de ui,"aadi-
16e Jaargang.
MAflHDflQ 28 SEPTEMBER 1923
No. 5059
De abonnementsprijs bedraagibij vooruitbefaiing Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. I
Bii onze Agenten 20 cent per week 12.60 ner Wwf-i
Bureaux: RAPENBURG No. 10
TPi "MT
Franco per post
Het Geïllustreerd Zondagsblad
12.95 per kwartaal.
Zon- en Feestdagen
trijgbaar tegen betalingen'Wct^er kw ^bo1nn,é.'.8 ver"
uitbetaling. Afeonderliikn him.,,.. kwartaal, bij voor-
Zondagsblad 9 ct! nu«""ers S ct, met Geïllustreerd
OH nummer beataat uit (waa
bladen.
De B.K. Werkgevers.
In een artikel in „De Tijd" verklaart u<
lieer Wier dels, waarom hij indertijd on
geveer 12 jaar geleden toen prof. Van
Aken bij hem kwam, om met hem samen
te werken, teneinde een R.-K. Werkgevers-
vercenïging tc stichten, daarvoor niet
vinden was.
„Ik zag geen heil in de onderneming'
zegt hij.
,^Het zou wel lukken, meende ik, leden
tc werven en goede bestuursleden te krij
gen ook Maar ik voorzag, dat juist het
bestaan van een vereeniging, als de Profes
sor stichten wilde, al te helder aan den
dag brengen zou, welk groot verschil van
gevoelen omtrent do sociale verplichtingen
van den Katholieken werkgever heersclite
onder de Nederlandsche Katholieke pa
troons. Op don voorgrond zou, natuurlijk,
slaan, en moeten staan, de behartiging van
de belangen, ook de stoffelijke, van de Ka
tholieke werkgevers, met alle geoorloofde,
alle gepaste middelen; maar de vereeni
ging zou ook een zeer voorname sociale
laak moeten willen vervullen. Prof. vai
Aken was dit niet mij eens. Ik geloofde eek
ter met stelligheid, dat, wanneer mannen,
,i;„ -»
dm oordeelden als it. in de vereenimne
zouden spreken over de rechten van werk
loden, die dezen Ie lang reeds w
ouden, zu geen gel,oor. veeleer scherpe
Intruding zouden vinden. Ik sprak de
oierlu.g.ng uil die ik grondde op onder-
-éneofen 1,1 0n,d«Jm™ talholiekc s(an(j_
-enoofen het gelai dergenen, die de Pause-
uke Encyclieken over hel Arboidersvraag-
slnl gelezen hebben, niet groot is, en het
ml JT r, 0; aIs sowl0 'iristenen,
die Enevei u 'i naas*onliefde, naai
de Encyclieken leven willen, ook gering
Ik vreesde, dat in de vereeniging, zoo nW
liri ll™ !oc'' sPoedig. verre do over.
t otj iu ?WtfrpëlgMf<tóm onrechtmatig worden
aangetast en dus zich verweren moeten,
als van hen voor hun arbeiders gevorderd
worden goede loonen, een redelijke arbeids*
duur en andere arbeidsvoorwaarden, waar
door de arbeiders op mensehwaardige wij
ze kunnen voldoen aan de levensbehoeften
van zich en hun gezinnen wat levensvreug
de kunnen genieten."
Tol zoover de heer Wierdels.
In de geestesgesteldheid van de Katho
lieke werkgevers, in het algemeen, is, ge
lukkig, in de laatste jaren heel wat gewij
zigd.
Was vroeger de mentaliteit onder vele
Katholieke werkgevers zóó, dat vele op
rechte Katholioken onbewust een scheids
muur trokken tussclien hun particulier en
hun zakenleven zij zijn tkeore-^
tiseh gaan inzien en er practisch naar
gaan handelen, dat „zaken zijn zaken"
geen den Katholiek waardig beginsel is,
dat lieerschende gewoonten of vraag-en-
aanhod-theorie niet den Katholieken werk
gever een beslissende maatstaf mogen zijn
voor zijn doen en laten ten opzichte van de
arbeiders, en dat voor den Katholieken
werkgever gelden moeten, met geweten-
bindende kracht, óók in liet zaken-leven,
liooge wetten en heilige plichten van recht
vaardigheid en naastenliefde.
Zeker, alle Katholieke werkgevers zijn
ook nu nog niet, als zoodanig. Katholiek
evenmin als vandaag alle Katholieke ar
beiders, als zoodanig. Katholiek zijn. En dat
is tc betreuren voor beidon; voor de
werkgevers nóg meer dan voor de arbei
ders, omdat eerst-genoemden, méér nog
.dan laatst-genoemden zijn geroepen, ande
ren een voorbeeld te zijn en aan het leven
leiding te geven.
