17e Jaargang.
DirlSDAG 3 NOVEMBER 1S25
No. 5089
e Eaidóohd Goufrg/rrt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
uze Agenten 20 cent per week 9 2.60 per kwartaal.
[dco per post 9 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
lEètaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
I,Jdagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux
i.
RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentlön 30 cent per regol
Voor Ingezonden Medcdeclingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. z
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
nummer bestaat icii twee
Uw.
Kracht in overleg.
zijn ministersambt sprekende, op
Jtieke vergadering te Almelo, wees
Aalberse er op (zie Binnenland, 2e
I. dat oen Minister moet trachten, zich
te laten voorlichten,
i inderdaad tusschen een Minister
raids ep belanghebbenden en vooral
aal-deskundigen anderzijds moet ge-
ischaopel'ilc overleg worden gevoerd,
e Rotterdammer" (AntirevA herin-
er aan, dat Minister Ruys de Breren-
lt zich als landbouwminister een
l voorstander heeft getoond van zulk
gMDeenschapp?lijk overleg met de
louworgaivsalies
ruime en loyale wiize werd dit con-
rfoofend. zegt het Kad.
ffs veerde hij de, door sommieren van
Inecliteliik standpunt bedenkeMik ge-
t.nïeuwighed in. om. voor d--1 ïndie-
van do Inndbouwbegroot:ng bij den
Ii-Gemvial. het oordeel der orgami-
in te roepen.
genoemd blad constateert, w.ij-
op een (egensleilMng tusschen het op-
ïvan Minister Buys de Beerenbrouck
"sier Be Geer:
leek dit een loffelijk gebruik en
[om stelt liet Ietwat te leur. dat mr. de
als landbouwmirrster optredend, an-
gedrngslijn volgde.
heornoting werd ingediend zonder
Jaarvónr of daarna oenlcro samensprer
met de vertegenwoordigers van de
'oreenigingen nlaats vond.
is denkbaar, dat de verklaring van
epdrapisiiin moet worden mwv/iTilf in
|iflrlp neriede, die tusschen het optre-
oJtan Minister de Geer en de indiening
ii.|bA?roofinig verliep.
ook is het niet. geheel buifenge-
I. dat donr den nieuwen bewindsman
Jiipime takt'iek wordt gevoVd waar-
lJÉP dit onderdeel de meewerking der
®'saties wordt uitgeschakeld.
>n dit zoo ware. dan zouden wii dit
•en TT"t was de tracht van Minis-
foys o :n naeenoeg alle belangrijke
Knh^'i'on van liet oordeel van den
miseer den landbouw werd kennis
ïfm"
vij hopen, dat Minister de Geer,
|As zijn voor?aneer. mede zal zoeken
Jt'Vli t in overleg!
BUITFNLAHD
Duitschland.
Vóór of tegen Locarno.
jïer ra a d p lee g t de fracties
Duitsche rijkskanselier, dr. Luther,
heden de leiders der fra^ies, welk#
J kabinet zijn vertegenwoordigd, uit-
^digd voor het houden eener bespro-
der politieke gevolgen voor zoover
1 bet parlementaire leven, van het
len der Duitsch-Nationale -ministers
kabinet.
neemt aan, dat de rijkskanselier,
'iton een onmiddellijke wijziging in de
^telling van het kabinet denkt, doch
P alle parlementaire mogelijkheden
[het oog wil zien, in geval het ver-
fan Locarno in dezen Rijksdag wordt
Iporaen. Luther houdt namelijk vast
llp opvatting, dat de nieuwe oriëntee-
[P binnenlandsch politiek gebied eerst
pg kan komen in de meerderheid,
pw het verdrag van Locarno zal blij-
g to zijn en daaruit dan de
Ijiove conclusies moeten worden ge-
.meerderhoid, die daarvoor in aan-
.P komt, omvat de partijen van de
^•democraten tot en met do Duitsche
ptij. Dat zou dus de „groote coali-
P'eekenen.
