ZATERDAG 10 APRIL 1926 17e Jaargang. No. 5221 3)e EewhoKd 6ou/ta/nt De ABONNEMENTSPRIJS bedraagtbij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL Franco per post I 2.95 per kwartaaL Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, by voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct* met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlentlën 30 oenl per regel Voor logozonden Mededeolingen wordt het z dubbele van het tarief berekend. z Kleine advertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Dit nummer beslaat uil vijf bladen, waaronder bel Geïllustreerd Zondagsblad. Wat geen socialisme is. Wij hebben in een vórig artikel er op gewezen, dat privaatbezit noodzakelijk is voor de instandhouding en bloei der maatschappij. In het belang der maatschappij, in het algemeen belang, moet voor de enkelingen do mogelijkheid bestaan, om goederen, ook productiemiddelen, in hun persoonlijk bezit te verkrijgen en te be houden. Maar daaruit volgt geenszins: Ten eerst e, dat alle goederen, alle productiemiddelen, in handen van particulieren moeten zijn. Vervolgens, dat het bezit van par ticulieren niet door wettelijk ingrijpen -van de Overheid mag worden beperkt, hetzij wat de hoeveelheid der in bezit zijnde-goederen betreft, hetzij wat aangaat de macht om deze naar eigen verkiezing te gebruiken. In beide gevallen moet echter de ge meenschap de Overheid haar recht óf om zelf eigendommèn te bezitten óf om ia anderer eigendommen beperkend in te grijpen öntleenen aan het algemeen belang. Waar het privaatbezit zijn rochts- g r o'n d ontleent aan een noodzakelijk heid, gegrond op de instandhouding en bloei der maatschappij, daar spreekt het vanzelf, dat, wanneer het belang dier maatschappij, eischt óf dat in uitzonde ringsgevallen bet bezit van een of ander aan de gemeenschap komt óf dat tot op zekere hoogte de particulieren en liet be zit of beheer van hun bezittingen wor den beperkt, dat dan bovenbedoelde r e c h t s g r o n. d. geheel of gedeeltelijk vervalt. Maar, waar vóórop staat het reclit van privaatbezit, daar moet het recht van de Overheid om in te grijpen in de particulie re bezittingen voor ieder bepaald geval worden aangetoond. Daar is dan vooreerst een recht van de Overheid om, in uitzonderingsge vallen, zelf goederen te bezitten, speciaal productiemiddelen te hebben, bedrijven te belieeren. Het is geen socialisme, als- de steat sommige bedrijven in exploitatie neemt in die gevallen, waarin bet particulier ini tiatief die bedrijven of in het geheel niet of zeer moeilijk in harmonie met bet al gemeen welzijn zou kunnen uitoefenen. Het is geen socialisme, als de Over heid binnen of in de nabijheid van haar territorium grondeigendom bezit ter be strijding van de zoogenaamde grondspe- culatie (vgl. Aengenent's Leer der Socio logie, vijfde uitgave, blz. 87). Prof. Aen- genent spreekt hier niet over al dan niet monopolistische bedrijven. Een mono polistisch bedrijf is een bedrijf, dat op zijn terrein geen concurrentie heeft van an deren; dat alleen een bepaald artikel pro duceert en waartoe alleen men zich kan wonden, als men dat artikel begeert. Daar zijn er, die kortweg deze stelling poueeren: Monopolistische bedrijven moet do Overheid exploileeren; andere mag zij niet beheeren. Wij zijn het daarmede niet eens. 't Is waar, dat over bot algemeen monopolistische bo dlijven aangewezen zijn op Staats-, .Pro vinciale- of Gemeentelijke exploitatie, maar dat is niet altijd en niet per se al dus. Ook is 't waar, dat er over het a 1 g e-m eon voor de Overheid geen re- don zal zijn, om niet-monopolislische be drijven te exploileeren, maar op dezen al- gomeenen regel zijn toch wel uitzonderin gen bestaanbaar. Wij, Katholieken, moeten allen slaan op dit beginsel, dat de Overheid geen be drijf in exploitatie mag nemen, wanneer niet vaststaat, dat het welzijn der ge meenschap, hoewel daarmede in het algemeen de socialiseermg van bedrijven in strijd is, in dit of dat bepaald geval om b ij z o n d e r e redenen die inmenging der Overheid vereiseht. Nu kan er in dat opzicht veel verschil van inzicht zijn bij do beantwoording van de vraag, of die b ij zondero redo- 11 en er zijn, terwijl allen ten slotte het zelfde beginsel aanhangen. Men denke aan de kwestie over een gemeentelijk Mkbedrijf te Amsterdam, waarbij dot verschil van meening was onder de Ka- "'"lieken, en.... waarbij ook, belaas, Jll"nscken, die soms veel te gemakkelijk jjvoote woorden vinden, geloofsgenooten, me anders dan zij dachten, gingen ver- Mieren. 