16e Jaargang. WGENSD&G 16 SEPTEMBER 1925 No. 5049" Sfe Eaidóohz(Bou/iwnk De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling ,Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonrié's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: "RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel' Voor Ingezonden MededeeUngcn wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop I 0.50. Qit nummer bestaat uit twee Madea. K?" Zij, die zich met I October op „De Leidsche Courant" wenschen te abonneeren, ontvangen toi dien datum de courant GRATIS. Over: Jan de Bakker. Dozer dagen wordt <n Prot-eslantsche aijdc gevierd de nagedachtenis an een „Prüleslantscben martelaar", Jan de Bak ker, een afvalligen priester, die in 1525 ter dood its gebracht. "Waar Wouhrugge '&e hoofdplaats is va a d'e gedachtenis vie r i ng hebben wij ge meend, dat „"Do Loi disc lie Courant" het tot hai'O taak van voorlichting moet rekenen, een princi.piecle beschouwing te geven over de vraag, hoe, wij Katholieken, over deze „martelaar"-verecriug denken. En wij hebben daartoe here hl gevonden een alleszins deskundig Katholiek theoloog en historicus, die deze week in ons blad een artikel over dit onderwerp zal pubheee:en. Vandaag willen w. j enkele korte opmer kingen maken naar aanleiding van eenige dezer dagen verspreide geschriften en ge houden redevoeringen over Jan de Bak^ ker. Berstens, dat men de historische waa.r- höid, ook bij oen feestviering, en. .ook-.hij. een feestviering, waaraan men een pro pagandistisch karakter wil geven, trouw moet Mijven. "Wij. Katholieken, wenschen hij onze propaganda d>e waarhe'd en niets dan de waarheid. En van anderen nvee- nen wij hetzelfde i? mogen verlangen on eischen. Op zulk een ontrouw aan de li"fi- to risclie waarheid is j.1. Zaterdag in ons hlad gewezen in een kort stukje van de weleerw. pater v. Scheijndel O.F.M. en deze ontrouw zal ook nog door iemand, die daarvoor een bijzondere arch:ef-sfudÜe heeft gemaakt, nader in ons blad worden aangetoond. En op de tweede plaats de opmerking, dat men uit deze gerlachIenis-viering van Jan de-Bakker wiet een wapen mug sme den tegen Rome! Zulks gc-eliiodt op bijeen komsten. die „De Dageraad" ter ee.ro van den „Proteslantschen martelaar" houdt... H Is wel. laten we zes gen: eigenaardig, dat „De Dageraad", in haa.r hartstochte lijk ijveren voor gewetensvrijheid voor iedereen, Jan de Bakker herdenkt, maar niet- zoo vele om den ge!oof.-wille gemar telde Katholieken uit dienizelfden tijd! Niet d'at wij dat gaarne zouden willen, volstrekt niet non tali auxiJio. niet haar zulk '11 hulp verlangen wol -Maar liet ty peer! tem overvloede!'(„vrijheidslie vend" streven van genoomdie Godlooche- n&ans-vereenigjngDoch niet. alleen „De Dageraad" tracht uit de gedachlcnisviie- ring van Jan de Bakker een wapen te smeden tegen Rome, ook van Proleslant- seho zijde gebeurt zulks. In dat opzicht steekt b.v. een bezadigd hoofdartikel in „Do Nieuwe Leidsche Cat.'' van giist^r- avomd heel gunstig af bij zekere andere schrifturen ^an Pro-testanlsche zijde ver spreid en bij eenrgo door Pro te-'anten gehpuden redevoeringen. 