A.WAALS
Inge?" -^en Wededeeling.
zijn anders dan anderen C
Ze zijn solider en voordeeliger 13
2-PERS00KS MATRAS,
met 12 Jaar schrift, garantie 1
Slechts 14.°° 6816
Hulpgebouw: Haarl.straat ii4
naam: klompenhandel „De vergulde
Homp".
Coöp. Tuinbouwveiling. De Coöp.
Tuinbouwveiling hield dezer dagen hare
Jaarlijksche ledenvergadering. Ondanks
het slechte weer, was er een groote op
komst. Na een openingswoord door den
heer L. G. de Koning, waarin deze een
rondschouw gaf over 1925 en een heil-
wensch voor 1920 uitsprak, werden no
tulen gelezen en bracht de Secr.-Penn. de
heer T. Borst een jaarverslag uit, waaruit
we allereerst opmerkten, dat de omzet ge
stegen was met 143 ™H) boven 1925 en
was geklommen tot 9o6.000. Dat de toe-
itand der vereeniging alleszins gunstig is
te noemen, dat de vlottende schuld op 1
Januari 1926 slechts bedroeg ruim
120.000 en een aandeelenschuld van
13000.
Dat in 1925 weer een flinke uitbreiding
aan de zaak was gegeven, door aanbouw
eener groote kistenloods. Dat van de 4
veilingskosten, die werden geheven 1
zal worden terugbetaald, terwijl er boven
de statuaire afschrijvingen nog ruim twee
duizend extra kon worden afgeschreven
«n de reserve groeide tot ruim 3600.
Het reclamefonds werd onder banden
genomen. Velen wenscliten nu het tijdstip
daar, dat het Centraal Bureau zou komen
met voorstellen, om uit de bestaande, of
desnoods itfts verhoogde contributie der
Groep, een geregelde reclame te gaan voe
len.
Balans en veilingrekening worden met
applaus goedgekeurd. Bij hernieuwing
wordt de heer L. G. de Koning als be
stuurslid en Voorz. herkozen, terwijl als
nieuwe commissaris werd gekozen de heer
D. A. van Eijk uit Stompwijk. Het loon
van den veilingmeester wordt ongewijzigd
vastgesteld, terwijl de vacaties van Voorz.
en Secr. worden verhoogd, verder blijft
alles bij het oude. D^ veilingprovisie wordt
wederom op 4 gesteld en het aandeel in
de reserve, door nieuwe leden te storten,
wordt tot 40 verhoogd.
Verschillende zaken, van huishoudelij-
ken aard, passeeren de revue en Avorden
met meerderheid van stemmen beslist.
De vergadering had een zeer aange
naam verloop en de Voorz. sluit dan ook
vergadering, na een woord van dank,
voor de aangename toon der besprekingen.
VOORSCHOTEN.
De Hanze. In café-Testaurant „Alle-
mansgeest" vergaderde gisterenavond „De
Hanze", onder leiding van den voorz., den
heer P. van der Werf. De Secretaris las
het jaarverslag, waaruit bleek, dat het le
dental achteruitgaande- is en 'gedaald is
van 22 tot 17 leden. De penningm., de heer
W. Meijer, bracht verslag uit over de finan
ciën. De inkomsten bedroegen in 1925 te
samen 210.44M en de uitgaven 147.87XA
zoodat de rekening sloot met een batig
saldo groot 62.57.
Vervolgens bracht de voorz., de heer P.
van der Werf, verslag uit van de gehouden
vergadering van den Centralen Raad op
10 October te Amsterdam Na eenige be
spreking wordt besloten nogmaals een po
ging aan te wenden het ledental, te ver-
grooten. Daartoe wordt besloten' ten le.
Oud-leden, n.l. zij die lid geweest zijn van
de Hanze, kunnen zich in Februari a s.
Rog opgeven als lid, doch worden verplicht
de contributie te betalen van het 2de
half-jaar 1925. Bij latere aanmelding zul
len deze oud-leden een inleggeld moeten
betalen, le. van 10.en 2e. zullen zij
dan nog zes maanden gedurende hun lid
maatschap verstoken blijven van alle rech
ten der Hanzeleden alhier. Nieuwe leden
(zij die dus van deze afdeeling geen lid
zijn geweest en thuis behooren in de Hanze)
kunnen in de maand Februari lid worden
van de afdeeling, zoo zij hebben een zelf
standig bedrijf en niet zijn in loondienst
onder de gewone voorwaarden, en na
Februari zullen de nieuwe leden zes maan
den verstoken blijven van alle rechten der
Hanzeleden, en dus deze rechten pas ver-
j verven na zes maanden lid te zijn ge
veest der afdeeling.
