MORGEN
No. 4982
EEN LAATSTE WOORD.
Bureaux: RAPENBURG fo. 10 - LEIDEN
isscSien 8 .en 5 uur roept
u uw stemplicht.
18e Jaargang.
DINSDAG 30 JUNI 1925
3)e£cid4elie(Bou^a/nt
p, ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
fianco per P08* 12.95 per kwartaaL
fl,t Geïllustreerd Zondagsblad la voor de Abonné'a ver-
gebaar tegen betafing van 50 et per kwartaal, bij voor-
Staling. Afzonderlijke nummers 5 et, met Ge'üluatreeid
foadagsblod 9
Dit blad verschijnt eiken dag uitgeziderd Zon- en Feestdagen I.
TEL. INT. ADMINISTRATIE )35 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
laatste woord voor den dag van
jorgen.
heel den verkiezingsstrijd hebben wij
j onthouden van bet „afgeven" op alle
ire partije*>- die principieel tegenover
staan, nog veel minder hebben wij er
j op toegelegd, de aanhangers daarvan
schrille kleuren aan onze lezers voor te
dien. Een dergelijke tactiek, die met
e beeinselen in strijd is, laten wij over
I anderen.
Wel hebben wij verklaard en betoogd
bij herhaalde herhaling er op gewezen,
geen Katholiek
lintwoord is, als bij aan dergelijke
riijen zijn stem geeft, omdat
in wezen en in practijk
r beginselen vijandig staan tegenover
onzen Godsdienst en onze Kerk,
jus een Katholiek, die medebelpt, voor-
het in zijn bereik ligt d.w.z.
ir zijn stem om die partijen aan de
•tfring te helpen
verraad pleegt
de Katholieke zaak!
groote vraag, die gij u morgen In
stembureau, gebogen over uw Stem-
irf, hebt te stellen, is: boe red ik de
lislelijke beschaving van mijn vader-
i? En uw op lijst 23 ingevuld stembil-
ral getuigen yan uw onverzettelijken,
niets, door geen eigenbelang of leu-
en laster of vleien van anderen te
ken, wil, dat gij Nederland Chris-
1 ijk wilt geregeerd zien.... dat ons
1 Christelijk is en Christelijk moet
«n!
liet hier nog eens in het kort onze
Ikolieke beginsel-plicht aangegeven,
a nu staat vast voor iederen Katholiek
kiesgerechtigde, man of vrouw, dat
aorgen stemfc-«xr
IJST 23.
In Zuid-Holland begint deze met den
naam
KOOLEN.
(In don kieskring Haarlem met den
naam Bomans.)
Men mag maar één hokje rood maken,
n.I. voor één naam van de Katholieke
lijst; dat is lijst 23.
Men denke er aan, dat het
stembureau van 85 uur
is geopend, en dat men daar in rail voor
zijn oproepingskaart het stembiljet ont
vangt.
Ook kan het nuttig zijn, er nogmaals
aan te berinneren, dat wie geen oproe
pingskaart heeft ontvangen dat aan den
voorzitter van het stembureau kan mede-
deelen, die hem dan, als blijkt dat hij wel
kiesgerechtigd is, het stembiljet, waarop
hij recht heeft, ter hand stelt.
Wie lichamelijk hulpbehoevend is kan,
met goedvinden van den voorzitter van
het stembureau, zich door een ander laten
helpen.
En nu nog enkele uren van propa
ganda!
Wekt ook anderen op, van wie gij twij
felt of zij hun stemplicht gaan vervullen
en goed vervullen, om te stemmen, zooals
hun plicht is.
Als de uitslag van de stemming bekend
wordt, laat dan niemand onzer zich
het verwijt moelé'n maken, dat onze tegen
standers kunnen juichen, dank zij ons
plichtsverzuim of aan gebrek aan activi
teit, aan propagandistische actie.
Laten wij dus nog doen, wat wij kun
nen, opdat wij voor ons geweten zullen
kunnen verklaren, ernstig getracht te
hebben, om te doen, wat redelijkerwijze
van ons verwacht mag worden.
Iedere Katholieke kiesgerechtigde, die
wij onder onze trouwe of onder onze tij
delijke lezers foil*»»--
zijn plicht
kennen!
aap de zomertijd niet as ingevoerd, denke
men er aan, dat die uren zijn tusschen
7 en 4 uur.
