17e Jaargang. DINSDAG 27 APRIL 1926 No. 5235 De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze AgenteD 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt elkon dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONl 1MER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Go w one advortontlën 30 cont por regol Voor bigeionden Mededeclingen wordt bet s dubbele ran het tarief berekend. r Kleine advortontlën. van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop I U.50. Dit nummer bestaat uit twee bladen. V Een mooi stuk cultuur. Wij behoeven nog niet voor het proza een geestdriftige liefde to gevoelen als Lodewijk v. Deyssel in zijn bekend „Ik houd van het proza"; wij behoeven nog niet aan de poëzie de hoogste eisclien te stellen om ze te kunnen genieten toch wordt ons ge voel voor woorden-kracht en taai-schilde ring, ons gevoel voor waarheid en schoon heid vaak gepijningd en gegriefd, als wij hooien, hoe velen soms hun eigen redevoe ringen vertolken in een taal, die wij niet dan met schaamte onze moedert a durven noemen: hoe anderen mooi proza en schoone gedichten van onze kunstenaars cp voordrachten- -en declamatie-avonden voOr een om geestesgenot te genieten uiige- roodigd publiek uitzeggen op een wijze, waardoor onmogelijk eenige schoonheids ent roering kan worden gewekt hoe weer audersn, als zij iets moois en proza of poë zie willen voordragen of declameeren, daarvoor een keuze doen, welke bewijst, dat "'oor veler oogen de diamanten in de litte rs I uur verborgen liggen onder het klater» goud. Welnu, er zal, hij voldoende daadwerke lijke sympathie, een ernstige en doelmatige poging worden gedaan, om in dal alles t ivhetering te brengen, om ons cultureel i. kort in deze aan te vullen, onzen geeste lijken achterstand in te halen. Er is nl. onlangs te Den Haag opgericht e«-u Maatschappij tot Bevorde ring van woordkunst. Deze maatschappij stelt zich ten doel adviezen te geven rechtstreeks aan hij haar aangesloten voreenigingen en door middel van een tijdschrift. Wij hebben voor dit ondernemen oprech te sympathie en wenschen den oprichters (lezer maatschappij o.w. twee Katholieken Albert Vogel en dr. v. d. Grinten alle Cuccos toe! Wij komen onder de rubriek „Letteren en Kunst" nog nader hierop terug. BUSTENLAHD Duitschland. f Het Duitsch-Russisch verdrag. De tekst van het verdrag. Het door den Duitschen minister van Buitcnlandsche Zaken, dr. Stresemann, en den Russischen gezant te Berlijn, Krestinski, gesloten Duijsch-Russischo verdrag bestaat uit de volgende vier arti kelen: Artikel 1. De basis voor de betrekkingen tusschen Duitschland en de Unie der so cialistische Sovjet-republieken blijft het verdrag van Rapallo. Duitschland en de Sovjetunie zullen op vriendschappelijke wijze voeling met elkander blijven hou den, met het doel overeenstemming te ver krijgen ten aanzien van alle kwesties van politieken en economischen aard, die hun beide landen gemeenschappelijk raken. Artikel 2. Mocht een der beide ver dragsluitende mogendheden ondanks het aannemen eener vriendschappelijke hou ding door een derde mogendheid of door verscheidene andere mogendheden wor den aangevallen, dan zal de andere on dertekenaar tijdens den geheelcn duur van het conflict de neutraliteit in acht nemen. Artikel 3. Mocht in verband met een, öp de bij artikel 2 omschreven wijze uitge broken, conflict, of wel ten tijde dat geen der verdragsluitende partijen in een oor log is gewikkeld, tusschen andere mo gendheden een coalitie worden gesloten, met hot doel tegen een der verdragsluiten de mogendheden oen financieelen of eco nomischen boycot