i
16e Jaargang.
WOENSDAG 17 JUNI 1925
No. 4971
2)e Seidóelve
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
x Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
ico per post I 2.95 per kwartaaL
Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver-
Sgbaar tegen betaüng van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
betaling. Afzonderlijke nummers 5 et, met Geïllustreerd
1 9 st
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 n POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT;
Gowono advertentlön 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
2 dubbele van het tarief berekend. z
Kteine advertwntiën, van ten hoogste 30 woorden, waar 10
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
nummer bestaat uit t«e«
liden.
Evenredig Kiesrecht.
1 Juli is de dag der stem-
Eï is nog weinig te bespeuren van
«lgstelling, van enthousiasme voor
i sfcmdag.
Sommigen schrijven dat o.a. toe aan
Evenredig Kiesstelsel.
Kan waar zijn, doch dan komt het
_jrdat men dat Kiesstelsel niet kent.
Pal Kiesstelsel toch geeft den kiezer
mgi'ijke voordeelen, die hij miste bij
vorige stelsel.
j onderstaand artikel geeft. de Kamer
vent nir. dr. Kooien no. 1 van
Katholieke lijst eenige van die
irdeclen aan. Hij noemt er drie:
Iedere stem heeft waarde, iedere stem
ill dezelfde waarde.
leder kan stemmen op zijn eigen partij.
beslissing valt bij de eerste stem-
ng. Er zijn geen herstemmingen.
Wij geven hier verder het woord aan
hooggeaclilen Kamerlid mr. dr. Koo-
ftgenover de critiek, welke men ook bij
verkiezingen tegen het stelsel van
jredig kiesrecht alom hoort, loont het
moeite om nog eens stil te staan bij
jgq groote voordeden, die het gebracht
individueel kiesrecht gaat uit van
gelijke waarde van iedere stem. Maar
it kwam er van die gelijke waarde onder
districten-stelsel terecht?
Twee duizend liberale kiezers haalden in
ilerdam II de meerderheid: zes dui-
ml katholieke kiezers konden Engels in
_:hcdo niet in de Kamer brengen.
Bij het evenredigheidsstelsel heeft iedere
n gelijke waarde. De stemmen van onze
sltojieke landbouwers in Kloosterburen,
kt Noorden van Groningen, welke vroe-
Ik-loor gingen, hebben evenveel waarde
sfla van de Katholieken in een stad in
IZuiden. Geen stem gaat teloor, iedere
in heeft waarde. Maar ook iedere stem
Jft gelijke waarde. Waar het lid eener
«tij ook woont, te midden van geestver-
mlen of in de diaspora, zijn stem telt
Ne.
EeA tweede voordeel. Ieder kan stemmen
den Candida at zijner eigen partij.
Vroeger hadden vóór iedere verkiezing
Kchen de meeste partijen onderhande
len plaats: noodgedwongen zag een par-
wel eens af van het stellen van een
iron candidaat, en dat niet alleen in dis-
riclea, waar zij een kleine minderheid was;
waar men eigenlijk recht had op den
I (denk aan Loosduinen. Breukelen,
i;,\ bij Duurstede, enz.) stelden de Ka-
iMen soms dadelijk een lid der coali-
Maar dat gaf uiteraard aanleiding tot
wdenheid. Welnu, bij het stelsel vaii
irodig kiesrecht kan men overal stem--
i op de eigen menschen.
Een derde voordeel. Er zijn geen hcr-
tanmingen meer. Er zijn in een bepaalde
wiode geen nieuwe verkiezingen meer.
ïinnert men zich nog de enerveerendo
D dagen welke gemeenlijk verliepen lus-
stemming en herstemming? Bij do
*Ibeid dor bestaande partijen gaf de
''mining boven den Moerdijk zoo goed als
Eens dadelijk den uitslag; de geweldi-
inspanning van de eerste stemming
wosl hernieuwd worden: allerlei afspra-
n moesten worden gemaakt tussehen de
'dijen (er rechterzijde en tussehen do
partijen ter linkerzijde ten einde de zege
behalen. Dat alles is uit: met één stem-
D'ig is de uitslag definitief en ook voor
'olgende jaren ligt de uitslag voor een
baalde periode vast.
andere voordeelen bestaan. Doch
imoeg ter overdenking aan lien, die thans
het evenredig kiesrecht niets dan
hfaads weten te zeggen.
