17e Jaargang. ZATERDAG 9 JANUARI 1926 No. 5144 Se £mdóch& (Sou/iawk De ABON NEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 6 2.60 per kwartaal. Franco per post 6 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'e ver» krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor» uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT- Gewone a d v e r t e n 11 a n 30 cent per rerjo Voor Ingezonden Modedcelingen wordt liet dubbele van het tarief berekend. e Kleine advortentiën, van ten hoogste 30 noorden v uri-i betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hum en v er. buur, koop en verkoop (U.SO. Dit nummer bestaat uit wijf bladen, waaronder het Geïl- lustreeed Zondagblad. Hulpverleening Watersnood Ingekomen giften: Vorig bedrag 600.75 Personeel N.V. Van Granen- burgli en Heringa, boetekas 1025 53.90 J. H. Ter eerc van St.-An- tonius 10. Kaartclub G. B10. R.-K. Gem. Zangver. „Pul- cliri Studio", ter navol ging 12.— A. v. A10.— Penningske der weduwe 1. Tot zekere intentie1 N. N10.— N. N. te de Kaag3. N. N. ter eerc van de H. Theresia tot zekere intentie 5. N. N2.50 Ter eere van de H. Harten van Jezus en Maria 2.50 J. B N. N5 J. v. A3.— N. N. tot zekere in toni ie 2.50 N. N. Wassenaar 2. N. N. Hoogmado 10.— •f. J. J. ter cere van de H. Maagd tot zekere intentie 10. N. N. uit dankbaarheid 2.50 Firma J. v. GUt N. N. te R25.— N. N. te Rv 15.— Een kleinigheid voor den grooten nood 2.50 Ter eere van do Tl. The resia 2. Ter eere van de H The resia, uit dankbaarheid 6. N. N20.— Gecollecteerd op de repetitie van de R.-K. Oraiorium- Vereeniging te Leiden-va. X. N 1 A. M. G5 van SpX N. N. Ie Hazerswoude 10. N. N. te Noorden 50. H. P2.50 N. N. 2.— G. v. B10.— Ter eere van den H. Ge- rardus 1-85 B. Noordwijkerhout 10. fn natura ontvangen:"',L«a. de K. 3 wol- Ten dekens; Th. B. 100 pond spek; A. M. D. een mantelcostuum. GEDENKT MORGEN MILD OE SCHAALCDLLECTE AAN DE KERKEN. WEEST LIEFDADIG! Het nrivaat bezit. Naast de groolc tegenstelling tusschen do Rooinsch-Katholieken en de Sociaal- Democraten, waar hel betreft de waardee ring van den Godsdienst een princi- pieolc. onoverbrugbare klove treedt naar voren het principieel versoh'l in op- valling omtrent hel eigende nu- reclil. De Kalhobek is overtuigd, dal hel pri vaat-bezit van voorlbrorgings- en vor- bruiksgocderen niin mag worden opgehe ven. Wij beschouwen I. t eigendomsrecht al* een natuurrecht. omdat de natuur van den mensch zoodaa'g dal voor de orde en welvaart in de .samenleving liet recht om goederen lo verkrijgen en te bezitten, in eigendom 'te hebben, niel alleen ge- wcnscht, docli ook noodzakelijk moei wor den geacht. Terwijl wij Itet eigendomsrecht als noodzakelijk beschouwen om redenen van algemeen belang, is onze Katholieke op vatting ook. dat bij bet. verbruik van de goederen, die fn eigendom verkregen zijn. het al ge in een beland zoo wel mogelijk moe' worden gediend. Wie geld bezit k a n de dubbeltjes laten rollen, zooals hij dat verkies! maar hij m ag het daarom nog niet! Hij moet hij 'hel uitgeven oTniet uitgeven van zijn geld Tekening houden met zijn mede- nionsclien, met het belang van de maat schappij. De Oostenrijkschc Bisschoppen, die een herderlijken brief hebben gegeven over de Igroolo sociale vraagstukken van dezen tijd, zeggen daarin o.m. zoo klaar: -Voor do bezitters geldt de "verplichting den rijkdom tot w o 1 z ij n va n d e m aats c happ ij