De Katholieke lijst
16e Jaargang.
WOENSDAG 24 JUNI 1925
No. 4977
3)e£dd4clie(£ou/taiit
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
o026 Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
ow per P08* 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver*
ebjar tegen bet&Ung van 50 ct. per kwartaal, bij voor
ging. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllnatreerd
jjgsblad 9 ïct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 - POSTBUS No. II
nummer bestaat ait tares
'ft-
Zij, die zich met 1 Juli a.s. op
Leidsche Courant" wenschen te
nneeren, ontvangen tot dien datum
courant GRATIS.
Oe kat of de kater.
lier de verklaringen, waarom men
aan de politiek doet, is er geen ver-
nor en diepzinniger, is er geen, die
getuigt van fijn-ontwikkeld plichts-
el en hoog zedelijk bewustzijn, dan
,..,jlk doe er niet aan. Of je nu van
al of van den kater wordt gebeten".
gij doet niet aan de politiek. Maar
'ro dan zoo kortzichtig, dat ge niet
erfct, dat de politiek in ieder geval aan
«HWat betreft uw stoffelijke en wat
•aal uw geestelijke en godsdienstige
;fc kom politiek en godsdienst, wat
ioa die met elkaar te maken. Ik kan
Trd bidden, al is er geen Christelijke
Kring
nsler 'ns. De politiek kan den Gods-
!:t bestrijden en bekampen, kan de be-
van den Godsdienst onderdrukken
jrvolgen en hen de beleving van den
idienst bemoeielijken en verhinderen,
ül ge 'ns hoQren, hoe de voorman
van het socialisme staan -tegenover
Godsdienst.
cbel laat met den cynischen Heine
hemel over aan de „engelen en de
scten".
ebknoebt bekende op den partij-
to Halle: „Ik voor mij heb met den
idienst reeds vroeg afgerekendik
atheïst, ik geloof in geen God... De
«schap slaat vijandig tegenover den
idienst. De wetenschap zorgt, voor goe-
jlen, dat is bet beste middel tegen
jodsdiens't." Hij is van meening, dat
fiankeiijkbeid dt>r godsdiensten van
Konomische voorwaarden zóo duidelijk
'iter geen strijd tegen den godsdienst
dig is. „Wij kunnen rustig op het
idgebied van het socialisme blijven en
pertijd de domheid der massa, in
rerre zij in godsdienstige vormen en
Dia's is verzonken, hopen te overwin-
(ndien de godsdienst", zegt Dietz-
b, „bestaat in bet geloof aan buiten-
lovenaardsche materieele wezens en
;hten, in het geloof aan boogere god-
•n en geesten, dan is de democrat To
fer godsdienst. In diens plaats stelt
Iet bewustzijn der niet-toereikendbeid
den enkeling, die tot zijn volmaaktheid
laan vulling van en derhalve de onder-
tkiktheid aan bet algemeen© noodig
It De beschaafde menschelijke maat-
ippij is het hoogste wezen, waaraan
gelooven; op baar sociaal-democrati-
v«rming berust onze hoop. Zij eerst
iefiefde tot waarheid mdken, waarvoor
alien.-ti.ge fantasten tot nu toe ge
eft hebben."
lantsky laakte an de „Neue Zeit"
Fransche socialisten, vooral Jaurès»
i»s hun strijd tegen de congregaties,
deze niet radicaal genoeg is.
i zoo zijn er nog veel meer uitspra-
aan te halen
aar genoeg citaten.
Doeg om icderen Katholiek te door
ben van don plicht om Katholiek te
Men, al was 't alleen maar om later
„gebeten" (I) te worden door bet
edstlienslige socialisme!
„Treurige actie".
e actie door de R.-K. Volkspartij ge
ld is door pater dr. Gassianus Hentzen
f- M. ih zijn rede, Zaterdag op den
deken Landdag te Utrecht gehouden,
Mnd een „treurige actie".
Goddank, dat men ten onzent be
houdens dan de treurige actie der
|f-K. Volkspartij ten slotte beeft
begrepen, dat liet beginsel' booger
saat dan bepaalde practische belangen
groepen! Daardoor werd de tijd,
"ia «hans onmiddellijk achter ons ligt,
wn, der beste tijdperken uit de ge-
-biedenis der R.-K. Statspartij.