tot stand te brengen, dan zal de andere verdragsluitende mo gendheid zich bij een zoodanige coalitie niet aansluiten. Artikel 4 bepaalt, dat het verdrag na uitwisseling der ratificatie-oorkonden in werking treedt en dat het voor den duur van vijf jaren is gesloten. De beide ver dragsluitende mogendheden zullen tijdig voor de expiratio van het verdrag over de verdere ontwikkeling harer politieke be- trekkingen met elkaar in contact treden. Aan het verdrag zijn de tusschen Stre semann en Krestinski gewisselde nota's toegevoegd. Hierin wordt beiderzijds verklaard, dat het verdrag zal bijdragen tot de instand houding van den algemeenen vrede én 'dat de beide verdragsluitende mogend heden het doel matig achten, binnenkort besprekingen te openen over het sluiten van een algemeen verdrag, tot het uit den weg ruimen langs vreedzamen weg der conflicten, die tusschen beide landen ewntueel zullen ontstaan. Inzonderheid zo I daarbij rekening worden gehouden ui"! do mogelijkheid der scheidsgcrechts- pi" eedure. Met betrokkingen tol de principieel© k i-.slics, die verband houden met Duitscli hinds toetreding tot den Volkenbond, noemt de Russische regeering van do door de Duitsche regeeriug te dien aanzien afgelegde verklaringen nota. De Duitsche regeering is er van over tuigd, dat het lidmaatschap van Duitsch land bij den Volkenbond geen belemme ring kan beteekenen voor de vriendschap pelijke ontwikkeling der betrekkingen tus schen heide staten. Engeland. Het conflict in de mijnen. Op zoek naar een uitweg. Het heeft er den schijn van, dat in het sleenkoolconflict niet meer do premier alleen, doch ook de mijnwerkers naar een uitweg beginnen te zoeken. Tot nog toe in hun houding bepaald geweest door de opdracht hunner gedelegeerden om geen verlaging van de loonen of verlen ging van don werktijd te aanvaarden. De gedelegeerdenconferentie komt Woensdag weer hijeen, en als inmiddels een onlwerp-regeling tot stand gekomen zou zijn, die kans biedt op aanvaarding, is hot mogelijk dat de conferentie aan de executieve der mijnwerkers ruimer be voegdheid tot onderhandelen geeft. Hoe wel de berichten nog uiterst schaarsch zijn, schijnt het, dat de industrieele com missie van het vakvercenigingscongres, die steeds den nadruk heeft gelegd op het belang van een minnelijke regeling, voor dstellen aan den premier heeft gedaan, wwaarin een minder strakke houding ten aanzien van de loonen is aangenomen. Door de industrieele commissie is het voorstel gedaan om, hangende de bespre kingen over een reorganisatie der indus trie, de door de eigenaars aangekondigde loonsverlaging voorloopig niet in werking te laten treden, zoodat dus, wanneer Za terdag do huidige loonregeling afloopt, deze van dag tot dag verlengd zou wor den. Hot is duidelijk, dat dit veeleer van de regeering dan van do mijneigenaars af hangt, daar do bestaande regeling for meel reeds in Juli 1925 is afgeloopen en slechts iu stand wordt gehouden dooh de subsidie der regeering. Het Roergebied koestert geen grooto verwachtingen. In kringen van de mijnindustrie te Bo- chem, koestert men geenerlei verwachtin gen aangaande het uitbreken van een sta king in de Britsche mijnen. Algemeen be slaat de opvatting, dat het conflict op het laatste oogenblik zal worden bijge legd. Wanneer liet tot een staking mocht komen, zou ten slotte de Duitsche mijnin dustrie, behalve een voorbijgaande stijging van den export, geen voordcelen van het Engelschc conflict hebben, aangezien een staking toch zal eindigen met do voort zetting van regeeringssteun. De practische doorvoering van een in ternationale mijnwerkersstaking