aan 'te wenden, door sleeds nieuwe 'arbeidsmogelijkheden voor de arbeidzoe- 'kenden Ie scheppen. In plaats van de wilde geldspeculatie on hel beursspel moet de verzekering van de arhridsmogelijkheid voor het arbei dende volk treden. Er zijn ook vele Chris-1 lelijke kringen door dezen verder Fel ij ken ©eest van de geldspeculatie aangestoken. Hi-i geld moet niet. inplaals van arbeids gelegenheid' te verschaffen, tot beursspel worden gebruikl of om wille van de liooge renten of de hoogc winstkansen bij koers schommelingen in valuta en devisen wor den ges loken. Landbouwspaarka'sscn en Ra if feisen ban ken moeten zich niet haten verleiden, dit •bedrijf mee te maken. Door de speculatie wordt de credietnood vermeerderd, de rus tige loop van de economie en het welzijn van het gehecle yolk in eevaar gebracht. Handwerkers en hoeren moeten weer geld tegen billijke renten kunnen beko men, spaar- en voorscholverecnigingcn moeten hiertoe ten dienste staan." Ziehier de Christelijke opvatting be treffende het verbruik van de goederen hl privaat bezit. Dat tegen doze Christelijke opvatting zóóveel •werd en wordt misdaan dat heeft, ongetwijfeld, den groei van hel so cialisme stérk bevorderd. De Oostenrijk--he Bisschoppen zcggcu ook zoo scherp: „Het viel het socialisme niel moeilijk de begrippen van het eigendomsrecht te verwarren, omdat de plutocratie zich zoo veel onrechtvaardigen eigendom had toe geëigend. er zooveel ongelijkheid in bezit heersclït. En toch is hot een dwaalleer le zeggendat do mensch geen recht en aan spraak op privaat bezit heeft, dal recht matig Verworven eigendom diefstal is on het priva.it bezit opgeheven mo» I worden. Do Katholieken kunnen steeds, moeten s'ocds, maar toch heel b'jzonder weer in daze dagen van een droeve nationale ramp, toonén, dat zij de Christelijke leer omtrent het privaat-bezit kennen en wil len in praelijk brengen! V Waarom die critiek? ..Het Handelsblad" (JiheraaD heeft een artikeltje géschreven onder den titel: Waarom apart". Dal artikeltje begint al dus: rrrmn gen om enn o i Tieöiicn wij nu.]. ding gemaakt van den arbeid door hel ft. IC. Huisvcs!ing-v!,.omiló in Den Bosch voor de waterannodslachtoffers" verricht. Hel heefl terstond de handen uit den mouw gestoken en mol organisecrond talent de onmiddellijk noodige hulp aan de door liet water in het gedrang geko men landgenooten gebracht. Er is geen enkele reden aan te nemen, dat dit co mité heefl gevraagd naar de rcligicoso gezindheid van de geho'.nenen, wal trouwens in de gegeven omstandigheden *n heel lioogc male uil den booze zou zijn geweest. (Zeer juist! Rod. L. Grt.y De Centrale commissio heeft boven dien mei zoovele woorden geconstateerd, dat het R. K. Huisvosli«-comité met haar instemming- gelden .inzamelt. Sympathieke woorden, waarin aan het R -K. Huisvestingscomité oen waard coring wflrdl betuigd, die wij mogen dit er wel bijvoegen aan alle kanlen wolver- d i o n d is. Maar dan vervolgt hel arlike'tje op oen zeer bevreemdende wijze. Wij zullen hol geheel ei loeren. De vraag wordt dan n.l. gesteld. ..waar om nu zelfs weer bij een national© ramp een R. K. organ:.