J eerder over de R.-K. Volkspartij
«nd, zeide hij wij citeerden het
i fleren:
-lis er niet ééne katholieke partij
Citaat, boe zal een gelegenkeids-
eeiheld van diverse z.g. katholieke
Partijen voor die eiken dag weder
gerende eiscben van christelijk staats
'-'uur mogelijk zijn? Dat dit inzicht
^tond bij de z.g. Michaëlisten, en
Van nieelaf, is bun onbetwistbare
r,ön verdient openlijke hulde, even
a's afscheiding der R. K.
)1l("?arJij cen volledig gebrek van
^zicht in katholieke staatkunde
"It. God geve, dat onze kiezers,
vooral uit den-arbeidenden stand, zul
len toonen een beter inzicht te heb
ben dan deze dwalende „leiders!"
Wij zouden er een eer in stellen voor
Katholiek Leiden, als bij de stemming van
a.s. Woensdag 1 Juli zou blijken, dat hier
de R. K. Volkspartij geen aanhang vindt;
dat de belangslelling, gisteravond op een
vergadering van de R. K. Volkspartij al
hier betoond (zie stadsnieuws), hoe gering
ook, eigenlijk meer nieuwsgierigheid dan
belangstelling was.
In de kaart onzer tegenstanders.
Als een Katholieke kiezer aan een ont
wikkeld sociaal-democraat zou zeggen:
Ik wil niet stemmen op de R. K. Staats
partij, maar wel mijn stem geven óf aan
de S. D. A. P. óf aan de R. K. Volkspartij,
dan zou deze hoogstwaarschijnlijk ant
woordenSlem dan liever op de R. K.
Volkspartij! Hij zal toch allicht de ver
breking van de Roomsclie een
heid voor zijn partij meer van belang
achten dan cen zeteltje meer....
En ongetwijfeld: wie zou stemmen
wij kunnen ons niet voorstellen, dat er een
beduidend aantal Katholieken zou zijn,
die deze verantwoordelijkheid op zich
durven nemen wie zou stemmen op de
R. K. Volkspartij zou daardoor spelen in
de kaart der S. D. A. P., in het kamp der
tegenstanders de victorie dragen.
STEMT WOENSDAG 1 JULI
OP LIJST 23 (KOOLEN.)
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowono advertontiSn 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine^ advertontiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen wc*den aangeboden of gevraagd, huur en ver»;
huur, koop en verkoop 8 0.50.
Is door heel het land
LIJST 23.
In de geheele provincie Zuid-
Holland begin! zij mei den naam
KOOLEN.
Voor onze lezers in de Haarlem,
mermeer (Noord-Holland) begint de
Katholieke lijst mei den naam
BOMANS. Zij stemmen dus: Mr.
Bomans.
BUITEÜLAND
België.
De regeeringsverklaring.
Do inhoud.
In de Kamer las Poullet' gisteren de re-
geeringsverklaring voor. Daarin wordt ge
constateerd, dat de verkiezingen van 5
April duidelijk den wensch van het land
deden blijken, dat de sociale wetgeving be
langrijk zou worden uitgebreid.
Ten aanzien der buitenlandsche politiek
is België voornemens trouw te blijven aan
de vriendschap, welke de beproeving van
den oorlog tusschen België en zijn bond-
genootcn schiep. Het steltzich voor de
conventie van Washington inzake den
achturendag to ratificeeren. Het Neder
landse b-B o 1 g i s c h verdrag tot her
ziening van. het verdrag van 1839 en het
verdrag tusschen België Zwitserland zul
len aan het parlement worden voorgelegd.
Met het oog op de begrooting van 1926
zullen nieuwe bepalingen ten aanzien der
belastingen warden bestudeerd in ver
band met do wijziging in de koopwaarde
der munteenheid.