wordt in serieuze kringen van de Roerkolenindus- trio als uitgesloten beschouwd. De christe lijke mijnwerkers vereenigingen zullen in geen geval aan een evenlueele internatio nale mijnwerkersstakingsactie deelnemen. In groote spanning zien zoowel do Duit sche mijn-industrieelen als de mijnwer- kersvereenigingen den eersten Mei tege moet, die opheldering zal brengen over de kwestie van subsidieering van. de Engel schc mijnen. Beide partijen zijn het or ovijr eens, dat in geval van verdere sub sidieering van de Engelschc mijnindustrie ook hulpmaatregelen voor de Duitsche mij nen moeten worden getroffen. Op het oogenblik bestaat nog volkomen onzeker heid over den vorm van een evenlueele steun-actie der regeering voor do Duit sche mijnindustrie. Joego- Slavië. Radifsj weder eens gezwenkt. De regeeringsco a 1 itie in Joegoslavië wordt hersteld Uit Belgrado wordt aan het „Berl. Ta- gebl." gemeld, dat met het vertrouwens votum der Kroatische afgevaardigden in Raditsj tegelijk een merkwaardige omme keer in den politieken toestand is inge treden. Raditsj hield n.l. onmiddellijk daarna een rede voor zijn aanhangers, waarin hij zich zeer verzoenend uitliet en een politiek van minnelijk overleg met de Servische radicalen aanbeval. Hij ver klaarde, dat zijn partij tot verdere samen werking met de radicalen bereid is. Do klove, die in de regeeringscoalitie is ont staan, moet overbrugd worden. Men ziet hierin en ook de premier Oezoenowitsj sprak in dien geest tot de journalisten de voorwaarde vervuld voor het voortbe staan der coalitie, Raditsj zelf zal echter niet in do regeering terugkepfcn. Politieke kringen zijn over dezen (den hoeveelsten?) ommekeer van Raditsj zeer verrast. Men gelooft; dat de Kroatische leider onder invloed van de verzoenende dementen in zijn partij heeft gehandeld. Den radicalen komt deze wending zeer ge en, daar zij ook met de weinige Kroa tische dissidenten samen geen meerder heid hebben. Rusland De relaties niet het buitenland. Eon overzicht van Litwinof In een bijeenkomst van het centraal uit voerend comité der Sovjet-Unie te Mos kou, heeft Litwinof het rapport voorgele zen van het volkscommissariaat voor Bui tcnlandsche Zaken. In dit rapport wordt opnieuw de mee- ning geuit, dat de leiders van den Vol kenbond, door Rusland uit te schake len van deelneming aan de voorbereiden de ontwapeningsconferentie, de mislukking der conferentie beoogden. Het sluiten van een nieuw Duwtsch* Russisch verdrag legt opnieuw vast, dat het verdrag van Rapallo volkomen overeenstemt met de vriendschappelijke betrekkingen tusschen de twee landen. Het verdrag zal den wereldvrede verstevi gen. Op de in Duitschland gestelde vraag of het Verdrag van Berlijn niet in tegen spraak is met den geest van Locarno, kan geantwoord worden, dat, als het Verdrag van Locarno inderdaad den vrede wilde bevorderen, iedereen zich had moeten ver heugen over het tot stand komen van het Russisch-Duitsch Verdrag. Litwinof wees op do groeiende lenden zen in de openbare meening der Ver- ceenigde Staten ten gunste van een overeenkomst met de Sovjet-Unie. Echter is de eisch, dat de kwesties, waarover ge schillen bestaan, worden opgelost vóór het herstel der normale betrekkingen, ab normaal, slecht gefundeerd en niet te aanvaarden. Helaas zijn de betrekkingen met En geland nog steeds dezelfde. Zoodra de Britsche regeering do Sovjet-Unie in de gelegenheid zal stellen zich ervan Ie over tuigen, dat Engeland dfiroèlil verlangt over te gaan tot een regeling der hangen de kwesties, zal de Sovjet-regeering doen wat zij kan om de Engelsch-JUissische betrekkingen uit de impasse