't Is zoo ongemotiveerd, zoo onrecht vaardig van de ter cloodJmeugiug van Jan de Bakker Dome een verwijt te ma- keu. iwplaats va.n dat te vrij!cm aan den geesfc, do opvattingen van dien tijd. Bat is niet al'een onze opvatting. maar óók de opvatting van talrijke, objectief oordeelend e n iet-Kathol i 'ken Zoo zo'do prof. t?r. L. Knappert, hoog leeraar in de geschieden s en de leerstel lingen van de Ned. Hervormde Iverk aan de Leidsche Universiteit. !n een rede over Jan de Bakker, gisteravond te Voorburg gehouden: „De ijselijkheid van zijn rechtsgeding, van kerker en brands la pol. keme op reke- kcnuig van den tijd, waarin hij leefde; daaruit smeedt wel niemand wapenen te gen de R. K. kerk." En ün. dezelfde rede; •'Voor zelfverheffing is maar weinig aanleid-mg. gemerkt don peest der inqui sitie, die ook in protestantsche kringen rondwaart." Deze vermaningen. va.n den Nod. Her vormden hooglecraar mochten wel een-s wordoii overwogen en betrachtóók door oenige dominê'a van de Ned Herv. Kei'tc als zij over Jam de Bakker spreken of schrijven! Inzameling Stormramp 1925 Vorige opgave 428.30 Slationspersoneel Piel Gijzen- br"E 10.— Totaal: 438.30 Zatertlïg a... .sluiten wij de lijst. BUITENLAND Volkenbond. Economische conferentie De resolutie van Louchcur Gistermorgen diende de Fransche afge- vaardigde Loucheur een resolutie in, waarin de Raad van den Volkenbond wordt uilgenoodigd, een commissie van. voorbereiding op breeden grondslag in bet leven te roepen, welke'•zal steunen op de technische organisaties van den Volken hond. en een internationale economische conferentie zal voorbereiden. De bijeenroeping van deze conferentie onder de auspiciën van den Bond, zou dan later een voorwerp van bespreking in den Raad uitmaken. Het doel der con ferentie zóu zijn de bestudeering van de economische moeilijkheden, welke het herstel van clc wereldwelvaart in den weg slaan, ten einde aldus de beste middelen te kunnen aangeven om die te overwinnen on nieuwe conflicten te vermijden. Loucheur zcide bij de toelichting van dit voorstel, dat hetgeen do Fransche de legatie beooglis, de oorzaken der conflic ten direct bjj den aanvang op te heffen, want do kwalen, welke de oorlog voort gebracht lichben, hebben de wereld in een economische malaise zonder weerga ge dompeld. Volgens Loucheur kunnen hieruit de meest ernstige gevaren ontstaan, doch de grootste bedreiging- vormt het nationalis me, hetwelk de landen er toe drijft de grenzen te sluiten. Spreker voegde hieraan toe, dat de voor gestelde conferentie niet moet komen lot het opstellen van eenige internationale conventies doch als haar hoofdtaak moet beschouwen het vastleggen van grondre gelen voor zekere takken van productie en voorts moet bewerken, dat tusschen pro ducenten van epnzclfde land onder toe zicht der regeering overeenkomsten .wor den gesloten. Qntwapenings-confcrentie T o o I i ch t i n g v a n j h r. Loudon De eerste gedelegeerde van Neder land, jhr. Loiulon, heeft gistermiddag in de ontwapeningscommissie van de As semblee het Nederlaudsche voorstel be treffende de voorbereiding van een ont wapeningsconferentie nader uiteengezet en gelegenheid gevonden, hieraan critiek op de samenstelling en werkwijze dor coördi natiecommissie (commissie van controle op den particulieren aanmaak en handel in wapenen) toe te voegen. Phr. Loudon sprak als zijn meening uit, dat een ontwapeningsconferentie, zoolang het veiligheidsvraagstuk niet is opgelost, een fiasco zal worden. Daarentegen belet niets, dat die confe rentie thans reeds wordt voorbereid. Zelfs is dit. een plicht, die voortvloeit uit art. 8 van het pact. Loudon zeide voorts zeer verwonderd te zijn over het door Quinones de Léon inge diende voorstel, dat deze conferentie eerst door den Raad wil zien voorbereid, nadat de veiligheid verzekerd zal