1lK?r *s' naar z^n verklaringen te.
niet ongeneigd aan het herstel
1923 uiteengevallen grpote coalitie
fodewerking te verleenen. Een an-
Ï8 evenwel, of ook alle in aan-
p komende partijen hiervoor zul-
P 'e vinden en of in dat geval een
onder leiding van dr. Luther mo-
ttl zijn.
Stresemann over Locarno.
d°el der Duitsche politiek
J^mann heeft te Dresden een rede
over het economische leven en
van Locarno,
er op, dat het Duitsche eco-
I
ek
*ee«
fcd fVC? niet S°Z0Tid gemaakt kan
fcL,j.r dartels of syndicaten, doch
concurrentie het herstel zal
r *n*en. Wat betreft de vrees dat
P °uitonlandsch crediet het Duit-
l*L Jl® jCl'e leven aan banden zal
H^r d W^es ^lresemann cr op,
e inflatie het economisch leven
on t?llaa' *s ^eroofd, zoodat het
y ^"ïtenlandsch kapitaal aange-
Een
nationaal leven is zeer wel
mogelijk met internationale verplichtingen
van het economische leven, doch vele mil-
liarden zullen noodig zijn om weer op ae
vroegere hoogte te komen.
Wat de leiding der diplomatie betreft,
is het noodig te bedenken, dat deze diplo
matie thans niet een militaire macht ach
ter zicli heeft, zoodat de middelen en we
gen van de diplomatie thans anders moe
ten zijn dan vroeger. Het doel van Locarno
is daarom geweest om door politiek over
leg de vredelievende ontwikkeling van
Europa voor langen tijd te verzekeren.
Indien mij wordt voorgeworpen, dat ik
van oorlog afstand heb gedaan, is dit juist
Dit is een logische gevolgtrekking uit de
realiteit. De eerbiediging van Duitscn-
land's grenzen moet door internationale
verdragen worden vastgelegd onder waar
borg, van de Europeesche mogendheden
Chamberlain heeft mij gezegd, dat het
heele Engelsclie leger en de gehcele En-
gelsche vloot ter beschikking staat als
Frankrijk Duitschland's grenzen zou
schenden. Het doel van onze politiek is,
de eenheid van het rijk te verzekeren en
het Rijnland te beschermen tegen aanval
len, waarvoor geen Duitsch leger bestaat.
Grondbezit voor Duitschers in voormalig
Duitsch-Oost-Afrika.
Do regeering van Tanganyika (hel
vroegere Duitsch-Oost-Afrika) publiceert
de wet,waarbij de bestaande bepaling wordt
opgeheven volgens welke vrogere vijanden
geen grond van het beheer der buitenland-
sche eigendommen konden koopen. er-
wacht wordt, dat in de Zuidelijke berg
streken zich Duitsche immigranten zullen
nederzetten.
Frankrijk.
De socialisten steunen Painlevé niet.
Een besluit van den Nat. Raad.
De nationale raad van de socialistische
partij is tot hedenmorgen 4 uur hijeen
geweest. Met 1431 tegen 1228 stemmen be
sloot de raad zijn vertrouwen aan het
nieuwe kabinet-Painlevé niet te geven.
In do aangenomen resolutie wordt ge
zegd dat de raad zijn vertrouwen in het
kabinet-Painlevé niet kan uitspreken en
dat de parlementaire kamergroep na de
kamerdebatten tot taak heeft, zich te ont
houden of tegen het kabinet te stemmen.
Aangezien Painlevé op de steun der socia
listen gerekend had, is de positie van zyn
kabinet onthoudbaar geworden. In som
mige kringen verwacht men, dat president
Doumergue na do val van Painlevé tot de
socialisten het verzoek zal richten een
nieuw kabinet te vormen, hetgeen deze zul
len weigeren. Ook nieuwe verkiezingen
worden niet onmogelijk geacht.
Engeland.
Anti-vreemdelingen-beweging.
Een reeks Britsch-nationalistischo or
ganisaties ijvert er voor, dat in het be
gin van het volgend jaar een wetsontwerp
bij het Parlement zal worden ingediend
teneinde de naturalisatie van buitenlan
ders in Engeland moeilijker to maken.
