17e Jaargang. ZATERDAG 13 FEBRUARI 1926 No. 5174 t 1K1MEWLALD Qe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Vooi Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per poBt I 2.95 per kwartaaL get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling- Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlön 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het 5 dubbele van het tarief berekend. s Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden óf gevraagd, huur cu ver huur, koop en verkoop 10.50. Pit nummer bestaat uit vijf bladen, waaronder het Geïl» listreerd Zondagblad. 7 Over „Kapitalisme." Daar zijn veel-gebruikle woorden, die zooveel verschillende begrippen aandui den, dat men ze, om de begripsverwarring, dio zo rondragen, haast als zinledig zou kunnen beschouwen. Een der eerste, die hiervoor in aanmer king komen, is wij hebben er meer op gewezen het woord: „Democratie." e En een ander is het woord: „Kapita lisme." Men hoort van socialistische zijde her haaldelijk beweren, dat de Katholiekon foorstanders zijn van liet „Kapitalisme" de Katholieken, met wie dan tocli maar de S. D. A. P. o zoo graag Nederland zou willen saam-best uren! Is dat waar? 1 Hot ligt er aau, wat men onder „Kapi talisme" verstaat. Verstaat men er onder handhaving en bescherming van eigendomsrecht en on dernemerschap. Dan: ja, dan is iedere Katholiek, als zoodanig, voorstander van het „Kapitalisme." Wij zijn er van overtuigd, dat eigen domsrecht, en ook eigendomsrecht op productiemiddelen, dus ondernemerschap, noodzakelijk zijn, absoluut noodza kelijk, voor een ordelijke, voor een geestelijk-goede en een stoffelijk-welva- iende samenleving. Wij zijn er van over tuigd, dat de Katholieke leer over recht vaardigheid en de Katholieke leer over liefde niet in practijk kunnen worden gebracht in een socialistische of bolsje wistische de laatste is de consequentie vau de eerste maatschappij. Als men den voorstanders van het recht op privaat bezit, ook van productie middelen, op ondernemerschap, wil aan duiden als voorstanders van het „Kapi talisme", .ia dan zijn wij, Katholieken, voorstanders van hot „Kapitalisme." Maar tóch laten wij ons deze aandui ding niet zoo maar, zonder meer, zonder preciseering vau de bedoeling, aanleunen. In de meeste gevallen toch wordt onder „Kapitalisme" verstaan een productie stelsel, een oeconomische ordening, waar bij aan dengene, die kapitaal (geld en goederen) bezit, in een onderneming „steekt", een veel te groot voordeel wordt verschaft, in vergelijking met hem, die zijn geestelijken en lichamelijken arbeid in dienst van diezelfde onderneming stelt; een onbedwongen en onmatige winst- jacht wat zoo krachtig is veroordeeld oa. door Paus Leo XIII in zijn encycliek ),Reruin Novarum." In den regel wordt on der „Kapitalisme" verstaan niet de erkenning van eigendomsrecht en on dernemerschap, doch het misbruik, dal er van gemaakt wordt. En, ais gevolg van deze opvatting van Kapitalisme", verstaat men dan onder den naam „Kapitalisten" woekeraars, in een of anderen vorm, of menschen, die meenen, aan geld-bezit het recht te ont kenen, om, terwijl zij zich voor de samen leving nuttig kunnen maken, niets te doen te parasileeren van' anderer ar-, wid, en zich dan nog onder do „eerste", de „besto" standen te rekenen. 