BU1TEÜLAKD
Volkenbond.
protocol in zakr den chemischen
oorlog.
oncour teekent namens
F r a n k r ij k.
tol-Boncour, de leider der Fransche
ter conferentie in zake de co-n-
den handel in wapenen, heeft gis-
kil protocol geteekend betreffende den
Üschen en bacteriologiischen oorlog,
'hij zooals gemeld hij de sluiting der
geotie nog niet had kunnen ondertee-
Ouitschland.
Roerige Chineezen te Berlijn.
Setvoorbeeld van Parijs.
13 het Ohineesohe gezantschap te Ber-
Zaterdag een eigenaardig incl-
plaats gehad. Het „Berliner Tage-
h1 meldt, dat een aantal te Berlijn wo-
I* Chineezen Zaterdag in het Ghimea-
gezantschap een protestvergadering
ft gehouden tegen de aanwezigheid van
'Chineeschen generaal Hsoe in Duitsch-
Ue eenige dagen geleden te Berlijn
gekomen. De demonstranten eisch
ic Sat generaal Hsoe Duitschland on-
•llijk zou verlaten. Zij verwijten hem,
d zich kort geleden in Engeland 'en
heeft laten huldigen, terwijl deze
mogendheden in China met kanon-
1 machinegeweren op zijn landge-
schieten. De demonstranten ver-
den Chineeschen gezant hun het
1 ran den generaal mede te deelen,
hem persoonlijk hun opinie zou-
«iinen zeggen, wat de gezant echter
We. Men legde hem daarop een ver
ban den volgenden inhoud ter on-
Fjting voor:
j/.®ineesche gezant in Duitschland,
;^lsjou verzekert pjeclitig, dat ge-
JHsoe in Duitschland geen munitie
leeningen af te sluiten
aan, die
Hsoe niettemin iets van dien aard doet,
dan is de gezant daarvoor met zijn leven
verantwoordelijk". De gezant keurde deze
verklaring goed en onderteekende haar
zonder meer, waarop hrj de heeren met
een hoffelijke buiging verliet.
Het geval herinnert eenigszins aan het
optreden van de Chineezen te Parijs te
genover hun gezant. Slechts schijnt er in
Berlijn geen sprake te zijn geweest van
dwang.
De Duitsche houtindustrie.
In het loonconfliot hij de Duitsche
houtindustrie is een accoord bereikt op de
basis van loonsverhooging van 9 tot 25
pet. De gemiddelde toegestane loonsver
hooging bedraagt 18 pet.
Frankrijk.
De nieuwe constellatie.
De onzekerheid overheerscht.
De biunenlancLsche politieke toestand in
Frankrijk is zeer onzeker. In de politieke
kringen gelooft men niet, dat op het oogen-
blik de nieuwe constellatie gefixeerd zal
worden. De toestand teekent zich negatief
af. Het kartel is dood en de nieuwe meer
derheid, waarmee Painlevé het zeker tot
het najaar kan uithouden, gaat van' het
midden der radicalen tot het midden-der
oppositie.
Socialisten en liniksche radicalenhelft
zoeken bijeen te blijven en hopen dat Pain
levé voorzichtig zal manoeuvreeren en zijn
nieuwe meerderheid niet te duidelijk zal
afbakenen om daardoor nog een kans op
herstel van het Kartel te behouden. Die
kans is niet groot, doch het gevaar van
den toestand is, dat de oppositie zich vol
komen laat misleiden en per slot van reke
ning niet anders doet dan een zuiver radi
cale meerderheid in de hand werken,
waarbij als welwillende oppositie een vrij
sterke linkerflank overblijft en als volko
men onheteekenende een rechterflank.
Op die manier heeft de gemodereerde- en
rechlsdhe Kam er moot te duchten., dat do
Fransche hinuenlandsche politiek zich nog
dieper in het moeras werkt. Zij heeft het
echter aan zich zelf te wijten.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
O o wo no advert en tl dn 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. n
Kleine adverlentlön, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen werden aangeboden of gevraagd, huur en ven
huur, koop en verkoop 10.50.
De Senaatsverkiezing voori/laine-et-Lare.
Daudet niet goiozen.
Zondag is te Angers deVerkiezing ge
houden voor een senator •oor Maine-et-
Loiro ter vervanging var den overleden
royalistiisohen Senator Dtaliaye. Bij de
eerste stemming kreeg Lon Daudet 339
stemmen, Manceau (gematjd republikein)
278 en Tardiff (lid van it Kartel) 275.
