16e Jaargang.
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1925
No. 5028
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
binnenland
3)c £cicbe4ve (Sou/twnt
Da ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 10 cent per week 12.50 per kwartaaL
Pij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per posi 1 2.95 per kwartaaL
Bet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betsding van 50 ct, per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 'jL
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Go won o adverlentiên 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mcdedeclïngen wordt het
2 dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertenllën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen werden aangeboden of gevraagd, huur en ven-
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit vier
bladen, waaronder het Geïl-
lu&troerd Zondagsblad.
Inzameling Stormramp 1925
Vorige opgave f 385.10
Farn. v. H. 7.50
Uit Zooterwoude 2.50
Ter eere van Maria en Jozef 5.—»
Voor Langenboom van familie
S, Ier eere van de Tlieresia 2.
Totaal f 402.10
Bij den Penningmeester van liet Storm-
t i inp-Comité zijn weder de volgende gif
ten ingekomen:
G. A. B. f 10.-*
Personeel G. A. B 5.
Tl». J G. 10.—
T J. K. 10.—
A G. en J. A. 340.—
Gs 10.—
I». W. 20.—
J. H. v. L. 25.—
J R. 10.—
B. G 100.—
G. L D. 10.—
.1 E. K. 100.-H
\V. J. P. S. 25.—
Mevr. H. N. 10.—
C H. 10.—
M E. G. 5.—
Jhr. rnr. dr. N. G. de G. 100.—
J. P. W. 100.—
Giften worden nog' gaarne ingewacht bij
den Penningmeester, den heer F. Muys
Ivan de Moer, Plantsoen 49. Gironummer
57471.
BWTEELm®
De Schuldenkwestie.
üaïiiaux Dezoen aan uontien.
Geen spoedige overeenkomst
verwacht.
In Britschc politieke kringen ziel men,
volgens een bericht uit Londen, de ontmoe-
tiug tusschen Caillaux on Churchill, die
Maandag zal plaats hebben en waarbij
waarschijnlijk ook Chamberlain aanwezig
zal zijn, met groote belangstelling lege-
moet. Het is nog niet bekend, hoe lang
Caillaux te Londen zal blijven, maar men
gelooft niet, dat heide ministers erin zullen
slagen, de basis voor de regeling van de
kwestie der schulden, die vervolgens in
bijzonderheden door de financieele deskun
digen dient (c worden uitgewerkt, reeds bu
dit eerste bezoek geheel vast to stellen,
"zoodat een tweede bezoek van den Fran-
schen minister van financiën noodig wordt
Van bovoegdo zijde wordt medegedeeld,
dat Engeland zich thans bereid heeft ver
klaard om genoegen te nomen -met een
jaarlijksch bedrag van 15 millioen ter
wijl Frankrijk beeft aangeboden 7 a 8 mil
lioen te betalen, waarvan 3 a 4 millioen in
treld en bet overige in Dawes-ohligaties.
Verder wenscht Frankrijk een moratorium
tot 1929.
Caillaux waarschuwt tegen
illusies.
H-et bericht uit Londen, dat men daar
voorloopig nog geen overeenkomst ver
wacht met Frankrijk over de oorlogsschuld
loopt parallel met een bericht uit Parijs,
dat men daar ook nog niets beslissends
verwacht. Caillaux heeft zijn vrienden
laten waarschuwen, dat zij geen illusies
moeten wekken. Hij gaat alleen naar Lon-
den om contact te krijgen. Be financieele
deskundigen zullen te Parijs blijven en do
hervatting hunner afgebroken onderhande
lingen te Londen is nog niet onder het oog
gezien. In werkelijkheid bestaat er nog
geen enkele gunstige aanwijzing nopens do
I regeling dor oorlogsschulden.
gemaakt. Het is karakteristiek dat men
ook den Belgen welhaast hun accoord met
de Amerikanen verwijt. De Fransclien en
Italianen verdienen eenzelfde gunstige be
handeling, dezelfde vermindering van
schuld en dezelfde faciliteiten. Daar de
Belgen hebben verkregen dat zij den Ame
rikanen slechts betalen naar gelang van
de betalingen, die zij zelf van de Duit-
scliers krachtens het plan-Dawes ontvan
gen, dienen do Amerikanen en Engelscben
er in toe te stemmen dat de Fransclien
en Italianen hun betalingen eveneens laten
afhangen van de betalingen, die zij krach
tens bet plan-Dawes hebben ontvangen.