-alie ep haar eigen houtje moet werken": Straks «al men van dien kant weer klachten hooren. dat er ïiiensehen zijn, onder de nïet-roomschc Neder'anders, die hun roomselie la mUen ooien niet ilieelemaal met dezelfde oogen liek'jken als do. niet-roomscbe. Maar aan wie an ders dan aan ziali zelf hebben zij dal te wijten, wanneer zij zelfs bii iels dat zoo specif ek op de nationale samenhoo- righeid den klemtoon legt als deze natio nale ramp, de watersnood, weer op hun eigen houtje aan- den arbeid gaan cn in plaats van divocl aan de centrale com missie via een Toomsch katholiek tus- schenstalion «aan deze commissie hun geld doen toekomen? De omstandigheid, dal do roomselie pers in dozen één lijn trekt is voor de organisatorische gedachte ten deze ka rakteristiek. maar bij hare lezers wordt daardoor nog weer eens de indruk er- sterkt, dat" de roomselie Nederlanders in bet nationale verband een afzonder lijke groep moeten vormen. Dat moge nu wel in de 'lijn liggen van de roomselie neiging zich afgescheiden te houden van andersdenkenden in aller lei organisatie, maar voor do nationale samenhoorigheid is dat allerminst ge wen scht en in een geval als dit maakt het een indruk, die vloekt mot het natio nale samenh oo rigliei dsge v<oel Wij willen hier op onze beurt een vraag stellen en wel deze: Waarom die critiek? Eerst wordt verklaard: lo. dat het R. K. Huievesting-comité 'n werk verricht voor de watersnood slachtoffers. waarvan ..met ingeno menheid" moet worden melding ge maakt: 2e. dat liet R. K Hu •-liugsooniiló gelden inzamelt over h«ol het land. wat de Centrale Commissie niet slechts toelaat, maar waarvan deze heeft ver klaard, dat bet „m et ha a r i ïi s t e m- m i n g'' geselled t. aEn d an komt de vraag, waarom dat R. K. Hu:svestingscomité nu toch eigenlijk niet heeft gedaan, alsof het niet bestond. Dat ware immers veel beter geweest, be ter voor liet „nationale sainenhoorighcids- gevoel'T Ja. maar dan zeker voor het samonlu o- riglieidsgevool van die „niet-roomsch Ne derlanders, die hun roomselie 'landgenoo- fen niet helleman l mot deze'fde oogen be kijken als de niet-roomselie'"! En daarbij zoo vaak en ook in dit geval 'tooncn aan kortzichtigheid of erger te lijden, waar het lie treft hun ïoomsche landgenooten te waarde-ven, zelfs dan als d feiten klaar zijn als hel helderste zonnelicht! Die Roomsehen zouden vo'gens „Het Handelsfilad" „weer op hun eigen houtje aan hot werk z'jn gegaan". Maar is de schrijver dan hóélemanl blind voor de fei ten? Er hostaal reeds.lang ;cn R. K. Huisves- tuigsi omité, dat georganiseerd is, zijn ver takkingen heeft over hfiól het land, dat door de praetijk. door do ervaring uilnc- anend ingericht l*. ve'koinon op do hoog te is wat betreft directe huioverlcening door huisvesting c.d. en spoi dige el(linza- meling. Welnu, i4 he' dan legen liet ,,na- t'onale samen lioorigheidsge voel" pleit hel er ju .-t niet veel eerder voor. als dat R. K. Hu'svestingreomilé met al z'jn ten dienste s'aaiule' middelen zich geeft voor do hu'p verleen mg van alle wa- 'I ers noods'ae 11 lof fur-'-van welke ..religieuso gezindheid" ook? En. als het "ulks dan doel. n i e I geheel en al atb a r t, maar ;n samenwerking met de Centrale Commis sie. En, a's er door een tf~ algemeen water-jioodoomité wordt gewerkt, mol na me voor een geldiuzapioling, bij do burgerij eenor gemeenb\ dan zal hel R. K. Huisvestingscomité er niet over denken, n; K. Huis- vestingscomilé, wièós hoofdzekd is te 's-HerlogenboseU. voor zijn energiek en 'lacliscli optreden, ton halo van héél de noodlijdende, door de watersnood gc- teistordè bevolking! Waa rd- ering, zon der critiek! BUITENLJtlO Engeland. De buitenlandsche politiek. E