Tardiff trok zich daarop tn behoeve van
Mauccau terug, zoodat dez laatste bij de
tweede stemming gekozen ;erd.
Engeland
De werklacshed.
Rede van Bal-,win.
Gisteren is in het lagehuis het debat
over de werkloosheid ingelöd door Ramsay
MacDonald, den leider der arbeiders
partij.
Baldwin, de eerste minster, zeide in
zijn antwoord, dal hoewel (e toestand ern
stig is, hij niet erger is, cbn de crisissen,
die in de laatste afgeloopn 6 jaar zijn
doorstaan.
De toestand is echter in s>mmige opzich
ten ernstiger dan verleden aar. Er bestaat
thans een werkloozen register dat zich uit
strekt over l'A miliioen personen, wat een
stijging is van 228.000 vejgeleken bij ver
leden jaar.
De werkloozen worden ii hoofdzaak ge
vonden in de drie voornaamste lakken van
nijverheid, n.I. de kolennijverheid, de staal-
nijverheid en machine-industrie en in het
scheepsbouwbedrijf.
In mindere male zijn da werkloozen te
vinden in de weefnijverheid, doch hier
heeft do werkloosheid niet zoo'n ernstig
karakter. Men moot bedenken, dat het aan
tal emigranten dat voor dea oorlog gemid
deld 200.000 per jaar bedroeg, in do laatste
5 jaar tot gemiddeld 130.000 is gedaald en
dat er, hoewel het land in oorlog verliezen
heeft geleden, er tijdens den oorlog geen
landverhuizing heeft plaats gehad.
Hoewel de werkloosheid dus ernstig is,
feK 47 jamïF&jkuskfiiK asWfijfc
komt, omvat, is er toch altijd 90 pet. van
de bevolking, die werk heeft.
Tegenover do langdurige malaise op en
kele punten, mag een algemeene en over
het geheel toenemende verbetering worden
gesteld in die bedrijven, welke bij het al
gemeen verbruik betrokken zijn, zooals de
kleeding- on schoenen-industrie enz
waaruit blijkt, dat tot nu toe gedurende de
moeilijke tijden die achter den rug liggen,
de koopkracht van de gemeenschap in het
algemeen niet ernstig geleden heeft.
Een verblijdend feit is in do suiker-in
dustrie te constateeren. In 1919 waren
slechts 400 acres met beetwortelen be
zaaid, terwijl dit jaar beetwortelen op
50.000 acres worden geteeld, wat beteekent,
dat 50.000 personen duurzaam werk heb
ben gevonden, terwijl dezen zomer 300.000
personen voortdurend werk zullen hebben
bij het bouwen van de fabrieken.
Verder legde Baldwin den nadruk op het
feit, dat de Engelsche huitenlandsche poli
tiek,onverschillig welke regeering geduren
de de laatste jaren aan het bewind is ge
weest, er steeds op gericht is geweest,
om den chaos en de verwarring in
Europa te vervangen door orde en vrede,
Het herstel der McKenna-rechten.
Groote import van zijde en
Zwitsersche k'lokken.
Volgens berichten uit Dover is een groo
te hoeveelheid Fransche zijde uit. Calais in
Dover aangevoerd, ten einde de nieuwe
rechten, welko 1 Juli in werking zullen tre
den, te ontgaan. Vijf speciale booten gehee
geladen met zijde, kwamen de laatste drie
dagen te Dover aan. Nog twee booten,
eveneens geheel mot zijde geladen, worden
heden verwacht.
De import v£n Zwitsersche klokken en
horloges is eveneens zeer aanzienlijk
weest. In den laalsten tijd zijn er meer dan
twee- a driehonderd kisten Zwitsersche
horloges en klokken per dag van Ostende
aangevoerd.
Bulgarije.
De politieke toestand.
De „Moutagmorgen" verneemt uit Boe
dapest, dat het militair gerechtshof in So
fia opnieuw zes doodvonnissen uitgespro
ken heeft. De overige beklaagden werden
tot zware kerkerstraffen veroordeeld.
Hot gerechtshof heeft bovendien het ver
mogen van Stamboelinski ten gunste van
den staat in beslag genomen. Het bestaat
uit acht landgoederen, een villa, en 2 imil-
lioen Zwitsersche francs. 200.000 Fjansche
francs, 35.000 Tsjechische kronen, 620
pond sterling en 2 miliioen Bulgaarsohe
lewas. Ook liet vermogen van zijn schoon
zoon werd geconfisceerd.
Turkije.
Na den Koerdischen opstand.