Als argumenten hiervoor voert men aan:
do werkloosheid, de woningscliaarschte,
de toeneming der misdaden en het groots
aantal buitenlanders, dat zich in Engeland
bevindt.
Do wijziging zou in die richting moeten
gaan, dat slechts buitenlanders die, gees-
telij'k en lichamelijk gezond zijn en wier
vermogenstoestand voldoende* is, zouden
kunnen worden genaturaliseerd. Alle bij
zonderheden van afkomst en verleden van
den te naturaliseeren persoon zouden te
voren gepubliceerd moeten worden. Voorts
zou do desbetreffende persoon zijn naam
in de jongste 5 jaar niet mogen hebben
veranderd en in de jongste 10 jaar met
gestraft mogen zijn. behalve dan met een
boete.
Polen.
De onbekende soldaat.
Gistermiddag had te Warschau onder
groot" belangstelling, in tegenwoordigheid
van den president der republiek, van liet
corps diplomatique, rcgceringsleden en een
talrijke volksmenigte de plechtige hijzet
ting plaats van den Poolschen onbekenden
S Om precies 1 uur stond in het hoela
i land oen minuut lang alle verkeer stil.
Rusland.
Trotzki.
De Telegrafenunion verneemt uit Mos
kou, dat Trotzki als medelid van de Rus
sische delegatie in de internationale be
noemd is geworden.
De tweespalt tusschen de aanhangers
van Trotzki en de zuivere aanhangers van
Lenin is bijgelegd. Trotzki zal-zich bezig
honden met de Amorikaansche en tngel-
sclie aangelegenheden.
De „Ogpoe" treedt tegen den woeker op.
Drie duizend arrestaties on
verbanningen te Moskou.
Ingevolge instructies van Dzersjinsky
neemt de „Ogpoe" uiterst strenge maatre
gelen tegen de handelaren, dje overmatige
winsten hebben genomen. Toenemende on
gerustheid is verwekt door arrestaties te
Moskou op het einde der laatste week.
Volgens officieele berichten zijn onge
veer drieduizend personen gearresteerd
en naar afgelegen districten verbannen.
Deze arrestaties hebben in handelskringen
heftige beroering veroorzaakt.
Marokko.
Het bombardement van Tetoean
Granaten op een Joodsche
school.
De Riffs gaan voort met het bombardee
ren van Tetoean. Donderdag vielen 13
granaten in do stad, doch hiervan ont
ploften slechts enkele. Het huis van een
inboorling nabij het mausoleum van Rai-
soeli's familie, werd verwoest en twee gra
naten vielen in een Joodsche school,
waaruit de kinderen echter allen onge
deerd konden ontsnappen.
Syrië.
Een ernstige toestand.
De vreemdelingen verlaten
Damasucs.
Volgens hedennacht uit Jerusalem te
Londen ontvangen berichten verlaten do
buitenlanders Damascus bij duizenden. De
bewoners van 11 dorpen rond Damascus
hebben zich bij do ops! a ndo! in gen aange
sloten. die thans 4 sleden belegeren.
Uit Parijs wordt gemeld,, dat in Frank
rijk de meening veld wjnt, dat. generaal
Weygand naar Syrië teruggezonden moet
worden.
Een reiziger, die te Alexandria uit Syrië
aankwam, heeft medegedeeld, dat de op
standelingen een aantel dorpen om Da
mascus hebben bezet. Men vreest voor
hongersnood in Damascus, daar de graan -
aanvoer uit Hauran thans afgesneden is.
Badoeïuen verzamelen aio'» «iot va» van
Aleppo, waar de plaats el. jke le'der der
Bedoeïnen geweigerd heeft, met de Fran-
schen te onderhandelen.
Generaal Sarrail.
Uit telegrammen uit Beiroet b'ijkt, dat
generaal Sarraii'l zich 8 November a.s.
naar Frankrijk zal inschepen en dat hij
reeds den dienst van het hooge commissa
riaat aan generaal Duport heeft overge
dragen.