en nieu w e Brits c li e K ij k s c o n f e r e n t i e. Dc „Daily Express' verneemt, dal de snelle ontwikkeling van de gebeurtenissen op bel gebied der buitenlandsche zaken de Engelselie regeering de wenschelijkheid heeft bijgebracht om lo overwegen een rijksconierentie zoo spoedig mogelijk bij een te roepen. Do voorbereidende gedachtewisselingen met de dominions zouden eenigc maanden in beslag nemen, doch dc regeering zou hopen, dat de conferentie in Juni zal kun nen worden gehouden en zij zou bereid zijn, haar op elk tijdstip voor het einde van October te doen plaats vinden. In het bijzonder bekommert het kabinet zich om de houding van do dominions ten opzichte van hot verdrag van Locarno, in welk het geen verplichtingen oplegt, oan een der Dritsehc dominions of aan Tn- dië, tenzij de regeering van zulk een do minion of van Indië het aanvaardt. Sir Austen Chamberlain verklaarde naar aanleiding van deze clausule in het lagerhuis ernstig te hopen, dat deze on derhandelingen niet alleen geen hinder paal zouden zijn voor verdere samenwer king, doch dat zij in elke regeering van het Britscho rijk een sterker verlangen zou moge opwekken om een middel te vinden, waardoor de Engelscbe buitenlandsche politiek onder allo omstandigheden en ten allen tijde de buitenlandsche politiek van het rijk en niet die van Engeland alleen zou zijn. Sir Austen Chamberlain zeidc ook, dat het de vvnscli der regeering was geweest, te confereeren mét de dominions alvorens mot baar politiek in zee te gaan, doch dat dit onmogelijk was gebleken. Er werd hem op gewezen, dat het aanbod van Duitschland in Februari kwam en dat er dus zeven of acht maanden waren, gedu rende welke de dominions haddon kunnen worden geraadpleegd. De uitbreiding van het mandaat in Me- sopotamië zou eveneens worden besproken. In dc dominions beseft men steeds meer, zegt d^ ..Daily Express" welke ernstige verplichtingen hierbij op het spel staan en liet. mandaat zou ongetwijfeld een van de voornaamste onderwerpen van gesprek zijn. Een andere factor is de ontwikkeling van het ontwapeningsvraagstuk. Vragen lijsten en uitnoodigingen zullen door den volkenbond aan elk land worden gezon den en de groolere vraagstukken op dit gebied kunnen niet worden behandeld zonder de medewerking der dominions. Wal den grooten Oceaan aangaat heb ben Australië en Canada niet alleen liet recht gehoord te worden, doch zij maken zelfs aanspraak op een beslissende stem. De regeering verlangt er ten zeerste naar hen te raadplegen, in het bijzonder over de marine-basis van Singapore. Verschillende economische kwesties wachten eveneens op een oplossing, in liet bijzonder die betreffende rijkspreferentie. Oostenrijk. Grootc werkloosheid. De laatste werkloosheidscijfers van Oostenrijk tooncn een vermeerdering v.ui meer dan 10.000 voor Weenen en. van on geveer 10 a 11.000 voor de rest van Oos tenrijk gedurende do tweede helft van De cember. Het totaal aantal werkloozou op het oogenblik wordt geschat op 240.000 of 4 pet. der gehecle bevolking. In 'Weenon alleen waren op 31. December reeds 91.000 personen zonder werk en mén gelooft, dat dit cijfer reeds tot over de 100.000 is ge stegen. Indien deze schatting juist blijkt, dan D de werkloosheid grooler dan ooit. Hongarije Dc zwendel-affuire. 