te helpen. De pogingen der sovjet-regeering om de betrekkingen met Polen definitief te regelen, mislukten, daar Polen proton deerde te spreken namens alle Oostzee- staten. De Sovjet-regeering kan dit recht niet erkennen. De hernieuwing van liet Roemeensch-Poolscb verdrag vermindert de hoop op een overeenkomst mei Polen. Een beslissende wijziging der Poolsche politiek is een onmisbare voorwaarde voor een Russisch-Poolschc toenadering. Litwinof Verklaarde verder, dat de Russische regcoring haar sympathie met de ontvoogdings-beweging in China niet verheelt; zij handhaaft evenwel het be ginsel van non-interveutie in China's bui tcnlandsche aangelegenheden. De handhaving van de vriendschappelij ke betrekkingen met Japan is oen der voornaamste takken der Russische buiten- landsche politiek. Do Frans c h-R u s s i s c h e onder handelingen zijn in een periode van prac tische besprekingen gekomen. Het gelijklij dig onderzoek van de kwesties dor schul den en der credieten, welke nauw niet el kaar verbonden zijn. geeft hoop op een gunstig resultaat der onderhandelingen. De twee partijen hebben concrete voor stellen uitgewerkt, die inlusschen nog zeer van elkander afwijken. Ten slofte wordt er aan herinnerd, dat zekere landen, o.a. België, Joego*- s 1 a v i en N e d e r 1 a n d, de Sovjet-unie nog niet hebben erkend. Litwinof gaf uiting aan de hoop,dat de regeeringen van die landen zullen begrijpen, dat de Sovjet- regeering vastbesloten is geen enkele con cessie te doen (en behoeve van beloften van erkenning, en dat zij de kwesties waarover geschillen bestaan, noch vóór noch óp den dag der eikennig wil hespre ken, maar uitsluitend na erkenning. Turkije. Dc Turken blijven voorzichtig. De bladen melden uit Conslantinopel, Jat de Turken voortgaan met het trans- fc-rteoren van kanonnen en munitie naar .Smyrna en Adana. Marokko De vredesonderhandelingen. Een nieuwe phase. Do onderhandelingen met de gedele geerden van hel Rif treden in een twee de stadium, dat vandaag tc Oedjda een aanvang zal nemen. Hel eerste stadium is in het voordeel der Jliffi geëindigd, daar men aan hun verlangen is te gemoot ge komen, dat niet eer- dc verwezenlijking van dc beide preliminaire voorwaarden betreffende de uitwisseling der krijgsge vangenen en de vooruitscluiiving der Fransch-Spaansche linie lot de Kcrt gc- eischt zal worden, alvorens begonnen wordt met de eigenlijke vredesonderhan delingen. Do ondergrond van de gestelde eisclien was, dat de Franschen en Spanjaarden ver langden, dat de Riffi. alvorens onderhan deld zou worden, zich militair gewonnen zouden geven, terwijl juist de Riffi deze overwinning niet bij voorbaat wildon toe geven en wenschtcn, dal alle voorwaarden één geheel zouden vormen, en dat onmid dellijk tot de kern der problemen zou wor den doorgedrongen. Zou men het daarover niet eens worden, dan zou iedere partij vrij moeten zijn, eventueel de krijgsverrichtin gen te hervatten, zonder dat zij door do onderhandelingen in een slechtere positie gekomen zou zijn. Frankrijk heeft grootcn aandrang op Spanje uitgeoefend om aan dit verlangen der Riffi toe te geven. Het wachten tc Oedjda was gisteron den geheclen dag op de instructies der regeering tc Madrid voor de Spnansche delegatie. Men meent, dat deze instructies toestemmend zullen lui den, in de overtuiging, dat Steeg, de resi dent-generaal van Marokko, die eergiste ren op zijn doorreis naar Marokko oen dag te Madrid heeft vertoefd, Primo do Rivera tot zijn zienswijze zal hebben weten over te balen. Wanneer dit het geval is, kunnen do eigenlijke vredesonderhandelingen to Oedjda con aanvang