Derde Blad
Vrijdag 19 Juni 1925
De expositie van J. Toorop
bij Kieykamp.
I.
Wie bij het werk van Jan Toorop alleen
praal over moderne of niet-moderne toe
ten- ön schildermethoden, over bekwaam
heid in techniek, praat om de zaak heen.
Hij doet net als de gasten van een pastoor,
Die zelf een schilderij had gemaakt en
aan cenigc bezoekers om hun oordeel
rtoeg. Eerst hoorde hij niet veel: ten slotte
gingen de monden open; ze stonden ver-
jiaascl. Maar waarover? Wat een lijst! Wal
een lijst!
Op wat manier Toorop zich uitdrukt,
af dat een nieuwe of een oude manier is,
Doet er weinig toe. Dat hij org knap is in
Del teekenen en schilderen, is gemakkelijk
en prettig voor hem en voor anderen be
nijdenswaardig. Maar hoofdzaak is dat
gene, waarover hij het heeft; gelijk altijd
uil den aard der zaak hetgeen gezegd
ifordt van meer belang is dan de bewoor
dingen, waarin men liet zegt.
Bij Toorop nu draait heel bet geestes
peil en dus ook heel de inhoud van zijn
perk, waarin hij zich uitspreekt, om reli-
jeusc vragen, en naar dezen religieuscn
mhoud is dan ook zijn werk eerst en
-.ooral te beoordeelen. Ja dit is het eenige,
waarmede wij, geen collegaas van hem in
ie kunst, en nog minder juryleden over de
uhniek van zijn werk, dit is het eeuige,
aarmedc wij te maken hebben.
Alvorens echter over liet godsdienstig
urakter van Toorops werk te gaan spre-
eo, is liet misschien noodig in dit blad,
lal deze kwesties niet geregeld kan be-
andeleu, eenige bemerkingen te doen voor
tgaan over de beteekenis en liet doel van
io Christelijke kunst in het algemeen.
Als er in de kerk of in huis een beeld
1 schilderij met godsdienstige voorstelling
«plaatst wordt, waartoe gebeurt dit dan?
Is het om de menschen, vooral die in de
rrk komend vol bewondering te laten ga-
,ion naar de mooie pakjes en ze zoo van
i,et bidden af te houden? Is liet om ze te
genieten" van kleurige* dingen? Ook
allicht niet! Is het om hun te vertellen:
Lijkt toch eons, hoe knap, die mijnheer,
Die in Holland of ergens in Frankrijk of
Australië woont, menschen kan teekenen?
Voor zoo'n idiolighcid gaat men natuurlijk
nict naar de kerk. En wie met .oen beeld
if schilderij geen andere dan deze ge-
dacliton opwekt, doet onnoemelijk veel
beter, 't niet te plaatsen, vooral niet in de
tok.
Waarvoor wordt zooiels dan wél ge-
Waatst?
Met een tweevoudig doel.
Hel eerste doel beslaat hierin, dal men
Joor die voorstellingen aan iemand of
iels moet gaan denken, bijv. aan Christus,
san Alalia, aan het Lijden van den Verlos
ser. Dit denken alleen reeds is van het
grootste gewicht. Als dus een beeld of een
Iruiswegstatie er in slaagt, deze gedach-
irn dien kant uit teHeiden, dan wordt er,
hoe het ding dan ook moge wezen, al is
iel foei leelijk, heel veel mede bereikt.
Dit dool beoogde men in de Catacom-
len met de zinnebeeldige voorstellingen
mi Christus als een visch of als een mand
Irood.
Ook in latere eeuwen was dit liet doel
nn beelden en schilderingen in de ker-
ko: ze golden als de zoogenaamde b i b 1 i a
pauper u m, liet boek voor de armen.
Wip iiiot konden lezen een boek. moes-
l'n lezen van de beelden. Die gaven ge
dachten aan, herinnerden aan Christus,
ïijn Lijden en Ziin Liefde, aan de Heili-
ï'ii, onze voorheelden en voorbidders, aan
[dc deugd en het loon van de deugd.