Belangrijke partioele wijzigingen, voor
namelijk voortvloeiend uit den schulden-
dienst zullen moeten worden aangebracht
in de gewone begrooting voor 1925. Uit
een voorloopig onderzoek der nieuwe las
ten is gebleken, dat het moeilijk zal zijn
aan de noodzakelijkheid te ontkomen van
het doen goedkeuren der reeds aangevraag
do middelen.
Er aan herinnerend, dat de Vereenigde
Stalen de consolidatie hebben gevraagd
van de schulden van tijdens en na den
oorlog zegt do verklaring, dat aangeno
men kan worden, dat bij de onderhande
lingen over do eerste rentebetalingen en
over den rentevoet rekening zal worden
gehouden met den fiscalen en economi-
schen toestand van België, dat onverwijld
een officieele missie naar Washington zal
zenden. In de verklaring wordt beslist de
eventualiteit van inflatie en depreciatie
van het geld van de hand gewezen.
Op taalgebied zal de regeering een ver
zoenende arbitrale rol spelen.
Nopens do militaire kwestie zal de re
geering onmiddellijk die verlichting in
studio nemen, waarin liet land kan toe
stemmen zonder de veiligheid in gevaar te
brengen. Zij stolt zich voor de studie ter
hand te nemen van het vraagstuk der
steeds toenemende ontwikkeling van het
mechanisme in de moderne legers, dat een
onbelwistbaren terugslag heeft op him
samenstelling en de dienstneming er voor.
Een verwezenlijking van een oplossing
dezer kwestie, gegrond op een uitbreiding
van het vrijwillegersstelsel zal een belang
rijke vermindering meebrengen 'van de
persoonlijke pracstatios. In afwachting
hiervan zal de regcering de opheffing
voorstellen van de tijdelijke bepaling der
ruilitiewet nopens de dertiende en de veer
tiende maand van den diensttijd.
De regeering wil den godsvrede op reli
gieus en onderwijs-gebiod handhaven.
Frankrijk.
HET MAROKKO-DEBAT.
Rede van Painlevé.
Verstandhouding der
communisten met Abd-el-Krim.
In de Fransche Kamer verklaarde gis
teren Painlevé, dat toen de regeering aan
het bewind kwam, het Fransche grensge
bied hij do Werga reeds geheel met Riffs
was doordrongen, diev lam oogen op Fez
hadden geslagen. Op hel oogenhlik hou
den wij de Werga bezet, .die wij slechts op
twee cardinale punten zullen overschrij
den, waar twee sterke bolwerken de Fran
sche linie zullen beschermen.
Wij hebben geen officieele betrekkin
gen met Abd-el-Krim onderhouden, maar
gedelegeerden hebben hem doen weten, dat
wij verlangden in goede verstandhouding
met de Riffs te leven en zo loyaal behulp
zaam te zijn hij het vergemakkelijken van
hun handelsbetrekkingen.
Terugtrekken op liet oogenhlik zou niet
heteekenen het sluiten van een vrede, maar
zou het operatiegebied belangrijk uitbrei
den.
Painlevé herinnerde vervolgens aan de
woorden van Zinovjef, volgens welke de
heilige oorlog in Marokko de actie der
sovjets en het optreden van Doriot zou be
gunstigen. Hij wees op het communisti
sche telegram aan Abd-el-Krim, op de
communistische propaganda in Frankrijk
zelf en onderstreepte, dat de „Humanité"
militaire inlichtingen heeft gepubliceerd
die van uit Barcelona een dag later'in het
bezit van Ahd-el-Ivrim kunnen zijn ge*
weest.
Painlevé hekelde vervolgens de misda-
dige propaganda van de communisten on
der de zeelieden in de 'havens, ten doel
hebbende het trausport van troepen, mu
nitie en oorlogsmateriaal te vertragen, als
mede liet verspreiden van vlugschriften,
in het Arabisch opgesteld, alle manoeu
vres die Abd-el-Krim vastberadenheid tot
den oorlog slechts kunnen versterken.
Zich wendende tot de socialisten ver
klaarde Painlevé, dat de vertegenwoordi
gers der arbeidersklasse niet het recht
hebben onder deze omstandigheden de re
gcering in den steek te laten. „In deze
nationale zaak, waarhij het gaat om.de
Westersche beschaving en in het bijzonder
om de Fransche beschaving, hebt gij niet
hot recht, U van de natie af te scheiden".