Maar, al is de geestesgesteldheid onder
do Katholieke werkgevers, zooals de heer
Wierdels deze in het hierboven geciteerde
artikel schetst, naar onze bescheiden mee
ding, óók voor dien tijd, wel wat erg
zwart geteekend nu is toch in ieder ge-
zal in dezer opvatting van maatschappelijke
sociale plichten heel veel gewijzigd en
verbeterd
Daarvoor moge mede en vooral worden
dank gebracht aan ons Doorluchtig Epis
copaat, dat ook voor de Katholieke werk
nemers heeft verlangd: Katholieke organi
satie!
Moj. B
J. Th. te Wassenaar
Giften
.w v- LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
f 2.50
10.^
if woitden nog gaarne ingewacht bii
den Penningmeester, den heer F Murs
™'i SOra /i9' Leiden. Giro-
van
nummer 57471.
BUITEHLJlfiD
Volkenbond.
De Volkenbondsvergadering.
A11dcnf nredenctie ledC11 Vaa
uen Raad herkozen.
Bij de Raadsverkiezingen zijn alle af
redenden herkozen. Ook China behaalde
derheidSU mT"n vols,rakt° "»«■-
tér bf' iV i i e,cl"er zea stemmen ach
stemmen NedC'r,lmd a<*'
°f,.T00rsteI van Venezuela nam de As
een herkiezing en bloc zou zijn.
'e C01lf"entie lor beperking
tier bewapening.
De Raad van den Volkenbond besloot
naar aanleiding van de door de Assem-'
Mee aangenomen resolutie, betreffende de
p?ktrtE,dw coutm°ii°
perking der bewapening, dat het cnmiió
wêemn,Aó?idV0<>r ''f ontwal>™"t>'spro-
em, mor de raadszitting van Decem-
bir concrete voorstellen zou ontwerpen
betreffende de herziening der coördinatie
comimssie en de methode van de voorbe-
eidiug dier conferentie.
Naar ditzelfde comité, dat feitelijk de
ort 'i 'n f™ andere samenstelling werd
ZZ'inYerh"ie'wo,ke d°
(.01 een «"t'ereniie voor de con
trole op de wapenfnbrjgqpfi iwa-vi
aangenomen.
De Raad besloot overeenkomstig het
door de Assemblee aangenomen Nederland
sche voorstel de regeeringen uit te noodi-
eventueele opmerkingen, naar aan
leiding van het juristenrapport over de
door het Korfoeconflict opgeworpen vra
gen, vóór Februari in te zenden voor on
derzoek door een zoo noodig in te stellen
commissie.
De Veiligheidskwestie.
De ministerconferentie.
Het Duitsche antwoord.
Nadat Zaterdag in de commissie voor
buitenlandsche aangelegenheden gebleken
was, dat ook in dit college geen bezwaren
tegen de politiek van de regeering inzake
de veiligheidskwestie bestaan, zelfs do
Duitsch-nationale afgevaardigde maakto
geen moeilijkheden en sprak uiterst rus
tig en zakelijk, heeft Zaterdagmiddag
de Duitsche ambassadeur te Parijs, Von
Hoesch, het antwoord van de rijksregce-
ring op de uitnoodiging tot deelneming
aan de conferentie aan den vertegenwoor
diger van den Franschen minister van Bui
tenlandsche Zaken overhandigd. Het ant
woord zal waarschijnlijk vandaag of mor
gen gepubliceerd worden.
wijzingen van den Volkenbond af te wacli
natie zou du^elf
de advertentieprijs bedraagt:
Gewone advertentiön 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeolingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiön, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevrakgd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
beoordeel™ of de "ival geprovoceerd'is"
f~irpa naar hovindon handelen. In twijfel
aa?Sss«t
Inzameling Stormramp 1925
Bij den Penningmeester van hel Storm-
famp-Goinité zijn weder de volgende gif-
tou ingekomen:
Klecdoimakersvereen. „Eendracht
"oor Vriendschap 25.
bloemenverkoop tijdens het jubi
leum van den Algemeenen Bond
van Politieperson afd. Leiden
'^sovieel Weg en Werken der
-N Z H. T. M. Rijnsburg
oen groenen bruiloftsavond
P>. Roelofarondsveen
ncM? '^nVereen' "Nut en Gq~
26.90
10.—
2.15
7.50
Het ontvverp-veiligheidspact.
Het Rijngebied als neutrale
zone.