't Behoeft toch eigenlijk niet gezegd, dal wij, Katholieken, geen voorstanders, toar principieel tegenstanders zijn van bet „Kapitalisme", aldus verstaan, gelijk K|i de hier bedoelde „Kapitalisten" niet ak Christelijk levende menschen erken nen! Tegenover dit Kapitalisme, belichaming jan materialisme en mammonisme, staat M Katholicisme als water tegenover tuur! En, waar in do maatschappij dit on- Christelijke Kapitalisme zich op zooveel ïersclieidene manieren uit, daar moeten H Katholieken, als zoodanig, vooraan J'aan in do bestrijding van dit stelsel, of Ie.r; van deze practijken. Zóó zullen wij juist zijn de sterkste be- fuerraers van eigendomsrecht en onder nemerschap. die door het opstormend ohjewisme worden bedreigd worden lieigd tot groot nadeel van liet Chris- ;nd°m, lot onberekenbare geestelijk en E'°'folijke schade voor de samenleving. Een rede van den heer Snoeck Henkemans. De politieke partijleiders sch'üuen ook j 01 ae crisis to zijn uitgepraat, evenals ^Pers, op enkelo bladen na, die er nog fchrijv1 wecr °Pnieuw over kunnen ^Gondel-dag heeft de An tire v. leider de Heemskerk te Sassenheim gesproken -2?,'',erhaling gegeven zooals ons L-ri t 'i oen ycrslag In „De Nieuwe kil 0 ^rt." van wat hij ook reed6 De°i Wc'^en gleden heeft gezegd. r Snoeck Henkemans, de leider 41 0 Cbr. Hist. Tweede Kamerfractie, heeft verleden week Donderdag te Woer den een politieke rede gehouden. Daar heeft hij o.m. betoogd, dat niet do Chr. Hisl./maar de R. K., en deze alleen schul dig staan aan de verbreking der ree li t- sche samenwerking. Wij hebben een uit voerig verslag van deze rode gegeven en ons tevens veroorloofd, er eenig commen taar bij te plaatsen. Gisteren heeft de heer Snoeck Henke mans ongeveer dezelfde rede te Leiden gehouden. Wij komen er niet weer op terug, maar willen .slechts naar aanleiding van het gesprokene nog een paar vragen stellen. Eerstens, een vraag van meer algemee- nen aard. De heer Snoeck Henkemans zeide, dat bij do debatten in de Tweede Kamer wel spoedig duidelijk zal blijken, hoe het ont slaan en het verloop der crisis is geweest, en wien in deze schuld treft. Nu zijn wij allen -wel heel belangstel lend om het fijne van do zaak te we ten. Maar.... onze politieke partijlei ders mogen toch het Nederlandsche volk weten te besparen een ook maar eenigszins langdurig debat daarover in de Tweede Kamer! Zij moeten de kunst weten te verstaan, om de crisis-geschiedenis daar kort, hèèl kort, nader uiteen te zetten, óf anders een weg buiten de Kamer zien te vinden, om de kiezers nader van die droeve historie op de hoogte te stellen. Wij willen de vraag stellen, of de poli tieke partijleiders niet meencn, dat door de crisis ons parlement in veler oogen niet al- te veel naar omlaag is gedaald, dan dat het nu nóg een duw naar beneden zou kunnen verdragen, toegebracht door Iangweilig crisis-gepraat in de Tweede Kamer? Op de tweede plaats een vraag, meer persoonlijk aan den heer Snoeck ♦Henke mans. Hij heeft zoowel te Woerden als te Lei den verklaard, niet anti-papislisch te zijn. Wij nemen deze verklaring onmiddellijk aan. De bedoeling is natuurlijk: niet an ti-papistisch, niet slechts niel-anti-papis- tiseh in het particuliere loven, maar ook niet anti-papistisch in de politiek. Doch: Behoort de beer Snoeck Henkemans, hoe wel zelf niet anti-papistisch, naar hij ver klaart, niet lot die leiders in de Chr. Hist. Unie, die maar al te veel de anti-papis- tisclie stroomingen in de partij hebben toegelaten en zich laten uitwerken? Als b.v. de Katholieke leider, de heer Van Wijnbergen, verklaart, dat hij niet afkeerig staat tegenover de Protestantsche partijen, waarmede de R. K. partij in de regeering tot nu samenwerkte, dan kan h ij deze verklaring onderst roepen met te wijzen op zijn feitelijk