(Toejuichingen van de rechterzijde, het
centrum, do linkerzijde een deel van de
uiterste linkerzijde).
De debatten der communisten.
Een gevecht.
Na de rede van Painlevé werden 2 in
terpellaties aan de orde gesteld, n.l. van
de communisten Doriot en Berthon.
Do Westersche beschaving, aldus Doriot
is volgens Jaurès een kapitalistiche ex
ploitatie met periodiek terugkeerende oor
logen. Wij zijn met alle volken, die strij
den tegen de uitbuiting door de wester
sche beschaving.
Op dit oogenhlik heersckte in de Kamer
een grooto kalmte, maar plotseling zag
men Picot dio reeds eenigen tijd teokenen
van groote opwinding had gegeven, op do
spreektribuno toesnellen en Doriot hij den
kraag pakken.
Deze beweging was zoo snel gegaan, dat
ieder verrast was. Er ontstond bij de tri
bune een waar gevecht, en slechts met
moeite kon men Doricot en Picot van el
kaar scheiden. Het gevecht* zette zich in
de Kamer voort, tusschen de communis
ten, die hun spreker te hulp waren geko
men, en leden van de rechterzijde.
Voorzitter Herriot had onderlusschen
zijn hoed opgezet en den voorzilterszetel
'verlaton. Painlevé, Briand en do andere
ministers zaten bedaard in bun bank toe
to zien naar de Kamer, waar do strijd met
lievigheid word voerd. Deze uitbarsting
had zoo plotseling plaats gehad, dat het
eenigen tijd duurde voor men zich goed
rekenschap had gegeven van wat er ge
schiedde, en de publieke tribune, werd ont
ruimd.
Na een half uur werd de zitting hervat
en kon Doriot zijn rede voortzetten. Hij
vroeg, waarom Painlevé zich zoo'n moeite
gaf om het bestaan van communistische
complotten aan te toonen. Dit is, aldus
Doriot, omdat de oorlog impopulair is. De
groote meerderheid van do arbeiders en
van de hoeren en soldaten is tegen den
oorlog, en do oorlog zal nog meer impo
pulair worden, daar blijken zal dat voort
durend nieuwe versterkingen aangevoerd
moeten worden.
Tegen Doriot's bewering, dat maar
schalk Lvautey voor het uitbreken der
vijandelijkheden verantwoordelijk is, door
de bezetting van de posten ten Noorden
van de Werga, protesteerde Painlevé zeer
heftig. Hij zeide, dat maarschalk Lyautey
geen verantwoordelijkheid voor den oor
log toekomt.
Deze posten, ging Doriot voort, heeft
men op twoe na allo moeien verlaten en
men heeft 30 kilometer naar het Zuiden
moeten terugtrekken, omdat allo stammen
ten Noorden van do Werga gomeene zaak
met Abd-el-Krim maakten.
Toen Doriot beweerde, dat ook veel in-
landsche troepen, naar den vijand waren
oyergeloopen, kwam er in de Kamer he
vige beweging.
Painlevé interumpeerde voortdurend,
doch hij wond zich dusdanig op, dat hij
moeilijk te verslaan was.
Wanneer de communisten aan het be
wind zonden komen, zouden zij de militai
re bezetting van alle kolonies opgeven en
deze kolonies vrijlaten, haar eigen be
stuursvorm te kiezen, besloot Doriot.
Inmiddels was het 8 uur geworden en
werd de zitting gesehorst.
Motie van vertrouwen aangenomen.
De Kamer heeft daarna een motie van
vertrouwen aangenomen in de regeering
met 510 tegen 30 stemmen. Vervolgens
stemde do Kamer voor opheffing der zitting
Engeland.
De industrieele crisis.
A1 g e m e e n o 1 o o n s v o r 1 a g in g.
