gaat nog
steeds voort. In het Roergebied zijn niet
minder dan 38 mijnen en 11 cokesovens
stilgelegd tengevolge waarvan 37(100 ar
beiders en ander personeel ontslagen zijn.
Bovendien zijn nog ongeveer 55000 arbei
ders getroffen door de beperking van de
bedrijven. Verbetering in dezen toestand
is eerst dan te wachten, indien de alge
meene economische toestand beter wordt,
zoodat ook in het binnenland do behoefte
aan kolen toeneemt.
Ook heeft het Duitsche kolenbedrijf
zeer te lijden onder de scherpe concur
rentie van de lauden, met een zwakke va
luta, doch vooral door de oneconomische
wijze, waarop men in Engeland heeft ge
meend de mijnnijverheid te kunnen hel
pen. Nu het raport der kolencorami--ie in
Engeland bekend is geworden, is liet te
hopen dat do subsidies aan de Engelsche
kolennijverheid met M zullen ophouden.
Overigens is een internationaal vergelijk
in de kolennijverheid dringend noodig.
Do minister besprak voort de Duitsche
spoorwegtarieven, waardoor het mogelijk
is, dat buitenlandsch erts te water over
Rotterdam goedkooper wordt vervoerd
dan erts in Duitschland per spoor.
De wet over de tarieven van de Duitsche
spoorwegen, waarover op het oogenblik be
raadslaagd wordt, is voor de ontwikkeling
van de mijn nijverheid van de grootste be-
tcekenis. Tenslotte besprak de minister
nog do verschillende maatregelen, die op
sociaal-politiek gebied genomen zijn.
Bij de verdere beraadslagingen kwam
hei tot een incident, toen de sociaal-demo-
cratischc afgevaardigde Otter den vorigen
spreker den völkischcn afgevaardigde
Kaiser verweet, dat hij meer versland had
van de café's op don Kurfiirstendam, dan
van den toestand in de mijnen. Deze uit
lating gaf aanleiding tot groot lawaai bij
do völkischcn, waaraan de voorsillcr geen
einde kon maken
Een afgevaardigde wierp zijn gl i - met
waler naar de völkische afgeva i -digdeu,
v...una de zitting geschorst werd.
Na de heropening kwam Otter zijn re
de teneinde brengen, hoewel de volkUchen
pog steeds veel lawaai maakten.
De kwestie van de onteigening der vorsten
De Rijksdag heeft gisteren de eerste
lezing van het wetsontwerp inzake ont
eigening der vorstelijke vermogens be
ëindigd. Na debatten, die meer dan een
uur 'duurden, vyerd het voorstel der De
moeraten met 200 legen 143 stemmen naar
de Juridische Commissie van den Rijks
dag verwezen, evenals het door het Cen
trum gedane voorstel. Het Völkischa voor
stel, om het plebisciet nietig te verklaren,
werd verworpen.
Zijn er nog krijgsgevangenen?
De Duilsch-natioanlen hebben de vol
gende schriftelijke vragen tot de Duitsche
regeering gericht:
Volgens berichten uit Paramaribo moe
ten zich nog ongeveer 100 Duitsche krijgs
gevangenen in de Fransche .strafkolouio
Cayenne bevinden. Voorts bevinden zicli in
het tuchthuis te Kowno nog negen Duit
sche krijgsgevangenen, die daar weder
rechtelijk worden vastgehouden.
De Duitsch-nationalen vragen, of aan (le
regeering deze feiten bekend zijn en of de
regeering bereid ik, met de Fransche en
Litausche regeering onderhandelingen
over de uitlevering dezer gevangenen aan
te knoopen. Voorts wordt gevraagd, of de
Duitsche regeering zal eischen, dat alle
gevangenen in vrijheid worden gesteld,
voordat Duitschland tot den Volkenbond
zal zijn toegetreden.
Engeland.
DE MIJNWERKERSSTAKING
UITGEBROKEN.
Geen overeenstemming bereikt.
Officieel wordt uit Londen gemeld, dat
geen overeenstemming in do crisis is be
reikt. De mijnwerkersstaking is heden
nacht twaalf uur begonnen.
Hel verloop der onder
handelingen.