optreden als leider der Katholieke Staatspartij. Tegenover ieder opkomend stormpje in de R. K. Staatspartij, om zich te stellen niet naast maar tegenover een der beide Protestant sche partijen, stond steeds zijn doelbewus te, krachtig en onverzettelijke afweer! Zou de heer Snoeck Henkemans zich ook op een dergelijk aan zijn verklaring conse quent optreden durven beroepen? O.i. ongetwijfeld niet dat kan noch hij noch eenige andere vooraanstaande Chr. Hist, leider doen. En daarin ligt, naar onze besliste overtuiging, de groote fout in de Chr. Hist. Unie, welke een samengaan met haar voor do R. K. in coalitie-verband, een samenwerken in een regeering, voorloo- pig zeer moeilijk maakt: velen willen of durven zich niet krachtig genoog keeren tegen de anti-papistische elementen, die in de partij werken en wroeten. Moge, in 's lands belang, in hel alge- meene Christelijke belang, de leiding in de Chr. Hist. Unie zich van deze fout be wust zijn, en zulks toonenl BUSTEBSLAtöO Volkenbond. Duitschland bondslid De assemblee op 8 Maart b ij e e n De buitengewone zitting van den Vol kenbondsraad is gistermiddag te 3 be gonnen. De zitting was geheel geheim, terwijl haar resultaten als volgt waren: De zevende vergadering 'van den Vol kenbond zal tegen 8 Maart om drie uur te Geneve in speciale zitting worden bij eengeroepen. De Volkenbondsraad komt eveneens op 8 Maart, des voormiddags om elf uur, bij een voor het houden zijner gewone Maart vergadering. Op de agenda der Assemblee zullen do navolgende vier punten worden geplaatst: lo. Het verzoek der Duitsche regeering, om in den Volkenbond te worden opgeno men. 2o. De beslissingen der Volkenbonds vergadering over eventueel door den Volkenbondsraad in overeenstemming met artikel 4 van het Volkenbondsstatuut in te dienen voorstellen. 3o. Budgetkwesties. 4o. De keuze 'van een nieuw vergade ringsgebouw. De kwestie der permanente zetels De kwestie van Duitschlands toetreding tot den Volkenbond, en inzonderheid de aangelegenheid 'van liet toewijzen aan Duitschland van oen permanenten Raads- zetel, hebben een levendige discussie 'ver wekt, in verband met den wensch van sommige andere mogendheden om even eens een permanenten zetel in den Volken- bondsraad toegewezen te krijgen. Wat de kwestie van Duitschlands op neming in den Raad betreft, verluidt, dat Italië daartegen thans bezwaar zou ma ken, terwijl ook Spanje zich daartegen zou 'verzeilen. In Duitsche regeeringskringen evenwel is men van oordeel, dat deze geruchten volkomen ongegrond moeten worden ge acht. Bij de in 1924 en 1925 gevoerde on derhandelingen hebben namelijk alle in den Volkenbondsraad vertegenwoordigde mogendheden Duitschlands aanspraken op een permanenten zetel erkend. Het zou in hooge mate illoyaal zijn, indien men thans zou willen terugkrabbelen, een mogelijk heid, die men dan ook zoo goed als uit gesloten acht. Mocht deze eventualiteit evenwel toch plaats vinden, dan zou Duitschland zich genoodzaakt zien, zijn verzoek tot opne ming terug te nemen. Ook uitstel van den permanenten Raadszetcl aan Duitschland, b.v. tot de vergadering 'van den Volken bond van September, zou ditzelfde gevolg na zich slepen. Wal een eventucelc uitbreiding van het aantal Raadszotels betreft, is men in Duit sche regeeringskringen 'van oordeel, dat zulk een uitbreiding eerst kan plaats vin den, nadat Duitschland zitting in den Raad heeft verkregen. Bij de over de toe lating tot den Volkenbond gevoerde onder handelingen is Duitschland van de veron dersteling uitgegaan, dal het zitting zou