De diplomatieke correspondent van do
.Sunday Times" deelt mede, dat het ont-
vrerp veiligheidspact, onlangs uitgewerkt
door de conferentie van geallieerde en
Duitsche juristen, kort is. De zeer belang-
ijko pre-ambule is voornamelijk geïnspi
reerd dpor do formuleeringen, waarin de
Belgische en Luxemburgsclie neutraliteits-
erdragen van resp. 1889 en 1867 gegoten
werden. In die pre-ambule bevestigden
Groot-Briltanniö, Frankrijk, Italië, Bel
gië en Duitschland den wil, om den vrede
bewaren, en om de bestaande wettelijke
grenzen en het gedemilitariseerde Rijnge
bied te eerbiedigen en te beveiligen.
Twee clausules in het ontwerp hebben
betrekking op de beide gevallen van zoo
genaamde flagrante aanvallen, waarin de
door de andore mogendheid gegeven ga
rantie voor de onschuldige partij in wer
king zou treden.
Die gevallen zijn, ten eerste: overschrij
ding in massa van de grens van een der
contracleerende partijen door de strijd
krachten van een ander. Ten tweede: een
militaire concentratie door eenige contrac-
teerende partij binnen het gedemilitari
seerde Rijngebied met blijkbare bedoeling
om een der andere partijen aau te vallen
Andere clausules betreffen Duitschlands
toetreding tot den Volkenbond en de vast
stelling van den termijn.
In de bewuste twee gevallen zouden de
garandeernde mogendheden voor zichzelf
het recht voorbehouden om gewapend tus-
sclienkomst ten bare van de onschuldige
partij te verleenen, zonder daartoe aan
«e s.aati nog aan den Vol
kenbond voor regeling kunnen worden
voorgelegd. Alle mindere, of minder ur
gente bedreigingen met gewapende aan
vallen zouden dadelijk aan den Volken
bond voorgelegd worden of aan de scheids
gerechten op grond der betreffende con
venties tussclien Duitschland en Frankrijk
of Duitschland en België in het leven ge
roepen.
Duitschland.
De ontruiming van de Keulsche zone
Toch half November.
De gewoonlijk zeer goed ingelichte cor
respondent van de „Yorwarfs" te Geneve,
verneemt thans van Engelsclie zijde, dat
de ontruiming van de Keulsche zone in
derdaad half November zal plaats hebben
Duitschland heeft volgens de Engelscho
opvatting, de opgelegde ontwapenings-
voorwaarden vervuld, zoodat er geen enkel
voorwendsel voor liet langer bezet houden
van Keulen bestaat.
In Engeland staal men op het standpunt
dat met het afsluiten van het Veiligheids
pact het overige bezette gebied eveneens
ontruimd dient le worden, daar zonder
bevrijding van het Rijnland een duurzame
toenadering tussclien Duitschland en
Frankrijk onmogelijk is.
Deze opvatting heeft Engeland bij de be
sprekingen der geallieerde ministers te
Genève met alle beslistheid verdedigd.
Daarentegen zijn er van Engelschen
kant geenerlei beloften omttent een terug
geven van de Duitsche koloniën gedaan.
Ro on'l erhandeli uiten over liet j
Russische handelsverdrag mn vooriooiuR
^„Tn^tlc. nog plaau hebben. In-
50^55
alvorens de paclconferenlie tol e
taat geleicl heeft.
over ('e kwestie van
met do Brille," DeTurfcc" geveÏÏf voo"6
JKWSfflföSBt
«ssaKtess5 ««was
_.._.~.ing van Irak aan een En
gelsclie petroleummaa(schappij wTerd ver
leend, erkennen, indien de Turksche sou-
vereine rechten op het bestreden gebied I vceen. (2de blad),
door Engeland worden erkend.
Geen oorlog to duchten.
De Britsche Minister van Koloniën,
Amery, is te Londen uit Genève terugge
keerd. Aan een vertegenwoordiger van Reu
ter deelde hij mede, dat er geen reden
denkbaar is, waarom iemand zou spreken
van oorlog met Turkije in verband met de
Mosoel-affaire of van de mogelijkheid
«ET VOORNAAMSTE MEUWS.
n buitenland.
bondsraad6 herkorInUen de" Volken-
Hel onlwcrp-veilioheidspacl.
binnenland.
roet fMa? Al9 B.-K. Werkgevers-
De Haagweg bij Delft.
in oen ver-gevordercl stadium van voor
bereiding, schrijft de „D. CL", verkeert
het plan om naast den Haagweg bij Delft
«e iiiogeiijKneid er I een aparten weg aan te leggen voor do
van. Minister Amery sprak voorts do hoop I tram met dubbelspoor, waardoor de Hang-
uit, dat alle gevaar voor verdere grensinci- I weg breed genoeg zou worden
rlpnfon goed© --
Italië,
Mishandeling van vrijmetselaars.