'jp do tweede plaats heeft de Overheid een recht, om indien en in zoover het algemeen belang zulks eischt - door wettelijk ingrijpen het bezit van Particulieren te beperken. Undaar het recht, om belastingen te pfen, te onteigenen, de particuliere be drijven onder sociale verplichtingen te stellen, enz. Maar men lette daarbij op de voorwaar de, of liever: de rechtsgrond voor dat in grijpen van de Overheid, n.l.: indien en in zoover noodig. Daarom mogen de belastingen alleen worden geïnd voor zaken, die in het al gemeen belang, in meerdere of mindere mate, noodig zijn; daiïrom mag pok bij het heffen van belastingen het beginsel van draagkracht volstrekt niet uit het oog worden verloren, omdat het algemeen be lang van den een niet zooveel offers kan verlangen als van den ander. Daarom mag de Overheid niet onteigenen zonder schadeloosstelling te geven, omdat het al gemeen belang geen onteigening zonder schadeloosstelling vereiseht. Daarom mo gen de sociale verplichtingen, welke op do particuliere bedrijven worden gelegd, niet evenredig zwaar zijn in verhouding tot de voordeelen voor de gemeenschap, welke men gewenscht acht en er meclo worden beoogd. Wanneer er belastingen worden gehe ven, of wanneer er wordt onteigend, spreekt men nog niet zoo gauw van so cialisme; eerder wanneer de Overheid uit overwegingen van socialen aard een zeke re beperking van het beschikkingsrecht van den eigenaar voorschrijft. Ook dan boude men echter in het oog, dat v o 1- strekt niet iedere beperking van liet eigendomsrecht in strijd is met de Katholieke leer omtrent het privaatbezit, omtrent het eigendomsrecht. Met deze algemeone opmerking willen wij met dit tweede artikel over het eigen domsrecht besluiten: Men noeme toch vooral niet socialisme wat geen socialisme is. Daardoor toch kan men niets anders dan een noodlottige verwarring van be grippen veroorzaken. gSJiTEKLAKD Duitschland. De communistische actie. Een incident in den Landdag van A n h a 11. In den Landdag van Anhalt is het gis teren tot een geldig tumult gekomen bij de stemming over een reclitsche motie van wantrouwen tegen drie ministers. Veertien afgevaardigden van rechts, de völkische vertegenwoordiger en de beide communis ten stemden voor de motie, welke werd verworpen. Ka de stemming nam een com munistische afgevaardigde heb woord om een verklaring af te leggen waarbij hij herhaaldelijk door den voorzitter tot de orde werd geroepen, die hem ten slotte liet woord ontnam. Daarop beklom de an dere communistische afgevaardigde het spreekgestoelte en zette de voorlezing van de verklaring voort. Niettegenstaande het herhaaldelijk protest van dc voorzitter las hij rustig verder. Deze vertelaarde toen de zitting voor gesloten, waarop de afgevaar digden de zaal verlieten. De communist word van de tribune luide toegejuicht; hij bracht een hoch! op het proletariaat uit, hetgeen weer luide bravo's van de tribune uitlokte. De communistische afgevaardig den zetten de Internationale in, welke da delijk door de tribunebezoekers werd over genomen. Ten slotte maakte de politie een einde aan heb tooneel. Frankriik. Het ontslag van Malvy. Het aftreden van den minister van Bin- nenlandsclie Zaken, Malvy, zal 'n nieuwe oriënteering voor liet kabinet-Briand be- teekenen. Malvy dreigde bij een eventueel conflict tusschen het kabinet en den lin kervleugel van liet Cartel in een valsche positie te komen, zoodat hij zeker na over leg met Herrïot verkoos af te treden. In zijn ontslagbrief motiveert hij zijn besluit, door liet verlangen, zich in allo vrijheid tegen de tegen hem gerichte aan vallen te kunnen verdedigen. Met Durand aan Binnenlandscliezaken zal liet- kabinet Brïand voortaan slechts kunnen bestaan met den steun van een be langrijk deel der gematigde