De onderhandelingen in het steenkool-
conflict "hebben geheel en al het verloop
gehad, dat men voorspeld heeft, toen
.Baldwin anderhalve maand geleden de
toezegging deed een verderen tijdel ijken
steun te zullen overwegen, na het stop
zetten van de subsidie, als beide partijen
het rapport der steenkoolcommissie zou
den aanvaarden.
l)e onderhandelingen zijn feitelijk be
perkt gebleven tot het verschuiven van
beslissingen over kwesties, waaromtrent
niets nieuws meer te zeggen of te ontdek
ken viel. De partijen hebben hun beslis
singen uitgesteld tot het oogenblik, waar
op een „crash" onvermijdelijk wordt zon
der .tusschenkomst van de regeering. Na
dat Baldwin de „deadlock" wat het na
tionale minimumloon betreft overwonnen
had, heeft hij do eigenaars inderdaad er
toe gebracht voorstellen te doen. Aarze
lend zijn allerlei partieele voorstellen ge
daan en eerst 24 uur vóór het afloopen
van den- fatalen termijn, schijnen deze go-
cristalliseerd in een voorstel, om het na
tionale minimumlpercentage van 1021 we
derom in le voeren, dat is een toeslag
van 20 pet. boven de standaardloonen van
1014, in plaats van den thans geldenden
minimumtoeslag van 331/3 bij gelijktijdi
ge verlenging van den werkdag tot 8 uur.
Do werklieden van hun kant hebben
zich er toe bepaald, tot voor enkele dagen,
alle onderhandelingen over verlenging van
den werktijd of verlaging van de loonen
volstrekt te weigeren.
De algemeene staking buiten
beschouwing.
De conferentie van de Executieven der
vakvereenigingen is hedennacht om half
een uiteengegaan, na den mijnwerkers
den volledigen steun van het vakvoreoni-
gingscongres te hebben toegezegd.
De kwestie van een algemeene staking
is evenwel buiten beschouwing geble
ven.
Groote staking in Lancashire.
Veertigduizend arbeiders in de katoen
spinnerijen van Lancashire leggen de vol
gende week het werk neer in verband
met een besluit der werkgevers om een
prijsdaling te beletten.
Hongarije.
Het valsche munters-proces.
Dossiers ontvreemd en
verbrand.
Aan de Daily Mail" wordt uit Boeda
pest geseind, dat onbekend gebleven per
sonen in den nacht hot paleis van justitie
zijn binnengedrongen, waar zij dossiers,
betrekking hebbend op de valsche bank
biljetten-affaire. ontvreemdden en ter
plaatse verbrandden. Ten gevolge van de
ze gebeurtenis is hel valsche munter-pro
ces tot een nog niet bepaalden datum uit
gesteld.
Rusland
Valsche Russische biljetten.
In den laa^sten tijd heeft men te Ber
lijn in toenemende mate valsche tsjerwon-
jets-biljetten ontdekt, die overigens zeer
goed waren uitgevoerd. In verband daar
mede ziet de vertegen» rdigiug der Itus-
vathank fiir den Os ten' ich genoodzaakt,
nog)
>lio
tsjerwonjets-biljetten
sische Staatsbank, de Garantie- und Pri-
slechts ter incasso aan te nemen. Voor de
tegenwaarde zal de aanbieder der biljet
ten eerst door de bank worden gecredi
teerd, nadat zij van de Russische Staats
bank bericht heeft or.t angen, dat de bil
jetten inderdaad echt 7 ui.
Marokko
De vredesonderhandelingen.
Uitstel tot 3 Mei.
Gistermiddag hadden er te Parijs be
sprekingen plaats tusschen den Fronsehen
premier, Briand, den minister van Oorlog,
I'ainlevé en maarschalk Pétsin over tie
vredes-ondorhandelingen met Al»d-el-Krim.
Na afloop verklaarde Painlevé, dat er be
sloten is aan de Riffi een laatste uitstel
tot 3 Mei te vorleonen, opdat zij nog eens
met Krim kunnen overleggen. Het ant
woord moet echter-definitief zijn. De Rif-
gedelegeerden zullen Oedida vandaag ver
laten en men rekent, dat zij eerst over drie
dn een terug zullen keeren.
De minister verklaarde nog. dat men
bij do gestelde voorwaarden tot de uiter
ste grens van edelmoedigheid is gocaaq.