Aan de „Messagero" wordt uit Florence
gemeld: Een troep jongelieden hebben in de
straten verschillende personen, allen vrij
metselaars, mishandeld. Zij deden vervol
gens 'n inval in Palazzo Vecchio, ranselden
de gemeenteambtenaren, die als vrijmet
selaars bekend stonden, af en dwongen
hen hun o'ntslag te teekenen. De politie nam
scherpe maatregelen.
Hongarije,
Hst communistisch complot.
Het verhoor van Rakosi door de politie,
heeft het onmiskenbaar bewijs opgeleverd,
dat Bela Kun zelf te Weenen de agitatie
georganiseerd heeft en de communisten
zelfs tot aan de grens van het Burgenland
begeleid heeft, alleen om te controleeren of
zij inderdaad den Hongaarschcn grond
zouden betreden.
Op alle gearresteerde communisten ,wier
aantal tot 65 gestegen is, vond men geld
sommen in dollars, marken en Engelsclie
ponden, welke bedragen hun via de Rus
sische handelsdelegatie te Weenen zouden
zijn verstrekt; bovendien waren velen in
het bezit van allerlei communistische pro-
pagandalectuur. Rakosi verklaarde, dat het
hem spijt, dat de Putsch geen succes hoeft
gehad. Hij zeide voorts te weten, dat hij
weinig te verwachten heeft, daar zijn geval
voor een bijzondere rechtbank zal komen
cn hij niet aan Sovjet-Rusland kan worden
uitgeleverd, daar men aldaar geen Hon-
gaarsche gevangenen meer heeft, die voor
uitwisseling in aanmerking komen.
Het groote plan werd te Weenon in de
Blockengasse no. 12 uitgewerkt en in twee
weken tijds werden alle thans gearresteer
de personen door Bela Kun tot agitatoren
opgevoed.
Turkije.
De Mosoelkwesfie.
Do indruk in Angora.
De „Westminster Gazette" meldt uit An
gora, dat het uitstellen der beslissing in
zake Mosoel en de verwijzing der zaak naar
het Haagsche Hof aldaar een slechten in
druk heeft gemaakt. De regeering zal geen
beslissing nemen voor Têwfik Roesjdi Bey
uit Genève naar Angora is teruggekeerd.
Intusschen hebben de Turken zich aan de
lijn van Brussel gehouden. De Turken zul
len gaarne de laatste onderhandelingen
g?T3 V fdkcnb°n(l.sVcrtcgenu-oorJi.
Marokko.
De strijd mei de Mooren.
1' ii li o O g e S p a a n s c h O
verliezen.
verhezen ^der °Spa n ja arden gedurende de'
Staking in een Jaoansch'e rtaiobmuuj icr,.
Een c h i c t p a r t ij.
Beambten van een .Tapnnsehe katoenm-
briek te Sjanglni. die liet werk neerlegden,
weigerden de fabriek te verlaten. De direc-
•zocht aan Clnnéesche soldaten de fa
briek te ontruimen. Dr> stakers boden weer
stand, waarop de soldalen schoten en zes
oodden en drie wondden.
Australië.
De zeeliedenstaking.
Een conflict met Nieuw
Zuid-Wales.
De eerst e-m in is lor van Australië Bruce
verklaarde, dat Australië werd bedreigd
door een grooter gevaar dan het Pruis,sia-
nisme, nl. de vernietiging van wet en orde.
De bondsregeoring had een botte weige
ring ontvangen op haar beroep op de la-
bourregeering van Nieuw-Zuid-Wales in
zake de uitvoering dfr deportatiewetten van
het Gemeenebest, hetgeen beteekende, dat
N -Z.-Wales zich het gezag aanmatigde om
voor te schrijven, welke wetten de federale
regeering moet aananemen.
goede dienste)
nieuwe rijkswlq
reed zal zijn, wat
»og wel een aantal ja-
ren zal duren.
FCdCraiiC ,a" Gouda™''3'13'"'8 C'ubs
vêw-d'l?"®' "^»1Cdon,;i!oor °?"c Tl'
ring werd aangewezen.'
stel tot het houden van den 8slon Room-
schen Histriclsila» in IÜ2.Ï. wi>rd mot al«e-
meene stemmen goedgekeurd.