Nóg is dit zoo. AI kunnen we lezen in
doeken, ook die andere, eeuwenoude hulp-
Wblelen ziin nog van veel beteekenis
'tor ons godsdienstig leven. Een kruis,
rok met oen onooglijk corpus eraan, of
tonder corpus, zegt ons veel als we het
Haar hooreiVoor wie niet nadenkt is. bet
fcsle nutteloos. Voor wie nadenkt kan de
fimpplste herinnering, door een beeldje of
Pont ie, genoeg ziin om goede gedachten
■krijgen en te bidden.
Als wc voor een oud beeld of een oud
schilderstuk komen te staan en een of an
dere kerk in ons land is er van dien
tod helaas treurig weinig over dan
heft ons vooral deze gedachte: Wat zal
hier veel voor gebeden zijn! Hoeveel men
den zullen misschien door dit stuk tot
Wenken, mogelijk tot bokeering gebracht
jiin? Hoovelen zullen het hieraan te dan-
f'n hebben, dat hun eeuwig geluk vergroot
15 En door deze overweging wordt zoo'n
W voorwerp, hetzij dan mooi of leelijk,
ofig eerbiedwaardig en heilig.
Op de slaapkamer van den heiligen
Pastoor van Ars hangt een zer ordinaire
■sloor van Ars hangt een zeer ordinaire
"lal Maar telkens als de heilige man het
had hij de meest verhe-venc en de
«ooousle gedachten, en hij was er dan
loj bijzonder aan gehecht,
tIwler Christen die daar komt, of hij aan
'i'isleritiek doet of niet, bekijkt die prent
•cl heiligen eerbied en zou er ik weel niet
JJ V00r over hebben, als Lij ze in zijn
kon krijgen. Waarom? Om hetgeen
't Prent geweest is in bet zoo bovenwe-
JjWsclio leven van den heiligen pastoor,
0IU den invloed die ze gehad heeft op
®toat, waarmede hem hot geluk in den
«nel werd toegemeten.
Hoi
eerste doel derhalve van religicusc
JMslellingeii, in de kerk. op straat en
religieuse gedachten te wekken
Li zor' n voorstelling niet anders doet,
20 'els goeds en heeft reden van be
lton.
aar zoo'n voorstelling zou meer kun
nen doen, en als oiscl» dient er dan ook
aan gesteld te worden, dat ze meer doet.
Feitelijk doel de groote massa beelden,
kruisslaties en andere schilderingen uit
de laatste eouwen niet meer dan dit; Ja
zelfs is het nog erg de vraag, of ze wel
aan dit doel beantwoorden, of ze wel
godsdienstige gedachten wekken. Als een
beeld van Christus «er zoo wereldsch en
modieus uitziet, dat ieder Christen menscli
zegt: zoo iemand is de Heiland toch niet
geweest; als een II. Antonius zoo vol goed
en sterren zit, dat men voor ziji; kleed den
Heiligen Antinius vergeel; als op een
kruisweg Christus geen God is, niet lijdt,
niet te onderscheiden is van beulen en
Joden, dan wordt zoo'n b ib 1 i a pau-
P e r u m, zoo'n arinenkerkbock waarde
loos en bedenkelijk. Nu we toch allemaal
kunnen lezen, ware het beter de herinne
ring in beeld te vervangen door een ber
innering in woorden. Wie geen goed beeld
van Maria kan koopen, kan met groote
letters op den muur schrijven: „Heilige
Maria, bid voor ons", en het doel wordt
bereikt.
Ook al zou beeldhouw- en schilderwerk
van dien aard zijn, dat er niets hinder
lijks in ligt wat in zeer veel wél ligt
dat liet geen aandacht afleidt,-maar alleen
vestigt op heilige zaken, zoo liet niet ver
der gaat, doet half werk.