zijn. Loudon wil de Spaausche. Nederland- sclie en Hongaarsche voorstellen naar de kleine sub-commissie verwijzen, welke een nieuwe redactie zou kunnen zoeken. De Nederlandsche vertegenwoordiger is verder van meening, dat de voorbereiding der ontwapeningsconferentie niet noodza kelijk aan 'n nieuw orgaan behoeft te worden toevertrouwd, doch dat de coördi natiecommissie in haar huidige samen stelling niet beantwoordt aan de eischen, die daaraan mogen worden gesteld. Daarin zouden dan naast de in den Raad vertegenwoordigde staten, ook af gevaardigden van andere landen zitting moeten hebben. Spreker zou aan dit orgaan den naam ontwapeningscommissie willen geven. Hij meent, dat het voorbereidend orgaan een enorme taak zal hebben, waartoe vermoe delijk ook de ontwapeningssectie van het Bondssccrotariaat zal moeten worden uit gebreid. De Mosoelkwestie Het lot der Christen-inwoner» De Britsche Minister van Koloniën, Amery, heeft te Genève de aandacht van den Raad van den Volkenbond gevestigd op de behandeling, die de Christenen zich hebben te laten welgevallen in de gebie den, die thans door Turkije en Irak be twist worden. De Turken hebben de Chal- cleeuwscbe Christenen, die het dorp Baijo bewonen en hel klooster van Zerawak, even benoorden de z.g. Brussel-lijn, om singeld, naar men meent met de bedoe ling hen te deporteeren. Een twee a drie honderdtal Christenen is erin geslaagd naar het dorp Zakbo, gelegen aan de Brit sche zijde van die lijn, Ie ontsnappen. Deze réfugé's zijn in deerniswekkenden toe stand aangekomen en de Britsche antori- teilen te Zaklio doen hun best hen in alle mogeiijk opzichten te helpen. De Turkselie actie wordt niet beschouwd als een oorlogszuchtige maatregel, maar als een veclhetcckonende aanwijzing op welke wijze de Christen-mrntjerlieden door de Turken worden bejegend. De Veiligheidskwestie. De a.s. Ministers-conferentie De diplomatieke medewerker van de ..Daily Tel." schrijft naar aanleiding van dc a.s. onderhandelingen over het vcilig- heidspact, dat een vertegenwoordiging van Duitschland door Dr. Streseniann. Dr. I.ut her, en' eventueel door een Duitsch- nationalen minister slechts welkom kan worden geheeten. Hun tegenwoordigheid zal dc beslissin gen der conferentie in Dttilsche oogen slechts represent.:liever en gezaghebbender maken. Aan de beslissingen dor conferen tie kan dan later door den rijksdag niet getornd worden. Wat de indeeling van dó te behandelen onderwerpen betreft, in de eevsJe plaat» zullen het Rijnlandpacl en de daarmede samenhangende verdragen van arbitrage tusschen Frankrijk en Duitschland en België en Duitschland worden behandeld. Na afdoening van het Rijnlandpacl zal liet mogelijk zijn het moeilijke vraagstuk der Duil.sehPoolsehe en Duil.scli-Tsje- chisclie verdragen lor' hand te nemen. Ook al aanvaardt Engeland geen ver plichtingen ten opzichte van de Oost grens, zoo kan het toch niet onverschillig blijven ten' opzichte van do gevolgen, welke de groep der Oostelijke verdragen voor de Westgrens en de gedemilitairiseerde zone kunnen hebben. Klaarblijkelijk heeft Chamberlain inge zien, dal een volkomen scheiding tusschen het Westelijke en het Oostelijke pact slechts in theorie doch niet in de practijk mogelijk is. De Oostelijke verdragen zullen- een bij zondere beteekenis hebben, want daardoor worden voor Duitschland, Polen en Tsje- eho-Slowakic nieuwe eon-melueele ver plichtingen geschapen."die o.