In Marokko is de moeilijke en ernstige
toestand van bet huidige oogenblik, vol
gens den „Times"-eorrespondent, voortge
komen uit de kwestie der autonomie. Twee
dagen geleden hebben de Fransche en
Spaanscl.o delegaties bet standpunt barer
regeeringen in zake de aan het Rif to ver-
Icencn autonomie nan (le Rif-gedelegeer
den uiteengezet. Zij wezen er op, dat het
Rif niet k»n worden afgescheiden van liet
overige Marokko, zoodat alle verd-'gen
voor liet peheele land van kracht rijn en
dus ook de sultan de souveieino macht
over geheel Marokko moot kri'gen.
De Fransohen en Sn.-injaardén stelden
daarom een autonomie voor. die naast een
groote mate van zelf' - 'uur aan bet Rif,
ook een eonifoleoiem'.... ht aan don sul
tan of aan de move «oheid of dengene
geeft, aan wien d,macht zal worden
overgedragen.
China.
China nog steeds zonder reueering.
China is nog steeds zonder een georga
niseerd bestuur. F- is geen president, geen
premier, peen kabinet.
Woe Pei-foe en Tsjang-tso-lin sehünen
Bet niet eens te zijn over den persoon van
den toekoiristieen premier. Fen overeen
komst in deze sehiint infus--hen zeer
waarschijnlijk en op komRt te zijn.
De „Olea" verbeurd verklaard.
Een tegenvaller voor de
Sovjets.
Do Chince8ehe militaire rechtbank heeft
zich uitgesproken voor confiscatie van
het Sovje*-stoomschip „Oletr" en zi-n la-
wclke uit een en »rmo hoeveelheid
dintr,
geweren
materiaal br
schatte
Do rechtbank h
stoomschip vei
gevangenisstraf
bemanning, di'
op kosten van de G'-jjoese
repntrieoren. De- ..Ole"" wc
door een Mandsjoeriiseh
Tnkoo in beslag genomen.
staat, ter
en dollar,
pft den kanPein van het
lonWId tot maan 'en
n besloot de Cl"por - oho
rmsHftiMiv verklaard is.
C'tpecsehe re-reering te
rd in Maart 11.
•orloi's chip bij
BIHHEMLA^D
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
Overwegen. Een interpellatie over de
werkloosheid.
Gistermiddag kwam no - aan de orde
een wetsontwerp tot wijziging van do
Spoorwegwet en de wet op de locaal «poor
en tramwegen, waarvan de bedoeling is,
dat zonder onteigening de spoor- en
tramweg maatschappijen het recht zullen
hebben hoornen en struikgewas te doen
omhakken, die bij onbewaakte overwegen
bet uitzicht belemmeren.
De lieer Van Voorst tot Voorst, gesteund
door den heer Van Sasse pui IJaselt, zag
in het voorstel een gevaarlijk antecedent,
een ontoelaatbare aantasting van h t
eigendomsrecht in verband met het foil,
dat geen voorafgaande onteigeningsproce
dure meer zal noodig zijn De eigenaren
zouden worden overgeleverd aan de wille
keur van de spoorwegmaatschappijen. Jlij
zou daarom tegenstemmen.
De stemming kon eerst vandaag worden
gehouden.
De overgroot»- meerderheid der Kamer
bleek van gevoel
meen belang, het
den maatregel gf
ordt
rd
dat. ge/ien het alge-
elk met don to >r
loeid is, het eigendoms
geschonden Het wets-
genomtn met 54 tegen
De tegenstemmers waren de hoeren
Deckers (R. K.), Krijger (C- H.). Van
Rappard (V. B Van Voorst tot Voorst
(R K.) en Weiik.tmp (C. H.) De heer
Van Sasse \an IJ.--.ult was afwezig
De heer Hienntra mocht toon interpel-
leeren over de bestrijding dor werkloos
heid en den toestand aan de bij de van
Rijkswege gesubsidieerde werkverschaffin
gen te werk gestelde arbeider.-, in het bij
zonder in de Noordelijke provinciën.