Na afhandeling der agenda werd door
den voorzitter der Federatie een inleiding
gehouden over het onderwerp: „Leclunrge-
vaar". Dit moderne gevaar treedt steeds
brutaler op, in allerlei vorm: de neutrelo
of anti-katholieke pers. pamfletten, brochu
res, bepaalde soort geillustreerde tijd
schriften en romans.
Aan hot slot van zijn rede wekt spr. op
tot moroelen en finaneieelën steun voor do
instandhouding van liet R.-K. bibliotheek
wezen.
Nationale Kruideniersbeurs.
Naar wij vernemen, zal van 18 tot 25
Januari 1926 in het Jaarbeursgebouw te
Utrecht een Nationale Kruideniersbeurs
worden gehouden, uitgaande van den R -K
Rond van Kvuideniorsverepnigingen
BINNENLAND
Koninklijke Besluiten.
Onderscheidingen.
Bij Kon. besluit is dr. Jac. P. Thijsse. (e
Bloemondaal, benoemd tof officier in de
Orde van Oranje-Nassau.
Koninklijk bezoek aan Limburg.
Naar wij vernemen zal H. M. de Ko
ningin met Z. K. H. Prins Hendrik en
II. K. H. Prinses Juliana op 20 Oct. a.s.
een bezoek brengen aan Roermond en aan
de Maas-werken lo Linne, waarna per
trein verder gereisd wordt naar Maas
tricht. Den volgenden dag blijft het ko
ninklijk gezin te Maastricht. Op den te
rugreis, 22 October, zullen de vorstelijke
personen eenigep tijd te Venlo, Venraai
cn Mook vertoeven.
Naar wij vernemen is de Koningin
voornemens, later een bezoek te brengen
aan de mijnstreek.
Professor Veraart.
De Delftsche correspondent van „Do
Tijd" bericht:
Naar wij vernemen, beslaat de moge
lijkheid, dat prof. mr. J. A. Veraart hij
zijn lidmaatschap van dc Tweede Kamer
ook zijn colleges aan do Technische Hoo-
geschool te Delft zal kunnen blijven geven
De bezuiniginyscommissie.
In aansluiting aan het vorige bericht
vernemen wij nog, dat in de Bezuinigings-
commissie, waarvan luitenant-generaal W.
F. Pop als voorzitter zal optreden, zitting
zullen krijgen mr. D. W. Westerman, di
recteur van het hijkantoor der Rotterdam-
sche Bankvereeniging te 's-Gravenhage, als
lid en algemeen secretaris, en mr. L. Rijke
te 's-Gravenhage als secretaris.
ÖE R0JM 7REF.K
ALPHEN AAN DEW RIJPJ.
Vaartverbetering. Be scheepvaart
langs het spoorkauaal alhier ondervond
telkens stagnatie door het aan den grond
raken vooral yan diep geladen schepen* on
ondiepe plaatsen. Sinds enkele dagen is
men nu aan den arbeid deze belemmering
zooveel mogelijk op te heffen. Een typisch
klein baggermolentje is daartoe in hel werk
gesteld om dit zaakje op te knappen.
Aanrijding. Zaterdag had aan den
Oudslioornsclien weg een aanrijding plaats
tusschen twee auto's, waardoor heide voer
tuigen werden beschadigd. Persoonlijke
ongelukken hadden niet plaats.
BOSKOOP.
Retraite-Fonds. Vrijdag was er jaar
vergadering van hef Retraite-Fonds ..St.
Paulus" in het R K. Vereeniiringagehc.uw.
Do Voorzitter do heer P B'nken won
de de vergadering De notulen der vorige
vergadering werden voorgelezen cr. goedge
keurd De penni^gmees'Oi* bracht ook ver
slag uit, waarirt bleek, dal cr een batig
saldo was van 78 35 Tevens werd er
dooi den secretaris*nog eon keurig jaarver
slag uitgebracht. De Voorz. ;120II mede,
dat hot Retraite-Fonds van de Jozefgezel-
lenvereeniging is ontbonden en dat la
meeste leden reeds in hot fonds „St. Pau
lus" zijn overgegaan, zoodaf hot ledental
tof ongeveer 80 is gestegen. Het aftredende
bestuurslid de heer Th. A. Houdijk werd
wederom herkozen. Thans kwam aan do
orde een voorstel van den heer Boekraad
wat reeds op een vorige vergadering was
behandeld, doch uitgesteld tot deze verga
dering. Het voorstel hield in dat, wan
neer de kas het toelaat dat er vrijkaarten
voor een retraite verloot worden, dit alleen
geschiede onder dengenen, dio ter
vergadering komen of die bericht van ver-*
hindering hebben ingezonden. Do heer J.
A Sl ra ver kon zich hiermede niet vareeni-