-u, lwtjr ld de oudere verplichtingen uit het verdrag van Versailles zullen omvatten, doch den in houd daarvan tevens, zoo al niet mate rieel, dan toch naar den geest en volgens de uitlegging zullen wijzigen. In dit opzicht zal de nieuwe ondertee- kening van het Duitsclie rijk. welke vrij willig onder het nieuwe verdrag zal wor den gezet, van onschatbare waarde zijn. Daarmede zal dan de tegenwoordige Duit sclie bewering, dat liet verdrag van Ver- saille gedwongen onderteekend is, afge daan hebben. Het uitwerken van de nieu we verdragen zal echter een moeilijk werk zijn en lang duren. Een Fransche "a rant ie voor de Oostelijke verdragen, in dien zin, dat bescherming van Duitsch gebied door Fransche troepen toegezegd zal worden, acht het blad buitengesloten. Uit Parijs wordt aan hetzelfde blad ge meld, dat'men niet met een doch met twee a drie pactconferenties rekening zal moe ten houden, die waarschijnlijk tegen het einde der maand zullen beginnen. Luxemburg. Een communistische aanslag. Op den Italiaanse hen at t a c h Door onbekenden ziju op den attaché van het Italiaansche gezantschap iri Lu xemburg verscheidene scholen gelost, wel ke. evenwel geen doel troffen. Men zou hier met een aanslag van com- munistiseh-anarchistiscJie zijde te doen bobben. Frankrijk. Cailfaux naar Amerika. Caillaux scheept zich heden in met de andere leden der Fransche finaneieele de legatie aan boord van de „Paris" te Ha vre, om zich ter onderhandeling over de Fransche schulden naar Amerika te be geven. Caillaux heeft volmacht, een over eenkomst te sluiten, die dan later slechts dc- goedkeuring van het parlement zal be loeren. Italië. Arrestaties van communisten. De politie deed in de omliggende plaat sen van Rome tallooze huiszoekingen bij communisten en arresteerde 102 perso- Bulgarije. De doodvonnissen. Koning Boris weigert te onderteekenen. Koning Boris heeft geweigerd de dood vonnissen to onderteekenen, welke uitge sproken zijn door den krijgsraad tegen de 150 communistische en agrarische samen zweerders wegens medeplichtigheid aan den bomaanslag in de kathedraal. De regeering heeft dientengevolge be- slolón, de noodzakelijke wijziging in de verdedigingswet aan te brengen. Hierbij doen zich echter moeilijkheden voor, doch men neemt aan. dat, wanneer het So- branje midden October weer bijeenkomt, de vonnissen gewijzigd zullen kunnen wor den in levenslange gevangenisstraf met mogelijkheid van een verdere verzachting der straffen. Syrië. De opstand der Drusen. (Ie vech t b ij Damasc u s. Tijdens een hevig gevecht tusschen oen Fransclien troep en een stam van dui zend Arabieren werd de Fransche kapi tein gedood, terwijl tevens veertien Ara bieren gesneuveld zijn. Eenige Fransche kapiteins werden gewond, terwijl de Aine- ïikaans- he finaneieele missie welke een bezoek bracht aan Perzië nauwelijks aan den dood ontsnapte. Het gevecht had 80 mijl van Damascus plaats, en duurclo moer dan een uur. Ptiarakko. De Riffi weder in actie. P a i n1e v kondigt het g r o o t e offensief aan. Na afloop van den gistermorgen ge houden ministerraad heeft Painlcvó ge- ruststellende verklaringen afgelegd over den toestand in Marokko. Hij zeide, dat de voorloopige aanvallen tot een goed ein de zijn gebracht en dat het massief van Dibanc zoo goed als genomen is. Het op perbevel bereidt thans operaties van groo- teren omvang voor in overeenstemming, met liet in samenwerking met Spanje op gestelde plan. Een nieuwe actie is aan slaande en de voornaamste doeleinden zullen bereikt zijn vóór den