Doch daar de Engelse-hen dit voorstel reeds
hebben verworpen, zullen de Amerikanen
liet nog stelliger verwerpen. Dit begrijpt
men bier, doch spreekt van een onrecht
vaardigheid.
In elk geval blijft bet verschil tusschen
de Eugelsche eischen en Fransche aanbie
dingen ontzaglijk groot. De Engelscben
vragen jaarlijksche betalingen van 15 mil
lioen pd. str. De Franschen bieden 7 mil
lioen aan, waarvan de helft van de Duit-
sche betalingen afhangt.
Frankrijk.
De staking der bankemployés.
Hoop op een spoedige oplos si ng
van bet conflict.
Er schijnt kans te bestaan, dat het go-
schil tusschen de directies en bet perso
neel dor groote banken door arbitrage zal
worden opgelost. Er zijn offieïeuse onder
handelingen gaande om een invloedrijk lid
van den Conseil d'Etat to bewegen zich
met deze arbitrage te belasten, bijgestaan
door een. financier, die door beide partijen
in gemeenschappelijk overleg' zou worden
gekozen.
De brief van kardinaal Dubois, aarts
bisschop van Parijs, wiens bemiddeling
door een delegatie van stakers was ver
zocht. en waarin de kardinaal, ofschoon
aandringend op^en_£imoAJ<»' ~l0i
verband met de constructie van tanks, de
luchtvloot, verdediging tegen luchtaanval
len, wetenschappelijke instrumenten en
machanisch transport. Draadlooze telepho
nic en telegraphic zijn de laatste jaren zoo
vooruitgegaan dat ze de bestaande veld-
commuuicalies ouderwetsch hpbben go-
jriaakf. Yele moderne oörlogsinslrumenlen
zijn buitengewoon duur en de militaire
autoriteiten redeneeren, dat ze terdege aan
den tand moeten worden gevoeld aivorens
lot algemeene productie en toepassing over
te gaan. En (lat zal in de eersto groote
mancouvres in September (de eerste sedert
1923) kunnen geschieden. Dc nieuwe tanks
worden een groote verbetering geacht van
bot oude type. Men hoopt, dat de nieuwe
methoden van mechaivsch transport in do
toekomst een belangrijken on gunsligcn in
vloed zullen hebben op de werkzaamheid,
doeltreffendheid en kracht van het leger.
Een beroc-p op de regeering in Peking?
Daar is niets van te verwachten, meent dc
Daily Tel., want het gebied van Kanton
ligt practisch buiten de maclit van Peking.
Een beroep op den Volkenbond? Dat zou
niets helpen.
Dan zou Engeland kunnen streven naar
een gemeenschappelijke ache van tëvoot-
Britannië, Japan en Amerika, of van de
negen onderteekenaars van het Verdrag
van Washington, of van de zestien mo
gendheden, die in China verdragsrechten
genieten.
Slaagt Engeland er niet in, één van deze
drie combinaties met z:ch mede te krij
gen, zou er dan, aldus dc medewerker van
de ..Daily Te'ograph", ten slotte nog iets
anders overblijven dan zijn toevlucht te
nemen lot een gecombineerde actie van En
geland en Japan om aan don .zeeroof!!
den kop "in te drukken?
De Fransche schuld aan Amerika,
De Fransche verwachtingen en
h-et Belgische voorbeeld
Naar wordt gemeld zal de Fransche de
legatie midden September naar Amerika
vertrekken. Behalve Caillaux zullen er nog
parlementaire rapporteurs en cenlge leden
van de commissie der beide Kamers, tot
verschillende partijen behoorend. deel van
uitmaken.