De „Mat:n" eischf, dat generaal Sarrail
voor den krijgsraad zal worden gedaagd.
Perzië
De onttronóng van den Siah. 1
De premier koning geworden.
De correspondent van de ..Times" te
Teheran meldt, dal de onttroning van den
Sjah is geschied wegens zijn aanhouden
de weigering om naar Perzië terug te kee-
ren en wegens do agitatie in de provincies
voor de omverwerping van de dynastie-
Kadzjar- I
Sultan Ahmed Sjah, die zijn regeering
onder een regentschap begon, is geduren
de oen groot deel van zijn meerderjarig
heid buiten Perzië gebleven. .Sedert No
vember 1923 was hij in het buitenland.
De dynastie-Kadzjar, die van Turk-
schen oorsprong is, werd gesticht door
A ga Mohammed Khan. die in 1796 te Te
heran Sjah werd; een jaar later werd hij
door zijn slaven vermoord. D^ze sjah. die
een groote wreedaard was. werd opge
volgd door zijn neef Enth A'i Siah, van
wien de huidige vertegenwoordiger der
verval'en verklaarde dyn^pi'*" afstamt.
Schier op zijn eterflxsd verleende in 1907
Moezaffar-od-Din Sjali oen grondwet, die,
zooals de „Times" het uitdrukt, de heer-
soh'ers belette hun ministers te worgen, de
oogen uit te steken of levend te begra
ven
Zooals wij gisteren in een groot gedeelte
van onze oplaag onder Toleerammen kon
den melden, is de proniter Riza Kham tot
kon ng uitgeroepen.
Do thans koning geworden premier,
Reza ("of Riza") Klvrm Pahlevi (of Pahlavi),
die een tijdlang den titel Sardar Sipah
hoeft gedragen, kwam na ren geslaagden
staatsgreep in Februari 1921 «n de po'i-
tiek. Na in v:er achtereenvolgende kabi
netten minister van oor'og te z:jn geweest,
werd hij in October 1923 premier en word
slechts door de oppositie der Sji-'etische
geestelijkheid, d'o oen republiek ongods
dienstig achtte, er van weerhouden om in
Maart 1924 den sjah af te zetten en de re
publiek uit te roepen Door koping te wor
den heeft hij dus th us blijkbaar met de
bezwaren der geestelijkheid rekening ge
houden.
China.
De chaos in China.
Haitsjau door Tsjang
genomen.
Uit Poking wordt gemeld, dat Tsjang-
tso-lin's troepen Haitsjau hebben genomen
Uit Nanking worden voorts berichten ge
meld. welke er op wijzen, dat Tsjangs troe
pen eveneens bezig zijn, Fengpoe to bezetten
Do troepen der geallieerde provincies
zijn to Mingkwang geconcentreerd.
Swatau bedreigd.
Niettegenstaande den druk op andere
fronten drijft Tsjang-Kai-sjek, de com
mandant van de Kanton-troepen, de strijd
krachten van Tsjang-Tsjoeng-ming terug.
Men verwacht, dat het hoofdkwartier Swa
tau binnenkort zal vallen. Het gebrek aan
samenwerking, de minderwaardigheid der
troepen en de slechte strategie zijn verant
woordelijk voor het échec van Tsjang-
Tsjoeng-ming en zijn geallieerden in het
westen en noorden. De strijd in het westen
gaat voort, de noordelijke sector is kalm,
doch het geallieerde offensief zal wel wor
den horvat, indien Swatau stand houdt.
mmEKLAt&D
Arbeidswet 1919.
O verwerk ver gunningen voor
banketbakkerijen.