Een voorbeeld hiervan zag ik onlangs
in d,e kapel der R. K. Kweekschool te
Hilversum. Daar wordt een vrij uitgebrci-
den catechismus gegeven in ramen, op al
taren, communiebanken enz. Het werk
van Schelfhout is ernstig, daarenboven
is liet veelzeggend en leerzaam. Voor dit
laatste heeft de bekwame rector Van den
Hengel wel, gezorgd. Maar toch.... bet
voldoet niet; er ontbreekt iets aan. De re-
li gieuse versiering vervult liier de helft
van baar taak; de andere lielft vervult ze
niet. En juist daardoor zou bet niet alleen
religïeuse voorstelling, maar religieus»»
kunst geweest zijn
Wat is dit? Waarin bestaat die tweede
helft van de taak der heiligeii-beelden en
schilderingen?
Hierin, dat ze ons niet alleen helpen
denken, maar ook helpen leven.
Wie niet verder komt dan gelooven en
denken aan heilige zaken, komt niet ver
genoeg. Gelooven en denken hebben liet
leven ten doel. We moeten Christelijk le
ven. En wat ons niet alleen te binnen
brengt, dat ongeveer negentien honderd
jaren geleden de Messias door de Joden
aan een kruis is vermoord geworden, maar
ons ook in ons eigen leven ingrijpt, door
ons te vertellen van zijn liefde voor ons,
door ons op te wekken tot dankbaarheid,
tot vertrouwen, (ot inkeer, zoo iets is van
meer waarde voor ons dan een koele ca-
tecliismusles, die wc al zoo dikwijls hoor
den.
"Daarenboven religieuse kunst hoort tot
de kunst. En kunst hoort tot het leven.
Het. is kunst in zooverre het het. leven
raakt. De kunst spreekt niet over het leven,
zooals een handboek over physiologic of
hygiëne, of wat liet ook. zijn moge. Neen
het komt uit het leven, uit den bloedwar
mer levensdrang van een.mensch; liet is
een klacht, of een uiting van vreugde of
bewondering, maar altijd komt het uit de
volheid des harten voort, het is de straal
uit de springende bron van liet leven. En
hiernaar en hiernaar alleen is de echt-
Leid of onechtheid van een kunstwerk te
beoordeelen: of het leeft dan wel niet
leeft; of het liet waarachtige leven niet
dat van boeken en theorieën, maar dat van
df menschen raakt al dan niet.
Welnu; religieuse kunst is ook kunst, en
heeft dus het godsdienstige leven niet al
leen te bepraten en in herinnering te
brengen, maar te raken. We moeten er aan
voelen, dat het uit een waarachtig gods
dienstige ziel voortkomt; we moeten er
ons heel reëel van binnen in ons werke
lijk leven door aangegrepen voelen, zoo dat
we van zelf met (len maker van hel werk
moe-bidden, mee-bewouderen of wat dan
ook: of ten minste dat liet betere in ons
gaat spreken en we een drang in ons voe
len, die zegt: ja, zoo zou ik ook willen
doen; liet moet 'anders met me worden!
Als wc met iemand spreken, kunnen we
ook heel goed uitmaken, of hetgeen bij zegt
alleen uit zijn mond of ook uit zijn liart
voortkomt; of het alleen tot zijn voorraad
kennis, of ook lot zijn waarachtig leven
behoort.
Als ik li een preek van den Iieiligén pas
toor van Ars zon voorlezen, zoudt ge het
misschien interessant vinden. Toen hij het
zelfde zei, heeft liet ontzaggelijken invloed
gehad, zoodat buffels van menschen zaten
Ic huilen als kinderen, en onwillige zon
daars zich bekeerden.
Hoe kwam dit? Doordat die woorden
voortkwamen uit zijn leven, vol waren van
dat leven, brandden van bet vuur, dat in
zijn hart was.
Zoo moeten ook religieuse voorstellingen
en al wat onder het begrip „Christelijke
kunst" valt als warme woorden vol van
godsdienstig leven zijn, en in ons behoefte
wekken aan dat betere leven, en er ons toe
helpen, en als van zelf toe brengen, er
aan mede te doen.