Gistermorgen heeft het bestuur van bet
Engelsche vakvereenigingscongres met
Baldwin besprekingen gehad over den
cconomischen toestand van de grotste
Engelsche industrieën, met name de kolen
mijnen, de staal- en ijzerindustrieën en do
spoorwegen. In do grootsto bedrijven van
deze takken van industrie gaat de netto
winst bij den dag achteruit, terwijl de bc-
"drijfskosten onveranderd blijven. Do on
dernemers gelooven, dat slechts een goede
loonsverlaging hen in slaat zal stellen de
bedrijven te saneeren. De vakvereenigingen
zijn daarentegen van opvalling, dat de
thans betaalde loonen te laag zijn en niet
in overeenstemming zijn met de hooge
kosten -van liet levensonderhoud.
Vandaag zullen de directeuren van de
Engelsche spoorwegmaatschappijen met
de leiders van de vakvereenigingen con-
fereeren over den ongunstigen toestand
van de Engelsche spoorwegen. De direc
teuren zullen een aanzienlijke loonsverla
ging voorstellen, welke ook betrekking zal
hebben op de 'salarissen van de liooge
ambtenaren.
Aan de directeureit en alle liooge ambte
naren zal worden verzocht, vrijwillig een
gedeelte van lum inkomen af te staan.
De spoorwegdirectourcn zijn van mee
ning, dat do ongunstige financieel© toe
stand der spoorwegen in de eerste plants
wordt veroorzaakt door oen vermindering
van het kolenvervoer. Het afgeloopen jaar
toonde reeds een vermindering in dit op
zicht van 15 pet., een vermindering, welke
zich in dit jaar, nadat Duilschland als
kolenexportland op do wereldmarkt sterk
lean ontreden, nog ernstiger zal vertonnen.
Arabië.
De sirijd om Mekka
Het beleg van Dzjeddah
opgeheven.
In een telegram hit Dzjeddah wordt ge
zegd, dat de troepen, welke Dzjeddah be
legerden, haar stollingen ontruimd heb
ben, zonder cen i gego reed e aanleiding, en
in de richting van Mekka terug trekken.
China.
De Chineesche troebelen.
De t o e s t a n d w o r d l s t e e d s erger.
Uit Peking wordt gemeld: Do bezorgd
heid en het pessimisme der buitenlanders
1 r.emen hand over hand. toe. De pogingen,
Engeland lo isoleoren hebben den toestand
\erergerd. Hierdoor worden alle buiten
landers in het binnenland minder of meer
bedreigd. De meesion hunner trachten dan
ook zoo spoedig mogelijk cen der verdrags
havens (o bereiken.
De geheele provincie Honan verkeert in
cnrust. Missionarissen verklaren, dat de
toestand begint te gelijken op dien tijdens
den Bokseronstand.
Er worden strenge politiemaatregelen
genomen, ten gevolge waarvan het in Pe
king en Tientsin nestig blijft. De wacht
voor de Engelsche legatie is verdubbeld.
Onderhandelingen.
De opwinding is niet langer beperkt tof
de studenten maar Weidt zich ook uit tot
de bezadigder ged; n der bevolking.
Het is daarom v ui'hot grootste belang,
dat het corps dip!' uiatiquo en r n Chinee
sche commissie zoo spoedig mogelijk con-
fereeren, ten einde onverwijld een rapport
uit te brengen over de feilen, zooals die
zich werkelijk hebben voorg.dnnn. ten
einde de opwinding van het publick te
kalmeeren en op het einde van do staking
aan te sturen, die buitengewoon veel scha
de aan de burtonlnndseho belangen berok
kent en niet minder schade aan de Chinee
sche kooplieden.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Belgische regeeringsverklaring.
He! Marokko-debat in de Fransche Ka*
nser. Een handgemeen met communisten.
Motie van vertrouwen in de regcering-
Painlevé aangenomen.
De industrieele crisis In Engeland.
De toestand ïn China wordt met den
dag erger.
BINNENLAND.
Een bestuursvergadering van het R.-K.
Werkliedenverbond (2do blad):
Een vergadering van den Zuid-Holland-
schen Waterschapsbond (2de blad).
Een door de Regeering voorgestelde wij
ziging van de Kieswet, betreffende tege
moetkoming aan gemoedsbezwaren, is door
de Eerste Kamer verworpen (Kamerover
zicht).
Do toestand te Kanton.