D. A. P. N. KOOLEN.
De Sociaie Wetgeving.
Punt 6 van het program van actie van
fle K. Staatspartij luidt:
I Bevordering van zoodanig ontwikke
ling der arbeidswetgeving, dat steeds
meer de regelingen betreffende de
i Arbeidsverhoudingen in bedrijf en
onderneming getroffen kunnen wor
den door de organisaties van werk-
gevers en werknemers, al of niet
«oor speciaal daartoe gekozen colle
ts. behoudens goedkeuring en toe-
t 2|cht door de overheid binnen de
I lenzen door de wet gesteld.
'ettelijke regeling van de collectieve
mbeidsoveroenkomst. inclusief de mo-
^0jökbeid tot verbindend-verklaring.
De uitvoering rler sociale verzeke-
,n?en worde, voor zoover mogelijk,
opgedragen aan de samenwerkende
-«•«alios van werkgevers en ar-
-tJ'-rs. Met dien verstande, dat de
Staat aansprakelijk is voor de uilbe
taling der schadeloosstelling en dat
beroep openstaat op een buiten de
partijen van overheidswege aangewe
zen rechter.
Doorvoering der Arbeidswet 1919,
naarmate de economische toestand dit
mogelijk maakt.
Als ooit van een program-punt kan wor
den verklaard, dat het niet is louter
een leuze, maar de uitdrukking van een
wenscli, die leeft onder het volk, en die
dringt naar een oplossing
dan lean'het worden verklaard van dit
program-punt.
Dit progi'am-punt is ten slotte in deze
vorm geformuleerd, nadat er talrijke ar
tikelen over waren geschreven en nadat
er ruim en breed over was gedisputeerd.
Deze formuleering is gemaakt door den
Voorzitter der R. K. Kamerclub mgr. dr.
Nolens.
Wie dit program-punt bestudeert of
zelfs wie het maar even oppervlakkig
met althans eenige kennis van zaken be
kijkt zal moeten erkennen, dat van zulk
een program van sociale wetgeving veel
is te verwachten in de eerstvolgende wet
gevende periode.
En, alleen reeds om deze sociale para
graaf van ons program van actie, geldt
voor een iéder:
STEMT WOENSDAG 1 JULI OP
LIJST No. 23 (KOOLEN.)
De ambtenaarssalarissen.
Wie het met die Regeering niet eens is
inzake hare maalregelen ten opzichte van
de ambtenaarssalarissen zal, als hij Ka
tholiek is, niet daarom aan zijn stem
plicht verzaken, ook hij zal stemmen
op de Katholieke lijst.
Hij zal dat doen uit beginsel-over
wegingen.
Maar zelfs buiten die beginsel-overwe
gingen om zal hij er niet toe kunnen ko
men om rood te stommen.
Omdat van rood geen verbetering is te
verwachten.
Lees 'ns de volgende verklaring van Vlie
gen, voorzitter van de Sociaal-Democrali-
sche Kamerclub:
„Het Staatsbestuur moet ook goedkooper
worden. Ik sta niet op hef standpunt, dat
de ambtenaarssalarissen' te hoog z!jn, al
kan eenige bezuiniging misschien niet uit
blijven, maar ik sta wel op liet standpunt,
dat het nu uit moet zijn. Men is al te ver
"gegaan, maar het is altijd moeilijk om der
gelijke dingen ongedaan te maken en i k
zou niet gaarne de verantwoor
delijkheid van een belofte op
m ij neme n."
Wij hebben de laatste woorden gespa
tieerd.
En weet ge wat mr. Troelstra eens zeide
over do salariskwestie, zooals deze steeds
door de S. D. A. P. als propagandamiddel
in den verkiezingsstrijd wordt gehanteerd?