Ieder zal nu wel begrijpen, dat werken
van religieuse jfunst, die dezen naam ver
dienen, niet langs den weg zijn te vinden.
Zo zijn spaarzaam.
Nu ik aan deze inleiding ditmaal mijn
lijd heb verpraat, zal ik een volgend
artikel probeeren uiteen te zetten, in hoe
verre bet kunstwerk van Toorop religieus
is te noemen.
TH. KWAKMAN, Pastoor.
Rijpwetering.
UIT DE PERS
DE DURE PETTEN EN MUTSEN
MOETEN WEER DIENST DOEN.
Wij lezen in De Nederlander
(Clir. II.):
De Kamerverkïez!ng van liet jaar 1013
werd door Links gewonnen. Men kon ge
rust zeggen, dat de ruiten van het Kabi
net-Heemskerk met klompen werden inge
gooid.
Waar men ook kwam. in dorp of stad,
gen over duro klompen, dure potten, dure
mutsen, dure lioogc hoeden, dure dans
schoenen, enz.. enz. En de dure klompen
wennen den slag Links kwam weder op
het kussen.
Het zelfde spelletje begint weder. ..He:
gewijzigd tarief van invoerrechten zal 1
Juli a.s. in werking treden en dan zal Ne
derland eens wat beleven, dan wordt alles
duur!"
Zoo klinkt liet lied langs stroomen en
wegen.
Eén ding is gelukkig: de klompen blij
ven thans onbelast, zoodat deze niet meer
als werplu'g kunnen, worden gebezigd.
Maar de petten en mutsen blijven koste
lijke strijdwapenen.
Het is eigenlijk te naief, om er veel le
gen 1e zeggen. Zouden de hoeren nu wer
kelijk denken, dat de kiezers zich ten
tweede male lieten voor den mal houden.
Dc hoeren vergden, dat-na 1913 het vrou
wenkiesrecht is ingevoerd. Bij mannen
komt men met groote woorden nog wel
eens een heel eind; maar onze Holland-
sclic vrouwen zijn bij de pinken.
Hoe staat liét met liet nieuwe tarief? In
het algemeen kan men zeggen, dat liet be
staande invoerrecht van 5 pet. is verhoogd
tot 8 pet. Er zijn uitzonderingen, naar bo
ven en naar beneden; maar al'es samen
vattend kan men zeggen, dat liet invoer
recht op goederen uit alle vreemde landen
is verhoogd van 5 pet. op 8 pet.; dus een
Engelsche pet van f3.15 zal voortaan kos
ten f3.21 en een Fransche muts van f4.20
zal verhoogd worden tol f 1.32. Daarop
komt. de zaak neer.
Moesten dus al onze levensmiddelen, ge.-
zinsbehoeften en gereedschappen uit bet
buitenland komen, dan zou het levenson
derhoud slijgen mei bijna 3 pel.
Maar laat nu ieder huismoeder haar
huishoudboekje eens nagaan, en dan liet
tarief van invoerrechten opslaan
Brood, kaas, vleesch, spek, groente, sui
ker, enz. zijn inlandsche producten. En.'
al komen sommige kledingstukken en ge
reedschappen uit liet buitenland, de Ne-
derlandsohe nijverheid levert voortreffe
lijke petten, mutsen, jassen, broeken,
schoenen, borstels, emmers, aardewerk,
ijzerwerk, enz., enz.
U'l liet buitenland komt wol veel brood
koren, maar d:t is onbelast. Voorts zijn
er verschillende' artikelen (b.v. haver
mout). fyelast in verpakten vornj. welke,
uitgewogen, vrij zijn.
Onweersnrekeliik is liet verhoogd invoer
recht oen bc'nsLng. die belaa'd moet wor
den' En zij, die groote verteringen ma
ken en gestold zijn op buitenhvndsche mer
ken of fijne vernakk'iigen, zullen zeker in
doze belasting een moo'e som bijdragen.