54 doodvonnissen geëischt.
De procureur-generaal bij het on af h an
ke.ijk tribunal te Diarbekr heeft de dood
straf geëischt tegen Sjeik Said en 58 van
zijn metgezellen, die ervan worden be
schuldigd do voornaamste aanstichters-te
zijn geweest van den Koerdischen opstand.
Eveneens is de veroordeeV'uig geëischt van
den Wali van Glinj on andere ambtenaren,
die beschuldigd worden hun plicht te heb
ben verzaakt.
De procureur-generaal verklaarde, dat
de opstand van volkomen denzeQfden aard
was als do achtereenvolgende bewegingen,
die Turkije geleidelijk in stukken hebben
doen vallen, ën die begonnen zijn in Bos
nië en Albanië, en eindigden in Syrië
Palestina. Deze bewegingen, zeide
hij, zijn een gevolg zoowel van binnenland-
sohe als van huitenlandsche ophitsing en
steunen op huitenlandsche bescherming.
Marokko.
De strijd met de Mooren.
A b d-e 1-K rim wil 10 Ju Li a.s. t e
F o z z ij n.
Ahd-el-Krim heeft aangekondigd, dat
hij hij het groote Mohammedaansche feest
op 10 Juli aanslaande te Fez aanwezig
zal zijn, Dm het door den Koran voorge
schreven „schaapoffer" te brengen, welke
plechtigheid moet geschieden door het
staatshoofd. In verhand hiermede ver
klaarde. zooals reeds gemald, sultan
Moelei Joessoef, dat hij zelf te Fez zal
blijven om het offer te brengen. In een
proclamatie, die overal wordt voorgele
zen, spoort de sultan zijn getrouwen aan,
Frankrijk in den strijd te ondersteunen.
Perzië,
De strijd om de macht.
Engelschen en bolschewiki zijn thans
verwoede tegenstanders en Rusland streeft
er naar Engeland juist in Azië en Afrika
te treffen.
Een symptoom van den oorlog van
den zoogonaamden -anti-vreemdelingenhaat
openbaart zich o.a. ook in Perzië, waar do
dê^E'hgëlscirê1 fielan'gengemunPAlieni)$n
Zij stellen alles in het werk om de regee
ring van Teheran te bewegen concessies
aan firma's en particulieren o.a. die van
Anglo-Persian Oil Company op te zeggen,
en in te trekken.
Het binnenkomen van bólschewistische
agenten in Perzië, ondanks de pogingen
van Sirdar Sipali om zulks te verhinderen
is gedurende de laatste zes maanden een
merkwaardig verschijnsel geweest. Tal
rijke „roode" raids hebben op de kleine
Perzische grenswachten plaats gehad. Hot
binnendringen der Russen geschiedt voor
namelijk via Perzisch Azerbeidjan en over
de Kaspische Zee Zij wisten reeds tot de
Perzische Golf door te dringen.
Britsch-lndië.
De opvolger van Das.
J. M. Sen Gupta Das is lot leider ge
kozen van de Swarajisten-partij in Britsch
Indië. Cupta Das was voorheen de voor
naamste helper van Das in Calcutta. In
een vergadering verklaarde hij niet te
zullen afwijken van de politiek van wijlen
Das.
De Indiërs in Zuid-Afrika.
De zoon van Gandhi in actie.
De zoon van den Tndischen nationalls-
tischen leider Gandhi vertoeft te Johan
nesburg en is van plan de leiding van een,
op die in Indië gelijkende, non-coopera-
tion-beweging in Zuid-Afrika op zich Ie
nemen, daar hij den tijd" rijp acht voor
passieven tegenstand. Do actie zal waar
schijnlijk in Natal worden ingezet, waar'
de resultaten van de jongste wetgeving,
welke tegen de Indiërs gericht is, zullen
worden nagegaan. Als het resultaat onbe
vredigend 'is, zal men tot den passieven
tegenstand overgaan.
China.
De troebelen in China.
Een Rus gear restoord in
S j a n g h a 1.
Bij aankomst-van het stoomschip ..Man
tua" te Shanghai is een Rus, genaamd
Dósser, en diens vrouw, die verdacht wor-
den hols.iewiki te ziin. gearresteerd. Er is
een groote hoeveelheid bolsjewistische li
teratuur in hun be/it gevonden. Zij zullen
voor een gemengde rechtbank terecht
slaan.