groepen. De positie van het kabinet bij den verwach ten aanval van den linkervleugel van liet Cartel is daardoor zuiverder en waar schijnlijk tevens sterker geworden. Italië, De aanslag op Mussolini. Zal Miss Gibson niet terecht staan? Do „Times" correspondent -te Bome ver neemt uit betrouwbare bron, dat het zeer onwaarschijnlijk is, dat Miss Gibson, te recht zal staan, daar men aanneemt, dat zij niet toerekeningsvatbaar zal worden geacht. Zoowel de dokter die haar heeft behandeld als de verpleegster,, verklaren, dat Miss Gibson niet verantwoordelijk kan worden gesteld voor haar daden en dat zij nooit alleen had mogen blijven. Amendola overleden. Dezer dagen is te Cannes overleden de leider van de Italiaansche oppositie Gio vanni Amendola, volgens zijn doktoren ten gevolge van de mishandeling, hem eenigen tijd geleden door de fascisten aangedaan. In den zomer van verleden jaar ging hij met zomerva cautie naar Mautecatini, waar de plaatselijke fascisten een aanval op zijn hotel deden. Hij verliet het hotel 's avonds in zijn auto, geëscorteerd door een vracht auto met carabinieri. Dit escorte schijnt achter geraakt'te zijn en kon in elk geval geen hulp verleenen toen dit noodig was. Amendola's auto werd plotseling tot staan gebracht door een hindernis op den weg en vijftien personen sprongen te voorschijn en mishandelden hem zoo ernstig, dat drie zijner ribben moesten worden weggeno men, daar een er van een longbloeding had veroorzaakt. De on-fascistische philosophcn. Dezer dagen heeft te Bome 'n pbiloso- plien congres plaats gehad, waar de wijs- gecren honderd uit praatten over vrijheid van onderzoek. Daar het fascisme geen vrijheid kent, zelfs niet voor philosophen, werden zij er op attent gemaakt, dat zij heel on-fascistisch handelden. Thans wordt gemeld, dat do Italiaa'ische minister van Onderwijs stappen zal doen tot ontzetting dier professoren uit hun ambt, wier hou ding op het philosofen-congrca Ie Milaan in strijd was met de politieke lijn der re geering. Roemenië. Een complot tegen den koning? De eerste navolger van Mussolini? Terstond na de poging om Mussolini van liet leven te berooven, komt de mede- deeling uit Boekarest, dat de politie een complot heeft ontdekt, om do Roemeen- sche koninklijke familie te vermoorden. De Roemeensche geheime politie heeft, vol gens een telegram aan de ,,Star", officieel medegedeeld, dat zij zoekt Tiaar een Duit- scher, genaamd Schroeder, die zich met dit lugubere doel in Roemenië ophoudt. Men meent, dat hij aanvankelijk het plan had, zijn voornemen op tweeden Paasch- dag ten uitvoer te brengen, gedurende de godsdienstoefening. De koninklijke familie vertrok evenwel onverwachts naar buiten. De lijfwacht van den koning is versterkt. Prins Carol op weg naar Roemenië? Via Weenen en Boedapest Naar de bladen melden, is ex-kroon prins Carol van Roemenië gisteren incog nito te Boedapest gearriveerd en in het Palace Hotel afgestapt. Hij kwam in ge zelschap van zijn secretaris en diens vrouw per auto via Weenen naar de Iïongaarsche hoofdstad en liet zich in het hotelregister als Belinal Radu. zonder beroep, inschrijven. Van de grensplaats Strass-Semerein reed een douane-beambte mede, die moest loezien, dat de auto via een ander grensstation Hongarije weder zou verlaten. Vanmorgen is prins Carol weder uit Boedapest vertrokken. Hij heeft zijn reis in de richting van het grensstation Loekesheza voortgezet. Griekenland. Opstand te Saloniki. De gevechten gisteren begonnen. Uit Athene wordt gemeld, dat gister nacht om half twee door twee kanon schoten aan het garnizoen van Saloniki het. t(eeken voor een opstand is gegeven. Vijfduizend man verlieten in volledige oorlogsuilrusting en voorzien van acht veldkanonnen in twee colonnes de kazer nes en trokken naar de streek van Villa Alalini, waar, zooals bekend, de vroegere Turksche sultan Abdoel Hamid werd ge ïnterneerd. Hier sloegen zij hun kamp op. De opstandelingen worden aangevoerd door kolonel Bacardzis en majoor Kara- kufas, die tot dusverre als de intiemste vrienden van den Griekschen dictator, Pangalos, werden beschouwd. De opstandelingen hebben aan den com mandant van het