Maar a?n de gezinnen, d'o gewoon zijn
voorzichtig te teven en die zich .Tevreden
•sle'Ien met inlnndsch fabrikaat, zal hot
verhoogde invoerrecht bijna- ongemerkt
voorlrjgaan. Zeker, ieder zal wel eens
s'uilen op een voorwerp, dat hij- gaarne
Wenschl te koopen en dat 3 pel. hi prijs
steeg; echter omgeslagen over het gehcele
jaar, zal het budget van den eonvourligen
burger van de gansclie tariefver-hooging
bit'er weinig invloed ondervinden.
De klompen z'in gelukkig vrii. Ónze pet
ten, mutsen, schoenen en laarzen koopen
wij van Nederlandsch fabrikaat. Aan ar-
resledon. automobielen, bon'jassen en
brandkasten hebben wij voor'oopig geen
behoefte. Do reclameplaten laten wij Ier
beschikking van de' hoeren van bet anli-
tariefwel-comité.
Maar de stemmen van do nuchtere Hol
landers en van hunne verstandige ochI-
denooten z;jn voor partijen, die verdere
verhoog'ng van direc'e belastingen wis
ten te voorkomen, door invoering eener
heffing, die grootendeels wordt gedragen
door de gronlc hoeren, die veel verteren,
enwaar zelfs do huiten'andsche impor
teur zijn aandoe1 in betaalt
DRESSELHUYS GROF.
De Volkskrant schrijft:
Voor do tweede maal al vertelt do heer
sselbuys in de „Telegraaf", dat Neder
land een liberale slaat is en dat ons volk
in zijn geheel in hart en nieren liberaal
is gebleven.
Indien-d't zoo is, hoe komt hel dan, dan
de liberalen zoo weinig vertegenwoordigers
meer tellen in het Parlement, en waarom
is.do naam liberaal, die vlag en richtsnoer
moest zijn, geschrapt en vervangen door
dien van Vrijheidsbond?
Als liberaal inderdaad het kenmerk van
ons volk was, dan moest cïc heer Dressel-
'huys er trotsch op gaan. dien roemrijken
naam in zijn blazoen te voeren, an plaa's
van hem te versmijten voor een naam, die
geen verleden en geen traditie heeft.
De reehlsche coal'tie is machteloos, ver
klaart. de heer Dresselhuys verder.
Zij heeft niets gedaan en zij kan niets
doen, sedert zij de overwinning lieert be
haald op het ceno punt, waaromtrent zij
het eens is: „liet verlangen om do bijzon
dere sektescholen uit de staatskas te zien
betaald".
Deze grof lie d-iin-den-vorm en deze
grofheid-in-wezen mogen allo aanhangers
dor rechterzijde wel onthouden.
Sektescholen, dit hatelijke woord, uit
do felste strijd-periode kan de lieer Dres
selhuys nog niet loslaten.
Een KaMiob'ekc school is geen sekte
school, mijnheer Dresselhuys, en de min
achting, die gij met dat woord wilt te ken
nen geven, voelen wij als ecu striem in
hel gezicht.
Erger is nog uw voorstelling, dat de
rechterzijde, inhalig, op de duiten, do
sekteschool „uit do staatskas betaald wil
de zien".
De rechterzijde wilde gelijkstelling,
geen achterstelling en onderdrukking.
Zij paste er voor. met de .voor haar
onbruikbare en steeds meer onbruikbaar
geworden „neutrale" openbare school lo
betalen en bovendien de ki sten van de
vrije school op te brengen.
Betaling uit de staatskas is het gewor
den. niet omdat de rechter//ulo dit liet
liefst zag. maar onidat er toen geen andere
weg was om de gelijkstelling te verwezen
lijken.
Geef Ie verslaan, dat gij \oor een an
dere gelijkstelling gewonnen zijt, dat
gij accoord gaal met den staat op stal te
zetten en de onderwijskosten te laten be
talen door wie het onderwijs ontvangen, of
dat gij den staat enkel de inrichting van
een eenvoudige school wilt laten vergoe
den en de overige kosten doen dragen dooi
de belanghebbenden, en wij zien van de
volledige betaling uit de staatskas af.