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft aan hoofden of bestuurders
van banketbakkerijen niet tevens zijn
de broodbakkerij in alle gemeenten des
Rijks vergund, dat, in afwijking van liet
bepaalde bij de artikelen 23 en 24 der
Arbeidswet 1919:
A. door mannen arbeid wordt verricht
als volgt:
le. in het tijdvak van 9 tot en met 21
November 1925 gedurende 10 uren per
dag onverminderd hot met betrekking
lot den Zaterdag bepaalde bij artikel 10,
tweede lid, van liet Werktijdenbesluit
voor fabrieken of werkplaatsen 1923
en 55 uren per week:
2e. in het tijdvak van 23 tot en met 28
November 1925 gedurende 11 uren per
dag en 60 uren per week:
en zulks oncier vourwaame, a«i.
a. op dagen, waarop gedui'cndo 10 uren
arbeid mag worden verricht, de arbeids
tijd in zijn geheel gelegen is tusschen 7
uur des voormiddags en 7 uur des na
middags;
b. op dagen, waarop gedurende 11 uren
arbeid mag worden verricht met uit
zondering van do Zaterdagen de ar
beidstijd in zijn geheel gelegen is tus
schen 7 uur des voormiddags en 8 uur des
namiddags;
c. op Zaterdagen de arbeidstijd iii zijn
geheel gelegen is tusschen 7 uur des
voormiddags en 10 uur des namiddags;
B. door jongdhs van 16 en 17 jaar in
bet tijdvak van 19 November tot en met
5 December 1925 en bovendien op 23, 24,
30 en 31 December 1925 arbeid lt
verricht gedurende 10 uren per dag en 55
uren per week, onder voorwaarde, dat do
arbeidstijd in zijn geheel gelegen is tus
schen 7 uur des voormiddngs en 7 uur
des namiddags,
een en ander met dien verstande, dat,
indien ingevolge hot onder A en B be
paalde oen arbeider op Zaterdag na 1 uur
des namiddags arbeid verricht, hij in do-
zelfde weck, hetzij op ten minste één an
deren werkdag na 1 uur des namiddags,
hetzij op Maandag vóór 12i uur des na
middags, geen arbeid mag verrichten.
De salarissen van het Rijkspersoneel.
Een brief aan do Tweede Kamer
Het dagelijksch bestuur van de Centrale
van vereenigingen van personeel in
's-Rijksdienst hooft den volgenden brief
aan de Tweede Kamer gericht:
Rij de door liet lid uwer Kamer J. ter
Laan op 20 October j.l. gehouden inter
pellatie betreffende het niet-verleenen van
een uitkeering ineens is door den minister
van financiën een afwijzende houding
aangenomen tegenover de aanspraken op
een dergelijke uitkeering.
Deze minister meende, dat de gedane
toezeggingen aan bepaalde voorwaarden
gebonden waren en dat deze voorwaarden
geacht moesten worden niet vervuld te
zijn wegens liet niet bereiken van een be
zuiniging van 23 millioen. welke do re-
geering zich oorspronkelijk voorgesteld
had te zullen bereiken.
Het moge begrijpelijk zijn, dat de ver
dediging van dezen bewindsman zóó
abstract gesteld als de minister deed
indruk op uwe Kamer maakte en een
meerderheid noopte, de meening van den
minister tot de hare te maken; wanneer
men zich poogt los te maken van deze
abstractie en wat verder terugblikt en wat
dieper op deze zaak ingaat, blijkt dat
voor eèn andere opvatting ook ruimte is.
Immers: in de millioenennota bij de
Staatsbn. rooting 1924 is door de regee
ring de gedachte ingedragen, dat de
Slaat, buiten de loonen in do Staatsbe
drijven, 210 millioen aan salarissen en
loonen uitbetaalde.
Twee jaren lang heeft dit bedrag de be
sprekingen over de salarissen boheersclit.
Tot kort voor dc verkiezingen 1925 heeft
de minister van financiën, ter illustratie
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Franschc socialisten hebben besloten
het nieuwe kabinet-Painlevé niet te steu
nen.
Ook Polen heeft thans z'n onbekenden
soldaat.
Ernstige toestand in Syrië.
De omkeer in Perzië.
BINNENLAND.
Vergaderingen R.-K. Rijkskieskringorga-
msnties (2de Wad).
Overwerkvergunningen voor banketbak
kerijen (lslo Wad).