nemen. De discussies zullen beginnen overdo vier militaire, voor waarden, n.l. de uitwisseling der krijgsge vangenen. de definitieve bezetting der strategische punten, do ontwapening dor Rifstammen en do: instelling van de ge mengde politiemacht. De verwezenlijking dezer voorwaarden zal onmiddellijk na liet sluiten van den vrede moeten plaats heb ben. Daarna zullen de politieke voorwaarden aan dc beurt komen, betreffende dc erken ning van 'le souvcrciniteit, van den sultan, dc verwijdering van Ahd-el-Krim en de administratieve organisatie van bot Rif. De sultan zal bij de/.e discussies vertegen woordigd zijn. Men hftopt, in een week tot een alge- moonc overeenkomst over al (leze punten tc kunnen komen. De regeling van de uit voering zal daarop aan een gemengd'» com missie worden opgedragen. Perzië. De kroning van den nieuwen Sjah. De kroning van den nieuwen sjah van Perzië, Pohlcvi, luul ouder ontplooiing van allen Oosterschen luister in het oude Go- lestau-palcis le Teheran plonts. De kroonprins en lal van vertegenwoor digers van allerlei rangen, waaronder hot corps diplomatique en de ministers, waren bij de plechtigheid tegenwoordig. Nadal. dc kroon aan den sjah was aan geboden, zei te deze zelf dit teolcen zijner waardigheid op het- hoofd. De minister van Justitie bood hem den scepter aan. Anderenboden verschillende sieraden aan. De sfad was versierd. Duizenden stroom den uit het lieele land daarheen. Daaron der bevonden zich gedelegeerden van ver schillende gemeenten, die kostbare ge schenken kwamen aanbieden. De feesten, die drie dagen duren, worden gevolgd door feestmalen, receptios, wed rennen, parades, illuminaties en hot ope nen van een nieuw draadloos station. Vijf Britsch-lndië. De onlusten te Calcutta. lohnmtnednncn on een Hindoe zijn te Calcutta doodgeschoten. Twee personen, die eergisteren zijn ge wond, zijn gisteren overleden. Practisch zijn alle winkels in dc Indische zakenwijken gesloten. Te Kiddcrpore (district Calcutta) zijn f»8 arrestaties meest van mohammedanen uit gevoerd. China. De burgeroorlog. Tsjang en Woc zijn liet eens. Dc zoon van Tsjang Tso Lin, Tsjang ttjoo Liang, heeft verklaard, dat zijn vader en Woe Pei Foe het volkomen eens zijn. De benoeming van eon^aanhanger van Tsjang tot garnizoenscommandant vun Pe king is ingetrokken en Tsjang Yooi Tsjing, een aanhanger van Woe Pei Foe, zal bin nenkort die functie aanvaarden. Maarschalk Tnji Sjoc Lean, die Woe vertege De rdigt, tc Peking aangeko- Amerika. De oorlogsschulden. g geen regeling met F r p n k r ij k. Amerikaansche schuldenconimiss •■sloten, dat Frankrijk zijn aanbc heeft h moet lu Door do schuldcncommiHsie werd dc na druk er op gelegd, dat de besprekingen niet geëindigd zijn. Een van dc voornaam ste hinderpalen is de vraag, hoeveel Frank rijk iu het begin zal betalen. De onder handelingen hangen niet af van do „safety clause dio Frankrijk van zijn verant woordelijkheid tot betaling zijner schulden zou ontJsau, indien Duitschland niol vol doet aan zijn verplichtingen in zake de herstelbetalingen. De Amerikaansche schuld encommisiie heeft zich ten sterkste tegen deze clausule verzet en men verwacht niet. dal Bérengcr zal aandringen op handhaving daarvan. HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De tekst van het DuitschRussische verdrag. Een overzicht van Litwinof over Rus^ lands betrekkingen met het buitenland. De Amerikanen wijzen Frankri)ks aan bod inzake de schuldenregeling af. BINNENLAND. Waarom minister van Royen ging en waarom minister Lambooy thans kan te* rugkeeren (1ste blad). Gift van f 15.000 van het Smeroefonds voor de watersnoodslachtoffers (Gemeng de Berichten, 2e blad). Onze Geïllustreerde Pagina De photo-pagina nemen wij in plaats van heden morgen op. BINNENLAND OE MUTATIE AAN OORLOG. Op vragen van het lid der Tweede Kamer den heer Van Gijn; Kan do minister mededeclon; 1. Waarom do afgetreden minister vin oorlog, minister van marine a.l., gemeend iioeft zijn ontslagaanvrage to moeten, in dienen? 