Witte R u s s e a vervangen
Chineeschestakers
231 ..witte" Russen zijn van Sjanghai
gezonden naar Hongkong om de Chinee
sche bemanning van de s.s. Empres of
Canada en Asia te vervangen.
Bii de waterwerken van Sjanghai zijn
ook Rn-sen te werk gestold.
De toes land in T -ioengking wordt mei
den dag slechter. Allo Japanners zijn
vertrokken.
De demonstraties te Holfcou nemen een
Dit nummer bestaat uit drie'
bladen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een incident in het Chineesche gezant
schap te Berlijn.
De werkloosheid in Engeland.
BINNENLAND
Mededeelingen betreffende de a.s. Alg.
Ned. Katholiekendag.
Verslag van de Ned. Bank. (Finantieelo
Berichten.)
Onze Geïllustreerde Pagina
De photopagina van heden geeft o.m lo
zien: Het standbeeld van St. Thomas van
Aquive, dat te Nijmegen zal wórden ge
plaatst. De gevaarlijke noodlanding te
Kijkduin. Koninklijk bezoek bij oeö
Hollandschen schilder. Een mooie pho
to van een „avond-stemming."
ernstig karakter aan. De toestand is daar
oritick.
Alle buitenlanders behalve de Franschen
en de Britten hebben verzocht Sjamien, de
huitenlandsche wijk van Kanton, tc mo
gen verlaten. De Britsche consul heeft
om bescherming gevraagd van den gou
verneur in verhand met het gerucht, dat
een aanval zou gedaan worden op hel ka
belstation.
BIP9NENLAMD
Be
Koninklijke Besluiten.
:uinigingscommi a s i e.
vol ontslag verleend respectievelijk ais
voorzitter, ondervoorzitter ou leden dor
"Staatscommissie, ingesteld bij Kon. besluit
van 20 December 1920 no. 81 (Bezuinig
gingscommissie), aan:
mr. P. Rink, lid van de Eerste Kamer
der Stalon-Genoraai;
mr. W. L. baron do Vos van Steenwijk,
lid van de Eerste Kamer der Stutcn^Gone-i
raai;
mr. P. J. Oud, lid van do Tweede Ka
mer der Staten-Ueneraal;
R. Zuyderhoff, lid van do Algomeeno
Rekenkamer;
ir. L. A. Fruytier, lid van db Tweede Ka-
mor der Staten-Generaal;
M. G. de Bloeme,
met dankbetugin? voor do vele en ge-
wichtigo diensten, aan den lande bewezen.
Bij Kon. besluit van 23 Juni is benoemd
tot lid en voorzitter van de Staatscommia-
sio voornoemd do heer W. F. Pop, oud
minister van oorlog.
Burgemeesters.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burgo-
meestor der gemeenten Hedol en Kerk
wijk, mr. E. P. Verkerk.
Bij Kon. besluit is benoemd to! bitviro
meester der. gemeente Dreumel A. A. J.
van Erp, secretaris dier gemeente, en tot
burgemeester der gemeente Rijckbolt A
H. Spauwon, burgemeester der gemeente
Gronsveld.
DE R. K. STAATSPARTIJ.
Mededeelingen.
Op den verkiezingsdag, Woensdag 1 Juli,
a.s., zal er in alle hoofdplaatsen der 18
Rijkskieskringen eeno II. Mis worden op
gedragen ter intentie der R. K. Staatspar
tij, voor eenen goeden uitslag der verkie
zingen.
De Bondsvoorzitter mocht verleden Za
terdag uit Chamonix ontvangen het vol
gende schrijven:
Hare Majesteit de Koningin draagt mij
op den Algemeenen Bond van R. K. Rijks
kieskring-organisaties Haren oprechten
dank te betuigen voor do bij hernieuwing
gegeven verzekering van trouw on aanhan-i
kelijkhcid.
De Adjudant van T)i<'iist,
(w.g.) A. RUYS.
DERDE NEDERL. KATHOLIEKENDAG.
4, 5 en 6 Augustus te 's-Gravenhage.
De Programmaboeken van den Derden
Nederlundschen Katholiekendag, zijn go-
reed en worden aan het eind van deze week
verzonden aan de leden. Niet-leden van den
Katholiekendag kunnen met inachtne
ming van den noot programmaboeken ont
vangen tegen den prijs van 50 cent.
Het bock opent met volgende modo-<
deelingen:
Toegangskaarten.
I. De leden van den Derden d -r-
i landschen Katholiekendag, dat zijn z.ij. dio