Van hem is deze uitspraak:
„De salarisquaestie is voor ons een te
groot propaganda-middel hij de verkie
zingen geweest; het malerialisi;sche
groepsbelang is te zeer geprikkeld; thans
presenteert men den wissel."
En de betaling van den wissel geschiedt
n i e t!
De R. K. Staatspartij doet .geen snerken
de beloften. Zij wil zekerheid hebben te
kunnen uitvoeren, wat zij deh kiezers
voorhoudt, Als zij die zekerheid niet heeft,
doet zij geen belofte.
En wat betreft de ambtenaars-salarissen
vraagt zij in het program van actie:
„Herziening van het Bezoldigingsbesluit
voorzoover daarin onbillijkheden of on
juistheden voorkomen."
BUiTEHLAMD
De Veiligheidskwestie.
Het garantie-pact.
Do Fransche nota overhandigd.
De Fransche gezant te Berlijn, De Mar-
gerie, heeft gisteren om twaalf uur aan
den Rijksminister van Buitenlandsche Za
ken, Dr. Stresemann, de Fransche ant
woordnota op het Duitsche memorandum
betreffende het veiligheidspact overhan
digd. In het zeer omvangrijke antwoord
j wordt het standpunt van de Fransche ro-
geering en van haar geallieerden ten op
zichte van de Duitsche voorstellen uitvoe
rig uiteengezet.
De Fransche antwoord-nota zal intus-
sehen niet. zooals gemeld. Donderdag,
maar Vrijdag aanstaande gepubliceerd
worden De reden hiervan ligt in de om
standigheid. dat do Fransche regeering
tegelijkertijd met de nota een veelhoek wil
publieeeren omtrent de Fransch-Engelsche
onderhandelingen ter zake.
De nota, die in een zeer hoffelijken toon
is gesteld, bestaat, naar te Berlijn ver
luidt, grootcndeels uit zeer ingewikkelde
juridische formuleeringen, welker betee-
kenis en draagwijdte niet op het eerste ge
zicht beoordeeld kunnen worden. Intus-
schen bestaat toch de indruk, dat de nota
den wenscli te kennen geeft, bij de te voe
ren Fransch-Duiti?che onderhandelingen
tot een resultaat te geraken, en bevat zij
do prineipicele instemming der Fransphe
regeering* met het Duitsche pact-voorstel.
Behalve de nota, die in het Franscli ge
steld is, werd een in het Duifsch gestelde
inhoudsopgave overhandigd, klaarblijke
lijk wegens de gecompliceerdheid van den
inhoud. De eisch, dal Duitschland een
doortocht door zijn gebied moet toestaan
bevat de nota niet. Onjuist blijken ook do
verschillende persberichten, volgens wel
ke ingeval van een aansluiting van Oos
tenrijk bij Duitschland of bij schending der
arbitrageverdragen niet Polen en Tsje-
oho-Slowakije dwangmaatregelen tegen
Duitschland genomen zullen worden. Ove
rigens vermijdt de nota zich in détails te
begeven, maar geeft zij te verstaan, dat
volgens de opvatting van de Fransche re
geering het garantiepact alleen dan ten
uitvoer kan worden gelegd, wanneer
Duitschland lid van den Volkenbond is.
Het Duitsche voorstel om arbitrage-ver
dragen met alle nabuurstaten te sluiten
wordt in de nota overgenomen, waarbij
evenwel Frankrijk aanspraak maakt op
bet recht, ingeval van meeningsverschil-
len op te treden als arbiter.
Heden zal het Duitsche kabinet over de
nota beraadslagen.
Italië wacht af.
Gisteren is op de Ouai d'Orsay onivan
gen het Italiaansche antwoord in zake het
voorstel van een veiligheidspact. De Ita
liaansche regeering verklaart het principo
van een pact, bestemd tot verzekering van
veiligheid en vrede, goed te keuren, zoo
als hot reeds vroeger instemming had
betuigd met het protocol van Genève. Hot
voegt er echter aan toe, dat het op liet
cogcnblik gaat.om liet voeren van onder-
bandelingen. waarbij de situatie voor elk
van dé landen, die daaraan deel zouden
kunnen nemen, nog niet duidelijk is en
dat men evenmin weet, welke ontvangst
do regeering van Duitschland aan het
Fransche antwoord bereiden zal. Het ka
binet te Rojne zal dus om zijn gezichtspunt
nader vast te stellen, wachten tot hef Duit
sche antwoord bekend is en de onderhan
delingen definitief kunnen aanvangen.