Onze Geïllustreerde Panina
De photopagina geeft o.in. een kiek van:
Het dezer dagen plaats gehad hebbende
ongeval te Vlaardingen De in ons land
neergestreken Italiaanscbo watervliegtui
gen Ecnige sporttooneeltjes.
van de gevocrift beziiinigingspolitiek, aan
dit bedrag vastgehouden; nog in hot voor
jaar 1925 verklaarde do minister, dat op
een bedrag van 210 millioen 23 millioen
gulden was bespaard voor ambtenaars
salarissen.
Thans moet als vaststaand worden aan
genomen. dat liet totale salnrisbudect
slechts 180 millioen is, waarop pl.m. 23
millioon is bezuinigd.
Het bestuur der Centrale meent, dat,
waar liet bedrag van 2I0 millioen en een
op dit bedrag gebaseerde bezuiniging van
10 pet. indertijd het uitgangspunt van de
salariskortingen hebben gevormd on waar
deze praemissos thans blijken niet juist
geweest te zijn, do rogooring gehouden zal
zijn, alsnog haar gedragslijn in ovoroen-
cirmmiMK iu nrengen mei naar oorspron
kelijke bedoeling.
De ambtenaven moonon, dat de ne
ring zicli op het standpunt beeft gesteld
niet meer va^ de ambtenaren te zullen
vorderen dan zij voornemens was te kor
ten en verzoekt uwe Kamer te bevorderen,
dat de regeering deze znalc ook nog vns
in dit licht beziet, dat zij door de kortin
gen bet snlarisbudgot heeft willen brengen
op 210 millioen—23 millioon en dat zij
het inderdaad heeft gebracht op 180 mil
lioen 22.3 millioen. zoodnt goeon
teerd kan worden, dat zij inplaats van de
oorspronkelijk gewilde 10 pet. inderdaad
bijna 13 pet. bezuinigd heeft.
De rcgecring hooft indertijd hij het
vaststellen van het salarispeil gelet op
deze cijfers en dit salarispeil dus te laag
vastgesteld.
Het bestuur van de centrale, omvatlen---
de bijna 7000 rijksambtenaren, staal nu
op het standpunt dat, gezien tevens den
wil der regeering om ook de fouten in het
Bezoldigingsbesluit to horstellen, mot een
bedrag, ongeveer overeenkomende met 95
pet. van do som, welke noodig was om de
salarissen vóór 1924 te dekken, een be
hoorlijke en bevredigende regeling zou
zijn le verkrijgen.
Het dagelijksch bestuur voornoemd
verzoekt Uwe Kamer daarom op grond
van de volgende overwegingen:
le. do vroegere onjuiste praomisse,
waarop het salarispeil is verlaagd;
2e. het ruimer vlooien van do middelen;
3e. de uitingen van de regeering, dat
de salarissen niet te hoog waren;
4e. do hoogore inkomens van andere
overheidsambtenaren;
5o. do stijging van do prijzen van do
eerste levensmiddelen:
Bij de algemeono beschouwingen ovor
do Slaatsbegrooting de rcgecring te ver
zoeken, dat zij hot voor salarisverbetering
in uitzicht gesteldo bedrag van 3 millioen
verhooge met oen zoodanig bedrag, dat
een salarispeil van 95 pet. van voor 1924
worde verkregen.
Voor de geteisterde streken.
Door het Roode Kruis f 150.000
afgedragon.
Het hoofdbestuur van het Nederland-
sclie Roode Kruis beeft aan het Natiónaal
Steuncomité als eerste bijdrage 150.000
afgedragen.
Dc Koningin naar Schwerin?
Volgens Duitsche bladen zal de Ko
ningin in het begin van de volgende week
in Schwerin aankomen, waar Prins Hen
drik thans reeds vertoeft.
Directeur-Generaal van den Landbouw.
Hel Nederl. Corr. Bureau bericht, dat
de berichten, dezer dagen opgenomen, om
trent het ambt van directeur-generaal van
den Landbouw, allen grond missen.
Melkvent-verbod te Breda.
Ondanks do door Gedeputeerde Staten
van Noord-Brabant vaslge:-telde wijziging