krijgen in den Volkenb^odsraadzooals deze op het oogenblik is samengesteld. Over een eventueele uitbreiding kan dan ook volgens Duitsche opvatting eerst wor den gesproken, nadat Duitschland in den Raad zitting hooft. Mocht de Volkenhond niettemin beslui ten hel aantal Raadszetels uit te breiden, vóórdat Duitschland in den Raad zitting heeft en dus op bedoelde beslissing invloed kan uitoefenen, dan zou daardoor een ge heel nieuwe situatie worden geschapen en deze aangelegenheid nader door de Duit sche regeering moeten worden overwogen. Duitschland. Bescherming der minderheden. Een pact tusschen Duitschland en Denemarken. Duitschland en Denemarken hebben het eerste Europeescho pact betreffende de behandeling der wederzijdschc minderhe den geteekend. In het verdrag garandeert de Duitsche regeering te zorgen voor de Deensche kinderen in Noord -Sleeswijk, die na het plebisciet van 1920 Denen ge worden zijn. Spionnage te Kleef. 12 personen gearresteerd. In de laatste dagen zijn te Kleef 12 personen gearresteerd, onder verdenking relaties te hebben aangeknoopt mei bui- tenlandsche agenten. Tien personen zijn in arrest gehouden. Voorloopig kunnen verdere details niet gepubliceerd worden Frankrijk. De financieete saneering. E e n m o t i e van vertrouwen. Briand heeft gistermiddag in do Fran- sche Kamer den aangekondigden ruk aan 'l roer gegeven. Boze plotselinge krachtige interventie van den voorzitter van den ministerraad had eerder plaats dan men verwacht had. Zij geschiedde naar aan leiding van de discussie over het hoofd stuk van het financieel ontwerp, waarbij aan den Staat van elke erfenis het recht op een erfdeel toegekend wordt. Raynaldy van de Gauche Radicale had een voorstel ingediend om dit hoofdstuk aan te houden, aangezien de discussie over zulk ecu belangrijk onderwerp zeker zeer wijdloopig zou worden en het er op het oogenblik op aankomt, snel voort te gaan. Ook de minister van Financiën, Dou- mer, sprak zich voor het aanhouden van het desbetreffende hoofdstuk uit, en lot aller verrassing stond toon Briand op, om in een korte, maar met zeer grooten nadruk uitgesproken rede. het standpunt der regeering in deze kwestie uileen te zetten. „Eiken dag, zeide hij, spreekt men over de onmacht van het parlement. Men vraagt de discussies te verhaasten. Er moet een eind aan komen. Het is noodig, dat de beide Kamers voor het oind van Februari de middelen aangenomen heb ben, die noodzakelijk zijn voor het even- i wicht der begrooting en het begin van bet financieel herstel. Een discussie op het oogenblik over de kwestie van den staat-erfgenaam zou dit onmogelijk ma ken. Daarom dringt de regeering op het aanhouden van deze kwestie aan en stelt hierbij op de meest besliste wijze do ver trouwenskwestie. Onder groote opwinding had daarop do stemming plaats. Het voorstel tot aanhouding van het hoofdstuk werd aangenomen met 326 te gen 183 stemmen. De regeering heeft dus een meerderheid gekregen van ruim 140 stemmen. De minderheid bestaat uit do 26 communisten, de 100 socialisten en een 60-tal radicalen. De radicale partij is bij deze stemming dus in tweeën gesplitst. Oostenrijk. Boycot tegen Italië. Terwijl in ieder geval na Mussolini's Senaatsrede de tusschen Duitschland en Italië opgestoken, storm althans tijdelijk is gaan liggen, is tusschen Italië en Oos tenrijk een langduriger strijd te verwach ten. In Rome zijn namelijk uit Weenen be richten ontvangen, volgens welke in ver schillende Oostenrijksche provincies de boycot is aangevangen. Er wordt dan ook in Italië op