derdo legercorps te Sa loniki een memorandum doen toekomen. Hierin eischen zij, dat Pangalos zal aftre den, dat een neutrale regeering zal wor den ingesteld en dat nieuwe verkiezingen zullen worden uilgeschreven. Tot na het houden dezer verkiezingen moet president Kondoeriotis in functie blijven. Voorts moet aan alle politieke tegenstanders van Pangalos toestemming worden gegeven naar Griekenland terug te keeren, terwijl alle politieke govangenen in vrijheid moe ten worden gesteld. Ten slotte moet de pers weder volkomen Vrijheid verkrijgen. Ingeval deze eischen van de hand mochten worden gewezen, dreigen de op standelingen Saloniki te zullen bombar deeren. De aan Pangalos trouw gebleven troe pen zijn tegen de opstandelingen opge rukt. De commandant van Saloniki heeft van de muiters verlangd, dat zij zich on voorwaardelijk zullen overgeven. Daar deze weigerden hieraan te voldoen, wer den zij cloor de regeeringstroepen omsin geld. Gisteren is het vuurgevecht tusschen beide partijen begonnen. Uit Monastir wordt voorts gemeld, dat gisteren vandaar twee treinen met troepen in de richting van Saloniki zijn vertrok ken. Aan de grens hij Fiorina werden zij evenwel opgehouden. In Monastir kon men gedurende den geheelen namiddag lievig kanongebulder uit de richting Saloniki hooren. Men neemt aan, dat de Griokscho vloot, die uit den Piraeus naar Saloniki is ver trokken aan do actie der re geer in es troe pen deelneemt. Rusland. Moordaanslag op een Volkscommissaris. Een Russisoli student de dader Te Moskou heeft een aanslag plaats ge had op den Volkscommissaris voor Bin- nenlaiulsche Zaken, Beloborodof, die me deplichtig is geweest, aan de vermoording van do tsaren-familie. De dader, een stu dent en zoon van een gevezen huisknecht, is gearresteerd. Beloborodof ia aan do schouders gewond. Een massa-doodvonnis. Nar uit Minsk wordt gemeld, zijn door de districtsrechtbanlc te Mobile! (Rusland) 46 leden van een Ockronischo contra-revo- lutionnaire groep ter dood veroordeeld. Do leden van deze groep voerden sinds 1921 een verbitterden Rtrijd tegen de Sov jet-autoriteiten in de Oekraïne, en hebben in totaal veertig Sovjet-commissarissen vermoord. Marokko. Svlaar vrede In Marokko. Der, n.d erliandolaais reeds benoemd. Gisteren lieoft te Parijs een minister raad plaats gehad, waarin do toestand in Marokko besproken is. Na afloop zeido de minister van oorlog Painlovó, dat de toe stand in Marokko opgeklaard is en dat men hopen mag, dat. de vrede spoedig zal worden verwezenlijkt. De onderhandelin gen, die in overeenstemming met Spanje met do afgevaardigd on van Abd-el-Krim begonnen zullen worden, hebben een se rieus karakter. Tusschen Frankrijk en Spanje is voorts volkomen ovcreenstem- m'ng bereikt. Frankrijk heeft zijn vertegenwoordigers reeds benoemd. Zoodra Spanje zijn vertegenwoordigers zal hebben benoemd, zullen deze zich naar Parijs begeven, en met do Fransche onder handelaars een vonrloopige bespreking bobben, alvorens zij zich samiyi naar Oedjda aan do Marokkaanseh-Algiersche grens begeven, waar do vredesonderhan delingen zullen plaate hebben. Ook de Riffi liebbon reeds hun afge- vani'digden aangewezen, die uit drie op den voorgrond tredende personen zullen beslaan. Het eerste onderhour. zal in den loop der volgende week plants hebben. China. Ernstige toestand te Peking. Gebrek aan levensmiddelen. Do militaire toestand te Peking heeft, zich niet zoo snel ontwikkeld als men wel vorwacht had. De oorzaken daarvan zijn tamelijk duister. Op dc stad wordt niet meer zoo sterke druk uitgeoefend. Als ro den daarvoor geeft men op, dat do aan vallende troepen misschien nog niet ge heel gereed ;ijn, dan wel, dat men wacht op een vrijwillig terugtrekken van de ver dedigers. Deze laat sten worden voor do keuzo gesteld o f zich te verdedigen o f te rug te trekken in een streek, die waar schijnlijk niet in staat zal zijn een zoo groot aantal troepen te verorgen. Naar gemeld wordt, zouden dan ook velo .soldaten geneigd zijn naar Wne-Pei- foe over te loepen. Tnlussehen blijft do toestand in de stad, waar geen trein in of uit gaat, ernstig. Er is een groot tekort aan kolen en alle