2. Welke nieuwe omstandigheden er too 1.ebben geleid, dat de eerst voor kort afge treden minister van oorlog Lambooy do portefeuilles van oorlog en marine a.f wo- dcrom kan aanvaarden? hoeft de minister van financiën, voorzit ter van den Baad van ministers geant woord 1. In de Regeeringsverklaring van 11 Ma,nrl jl. word o.m. aangekondigd: „Samenvoeging van de departementen van oorlog on marine tot óén departement van landsverdediging; nadero overweging van het vraagstuk van do splitsing der ma rine''. Eonig verschil van gevoelen is gerezen, of dezo heide punten in dien zin „onafschei delijk aan elkaar verbondór'' waren (woor den uit de rede van den minister van ma rine a. i. in zijn Kamerrode van 23 Maart ji., Handelingen, bladz. 46-1), dat bij een ongunstige beslissing op het tweede punt «.ok de aannemelijkheid van liet eerste twij felachtig zou worden, dan wel of de samen smelting der departement in ieder geval zou behooron te worden doorgevoerd, e. (f. zonder splitsing bijv. in don geest van het Kon. besluit van 27 Seplember 1920. Si hl. no. 759, en van het nog Hij do Kamer aan hangige wetsontwerp van 15 Nov. 19?0 Hoewel do ondergoloekende dit verse'ifl niet acuut achtte en daarvan aan zijn amb'- gonool blijk gaf, hoeft deze, wegens uiter aard te eerbiedigen en voor hem afdoende redenen, met name wijl hij zich in g<»on. geval zou kunnen vereenigen met een on- lossing in den geest van liet bovenbed»«'d wetsontwerp, in dit latente geschil annlel- •ling gevonden, zijn ontslagaanvrar,n Mj Hare Majesteit do Koningin in te dien** TT. Do beantwoording van dezo vr:ng ligt minder op den weg van den onder^e- teekende. TT ij heeft bij liet zoeken van een opvolger, die in de huidige onzeVero situa tie bereid on geschikt zou zijn do zware voorliegende taak op zich te nemen, mot dergelijke overwegingen geen rekening kunnen houden. Hij moge. na ingewonnen informatie hij den betrokken bewindsman, mededeelen, dat als „nieuwe omstandigheden'" ton dezo zijn aan le merken dezelfde, die genoemd zijn in de verklaring, door bel Kamerlid den heer Nolens afgelegd vóór do stem ming over ile liogroofiij" van bultenlindselio zakon op Vrijdag 19 Maart jl. (Handelin gen, bladz. 441). met name doze: do aard van het huidig Kabinet en do verhouding, waarin dit kabinet laai tegenover do frac- lies in de Kamer. De positie-regelina van oud-minister Weiter. Het „Bnt. Nieuwsblad" schrijft: „Een van dc vragen, waarvoor men zich hier in- Joresseert, in do regeling der positio van den oud-minister Weitor, nu hii in zijn vo- rigen rang in den Tndisehen dienst terug keert. Die regeling behoeft geen zorg to geven. De lieer Welter had, naar men weet. be dongen dat hem, als vergoeding voor heb prijs geven zijner positie in Tndië. het maximum pensioen zou worden toegekend, waarop hij nu enkele jaren recht verkre gen zou hebben. Daartegen bestond geen bezwaart im mers het pensions reglement kent do too- kennihg van pensioen ongeacht dofl iienstM'jd. ingeval een i.civol on ♦•lag we gens een benoeming tot hoofd van een de- pa rtcmcut vun algemeen beetuur in Neder land, terwijl het zeilde rcg'crnen» aan do regceving do vrijheid voorbchoodt, voor

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1