Maar dan zijt go niet thuis, om de een
voudige reden dat de liberalen nooit ge
leerd hebben offers te brengen voor hol
onderwijs, doch voor hun scholen altijd
op don staat hebben geleund.
Gij zot nu een grooten mond op, mijn
heer Dresselhuys, maar (le uwen hebben
door hun schoolpolitiek, door hun doctri-
n air is mo ten opzichte van do sociale wet
geving hel socialisme als het ware groot
gemaakt.
Hel :,s een paskwil te beweren, dat ons
land liberaal is, en liberaal moet worden
gehouden.
De liberalen beschikken over crckl en
intellect, maar het is een fabel, dat zij de
volksziel nog raken en dat hun politiek en
hun beginselen ons kunnen redden in de
revolutionnaire branding, die niet alleen
do kusten van ons land bestookt.
Op den bluf van den lieer Dresselli^ys
zal de stembus straks een duidelijk ant
woord geven-.
BIKMEfëLAND
BURGERLIJKE GENEESKUNDIGE
RIJKSDIENSTEN.
Samenvoeging van alle medische
Rijksdiensten.
Naar „Het Volk"' verneemt, ligt het in
do bedoeling van den minister van Arbe'd,
Handel en Nijverheid om aan de Studie
commissie, welke is ingesteld om het
vraagstuk der concentratie der medische
rijksdiensten onder oogen lo zien (de Com-
missie-S'kkel), een wetsontwerp voor te
leggen, waaraan wij (le volgende belang
rijkste bepalingen vmtleenen:
Artikel 1 zegt. dat er wordt ingesteld
een algemeene lmrgclijke geneeskund:ge
rijksdienst, wo'ko staal onder c!e bevelen
van den minister van Arbeid
De taak van den nieuwen dierst.
Artikel 2. Aan don dicnsl wordt opge
dragen:
lo. a. Het toezicht op do geneeskundige
behandel'Sig van door een ongeval in den
zin der Ongevallenwet 1021 of der Land
en TuinlïQuwongevallenwel getroffen, over
eenkomstig een dier wetten verzekerde,
personen; het toezicht op de tijdige werk
hervatting door die personen, de beoordee
ling van de mn'e der dner het ongeval
veroorzaakte a rbeid son ges cliikthe:d en
van liet verband iussrhen bef aangegeven
geval en het bestaande letsel;,
b. liet verleenen aan de Baden van Ar
beid van de noodige medewerking b:j do
uitvoering van de verplichte >nvaLd:le:ls-
en oiulerdomsverzekerinc (Invaliditeits
wet), voor zoover (lie medewerking door
geneeskund'gen kan worden verleend:
2o het staatstoezicht op de volksge
zondheid. voorzoov r liet door geneeskun-
dh'en wordt uitgeoefend:
3n. de bij de Arbeidswet 1919. do Vei
ligheidswet. de Ca'-somvet 1995. d Steen-
houwersv/ol 1921. de Stuwadoor w I en de
Pliosphorluciferswet bedoelde (aak, voor
zoover door geneeskunde on trigone fond:
4o. andere werkzaamheden, we'he wii
bi j wet of alcemeenen ma a t revel van be
stuur aan den dienst opdraven
(B'i dit laaVJo is o.n. -edw-l.t aan keu
ringen voor pensioenen en aan overeen
komsten met gemeenten of andere licha
men. krachtens"wo'ko de rijksdienst te
hunnen behoove mod u li wrk verr'cht).
Dc orgar.ifpHr.
Artikel 4. 1. Met do nlvetneeno lei dim*
is belast een Centraal Cdle-e hes'aap de
uit de door ons aacewe/en ambtenaren
2, Mot do (lage'ijksche leiding z'in be
last hoofdinspecteurs, elk vunrwv den
door ons aangewezen tak van (Lenst.
Arl'kel 5. Wii vordre!»ii hel land in dis
tricten: aan hol hoofd van elk district
sten' een d:slriol«n'onooskiindigo.