gewezen, dat ofschoon dit land zijn deel der Oostenrijksche her stelbetalingen niet heeft opgeëischt, deze eischen niet vervallen zijn en dus elk oogenblik weder naar voren kunnen wor den gebracht. Hongarije. Het valsche muntersschaniiaal. Verklaringen van Italia. Uit Boedapest wordt gemeld, dat de se cretaris van prins Windischgraetz, F aba, een nieuwe sensationeele bekentenis heeft afgelegd. Hij verklaarde, dat de bekende leider van de Hongaarscho „Rassenschützlor", het parlementslid Gömbös, die tot dusver steeds pertinent heeft volgehouden, dat hij mot de valsche munters-affaire niets uitstaande heeft gehad, niet alleen van de vervalschingen volkomen op do hoogte is geweest, maar ook zelf de jongelui heeft uitgezocht, die de valsche bankbil jetten in het buitenland aan den man moesten brengen. Voorts deelde Raba mode. dat de vroe gere minister-president graaf Tcleki in zijn kwaliteit van president van hot Ilon- gaarsche geografisch genoot.schap de ver binding tusschen de valsche munters en het cartografisch instituutt tot stand zou hebben gebracht. Bovendien zou Tcleki nauwe betrekkingen met de Boiorscbe na tionaal-,socialisten, hebben onderhouden, Het „8 Uhr Ahendldat oppert liet vermoeden, dal de jong-ic reis van Tcleki naar Miinchcn en Berlijn in verhand met deze onthulilngen staal. Krasse b e s c h u I d i g i n g e n v a n de „Vorwarts." De socialistische „Vorwarls" komt in een artikel, getiteld „Onderaardse!) Hon garije, inet onthullingen over „de gehei me betrekkingen", welke tusschen graaf Bethlcn cenerzijds en Heyjas en de ,,Ras- senschülzlcr" anderzijds zouden beslaan. Hot blad beweert in liet' bezit zijn van documenten, welke bewijzen, dal iede re openbare nationale vcreoniging in Hon garije ook een geheime organisatie be vat, in welker leiding regoorings leden naast leden der „Rasscm-chiitzlor" zetelen, die beiden in hel publiek als elkanders tegenstanders optreden. De belangrijkste dezer organisaties is de Bond van Maatschappelijke Vereni gingen, „Tosz" genaamd en de z.g. Broe derlijke Bond. Do voorzitter van deze beide honden is baron Perenyi. Naast de zakelijke leiding staal een politieke direc tie In beide dire "lies zouden, althans volgens genoemd blad, hooge rogeerings- autorHeilen en hooge militairen zill'm, zoodat de eigenlijke macht in Hongarije dus in huil luenden zou zijn. Naast Beth- Jen zouden tol de leiding behooron, Na- dossy, bisschop Zadrawv-, rechters, ad vocaten en de beruchte Iwan Heyjas. Deze organisaties zouden een inval op liet oog gehad hebben in Tfljooho-Slovakije, voornamelijk in hel iriedentistische Kar paten-Rusland. De daardoor ontstane verwarring zou men hebben benut voor het uitroepen van het koninkrijk Honga rije. De kosten dier onderneming moesten door hel vervalst lum van Dam «biljetten worden gedekt. China. Woe behaalt een succes Een v ij a n d c 1 ij k e legerafdeling omsingeld Volgens berichten uit Hankow heeft Woe Poi-foc een ('verwinning behaald door zich van het station Penc-jiav in meester te maken en de troepen van Ho- nan te Sinyangtsjof te verra en en te omsingelen. Deze lm--pen, wm het hoofd leger gescheiden, zijn door hem onlwap.