Twee aandeelen van aankoop Vaandel
verden uitgeloot, n.l. no. 14 en no. 17
(verleden jaar zijn uitgeloot de nummers
1 en 10); deze aandeelen kunnen worden
ingewisseld bij den penningmeester W.
Meyer (ook nog de uitgeloote aandeelen
van verleden jaar).
Tot secretaris werd herkozen de heer B.
H. van den Heuvel. Op gebruikelijke wijze
J >loot de voorz. de vergadering.
Watersnood-collecte. De watersnood-
l tollccte, die door het comité alhier deze
veek is gehouden, heeft opgebracht de som
2180.50.
Aanrijding. Gisteren werd de heer Z.
Hjdende per fiets aangereden door de
Automobiliste H. Het voorwiel van de fiets
*vrd ernstig beschadigd. Persoonlijke on
trukken kwamen niet voor.
DE RIJNSTREEK
DE POLDER BROEKVELDEN EN VETTENBRCEK.
„Wie verre reizen doet, die kan veel
verh alenI"
Wanneer we de dagbladen uit het be
gin van dit jaar nog eens nazien en alle
rampen, welke Holland's erfvijand, het
water, over ons land bracht, onzen geest
nog eens laten passeeren, zien we, dat
slechts zeer weinige provincies van wa
tersnood zijn bevrijd gebleven. Wo lezen:
„Groote overstroomingen in Limburg, in
Gelderland, in Noord-Brabant; ook Zoe-
Iand en Friesland werden niet gespaard",
terwijl de rampen tot in de kleinste bij
zonderheden werden vermeld. Tevergeefs
zult gij dan echter Iets aantreffen over
een doorbraak in onze onmiddellijke nabij
heid en wel van den polder Broekvelden
en Vettenbroek, onder de gemeenten
Zwammerdam en Reeuwijk gelegen.
Slechts het enkele bericht van de door
braak der kade en het verdrinken van
eenige koeien vindt men vermeld. En toch
is deze doorbraak, al mag zo dan een klei
nere uitgestrektheid betreffen, niet gering
te achten. Verdwijnt bij de doorbraken in
Gelderland en Noord-Brabant het water
weer als vanzelf, heel anders is het met
dezen polder gesteld.
De polder ligt toch zeer diep. Reeds
schreven. De polder had dan ook steeds
zeer veel last van kwelwater, dat vanuit
het veel hooger liggende Reeuwijk en de
naastgelegen plassen door de kaden drong.
De polder is 189 LT.A. groot, waarvan
het gedeelte Broekvelden, groot 148 H.A.,
onder Zwammerdam gelegen is en het ge-
deelte Vetlenbroek, groot 41 H.A., onder
Reeuwijk. Reeds direct bij de oprichting
in 1890 werd een stoomgemaal gesticht,
twee jaren daarna was de verkaveling cn
het schieten van tochten en slooten ge
reed. De drooghouding was zoo kostbaar,
dat spoedig bet geheele droogmakings
fonds a plm. 155.000 1) verbruikt was,
en in 1900 was het zelfs reeds noodig den
buitengewonen omslag van 10 tot 30
per H. A. te verhoogen, waardoor de to
tale omslag toen 34 per H A. bedroeg.
De polder is de diepste droogmaking
van geheel Rijnland, het peil is 0.10 M.
N.A.P., dat van den polder Reeuwijk 1,87
M., N.A.P, zoodat de waterstand in den
omringenden polder en plassen ruim 4 M.
hooger is dan in Broekvelden en Vetten
broek. Dit groote verschil in watorlmogte
en de geringe afmetingen dor kaden zijn
niet de eenige factoren, die bet watorbe-
zwaar voor den polder zóó groot maak-
tijd zelfs 220 per H.A. bedroegen; thans
zijn zij tot 50 gedaald. Het bohoeft dus
geen verwondering te wekken, dat de pol
der weinig meer kon doen tot verbetering
der kaden, al werd dan ook vaak reeds
oen doorbraak gevreesd. En het heeft er
allen schijn van, dat de bewoners allen
reeds er mede vertrouwd waren geraakt,
dat zij oj) een kwaden dag huis en bof
zouden moeten verlaten. Bij ons bezoek
aan den ondergeloopen polder zagen we
toch nog boven water uitsteken den
naam, in den topgevel eener woning go-
plaatst „Relinquenda". 2) Deze woning was
nog geen jaar geleden gebouwd. Eéns zou
do eigenaar ze moeten verlaten, doch dat
dit zoo spoedig zou geschieden, heeft hij
toch zeer waarschijnlijk niet vermoed.
Door die hoogo lasten heeft de grond
er dan ook weinig waarde en brengt per
H.A. 1400 k f 1600 op.