Hof Engelse be Lagerhuis en
het accoord van Genève.
Het staat thans definitief vast. dat het
groote debat over de buitenlandsche poli
tiek in hef Fngelscho Lagerhuis, speciaal
over liet veiligheidsnact. niet meer deze
week zal plaats hebben. De verklaring van
Chamberlain daarover, waarop een uitge
breide discussie zal volgen, zal waar
schijnlijk Donderdag 2j Juni worden af-
gel« gd. Hot Lagerhuis heeft zich sedert ge-
ruimen tijd niet met kwesties van buiten-
landsch-polilicken aard bezig gehouden
en ofschoon daarom de behoefte aan een
debat in het bijzonder over het veiligh'eids-
pact zeer dringend is, meent men toch
Clmmberlain na ziin terugkeer van het
vasteland eenigen tijd te moeten laten, op
dat bij overleg kan plegen met ziin colle
ga's voordat hij zijn verklaring in het La
gerhuis aflegt.
Beloië.
De Kabinetscrisis.
Pon liet weer formateur
De Belgische koning heeft gisteren een
vrij langdurig onderhoud gehad met Poul-
let. Deze heeft opdracht gekregen een nieu
we poging te doen om 'n einde te maken aan
de crisis.. Zijn taak zou daarbij bestaan
in de vorming van een ministerie, samen
gesteld uit 5 Katholieken, 5 Socialisten èn
2 extra-parlementaire Liberalen. Deze
iwee liberalen zouden dan zijn generaal
Kestens (bandverdediging) en baron Rolin
Jaccpiemyns (Binnenlandsche Zaken). Ba
ron Rolin is Belgisch Hpoge Commissaris
te Cohlenz. Hij heeft de benoeming nog
niet definitief aanvaard.
Duitschland.
De 18de Januari geen nationale feestdnq.
De rijksdag heeft gistermiddag het voor
stel* van do rechtschc partijen, om don
Ï8den Januari (de dag van de keizerspro-
clnmatie van Versailles en dus van do
stichting van het Duitsche Rijk) tot een
uationalen feestdag te verklaren, met 193
tegen 138 stemmen verworpen.
Moeilijkheden in het West-Duitsche
Havengebied.
De stakingen van haven
arbeiders breiden zich uit.
De havenstaking te Duisburg dreigt zich
Ie zullen uitbreiden tot alle kanaalhavens.
De havenarbeiders te Dortmund besloten,
de staking in verscherpten vorm voort te
zetten. De havenarbeiders in Hamm drei
gen met een onmiddellijke staking, indien
lum loouoischen niet worden ingewilligd
AUe West-Duilsche havenarbeiders ver
langen een verhooging van het uurloon
van 60 tot 90 pfennig. Do werkgever bie
den 65 pfennig aan.
Dc uitsluiting in de Duitsche houtindustrie
Volgens de „Vorwarts" zijn op het
cogenblik 26.000 arbeiders bij de uitslui
ting in do houtindustrie betrokken. Waar
schijnlijk zal dit getal nog grootor worden
Marokko.
De strijd met de Mooren
P a i n1o v teruggekeerd
Gistermorgen om lialftien is do minis
terpresident Painlevé te Parijs terugge
keerd. Onmiddellijk begaf Painlevé zich
naar hot Elyséc, waar een ministerraad
werd gehouden, waarin Painlevé verslag
van zijn reis en van zijn bevindingen
deed. Aan het eind van den ministerraad
verklaarde Painlevé. dat de Fransche-
Spaansclie samenwerking ter zee, om den
sluikhandel in wapenen op de Rifkusten
tegen te gaan, reeds begonnen was. Na de
Franseh-Spaansche conferentie zal in dit
opzicht oen definitieve conventie worden
gesloten.