aanvang van het regenseizben. Do Marokkaansehe correspondent van de „Matin" meldt, dat gedurende de pau ze op het gevechtsterrein Abd-cï-Kriin zijn krachten, welke nog steeds belangrijk zijn, verzamelt. De gevallen van onder werping, die zich voorgedaan hebben te Boni Seroean, zouden, volgens liern, den -toestamt niet veel hebben veranderd. Do correspondent gelooft, dat rekening moet worden gehouden met een win tor- campagne, gedurende welken lijd aan bei- do zijden van het front niet van ernstige actie sprake zal zijn. In de aanstaande lente, na de regens, die de rivieren weldra in stortvloeden zullen veranderen en het terrein overal onbegaanbaar maken, zal de actie met vernieuwde kracht herleven. De komende aanval zal gericht zijn op punten ten Oosten en ten Noorden van- 'l'aza en ten Westen en ten Nuprden van Wezzan. Maar, vervolgde do correspondent, ij kunnen niet vóór 15 October op een defi nitieve overwinning hopen. De Riffi tre den actief op in xlcn omtrek van Wezzan en verzamelen groote contingenten ten Noorden van Taza, terwijl zij zich op de hoogte van Bibano versterken. Bovendien zijn de batterijen van de Riifi, die na het geweldige bombardement der Fransche en Spaansche oorlogssche pen aanvankelijk tot zwijgen varen ge bracht. zich veer gaan roeren. De kanon nen der Riffi vuren alleen 's nachts vanaf de heuu-is die hel voorgebergte bestrijken, op het daar gevestigde Spaansche kamp Overdag vuren zij niet, omdat zij hun po sitie niet villen verraden. Dan wordt ge- uiurd op transportboden en andere sche pen, die zich buiten de draagwijdte der kanonnen moeten terugtrekken. De ver binding Ier zee is daardoor zeer moeilijk gemaakt. De levering van water, proviand etc. is zeer bezwaarlijk. Inmiddels is de toestand in bet Tctocan- distrie! beter geworden. De Djeballa-stam men hebben de laatste dagen groote ver liezen geleden en schijnen ontmoedigd te zijn door hun mislukte poging om den Spaanschen post te Ben Karrich to ver overen, welke post thans niet langer wordt bedreigd. BIHMERILAND DE MILLIOENEN-MOTA. De omvangrijke jaarlijksche- nota be treffende den toestand van 's lands finan ciën is weer verschenen. Wij geven er hier een uittreksel van: Het aanvankelijk op G.8 millioeu ge raamd tekort over den gewonen dienst van 1925 is door vermeerdering van uit gaven gestegen tot 19$ millioen. He raming der middelen is echter over de eerste zeven maanden met rond 18 millioen gestegen. Bovendien hebben de nieuw genomen maatregelen voor 1925 12 a 13 millioen opgeBracht. Op grond dezer gegevens mag worden verwacht dat de rekening over 1925 in Qcen geval een tekort zal aanwijzen. Do staatsbegrooling voor 192G ver meldt aan uitgaven totaal 644.441.000, waarvan f G1.3 mill, buitengewoon en 583.000.000 gewoon. De gewone dienst is 15.6 millioen la ger uitgetrokken dan over bot vorig jaar. Do middelen A. tot F. zijn 10.2 millioen hooger geraamd, de overige middelen HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND Twee conferenties voorgesteld ter Vol kenbondsvergadering door jhr. Loudon en door Loucheur. Het lot der Christenen in het Mosoel- gebied. Painlevé kondigt het groote offensief in Marokko aan. BINNENLAND. Verschenen is de nota betreffende dm toestand van 's lands financiën. Ta begreoting voor 1926 sluit. Opheffing der Verdedigingsbelasting II. Eeniqe wijzigingen in het Bezoldigingsbesluit. De geneeskundige faculteit aan de Uni versiteit te Leiden. Persstemmen over de Troonrede. (2<to