51 eer k 1 a a r lioid. Dc gister afgenomen ver hooren hebben de aangelegenheid van do vervaardiging der valscbe francs-biljetten tot in de kleinste bijzonderheden lot klaarheid ge bracht, en teven* het overtuigend bewijs geleverd van do directe schuld van prins Wiudischgratz ei» van den chef der Hon- gaarsclio politie, Nadossv. Naar thans is bewezen, is het plan tol vervaardiging der biljetten in de eerste plaats van hen uitgegaan. Bij een in Juli ton huize van Windiscligratz plaats gevonden bespre king werd namelijk tot den aanmaak de zer biljetten besloten. Tevens werd beslo ten, dal Nadossv den voormalige» majoor Gerü zou bezoeken, ten einde hem te be- wegen den aanmaak der valsohe francs- de elii hé's en leidde de technische werk zaamheden. In de voorbereiding werd hij door verschillende ambtenaren van liet cartografisch instituut bijgestaan. Dagelijks werden slechts vijf- lot ach- honderd valscho francs-biljetten gedrukt. Men wilde namelijk zorgvuldig lo werk gaan en uitsluitend goed uitgevallen exemplaren in omloop brengeu. Aldus werden in den loop van oenige 'maanden veertigduizend valscbe biljetion van 1000 francs vervaardigd. J a n k o v i e z moest v o r Nederland zorgen. Met het in omloop brengen werd de in N e d e r 1 a n d gearresteerde Jankovicz belast. Hij had tol laak personen voor het in omloop brengen aan te werven en den uitvoer der valscbe biljetten tc organiseo- reu. Ter dekking van de hiervoor te ma ken onkosten ontving «lankov Van Windiscligratz. hot geld b u i I be- JD HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De Hongaarschc zwendelaffaire. Aarts hertog Albrecht niet in de zaak betrokken Wordt Albanië weer een koninkrijk? Een Pauselijke gift voor de slachtoffers van den watersnood in België. BINNENLAND. De watersnood Hulp is dringe - noodig. Dc oplossing der regeeringscrisis wordt tegen liet midden der volgende weck ver wacht. A artsh e r t og A1b r do zaak. In de laatste.dagen hebben vele richten in do pers dc ronde gedaan over het geruchtmakende valscbe munters- schandaal in Hongarije. Vele berichten op deze wak betrekking hebbende, spreken elkaar legen, zijn on volledig of onduidelijk. De mededcolingiMi, volgens welke er een meeniiigsverschil zou beslaan In-- sehen Horthy én Bethlcn zijn absoluut uit de lucht gegrepen, evenals bet bericht, dat in de Boedapester straten relletjes zouden hebben plaats gehad naar aanlei ding van deze kwestie. De Hongaarschc kranten spreken do bewering, dat valscbe Fransclic biljetten gedurende de jaren in de van Hongarije afgescheiden landen uitgegeven worden, beslist legen; ook het bericht, dat men een geheime militaire organisatie op hel spoor was gekomen. De telegrammen over de arrestatie van den vleugeladjudant van Horthy, kapi tein iMugashazy, zijn geheel onjuist. In de Hongaarschc kranten wordt thans ook hel bericht ovpr de terugroeping van baron Foerster, den Hongaarschon ge zant le 's-Gravenhage ten stelligste legen- gesproken. Volgens dc bladen moet ook vastgesteld zijn dat aartshertog Albrcehl met de zaak der valscbe bankbiljetten niets uitstaande heeft. Een legerbisschop gehoord. De aalmoezenier, bisschop Zadravelsj, is door dc politie in verhoor genomen- daar men de verdenking koestert, dat hij van do aangelegenheid' op de hoogte is geweest, aldus wordt gemeld. Hij verklaar do wol is waar op dc hoogte tc zijn ge weest van het doel, waarop de gearresteer den zich te hunner verdediging beroepen, doch zich van iedere medewerking te heb ben teruggetrokken, toen hem de