Interpellnnt stelde de volgende vragen:
1. is de Minister van Riunenlnudsclio
Zaken en Landbouw bereid:
a. de normen to herzien, die als grond
slag dienen voor de loonen bij do vanwege
het Rijk gesubsidieerde werkverschaffin
gen en voor deze herziening overleg te
plegen inet de besturen vau de «laarvoor
in aanmerking komende vakbonden?
b. de voorwaarden tot toelating tot de
in vraag 1 genoemde werkverschaffingen
te herzien in dien zin dat het mogelijk
worijlt dat meerdere leden van één go/.in
tewerk worden geslold?
c. in te trekken de beschikking dat als
regel arb iders die na 4 Mei 1924 gehuwd
zijn, niet tot de van Rijkswege gesubsi
dieerde werkverschaffingen worden toe
gelaten, zoolan7ij «Ion leeftijd vau 30
jaar niet hebben b reikt?
d. in te lr a de I). bikking dei ar
beiders, die voor arlnud in do I.imburg-
sclie mijnen zijn aangewezen? maar dooi
de mijn artsen zijn afgekeurd, niet meer
bij de vanwege liet Rijk gesubsidieerde
werkvorehafmigon to werk mogen wor
den gesteld, indien bedoelde afkeuring is
geschied op grond van eigen klachten en
niet op grond vun bij hen geconstateerdo
gebreken?
c. mede te dcclen, welke maatregelen
zijn en nog uilen worden getroffen om
voor de in do provincie Dienthe wonende
land- er. veenarbeiders, blijvende werkge
legenheid te scheppen?
2. Js do Minister van Arbeid. Handel
en Nijverheid bereid om stappen te doen
«ij - er in.' 1 i lea dat da vera keilagspttcht
krachtens de Invaliditeitswet voor de in
de w -1 kvcrsi liaffin _en «verkonde arbeiders
wordt vastgelegd, desnoods door voorstel
len tot wijziging van genoemde wet bij de
Ivamer in te dienen?
Minister Kan beantwoordde de lot
hem gerichte vragen.
De Minister betreurde het. dat geen
woord van waardeering werd geuit door
intorpcllant voor hetgeen het vorige Ka
binet deel voor do werkloozcn. En wat
inderdaad wel een woord van hulde ver-
(I end had. Want bet ,was niet-zoo weinig,
wat onder het vorige Ministerie werd ge
daan.
Wat d«. w -li clien ven interpellunt be
treft liet nnt woord op dc vragen a, b en
c luidde ontkennend.
Als tot 1 ersRj mg der loonnormen zou
worden overgegaan, zou liet zijn tot ver
laging in plaat- v.ui toi verhooging; want
in do wrik iaffing worden loonen be
taald, die veelal zelf» hooger zijn. dan die
in bet v ibcdrifl
Tewerkstelling van meer leden uit éci
gonzin bestaat, ook
er», bij wie veel ar-
!it.
«■enige maatregelen
..zen getroffen.
I. -lag worden ge-
voor toeli al zoovc
onder de jonge r
beid-schuwheid h
Evenwel worde
ten
Er zal
der
beidei
op te
ten einde het bewonen vai
en te hevorih - en; /.ij die
ik vvooen, zullen "ko-teloos
d; het regepvirzuiin zal a
i afgi -cliaft; de kindortoc
n bij het derde in pi.mts
rde kind; bij i
ltjo worden betaald voor
Kr zal worden getracht
eiden voor land- en tuinlx
te pi
en al»
.der d ge
ngdc
ade.
ud slechts
in «le mijnen
r- Als de loo-
el aan bel vcr-
oorlg
:et.
Van Katholieke zijde w .d bel woo.
ge 1 door den heer Engels.
Bpr. hooft ook een automol>ielioeht un
Drente g-m aki daar niet alleen h
duwen, maar ook lichl/.ijdon gezien. M
vindt in Drente .«ok vrm hthnae complex
grond on flinke boorde» u n. Zeker zijn
donkere plekken maar bot gaal te ver
zeggen dat de arb- iders er thans, met
genomen r«-g« l ingsraaatregelen.
kleercn aan bet lijf hebben. Dat nee:
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Britsche mijnwerkers hebben ds
voorstellen der mijneigenaars verworpen,
zcodat vannacht om 12 uur de staking is
ingetreden.
Een ultimatum aan de Marokkanen. Uit
stel tot 3 Mei.
BINNENLAND.
De stopzetting der Hongaarsche kinde'r-
actie wordt geweten aan den eisch der Ne-
derlandsche regeering, dat ieder Hon-
gaarsch kind zou zijn voorzien van een
Ned. visum op zijn paspoort (1ste bladj
Het Tweede Kamer-debat over den n; od
toestand in de venen (Kameroverzicht, le
blad).