Mag het dus wonder hceten. dat de be
woners verlangend uitzagen naar de
droogmakerij van de Slulpwijksche plas
sen, waarin ook de polder Broekvelden
en Vettenbroek zou worden opgenomen,
en die, naar zij verwachtten, hun redding
en uitkomst brengen zou! Reeds bij Ko
ninklijk besluit van 21 November 1857
was concessie tot droogmaking dezer plas
sen verleend, waarvan wegens gebrek aan
geldmiddelen geen gebruik werd gemaakt.
In 1876 werd opnieuw concessie verleend
aan Mr. F. A. van Hall te Utrecht en P.
M. Montijn te Gouda, de droogmaking zou
plekken vertoond. De n v,.,i i
den velen regen en den afwisselenden
vorst en dooi, geheel los en doorweekt.
Wanneer in dergelijke omstandigheden in
veenkaden, als hier liggen, cone kleino
verschuiving plaats heeft, is eene door
braak niet «neer te koeren. Wal reeds lang
gevreesd was, gebeurde; de J.oerdijk brak
door en in een korte poos we- daarin eeni
gat over een lengte van 80 M. ontstaan»
waardoor zich het water van polder Reeu
wijk bruisend en ziedend in het arme, 4'
M. diepe liggende Vettenbroek stoWta
„Snijdt het vee los", klonk bet plotseling
in den polder en overal weergalmde dia
roep. Dit, dos landbouwers groolsto be-'
zit, is het, wanraan hij veeltijds hol eerst!
denkt, maar dat in zulke oogenblikken'
zou vergeten worden.
Zoodra bet water de stallen bereikt
heeft, is de ramp niet meer to overzien,
daar het vee niet goedschiks meer vanuit
de stallen door het water wil.
Een der boeren bad echte*
vroeger in De Kethel gewoond en wae
aldus met doorbraken een beetjo ver
trouwd geraakt. Hij was het dan ook, diat
hieraan zoo aanstonds dacht. Om 4 uu*
had de doorbraak plaats en reeds mot
schemerdonker moesten de bewoners tot
aan het middel door het water waden om
te redden, wat nog te redden viel. Ook
hier werd menig menschenleven bedreigd.
Als door een wonder werden do huizen
gespaard, maar menig huis word plolsc-
Schaal 1 k 50.000.
Do pijltjes geven de doorbraak aan.
Water.
Kaden dijken
Weg e n
Spoorwegen.
Windmolens^
lang was een groot gedeelte der landen,
die thans de Sluipwijksche plassen vor
men, verveend, vóór men er aan dacht
Broekvelden en Vettenbroek te verturven.
In 1750 waren Ravensberg, Sluipwijk en
een groot gedeelte van 's-Gravenbroek,
Elfhoeven en de Vrije hoef reeds in wa
terplassen veranderd. 3 April 1797 werd
octrooi verleend tot het bedijken, verve
nen en droogmaken van een gedeelte der
Broekvelden van Zwammerdam, dat zich
ten Westen uitstrekte tot de Breede vaart,
ten Noorden tot het Broekvelderdijkje, ten
Oosten tot den Laicksdijk (thans Laardijk
geheeten) en ten Zuiden tot de grens van
de tegenwoordige Broekvelden, benevens
van Vettenbroek. Aldra bleek, dat het ge
deelte bij de Breede vaart en bij bet Broek
velderdijkje niet voor turf geschikt was,
waarom 4 November 1819 een nieuw oc
trooi werd verleend voor 40 jaar, dat la
ter met 40 jaar, dus tot 4 November 1890,
werd verlengd. De veenderij lag gemeen
met de Sluipwijksche plassen, vormde
daar een deel van en behoorde toen als
zoodanig tot den polder Reeuwijk. Bij het
einde van het octrooi was de ringdijk ge
heel voltooid, de polder werd droog ge
maakt en van den polder Reeuwijk afge
scheiden. Voor den ringdijk werd een
kruinsbreedte voorgeschreven van 3 M., en
een hoogte van 1.40 M. N.A.P. voor de
oostelijke kade en 1.10 M. N.A.P. voor het
overige gedeelte, afmetingen, die aanzien
lijk minder waren, dan steeds te voren
voor andere verveningen waren voorge
ten; hier schijnt ook de bonklaap, die on
der de kaden is blijven ziten, voor een niet
gering deel daaraan te hebben meege
werkt. Deze bonklaag is een laag veen,
die in eiken polder meestal onmiddellijk
boven de kleilaag wordt aangetroffen, eon
enkele maal ook tusschen het andere veen.