levensmiddelen. De aan vallen uit de lucht zijn vier dagen lang on derbroken, doch het artillerievuur op een afstand van 12 mijlen van de stad wijst op de mogelijkheid van hernieuwde vijande lijkheden. Amerika. Verontreiniging van vaarwater door olie. Amerika roept hierover een conferentie b ij oen. Do regeering der Vcreenigde fit alen heeft tegen 8 Juni een conferentie van ma ritieme mogendheden bijeengeroepen, ten doel hebbende de kwesties te behandelen, die verband houden mc'. de verontreiniging van het vaarwater door olie. Tot de nit- genoodigdo landen belmoren n.m. flvoot- Brittannië, Duitschland, Frankriik en NT e- d e v 1 n d X HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De daderes van den aanslag op Musso lini zal waarschijnlijk nief vervolgd wor den. Te Saloniki Is een opstand uitgebroken tegen het bewind van Pangalos. Een moordaanslag op een Russischen volkscommissaris. Verschillende spoorwegongelukken, o.a. ontsporing van een expres-trein in de V. S. (Buitenl. Berichten en Telegram men.) BINNENLAND. Debat over de Regccringsverklaring van Minister De Geer in de Eerste Kamer (Sta ten-Generaal, 4do blad). Vergadering van de Prov. Staten van Zuid-Holland (2de blad). Agenda van de R.-K. Kamercentrale Leiden (lste blad). BIMMEMLAfóP Koninklijke Besluiten. Do gouverneur van Surinamo. Bij Kon. besluit is aan den gouvernour van Surinamo, mr. A. J A. A, baron vun Heemstra, met ingang van lf> Mei, voor den duur van 3 maanden, verlof naar Ne derland verleend. Burgemeester. Bij Kon. besluit van 8 April Is aan mr. M. A. M. Waszink, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als burgemeester der ge meente Heerlen, welk ontslag geacht wordt te zijn ingegaan 8 Maart. Zomerdienst Spoorwegen. De zomerdienst van do Spoorwegen gaat in 15 Mei a.s. Vragen van Kamerleden. V r o u w e 1 ij k e artsen van do 1 ij s t geschrapt. Mejuffrouw Groeneweg heeft aan den minister van Financiën de volgende vra gen gesteld: 1. Kan de minister mededeclon, of bet waar is, dat, zonder conigo motivouring, alle vrouwelijke artsen geschrapt zijn ven do dokterslijst, die voor de keuring van ambtenaren door den Pensioenraad op gemaakt wordt? 2. Indien werkelijk deze schrapping ia geschied, is Zijn Excellentie dan bereid, aan te geven, welke dienstbelangen hier door zijn behartigd? 3. Indien het dienstbelang dc schrap ping niet noodzakelijk maakt, is de minis ter dan bereid, maatregelen te treffen, ten einde de vrouwelijke artsen weer op do lijst terug te brengen? „Werkspoor". 600 kolenwagens voor do Nod. Spporwogon. Naar do „Tel." verneemt hebben du Ng- derlandsche Spoorwegen 600 nieuwe ko lenwagens besteld. De levering van 400 daarvan is opgedragen aan Werkspoor en die van 200 aan do firma v. d. Zijpen en Charlier te Keulen. R. K. Kamer-Ccntralo, Leiden. De algemeene vergadering, levens jaar vergadering, zul worden gehouden op Woensdag 19 Mei, des morgens t«' 10 30 uur, in het Êondagebouw, Steen ehuiii\ te Leiden. Do Agenda vermeldt: 1. Opening. 2. Notulen en Mededeolingen. 3. Jaarverslag Secretaris. 4. Jaarverslag Penningmees lor. 5. Motie Katwijk aan den Rijn. „Do leden dor R. IC. Kiesverconiging Plicht en Eensgezindheid" te Katwijk aan den Rijn, in vergadering bijeen op 24 Fe bruari 1926 wenschen hunne instemming te betuigen met de houding, sinds 11 Nov. 1925 aangenomen door do R. K. Ministers od de R. K. Kamerfractie en deze molio icr kennis te brengen van de Kringverga dering. Prae-advies: Het Kringbestuur kan zich met aanneming der motie verenigen. 6. Rondvraag (alleen voor aangelegen heden die liet aftredend bestuur betreffen). 7. Sluiting. 1. Heropening door- het in jaren oudste bestuurslid (art. O, lid 2. Bestuursverkiezing, Art. 6, lid 1. Het Bestuur der „Cen trale" beslaat uit 13 personen, welke door dc afgevaardigden op een vergadering dor Gentraio", uil een, uit opgaven der plaat selijke kiesvereenigingen samengestelde camlidatenlijst (inmiddels toegezonden), worden gekozen, mot dien verstande, dat uit iedere aangesloten kie.svereeniging niet meer dan twee por cnon in hot bestuur zit ting kunnen nemen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1