Duizenden Cliineesche arbeiders, bur
gers, studenten en soldaten trokken gister
middag langs den Btind om de Europee-
sclie wijk Sjamien. Toen zij zich tegenover
het Victoria Hotel in 'de Brilsche conces
sie bevonden, nam liet vuren een aan
lang. Do Engelsche en Fransche mariniers
beantwoordden liet vuur met machinege
weren. Hot gevecht duurde 20 minuten.
De Fransche koopman Pnscpiicr werd 1
godood. De hoofdambtenaar dor douane
Edward, een Brilsche marinier en twee
burgers werden gewond.
De, buitenlandsche residenties te iSjanicn
c-n de buitenlandsche concessies te Kanton
zijn thans pracliseh belegerd en afgeslo
ten van de huilonwerold.
Do Amerikanhsche consul verklaar! dat
er voedsel voldoende is voor 3 maaiden
en er geen reden (ol bezorgdheid beslaat.
De Britsehe consul heelt een waarschu
wing gepubliceerd eu verklaard eventueel
van allo beschikbare strijdkrachten ge
bruik te zullen maken.
Uit verschillende steden van China ko
men berichten binnen over aanvallen op
Japanners, w.o. het vermoorden van den
Japanscken douano-eommidk lo Woetsjau
en het steénigen van Japansehe consuls te
Tsjinkiang en Tsjoenki'ang.
EERSTE KAMER.
Overzicht.
De aanvulling der Kieswet, betreffende
tegemoetkoming aan gemoedsbezwaren,
verworpen.
De Eerste Kamer hooft weer eens ge
toond. hoo weinig pijl er op dit college is
te trekken Tegen de voorgestelde aanvul
ling van de Kieswet, waardoor zou wor
den tegemoet gekomen aan gemoed bezwa
ren tegen hel stemmen waren in het
Voorloopig Verslag slechts weinig beden
kingen aangevoerd; bij de openbare be
handeling kwamen de grieven los'en bij
de stemming verwierp de Kamer het wets
ontwerp met 24 legen 14 stemmen!
Wij laten hier de over dit onderwerp
gevoerde discussie volgen.
De heer Do Gijsol adr (O. H.) heeft
ei' bezwaar tegen, dat een kiezer zich
slechts op gewetensbezwaren heeft te be
roepen om van stemmen vrij te zijn. Men
zou evengoed bezwaar kunnen moken om
naar het stadhuis Ie gaan ten einde, een
kind aan le geven. Dit wetsontwerp gaat
spr. te ver: het maakt dep wetgever ridi
cuul en bezorgt den burgemeesters weer
veel extra werk. Spr.' zal tegenstemmen.
Bovendien zal het ontwerp deze verkie
zingen toch niet van nut kunnen zijn. Men
maakt zich trouwens dikwijls veel te ge
makkelijk van den slemplicht af.
De heer Rink fV. R.) deelt de bezwa
ren van den heer de Gijselaar. Waar gaan
wij ten slotte naar toe? Ook spr. kan zijn
'stem aan dit ontwerp niet geven. Hier toch
wordt vook verder gegaan dan de Memorie
van Toelichting aangaf. Vrijgesteld zou
worden wie het stemmen op godsdienstige
motieven niet geoorloofd achten. Dit 'S
een krasse uitspraak van een Regeering
tlie respect voor de wet verwacht
De Minister verklaart in de. Memorie
van Antwoord dat de burgemeesters wel
rekening zullen houden met ernstige ge
wetensbezwaren. ook nu de wet op 1 Juli
wel niet in werking zal zijn getreden. Spr.
acht dit een onjuist standpunt.
T)e- lieer S 1 o t - m a k e r de Brninn
(C. H.) oordeelt, dat het ontwerp nog niet
zoo ongunstig is als heide vorige sprekers
meenen. Tn het ontzien van gewetensbe
zwaren ziet spr. aait-1uiting hij het be
ginsel van geweten-vrijheid en bekrachti
ging van het niet mogen ingaan 'U
zijn overtuiging. Rij een conflict lu cl n
gev i i rvraron en do r ph w
Ov iid moet cen van buide wijkon 1 n