Zij is zeer poreus en laat dus veel water
door. Voor turf werd ze vroeger, toen nog
slechts „open haarden" bestonden, niet
geschikt geacht, omdat ze minder goed
brandde en een minder aangenamen geur
verspreidde. Thans zou men te dien op
zichten niet zoo kieskeurig behoeven te
zijn. Om deze reden echter zijn de meeste
verveningen tot op de bonklaag geschied
en is deze blijven zitten. Eveneens is het
in den polder Broekvelden en Vettenbroek,
waar ook die laag nog onder do kaden zit.
Langs deze laag kan dus zeer gemakkelijk
de kwel vanuit den hooger liggende» pol
der en plassen plaats gehad hebben, maar
bovendien is zij dan mede oorzaak ge
weest, dat de kade zich nooit met den on
dergrond heeft kunnen vereenigen, waar
door een kleine oorzaak reeds groote ge
volgen kon hebben. In den reeds geldelijk
zwaar belasten polder kon bet stoomge
maal niet aan de behoeften voldoen, in
1906 werd het daarom door een gemaal
met gasmotor vervangen, dat op zijn beurt
weder niet aan de gestelde verwachtingen
beantwoordde, waarom in 1924 de gasmo
tor voor een electro-motor moest plaats
maken. De lasten waren intusscben gewel
dig geslegen, zoodat zij in den oorlogs
790 H.A. omvatten, de kosten werden op
870.000 geraamd, door de Provincie
werd 100.000 toegezegd, doch ook dit
maal slaagde men niet. Ook een volgende
concessie in 1881 aan de heeren J. P.
Mahlstede, J. Paul en H. E. Oving leidde
niet tot het gewenschle doel en zelfs mis
lukte een volgende aan H. Paul te Lelden
in 1903, waarbij èn de Provincie èn het
Bijk elk ecno subsidie van 180.000 in
do kosten, op G90.000 geraamd, toe
kenden. Nog werd droogmaking toege
staan aan W. Vijverberg en thans heeft
het Ingenieursbureau van Hasselt en de
Koning de plannen tot droogmaking in
bewerking. Inlu.s- hen beeft men gemeend,
dat met de weder-droogmaking van den
polder Broekvelden en Vettenbroek niet
gewacht mag worden en daarom deze
ook aan dit Ingenieursbureau opgedra
gen. De kosten hiervan zijn geraamd op
120.000, welke door het Rijk, do Provin
cie Zuid-Holland en bet Hoogheemraad
schap Rijnland, elk voor 1/3, renteloos
zullen worden voorgeschoten. Reeds hiedon
(25 Januari) zal de besteding plaats heb
ben en wij vleien ons voor den polder met
do hoop, dat het moge blijken, dat de
kosten wat ruim geraamd zullen zijn. 3)
Dat de droogmaking geene kleinigheid
ls, zal de lezer alreeds begrepen hebben.
"SVij zullen daartoe de doorbraak eens na
der beschouwen. Op oudejaarsdag had de
doorbraak plaats. De Loerdijk had reeds,
zooals dit met de kaden meermalen het
geval was, hier en daar eenige natte
ling op een eiland geplaatst. Boomeu wer
den ontworteld en spoelden weg. Een pe
renboom vóór eene woning staande zakte
in de diepte weg, de grond scheurde af
tot op 1 M. afstand van de woning. Nog
was deze aanhankelijk met den weg ver
bonden en kon de vrouw des huizes met
een kind per roeiboot in veiligheid ge
bracht worden. Maar nog voor do boot
den weg bereikte, was weer een gedeelte
hiervan verdwenen, en werd do boot door
den stroom tegon den dijk geworpen. Daar
mede was echter bet huis van den vasten
wal afgesloten, nog 4 mannen verkoerden
op het pas ontstane eiland in levensgevaar
zonder dat er mogelijkheid bestond deze
te redden. Toch werd nog eene poging ge
daan, maar nauwelijks was daartoe een
boot van wal gestoken of hij werd Boor
de zuiging medegenomen en zonk. Als
door een wonder bleef dezo onder water
recht liggen en boot en rnan werden door
den stroom medegesleurd en 300 M. ver
der op een ondiepe plaats neergeworpen.
De 4 mannen moesten in doodsangst 5
bange uren n.l. van 5 uur tot 10 uur des
avonds op 't eilandje doorbrengen, waar
van elk oogenblik nieuwe stukken groml
in do diepte verdwenen.
Do doorbraak had tusschen twee wonin
gen plaats, waarvan de eene geheel on
dermijnd werd. De oude bewoner wan ge
heel versuft en wilde hot erf niet verlaten,
terwijl de grond vóór zijn voeten weg
spoelde.
„Ik bob liier reeds 02 jaar gewoond"*