-ml HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND De Volkenbondsraad heeft de bijeenroe ping van de Assemblee vastgesteld op 8 Maart. De kwestie van vertrouwen in de Frnn- sche Kamer gesteld. Nieuwe verklaringen en „onthullingen" inzake de Hongaarsche valsche munters affaire. BNINENLAND De Kabinetscrisis. (1ste blad). Bij gelegenheid van den 4dcn verjaar dag van de kroninj van Z. H. Paus Pius XI gaf Mgr. Schioppa, Pauselijk Inter nuntius te 's-Gravenhage, gisteren een din plomaficke tea. (1ste hlarlV Amerika. De mijnwerkersstaking geregeld De staking in de Amerikaan.scho auth- racietniijnen is voorloopig geregeldliet nieuwe arbeidscontract zal geldig na voor den tijd van 5 jaar. De loonon 1 11 op het tegenwoordig peil. Belastingverlaging Dn t ging to ver Aan de „Times" wordt uit W i-Ihm i m gemeld: Op wal voor zonderlinge wijze do zucht oin do belastingen te verlagen, waar in republikeinen en democraten een.- zind zijn, overdreven wordt, kan blij! en uit een Donderdag door den Senaat geno men besluit, waardoor de boete I.i.-lim:- vermindering zelfs in gevaar komt Oorspronkelijk had do .-laats.-i.e n van financiën, Mellon, aungekondk-d. dal de toestand van de Schatkid een vermin dering van de bolu-dingen met 290 mil- lioen dollar zou toe-taan. I n i aerkl.i.ir- de Cooüdge dal nt.ar zijn meaning dn lie- drag zonder gevaar tot 325 miHim-n r- huogd kan n Hel ivpii m ui'en - huis verminderde daarop hel belast iinrliei drag niet 330 millioon dollar. Daarna ging do wet naar de Saalseomnii -ie van finan ciën, die, nadat de slaaK-s.vrelaris mui financiën intussehen opnieuw een o\er- schot kon lot stand brengen, kortweg lmt belastinecijfer met .''.52 millioon dollar ver minderde. Donderdag mi heeft de Senaat hier en daar weer posten geschrapt, zoodal Ion slotte een belastingvermindering van 151 mi Ui oen dollar tot stand kwam. Naar aanleiding daarvan verklaardo senator .Smoot, dat daarmede de wet vol komen te niet was gedaan, omdat liet dn bedoeling was, de successiebelasting van 40 tot 20 pel. (n verlagen, terwijl zij thans volkomen besehropt werd De verlaging Vau de iiecessiehelasling was slechts mo gelijk door do opbrengsten van de verrna- kelijkhyi Nbelasting en de auloniobnihe-" lasting; doordat men deze belast in'ren eveneen geschrapt hoeft, heeft men het middel weggenomen, op grond waarvan do successiebelasting zou wordoA verlaagd Thans is een onmogelijke toestand ont staan, zoodat de wet opnieuw iu haar ge heel in behandeling moet worden geno men, wanneer zij voor de commis.-ie uit boide Huizen komt. OE KABINETSCRISIS. Dc oplossing van de crisis? Naar „Dc Volkskrant" verneemt, zal deze week de heer mr. Lintburg -poedig klaar komen met de vorming van zijn ka binet. Dit kabinet zal besta an uit vin- lint - co ter recht johe leden eri mini U i Vn K i r" neheek. Tol de vier rechtsebe leden belmoren hvoo katholieken, slaande huilen he| par lement. Een daarvan wordt minister van Waterstaat, de ander waarschijnlijk- minis ter van Arbeid. Het program van hel nieuwe rnin: ie gaat in democratische ru-hting en l»-v it c.m. de doorvo' ung der Arbeidswet x r winkel- en kantoorpersoneel De meening van mr. Dresselhuy3. I)c beer Drcs.selhuys, leider van den )j- hcidsltond, schijnt nog niet zoo overtuigd te zijn van het slagen van mr Limb Hij beeft in de „N. R. Grt oen mi n- zetting gegeven van de cri-i en z. tl dan o.m.: ,,fn de duisternis, waarin on volk ge durende de laatste helft van li l op''ivd.-n van dr. De Visser en de g hcele n.i: Jf- J.ïmburg gelaten wordt, ligt kcaoelij'. een aanwijzing, dat er, verborg, n voor de pu blieke meen ine. omstandigheden, pru (men of macht n zijn. die aan i-doro rmitio zware hinderpalen in den weg b "m. Waar zoo kundige mannon als dr Re Vis- r en mr Limburg ne t cf-n m-vntal be kwame m innen kunnen vinden, in .fiat en bereid de regeerigstaak te aanvaarden,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1