middelen (er oore kwamen, waarmede men dit doel trachtte te bereiken. Daar de bisschop ou der de militaire autoriteiten ressorteert, een en ander te hunner kennis gebruik, ten einde eventueel verdere stappen ondernemen, Albanië. Albanië weer een Koninkrijk? Volgons berichten uit Durazzo zou .Wh ined Zogoo. de president van do Alhaiu-'- schc republiek, zich binnenkort tot kil ning over Albanië willen proclameer ei: Hit Albanië wordt nog nader omtrent do' voeinemens van Ahuiod Zogoo, om .ia tot koning te Jalen proelamoeren, gein- dal dit waarschijnlijk op 21 Januari, d- a eersten verjaardag van de Albau republiek te Durazzo zal geschieden. Roemenië. Dc troonafstand van den kroonprins S l ij g o n d o p w i n (1 i n g. Uit Boekarest wordt gemeld: In verban 1 met den afstand van prins Carol van lm - menie, heeft in het Itoemeensche, mini - rie van Oorlog oen belangrijke bespr- i plants gevonden, die door Ujrijkc maatregelen besproken, die wegen, i'i stijgende opwinding in Roemenië vitr.- tuool zullen moeten worden genomen Nader wordt gemeld, dat in verband met den troonafstand van prins Li -1 sinds gister de perscensuur is ingesteld Syrië, Nieuw verzet der Druscn? Soltan Atrasj in actio Go neen tra ties van Drusischo trocpca zijn gesignaleerd aan den Boerak(?) Zij volgen de bevelen van Soltan Atrasj en moeten formeel order hebben gekrcMn zich te verzetten togen een opmnrsch <h r Frnnscho troepen. D a a n v allen o p Da n e ra o n a f. Uit Boiroelh wordt gemold; De aanv.i'- lon op Damascus verminderen. Er (led n zich gevallen voor, waarbij rebellen u Fransche uniform vermomd waren. Dp andore plaatsen in men echter weer l it vijandelijkheden overgegaan, voorname'iv{ in de omgeving van Hormon, waar een groolc troop rebellen met de Fransehen i» botsing zou zijn gekomen. 0ndo vworp i ng in den D j e b e 1 1) r u s e. In het gebied van Damascus bewegen de Ta\itailleeringscokmuos zich ongehinderd tusschen de verschillende posten. Ton Zui den van Doms nemen de strijdkracht n der rebellen af. In den Djebel Drusc on derwerpen velen zich. Dinsdag zal een ministerraad worden gehouden. China. Een ware chaos te Peking. Men verwacht een extremis tisch b o w i n d. Gistermorgen is een schrijven ven Toean-Sji-joci gepubliceerd, waarin hij aankondigt, dat hij zich terugtrekt in h t particuliere loven. Hij heeft dezen sia;i. echter in werkelijkheid nog niet gedaan. Verscheidene Chineezen uit zijn omgeving verzetten zich sterk tegen dit plan. Sedert Tsjang-Tso-Iin zich naftr Mandsjoeri-u heeft teruggetrokken, heeft Toean zi.u voomaamsten helper verloren en is hij door vijandig gezinden omgeven. Dc nederlaag van Li-Tsjing-ling r\\ de overwinningen van het Kwo-Ming-I oeng leyr in 'J'ient.-in hebben zijn positie nog moeilijker gemaakt, terwijl de laatste lag hem werd toegebracht door do vermoor ding van zijn vriend en helper, den „klei nen i ioe". Deze moord i;. naa r t ha o b •- wezen is, geen persoonlijke wraakneming geweest, doch een politieke moord Omtrent (lo situatie in Peking doen al lerlei 'JVI lie i 11 II de ronde. D(* lellcii \i.ll liet laat- f benoemde kabinet zouden wei geren hun zetels in te nemen, zoolang Toean niet is heen gegaan. Verder wordt beweerd, dal de premier bescherming lie. ft gezocht in het legatie-kwartier, en dat Li- Tsjing-ling weer oprukt langs den Poekow»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1926 | | pagina 1