Men geeft er de voorkeur aan de onder
handelingen met de Engelse-hen uit te stel
len tot ei' een regeling met de Amerikanen
tot stand is gekomen. Caillaux. die Zon
dag naar Londen gaat, zal dus alleen in
Contact met zijn Brilschen collega treden,
i maar zich onthouden van het doen van
definitieve voorstellen.
De „Malin" adviseert Caillaux om niets
tegenover de Engelscben prijs te geven. Hij
Verwijt huil door hun afzonderlijke rege
ling met Amerika den toestand der an
dere debiteuren uiterst netelig te hebben
nmnlfvvés niet buitensporig
m Je vergadering flor sta
kers. waar liij werd voorgelezen, srooten
indruk gemaakt, niet alleen op de ka
tholieke stakers, doch ook op do G. i-
Intussohen. echter duurt de slaking voort
Men weet, dat do stokers dc inbeslagne
ming der banken hebben geëischt en zich
ter beschikking der regeering hebben ge
held om onder de uitsluitende controle,
ran den staat Ie zorgen, dat het succes der
leening verzekerd wordt.
Do stakers blijven beweren, dal er geen
enkele desertie In hun gelederen heelt
plaats gevonden, terwijl de bankdirecties
verklaren, dat in de provincie de werkwil
ligen dagelijks toenemen. In Parus echter
blijft het bij „geïsoleerde"' gevallen, hen
feil is intussohen, dat verscheidene banken
hebben meegedeeld, dot de eiscli van het
personeel inzake een verhooging van den
duuitcloeslag in welwillende overweging
zal worden genomen.
Het stakingscomité heeft afgezien van
zijn gedurfde voornemen om voor de sta
kers ondersteuning uit de riikswerkloozen-
kas Ie verlangen. Het heeft den minister
van arbeid, Durafour, doen welen, dat de
stakers den strijd zullen voortzetten met
behulp van de gelden, welke nog steeds van
particuliere zijde blijven toestroomeu.
Het gemeenteraadslid Raymond Laurent
heeft een brief gericht aan den voorzitter
van den gemeenteraad en den president
van den Conseil General van de Seine,
waarin hij aandringt op het bijeenkomen
van do besturen beider lichamen om over
het conflict tc beraadslagen zooals de ge-
meentebesturen van Lyon on Marseille
reeds hebben gedaan.
Engeland.
De mijnstaking in Wales geëindigd.
De conferentio tusschen de mijneige
naars en de mijnwerkers heeft tot resul
taat gehad, dat een regeling is tot stand
gekomen in verband met de staking in de
anthracietmijnen in Wales, welke staking
tot de jongste ernstige ongeregchllleden
heeft geleid. De arbeiders hervatten 2o
dezer het werk.
Zweden.
Het Christen-Congres te Stockholm.
Verwarring en hulpeloosheid.
De correspondent van de „Vossische
Ztg." te Stockholm meldt, dat het congres
daar ter stede hij zim huidige beraadsla
gingen op groote moeilijkheden stuitte.
Men is van opinie, dat de 31 vertegen
woordigde kerken het mensehdom niet al
leen tot rechter en arts, maar ook to' lei-
dor moet strekken. Het was ook zeer lastig
een gemeenschappelijke formule te vin
den en het bleek daarbij, dat er vooral een
diepe klove bestond tusschen de zeer hu
manitaire Amerikaansche en de meer reli
gieust) Europeesche opvattingen. Men voel
de allerwegen, zoo zegt de correspondent,
do hulpelooshehl dor kerken tegenover do
grooto maatschappelijke problemen van
don dag. In het centrum van de discussie
staat de opvatting, dat de kerk geen sche
ma heeft voor liet herstel van de maat
schappelijke 01'de. Vfin dat sltriU^uU.
-STIKü. fe«eïl <tw .ft'8' n
gcnovmgestelden kant uit wilde. P-t l>v-
re'klo compromis wordt door don corres
pond^ oen s'i.k latheder-eoc.aliomc 80-
nneind, met een weung econonuc mmeu cl
Ct, door een religieus vernisje overtrok
ken.
Turkiie.
Dc Mosoelkwcstie.