Artikel 7. Het amb's-'ebipd van oen
hoofdnsneclouv is hel goheelo rijlc.
Arlikei 8 Vonrzoover do u'-ivnc-in- van
de Ongevallenwet 1921 en dc Land- en
Tii'nl.mtvvonoeva'lenwet 1922 berir-l hij
openbare ovYmcn is de d.'onst tri uitslui
ting bevoegd lot hel ui'oefenen van hol
toez:eht en de heoordeelinv. als "bedoeld n
art ik"1 2 1n. IéMer a.
Artikel 9. Voorzoover deze u'lvoe'-'ng
berust hij n:ot onenharp orvanen (bedriifs-
vpreenieinïrefi) is do d'-enst hp'"w' nv-l bel
toezicht op dc geneeskundige ljohajuloPne
van voor rek' ning (lozer organen verzeker
de personen ten behoeve van 'LiI loez-ickt
geven de n'of-openbare organen zoo spoe
dig mogelijk van ten door hen omvangen
ongevalsaancJte kennis aan don di.-lricls-
geneeskundice.
Ar!'kol 10. Tn de gevaren, waarin de
Baad van Arbeid bi i 'V uiIvoering van de
Invaliditeitswet of de Ouderdomswet 1919
voor'ichting noodig beeft van een genees
kundige. of waaVih h:j krnch'cns een wet
telijk oorschrift een geneeskundige moet
aanwijzen, is hij gehouden die voorlich
ting
aanwijzing niet gericht is op genees- of
heelkundige behandeling van een verzeker
de, als geneeskundige aan te wijzen den
dist riet s-génoeskund ige.
UIT DE RADIO WERELD.
Wat er vanavond te hooien is.
4.15 uur Hilversum 1050 M. Damescau-
5.20 Müiu-hcn 485 M. Dansmuziek
5.20 Berlijn 500 M. on Brussel 2(>5
M. Goncerlcn.
5.80 Hilversum 1050 M. Vóór-
avondconcert. '1. Mil Eichen-
lauh unci Schwerlen (marseh) 2.
l)aé Goldene Kreuz (ouvertu
re). 3. Dolores (Valse). Je
veux mourir" (lied) 5. Suite
„Cuucasienne". Pauze. G.
Rhapsodic no. 2. (Liszt). 7-
Ungarische Tiinze 5 en G
(Brahms). 8. Albumblalt (Beet
hoven). 9. Vorspiel und Isoldes
l.iebeslod (Wagner). 10. Finale
6.35 Eiffeltoren 2600 Af. Concert.
7.50 Miinchen 485 M „Judas Mac-
cahaaa" oratorium van Han
del.
8 15 Hilvprsuui 1050 Af. Het Resi
dentie-orkest in het Kurhaus
to Schèvcningen onder leiding
van prof. Schneevoigt.
8 20 Londen 365 M. en Chelmsford
1600 M. Soldalenmarsohcn.
8.20 Birmingham 475 AL Licht
Symphonic-concert.
8.20 Bournemouth 385 At. Manches
ter 375 Af. en New-Castle 400
Af Concerten.
8.20 Hamburg 395 AI. Platuuitschc
Volkshumor.
S 35 Brussel 265 AI. Concert.
8.35 Zürich 515 AL Ilaliaansclic
avond.
8 50 Berlijn 500 AL De film en zijn
muzikale illustroering.
8.50 Frankfurt 470 AL „AfusikalU
sche Slilgedichten.'*
8 50 Munster 410 AL „Volkslierier
uml Tanzlicder".
9 05 Radio-Paris 1750 AI, Frag
menten uit „La jolie Fille dc
rerth" cpera.
9 20 Cljdrasford 1600 AL Rodcvoo-
rii^gen.
0.20 Lorden 365 AT. Populaire mu
ziek.
Rome 425 Al Nieuws en con
cert.
Dc vej-houdinq tol dc gemeentebesturen.