blad.) Overdracht Rectoraat R. K. Universi teit tc Nijmegen. Het aantal studenten. (2de blad.) Een verklaring van de Kerkconsecratie naar aanleiding van-de consecratie der St. Joseph-kerk tc Leiden, welke morgen plaats heeft. (Kerknieuws.) Het Provinciaal Kapittel der Paters Franciscanen. (Kerknieuws f 39.9 millioen lager, zoodat dejniddcUn in totaal 0.3 millioen hooger zijn uil getrokken. Zij zijn in totaal geraamd p 595.5 millioen Hot tekort op den gcheelcn dienst lx*- draagt wel 48.8 millioen, maar de g-wo- ne dienst sluit met een batig saldo van 9.I millioen. Plannen zijn in voorbereiding voor do bevordering van den aanleg en de tering van de groote verkeerswegen, v.aar voor de noodige middelen ten deelo gebe den zullen momen worden door een "an motorvoertuigen tc heffen matige I:::' ting, terwijl overigens ook de rijwiolhclaa- ting geleidelijk naar hot te stichten •"•- genfonds zal moeten overgaan. Het batig saldo van den gewonen dienst zal door'deze overboeking van een «k-r-l der rijwielbelasting 2 millioen), d mr de versnelde uitvoering van de Zuiders - werken (f 4 millioen) en door b"t har stellen van eenige onjuistheden in liet Bc- zoldigingsbesliiir voor Rijk-ambten n worden teniet gedaan, maar de gewone dienst voor 10*26 zal toch sluit-nd' b'Ü- ven. Do salarisposten zijn in eb» Sta -!;<•- grouting voor 19:'(i zoodanig geraamd, dat de persoonlijke toelagen, bedoeld in 'e artikelen 24 en 27 van hel bij Kon. be sluit van 27 December 1924 gewij/i 'o „Bezoldigingsbesluit Burgerlijke Bij! - ambtenaren 1925" ook voor h f jaar 1' '6 zullen blijven toe^-kend Er is evenwel no geeo re! houden met de wij'igiiven. welke liet Bo- zoldigin" J-fsluit zal moeten onder a n, teneinde daarin gebleken onjuistheden to herstellen. Deze wijzigin n zullen naar de Mini-tor van Financiën verklaart weli.-wanr een beperkt karakter draven maar zullen niettemin, ue-l inbegrip \aq hetgeen de hoog-Te ambtenaren, na in trekking van art. '80a. van Imt Be-oMi- giiursbesluit, meer zulk n orc-an-en "n van hetgeen aan de leden van do Rechter lijke Macht, den Raad van State en do AJg. Rekenkamer meer zal d:er«n fo wor den toegekend, niet neb 'ano o". n meobrem en. Een jukste raming van de aan dezo maatregelen .verbonden kosten is volgens den minister op dit oogenblik nog niet lo geven .maar op 3 millioen gubton moet toch wel worden gerekend Tn de begrooting voor Onderwijs enz is het totaalcijfer ruim 1 millioen laeer. Te genover aanzienlijk lagere ramingen van sommige posten t »an echter aanzienlijk hoogore voor andere. Dc leerstoel in dc vernö'ijkende patho logie te Leiden werdt opgeheven; een in de medische chemie ingesteld. Naar verdere inkrir-oing van het nij verheidsonderwijs wordt gestreefd. Voor liet handelsonderwijs zullen geen nieuwe subsidies meer worden verleend. Onder de subsidies vinden wij er een voor liet Museurn van do H. Land-Stichting groot 500 gld. Belastingverlaging op den gewonen dienst is voorloopig niet mogelijk Slechts zal oen verbetering kunnen worden ge zocht in oen wijziging van het belasting stelsel „door dit in meerdere mate in overeenstemming Ie brengen met den eco- nomisclien toestand, waarin ons volk thans verkeert." Aangezien echter het sal do in het Lceningfonds steeds stijgt '-n in 1920 zelfs ruim f 20 millioen zaI be dragen, wil de regeering vermindering van don belastingdruk in dezen zin be- vordr t ii, dat de Verdedigingsbelasting II

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1