Z.D.H. de Bisschop van Haarlem heeft
eeni.jc bepalingen vastgesteld ter bevorde
ring van het meeleven en meevieren der
gelcovigen met het Internat. Eucharistisch
Congres te Chicago (Kcrkn. l»to blad'.
niet weg dat nog heel wat in Drente moot
geschieden ter verbetering. Op het g b .1
van land- en tuinbouw is reeds heel wat
gedaan. Intusschen is bet vraagstuk der
werkloosheid nog steeds in ons land Van
groote beteckenis. Daarom diont do w rk-
gelcgenheid te worden uilgobroid om don
mensehen «en blijvend bestaan te ver
schaffen. Daarvoor is meer noodig dan
de in de regooringsvorklarlng aangekon
digde ter handneming van eeni^e gruoie
productieve werken. Maar sur zou wel
willen vernemen, welke werken heeft «Ie
regeering daarbij op liet oog en zal zij
daarbij de Lnndarbci^er.swet toepassen?
Spr. zou ook willeil vernemen: bestaat
het plan in Drente een turfcentrale te
bouwen en wal i» daarvan te verwachten?
Op Duitsch gebied beslaat zulk een «v:i-
trale, een Torfwerk. Waarom richt men
deze ook niet ten onzent op. Spr bron :t
het kabinet-nuys de llocrenbrouok hul
voor den aanleg van wegen en kanalen iu
Drente. Maar daarmede komt men er op
den duur niet Industrie in noodig om liet
overcompleet der bevolking op te nemen.
Daarvoor zou een centrale zeer dien-tig
kunnen zijn. Bovcmlien moet do kleun»
nijverheid worden bevorderd: liet middel
groot cn bet kleinbedrijf
Spr. wanrschuwt te en oii!>ezonncn, niet
van de noodigo waarborgen omgeven
emigratie naar het buitenland. Ook a lit
hij minder juist deze bevolking naar nn-
«lere industriestreken vcrplaaUon Do
daar wonende arbeidernh-wolking b.v.
in Twente gevoelt niet.i voor duzo ver
grooting van baar nanlal. Dok voor de
geiueonlen is zulks niet uanbevelonawj r-
dig Spr. begrijpt zeer goe 1 dat de gi ineen
lei 'i van i n cht do gi a ir i ld bi sjfl n
voor deze lii-don 250 nieuwe wonin en aan
te bouwen. Het overcompleet wordt daar
door we.-r vergroot, tonvel than- m>r
ou enhlik vele in Duil-cbland wérkendo
fabrieksarbeider» ontslagen kunnen wur-
ib-n. Men ut Ie work] hunbiM f
uitbreiden, maar sj»r. vraagt zich af of
dit moet geschieden in «lo richting van
uitbreiding der groot-imb alrie. In Drcnto
zon een strookarhmfaliriek weder iu wer
king kunuon worden gebracht indien d«-
so voldoends bedrilfriiapi taal kroog Uln
Ie luiidu ligt nog een groot arlu-ul- ve <1
brnak bij samenwerking van kapitaal en
arbeid voor de kleine inln-lrie. Want
thans wordt jaarlijks voor 2(W null.oen
aan industrieproducten meer ingevoerd
dan uitgevoerd. Dank zij de toepassing
van de eleidrieitrit berlotfl bet kleinbo-
drijf v I in i vo. r duizenden "O
hesi-mn Ie vinden. Wel i bij dat kleinbe
drijf de kapiiaalvortii ng gering, maar «la
vormin vau zedelijke volkskracht m
groot En pr prefereert de lnatsu i
k«»mt de r delicate vra ig:
daar.'
"I «vil i
.1 htellig
nU bet lx
groote fl«sl
weging te mot ton geven.
Plakken van rent zegel» bij
wer't verschaf f i ngen.
Een ni i p i i r i eo 1 s c h r ij v o n a a u
de Gemeentebesturen
Door den Minister van Binnenlan I dié
Zaken cu I iii'lbouw i» i r kennis van «lo
da.trui a-uinierkuig komende g.-m en-
t. I lor o br.u lit dtf, nu door oud r-
b. i'l. iie int praken van den Central, a
Re ui van It« f -cp is kom n v.i i te Maan«
dut vorjr d>- t«* werk g< 't' Men bij ver liil-
iende van Rijkswege uit hoofde van werk
verschaffing gcfiubsidi< ie Wélken g ea