In don namiddag, toen Painlevé luide
toegejuicht door de radicalen en van de
banken van het centrum in de Kamer
verscheen, stelde Herriot de interpellatie
Doriot aan de orde.
Hij gaf vervolgens liet woord aan den
minister-president. Painlevé zeide het on
geduld van de Kamer om inlichtingen
over Marokko te ontvangen, levendig te
kunnen begrijpen, waarna hij de stand
vastigheid prees van lien, die den strijd
voor de verdediging van Frankrijk in
Marokko voeren. Deze woorden werden
luide toegejuicht, behalve door de socia
listen en de communisten.
Painlevé verklaarde, in aansluiting
aan hetgeen hij reeds 's morgens had ge
zegd) lieden niet in details te kunnen tre
den, maar zich ter beschikking te stellen
van de commissies om die inlichtingen te
geven en om in overleg met deze den da
tum van hot openhaar debat vast te stel
len. Painlevé vroeg verolgens de interpel
latie Doriot uit te stollen.
Abd-el-Krim verdedigt zich.
Met een specialen koerier uit Adjir, het
hoofdkwartier der Riffs, is aan den „Ti-
mes"-correspondent een bijzondere bood
schap van Abd-el-Krim overhandigd. Daar
in geeft hij te kennen, dat hij bereid is
onmiddellijk in overweging te nemen op
welke voorwaarden met Frankrijk vrede
zou kunnen worden gesloten. Wanneer
geen onderhandelingen tot stand zouden
komen, verklaart hij, dat hij den strijd tot
hol bittere einde zal voortzetten. In het be
lang van de mensehheid en den vrede doet
hij een heroen op de goede diensten en de
vriendschappelijke bemiddelingen van
Groot-Brittannië.
In deze verklaring, die Abd-el-Krim
voor publicatie heeft bedoeld, wordt ge
zegd: Wij wenscli en onze onafhankelijk
heid zorgvuldig te bewaren en daarvoor te
zorgen, dat het ons mogelijk zal zijn te le
ven zooals ieder mensch wenscht te leven,
die zich bewust is van zijn rechten en
plichten
Tegenover een speciaal correspondent
van de ..Popoio d'Italia" heeft Abd-el-
Krim verklaard, dat hij den oorlog, ook
bij een volkomen blokkade van het Riff,
.Tbg drie jaar kan volhouden.
Een Spaansch succes.
Hot Spaansche directoire doet mededee-
ling van een overwinning der Spaansche
troepen in oen slag, welke Zaterdag te
Bonn Oemer aanving. De vijand werd ge
heel uit zijn stellingen verdreven.
Brltsch-lndië.
Das overleden.
De leider der Swarajisten.
Naar uit Darjeeling wordt geseind, is
de bekende Swarajistenleider G. R. Das
gisteren overleden
Do „Times" schrijft naar anleidiug van
den pluis el in gen dood door hartverlam
ming van Cbitta Ranjam Das, (leider van
de Swarajistenpartij in Bengalen en tot
tweemaal president van het Indische na
tionale Congres) liet volgende: Zijn dood
hooft plaats op een oocpnblik, dat de po
litiek. die hij lancr heeft gevolgd, door de
gebeurtenissen gebleken is in de practijk
niet doorvoerbaar te zijn, en waarvan hij
zelf de tactische mislukking heeft erkend,
door aan de Brilsehe regeering een aan
bod te doen. dat prnrtisch neerkomt op
het voorwaardelijk opeeven van zijn po
litiek van non-cooperation.
De politieke carrière van Das illustreert
de merkwaardige tegenstrijdige stroomin
gen in zijn karakter, een vreemde men
geling van idealisme en demagogie, van
meer dan sentimenteele aanhankelijkheid
aan de oude Tridia lie tradities, en tegelijk
een bekwaamheid in het leiden van de po-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De Fransche nota op het veiligheids
pact te Berlijn overhandigd. Italië geeft
nog geen antwoord.