Een volksstemming in Mosocl?
De Turksche delegatie voor den Volken
bond zal onder persoonlijke leichnge aan
van den minister ven Bmtenlandsche /fa
ken Towf'k bev. De Turksche regeering
heeft de delegatie gemaclil'gd a's concessie
voor te sloTon. een volksstemmng voor
Mosoel onder neutrale controle (e doen
'ir>Ten"aanzien der mandalenkwostie heeft
de delegatie instructie ontvangen, het be
treffende voorstel van de hand le wijzen,
daar hol mandaat volgens den eorspron-
kelijken opzet slechts Irak zou hetreffen
Nog geen ontwapening.
Proefnemingen bij de
manoeuvres.
De Herfslmanoouvres van het Eugelsche
leger zullen, naar gemeld wordt, belang
wekkend worden om allerlei moderne
proefnemingen, die er bij zullen plaats
hebben. Men heeft o. a. een nieuw appa
raat ontworpen voor het verwekken van
rookgordijnen, die naar dc militair©
autoriteiten vertrouwen een scherm zul
len vormen, dat zware verliezen in een
veldslag zal voorkomen.
De voornaamste reden voor de legerma-
noeuvres is het experimenteeren op groo
te schaal met nieuwe oorlógsinstrumenten.
Na den oorlog is in velerlei opzicht groote
vooruitgang gemaakt in (le ontwikkeling
van oorlogstuig en in Engeland vooral in
Marokko.
De strijd mei de Mooren.
Aanval der B iffvnen op
Albucemas.
Officieele berichten dee'en mode, dat uit
Tctocan ber cht is ontvangen van een aan
val der Rif fvnen op do versterkte plaats
Vhueemas. Donderdagmiddag om o uur
begon do beschieting met kanonnen, mi
trailleurs en geweven, De Snaniaarden
antwoordden cner'Uok en vernielden ka
nonnen van den vijand.
De verliezen der Spanjaarden bedragen
30 dooden. De commandant werd ernst"-
gewond.
Snaansehe oorlogsschepen znm naar het
gcveeiits("nretn vertrokken.
China.
Wal zal Engeland legen Kanton beginnen?
E e n Jap ansch-Engelsche actie
t egon de „zeeroovers
Wat moet Engeland doen nu de plaatse
lijke. revolutionaire regeering in Kanton,
onafhankelijk van de centrale regeering m
Peking, scherpo verbodsbepalingen heeft
uitgevaardigd voor de Britsche en Japan-
selio kustvaart? He Britsche consul-gene
raal in Kanton, noemde het een „oorlogs -
daad De consequenties daarvan zouden
duidelijk zijn als de regeering in Londen
die opvatting dco'dc. Maar dat doet zo vol
gens do Dailv Telegraph niet De regee
ring ziel er eerder een daad van zeeroof in.
Want. zoo redeneert ze, daar te Kanion
geen officieel erkende regeering beslaat,
kan er geen sprake zijn' van „oorlog" en
moeten de maatregelen tegen de Brioche
scheepvaart gericht worden beschouwd als
die van een „handietcn"-organisatio, waar
door zij slechts niet „zeeroof" kunnen
worden gelijkgesteld.
Maar zeeroof of oorlogsdaad, die loei liet
probleem nog niel op wal er gelieiiren
moet.
De tentoonstelling van dc schoen- en
lederindustrie te Waalwijk.