Artikel 11: 1, Burgemeester en wethou
ders zonde aan de hoofdinspecteurs, voor
zoover betreft hun tak van dienst, en aan
de dislricts-gonoeskundigen, binnen w:<-r
ambtsgebied hun gemeente ligt, een af
schrift van e'k der verordeningen, hcs'ui-
ten of verslagen, de volksgezondheid be
treffende en van (le daarin gemaakte aan
vullingen of wijzigingen.
2. Zij zijn verplicht aan de hoofdinspec
teurs en de hun toegewezen inspecteurs,
aan de dislriidsgenooskuridigoii én do buit
toegewezen iissi.slont-geiweskundigrn.Irn-
nen wier ambtsgebied hun gemeente ligt;
alle door deze goWonsrMe' inVchtiivoit
over de naleving van wellen, nf verorde
ningen. dW vo'ksgfzniidlieid helreffentle, \<-
geven
Bijdragen in de konten.
Artikel 12: Do Rüksverzokernc.-bank.
de Baden van Arbeid ou (Je Bedrijfsver-
eenig ngen, dragen, volgens hij algeimenen
maatregel van bestuur to .Tollen regc'en,
bij iu de kesten van don aleeiuoenen bur
gerlijken gtmeoskundigen r:jk>d cn>l
Aan do
Memciêe van Toelichting
ontlcencn wij nog hot volyondo:
Roods langen tijd hooft ondergelpo1 o'e
mol zorg gad.'geslagen, hoe verse1' Monde
medische rijksdiensten z;eh in ondeH'nge
onafhanke'ijkheid van elkander ontwikke
len en vermeerderden Naast en los van
don medische» (Lenst van liet S'na's'oe-
zLcht op de vó'ksgozondliC'il i> er oen me
dische (Lenst van do arhodci ze'o--:ng
bij Rijksverzokeringsliank en Badoo
van Arbeid van do arlxdil.-'i snoct-o en
v.... het krankznnigenwezen Daarnevenfi
Jioofl men nog de miLla-'r-cciieoskmul-ge
diensten van land- en zoomacht.
Straks zullen o(u ziekenfond.-". I ven
zioktPvoi-zokovincsvvot moiLsch tooz/dit
vragen. Do geneeskundigen van de Raden
van Arbeid bemoo-on z'ch inof de tubercu-
loso-hesli-ijdiiig. waarmede zich krachtens
haar laak ook de inspectie der volksge
zondheid bozig houdt
Het word hoog tijd. dat ond»rzociit
word. of aan do bestaande versp'antering
en onooonom'sch werken n-ol een ende
kon worden gemaakt. Ril onderzoek word
door ondorgotoekende opcodragen aan do
coinmiss'-o-Sikkol, welke 25 Mei 1925 rap
por! uil bracht-
Tn nansluitihh: "ait (lil rapport is de
strekking van hot lëjgaand wotsorilw vp
één algenicencn burgerlijken genood mr'i-
iren rijksdienst in te slellep, wanv'n de
beslaande luirvorlijko diensten zullen wor
den opgenomen.
Voorloopig zal het gowenscbl v n voor
de takken me! 5 iiispoe'pura een deel van
het B ik als ambtsgebied aan eiken impor
teur aan te wijzen.
Bij algemeenen niaatiI van bestuur
.zu'len- do algemeen? Ljnén van d»l ont
werp en run deze tmdii'hling nader i i len
woidpn uitgewerkt.
Zooals reeds in liet algen)' ene deel de
zer toelichting ia betoogd; kan de meuwc
d einst niet alle werk d-r beslaande d "lis
ten onmiddellijk overnemen, gel idelijk
zal dit moeten geschieden: er ru.mlc ge
laten. »m voor land.sdeelen. war.r de om-
standigiiedi'ii gunslig zijn. de ergain?
reeds te doen plaats vindei vc.udal liet
gebeele land daarvoor rijp is
Het Fransch bij het Lager Orderwijs
M C m O r i e V a A n w o r d E e r - e
K a m e r.
Tn de memorie van antwoord aan Ie
Eerste Kamer, betreffende ba r wel- oorj