Poullet weer kabinetsformateur in
België.
Painlevé uit Marokko teruggekeerd.
Dc Britsch-lndische leider Dac over
leden.
BINNENLAND
Veorioopig Verslag der Eerste Kamer
betreffende het wetsvoorstel tot verleening
van subsidie aan de Kweekschool voor
Vroedvrouwen te Heerlen.
De Minister van Onderwijs verklaart
dat hem de bevoegdheid ontbreekt, tot het
doen afschaffen van de straf van school
blijven van leerlingen, en dat hij ook de
noodzakelijkheid van die afschaffing niet
kan inzien.
Wij geven de oplossing van onze photo-
prijsvraag.
Jitieke moening der Indische politieke
lichamen.
Deze tegenstrijdigheid echter is karak
teristiek niet alleen voor Das maar onlc
voor zijn generatie. Do invloed van de
Wcstersche gedachte op den impressicvon
Bengaalschen geest heeft zelfs op de in
zichten van dezen kampioen van hel In
dische idealisme gewerkt. Voor deze idea
len heeft hij met groole welsprekendheid
en overturning-voortdurend gevochten.
China.
De beweging tegen de vreemdelingen.
De onderhandelingen te
Sjanghai mislukt.
Do te .Sjanghai gevoerde onderhandelin
gen over een compromis lot het doen lu
wen van de opwinding zijn mislukt
De Engelsehen in China stollen zicli op
hot standpunt, dat elk compromis verlie
zen aan' levens en kapitaal van Engel-*
schon in China (en gevolge zal hebben.
Verscheidono firma's verzochten de re-
geering het daarheen te willen leiden,
dat het Foreign Office liet gezantschap en
do consulaten ondersteunt, Heel China
voorziet de stakers overvloedig van geld
middelen.
Australië.
De stembusuitslag in Nieuw Zuid-Wales.
De regoering maakt plaats
voor Labour.
Als gevolg van den uitslag der alge»
meene verkiezingen in Nieuw Zuid-Wales,
is de premier, Fuller, afgetreden. Dc La-
bourman Tang vormt thans een 1 1
Amerika..
De stakiuysonlusten in Nieuw-S '•'vul.
Het schieten en plunderen blijft voort
duren in Cape Breton (N. Schotland),
hoewel 800 man soldaten en politietroe-
pen op do voornaamste punten zijn ge
posteerd tot handhaving van do orde. Gis
teravond hebben ongeregeldheden plaats
gehad te Brasdor en Florence. Een ge
bouw is in brand gesloken te New Aber
deen. De groote warenhuizen van do
British Empire Steel Corp. te Sydney
en Lewisburgh, benevens machinegehou-
wen en andere gehouwen worden door
soldaten bewaakt.
Gemold wordt, dat do stakers een ma
chinegeweer te pakken hebben gekregen
en pogingen doen munitie in banden lo
krijgen.
BliüNE^LA^D
Vragen van Kamerleden.
Minister De Visser, over het
s c h o o 1 h1 ij v e n.
Op do schriftelijke vragen van den heprr
Ter Hall betreffende afschaffing van <le
straf van het schoolblijven van kinderen,
heeft do hoer Do Visser, minister van Ou
derwijs, K. en W. liet volgende geanfrt
woord:
Do wet geeft den ondergeteekende geen
bevoegdheid om maatregelen te nemen,
waardoor gelijk wordt gevraagd - c'en
radicaal einde gemaakt zon worden aan
toestanden, zooals in October 1924 Ie Delft
en in beg'n Mei 1925 te Dordrecht voor-»
kwamen, waarbij schoolgaande kinderen,
die voor straf moesten nab'ijven in da
school, door votgeelacht'Tlioid van het on-»
derwijzend personeel in het verlaten
•hoo'gebouw achterbleven.
Do straf van liet schoolh! ivcn behoort
tot hei tuchtrecht van het hoofd der school,
en onder zijn vcranhvoordeVjkh d kan z:j
in.de U.H'.Jrn np ele-d doof d-S) kl