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid, rnr. dr. D. A. P. N. Kooien, heeft
beden de tentoonstelling voor de schoen
en lederindustrie te Waalwijk geopend met
het uitspreken van een rede. waaraan het
•olgende is ontleend:
Een latijnsch spreekwoord zegt: No
sutor supra crepidnnv: de schoenmaker
houde zich bij zijn leest. Op gevaar af het
verwijt te beloopen, dat ik met dezen goe
den stelregel in conflict kom, moet ik hier,
in liet „land van St. Chrispijn" te midden
van zoove-len, die met do schoon- en leder
industrie door en door vertrouwd zijn,
met een onkel woord memoreeren den loop
der gebeurtenissen, waarvan de „Interna
tionale Tentoonstelling voor de schoen- en
lederindustrie Waalwijk 1925" dc bckro-
gen. Want zelN uir veel genoe-
sch.it:, lit uf,.V""«er ik ,on V0„/rX
leest verwijst, een voorsclinn,---
ook ik mij ganvnc houd, bestaat er noch
tans voor inij alle aanleiding om aan hel
gebeuren, waarvan uwe tentcntoonsl oiling
het resultaat is, mijn volle aandacht lo
schenken. Deze tentoonstelling immers lw-
(eekent een hoogtepunt in het leven van
één van die takken van volksbestaan, waar
van de bloei mij als Minister van Arbeid,
Handel en Nijverheid, meer in het bijzon
der tor harte gaat. Het is mij een voor
recht de schoen- en lederindustrieën te
(lezer plaatse door zoovele vooraanstaan
de figuren uit haren kring vertegenwoor
digd, in do eerste plaats geluk te wen-
schcn mot liet feit. dat samenwerking en
eensgezindheid hel, ondanks do moeilijke
tijden, zoover vermochten te brongen, ünt
deze tentoonstelling tot stand kwam.
Voor do deskundigen zal liet straks oen
dankbare taak zijn, deze tentoonstelling
uit t e c h n i s o h oogpunt mot dc eveneens
internationale tentoonstelling van J - o
vorgeli iken. Ik waag mij aan die vergehi
king niet: ik zou daardoor le veel moeten
profiteeren van de kennis van anderen. Ik
snijd liever geen riemen van andermans
leer. „1rr.
Enkoio opmerkingen van nv^ r alge
meen en economischen aard moeten mij
echter van bet bart.
Het zag er een drie kwart eeuw geleden
voor de schoen- en lederindustrie hier le
lande allerminst gunstig uit. Do lederin
dustrie stond, vergeleken mot het
laild, in vele opzichten anlilor. De schoen
industrie, destijds nog handwerk, door
thuiswerkers verricht, ging slechts schoor
voetend lot de invoering van machines over
Men vreesde van deze nieuwigheid wotk-
loosheid en de enkele patroons met voor-
uitzienden blik, die de invoering der «lik
machine aandurfden, zagen zich met inge
gooide ruilen beloond.
Ook met het bewerken van de markt was
het treurig gesteld. „Overgrootvader Kin-
berg", de overgroolvador van den voorzit
ter van den Bond van Schoenfabrikanten,
was een van de eersten geweest, die er zelt
met liet pak op den rug op uittrok, iom zun
degelijk maaksel aan don man te biengen.
De voor liet artikel gemaakte prijzen
waren verre van schitterend, po moorden
de concurrentie van liet buitenland, dat
in sommige jaren tot 70 van het ver
bruik hier te lande leverde,zorgdeidaar wel
voor. Zoo ging gedwongen winkelnering
dienen om de ellende van den patroon ten
deele op zijn nog slechter gesitueerde ar-
beider te verhalen.
Eindelijk kwamen in 1900 de fabrikan
ten ertoe de hoofden bijeen te steken, la
hetzelfde jaar, dat do lieer J.
merman» Wz., den Bond van Ned. Looiers
oprichtte, kwam hot tot stichting van den
Bond van Schoenfabrikanten. Reclamebu-
jetten werden bij duizenden het land inge
zonden om aan den .schoenwinkelier te be
duide, dat de prijzen beslist ontocreikena
waren. De eerste stappen op den weg n?
gezondmaking van bel bedrijf
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Fransche en Eugelsche verwachtingen
omtrent de regeling der intergeallieerde
schuldenkwestie.
Een volksstemming in Mosocl?
De Riffs hebben een aanval op Aihucc-
mas gedaan.
BINNENLAND.
De opening der tentoonstelling van de
schoen- en lederindustrie te Waalwijk.
(Eerste blad).
Het koninklijk bezoek aan Haarlem.
Koninklijk bezoek aan Schiedam. (Eersto
blad).
Het standpunt der Syndicalisten inzake
het Metaalconflict. (Tweedo blad).
Verschenen is het Waschniiddelenbeslult
(Tweede blad).
De jaarvergadering van den Nationalen
Hanzebond van Sigarenwinkeliers. (Twee
de blad).
Het Gouden Priesterfeest van pastoor
N. A. de Groot, te Meye en Zegveld gevierd
(Kerknieuws).
Do tentoonstelling van 1903 Ieverdo
reeds liet bewijs, hoezeer verbetering was
ingetreden. Met inspanning, met rusteloos
plichtsgetrouw werken was do indusfrio
zoover vooruit gekomen, als op de eersto
WaaJwijksche tentoonstelling mocht blij
ken. Met eerbied denk ik dan ook aan do
vele werkers, stille, bescheiden, vergeten
werkers, die zwoegend voor het onder-
ïuujd van vrouw en kinderen, do nijverheid
omhoog brachten.
1903 toonde aan het verbaasde binnen-
wVpë"!',\to'ïoii/.l«''\'A,»ull. ..N<>JfvWn •-
der grondslag gelegd.
Tusschen 1903 en 1925 ligt f-en reeks
van jaren, dio aan bot bedrijfsleven zeker
voorspoed, maar ook en niet minder zorg
en moeite bracht, jaren, waarin dc strijd
om het bestaan de grootst mogelijke
krachtsinspanning eischic.
Het is mij niet mogelijk dc namen te.
vermelden van allen, die in dit tijdvak
aan do verheffing van het bedrijf hun
krachten wijdden. Eén uitzondering wil
ik slechts maken en wel voor een tweetal
mannen, aan wier organisatorisch talent
de schoen- en ledernijverbeid zooveel
dankt! Ik bedoel den heer W. Travaglino,
die in 1900 den grondslag legde voor den
thans jubileerenden Ned. R.-K. Bond \an
Schoenfabrikanten, alsook den heer lieer
E W Klijberg-Pernot, president van de
in 1903 alhier gehouden internationale
tentoonstelling, waarvan wij lieden de zoo
luisterrijke herhaling inluiden. In de an-
union (lor schoon- en lederindustrie zullen
do namen dozer mannen met cere ver
meld blijven. Do Bond van Schoenfabri
kanten mag genoemd worden.
Men herinnert zich cellier het oorlnes-
janr 1017, toen door schafirechle aan lau
den 011 looistoffen dc productie sterk inge
krompen was Welnu, do product!» dezer
industrie, welker capaciteit sedert, mar
aangenomen mag worden, weer aanzien
lijk omhoog liep, vertegenwoordigde reeds
in genoemd jaar eon waarde van 40 mil
lioen gulden. Meer en „leorrichtdozo
branche zieti op modernen voet in. De looi-
wijze van voorheen, nuk door de behoeften
van liet militaire verbruik hier en daar
langer bestendigd dan z,j verdiende, heeft
hand over hand terrein verloren. Het zou
mü tc ver voeren dit ontwikkelingsproces
op den vont te volgen, doch ook hierin ver
gun ik mij bij uitzondering een paar namen
te noemen van mannen, wier energie m
grooten lof moet worden genoemd, liet
waren de hoeren 11. Witlox-Bressers cn
r. van Iersel, die door «looping der out e
looierijen in een geheel nieuwe fabriek in
1801 in het groot de nieuwe looi-methnde
in toepassing brachten De schoenindus
trie, die als oudste dochter van doleder
nijverheid een zoo waardige P'^191^
neemt, heeft - en in haar gevai
de stoute schoenen aangetrokken. Il i
daad, men heeft zich met volte toch
de verbetering van liet bedrijf g P
Een vrij recente enquête, die slechts ion
gedeelte der industrie -117 »br'ekenfl2t
omvatte, toonde over dc maand Mei
een productiecapaciteit van 152000 paar
1HWij''schrijven thans 1025. Wte de si-
wat^hnnr" pHMidhei^belreft, aan dc hui-
d"ge tentoonstelling onder gunstiger om
standigdeelneemt dan waarvan zoUs
onlimi.li n destijds durfden droomon