VRIJDAG 12 JUUI 1925
No. 9467
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Onze Geïllustreerde Pagina
1öe Jaargang.
e S^icbelve 0ou/fca/nt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
lor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week 82.60 per kwartaal,
nee per pos* 1 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad ia roor de Abonné'a ver-
'„baar tegen betaJing van 60 ct. per kwartaal, bij voor-
Staling. Afzonderlijke nummers 5 et, met Geïllustreerd
9 1st
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
I.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003* s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowrona advertenllën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertenllën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen w«den aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
nummer bestaat uit drie
den.
de Christelijke zedeleer.
et eerste punt in het program van
van de Katholieke Staatspartij luidt:
landhaving en doorvoering der chris-
8 beginselen in de huwelijkswetge-
ie niet ziende blind is kan opmerken,
hoe langer hoe meer getracht wordt,
uwelijkswetgeving zóó te vervormen,
in cle plaats van het op de christelijke
n gegrondveste huwelijk, wordt inge-
d bet zoogenaamde vrije huwelijk,
e bestrijding der Christelijke huwe-
beginselen is een uiting van het totale
al op zedelijk gebied, dat de huidige
(schappij te aanschouwen geeft. Dat
al vonden wij dezer dagen op droevi-
ivijze tot uitdrukking gebracht in epn
iel van den Senaatspresident, hij het
siscbe „Kammergerieht" in de „Ber-
Lokal Anzeiger", waarin men onder
het volgende leest:
De moord op uitdrukkelijk verlan
gen van den vermoorde is, evenals tot
dusverre, met een geringere straf be
dreigt en het tot dusverre geldende
minimum is uit de wet verdwenen,
Wie iemand alleen maar hulp ver
schaft bij zelfmoord, of die al dan niet
gelukt, blijft, evenals nu buiten ver
volging. In strijd met dit principe
ovdt aansporing tot zelfmoord vol
gens de nieuwe paragraaf -24 straf
baar gesteld. Do zelfmoord kan zelfs
een zedelijke plicht wezen. Dezelfde
waardeering, die de zelfmoordenaar
verdient, verdient ook degeen, die hem
door uiteenzetting van bovengenoem
de zelfmoordmotieven tot zijn daad
heeft gebracht.
citeeren alleen maar, zonder, inder-
overbodig, commentaar, deze weer-
okkende woorden van den Senaats-
dent van het Pruisisch Kammerge-
Is een inderdaad schrikwekkende,
welijke theorie,
lar wij behoeven niet zoo ver te gaan.
r illustratie willen wij hier ook wij-
op een uitlating van den heer Wi-
enlcele wéken geleden in de Eerste
[er.
heer Wibaut verklaarde onomwon-
dat hij een heiden was,- een erge
n.
bij verklaarde ook dat lui in het
euechtelijk samenleven in bepaalde
andigheden niets kwaads zag.
oordeelt een socialistisch leider
do door de Kerkelijke en burgerlijke
;n' verboden samenleving,
elnu, d e r g e 1 ij k e theoriën z u 1
i de wetgeving worden belichaamd,
ien in 's lands bestuur de Christe-
bcginselen niet meer hun belijders en
odigers vinden.
en ziet elders reeds de practijkf
n daarom, voor do handhaving ei
voering der Christelijke zedelijkheids-
iiselen in de wetgeving:
:mt woensdag 1 juli op lijst
No. 23 (KOOLEN).
BUITENLAND
De Veiligheidskwestie.
Het garantiepact.
Pe tweezijdigheid van liet
pact.
e Psrijsche bladen zijn over het alge-
teleurgesteld over den inhoud van d!t
klaringen, die Bladwin in het Lagerhuis
[t afgelegd:
'e „Èclio de Paris'' schrijft, dat men
t geleden öp de Quai d'Orsay had ge-
d- door bemiddeling van een militaire
Ventio een eenzijdige garantie van de
c van Engeland te ontvangen.
°k uit de laatste nota van Chamberlain
t men terstond willen lezen, dat Cham-.
lain
met vasthoudt aan een tweeledig
'hij dat in zijn rede van 24
art in het Lagerhuis had geschetst,
ovendien had men geloofd, uit de gede-
[lairiseerde zone een privilegie ten gun-
van frankrijk te kunnen maken.
ps *3 gezegd, dat men voor het ga-
ppact het vredesverdrag van 1919 tot
r' moest nemen.
.ans>| na de verklaring van Baldwin
men deze verwachtingen laten varen,
lok W1^0 wij'ze tegengesproken.
1 «Journal" wijst er op, dat men
ranscho zijde schijnt aan te nemen,
de •p ^'s Waarborgen voor den Rijn
riiJ-la^sc^0 garanties voor het Oosten
mg zijn.
echter in liet Lagerhuis
i dat de waarborgen een twee-
te n.ri ^ïaëen- t\fen moet de liier-
aken gevolgtrekkingen goed onder
de oogen zien. Wederkeerighcid wil zeg
gen, dat Engeland ook Duitschland tegen
over Frankrijk en België waarborgen
geeft, en dat het, als het een militaire con
ventie met Frankrijk sluit, dit ook met
Duitschland moet doen.
Deze wederkeerigheid beteekent verder,
dat indien Frankrijk, Tsjecho-Slowakije
en Polen tegen Duitschland bescherming
verleent, het eventueel ook Duitschland te
gen Polen en Tsjecho-Slowakije moet be
schermen. Wie arbitrage weigert wordt de
vijand.
Het Fransche antwoord.
Onmiddellijk na 'zijn terugkeer uit Ge
neve heeft Briand aan de geallieerde regee
ring mededeeling gedaan van den definitie-
ven tekst van liet Fransche antwoord op
het Duitscke memorandum van 24 Fe
bruari, waarin het sluiten van een veilig
heidspact wordt voorgesteld. Het document
zal onverwijld naar Berlijn worden gezon
den en daarna tegelijk met de Duitsche
nota, waarop het een antwoord is, worden
gepubliceerd.
Een verklaring van den
Australisch en" premier.
De Australische premier Bruce heeft
medegedeeld, .dat -hij den volledigen tekst
heeft ontvangen van het rapport in zake
de onderhandelingen tusschen Engeland,
Frankrijk en België. Hij gaf te kennen, dat
daarover waarschijnlijk discussies in het
Australische parlement zullen volgen. Het
ia niet juist te zeggen, dat Engeland aan
het Australische Gemeenebest advies heeft
gevraagd. Uit de verklaringen van het
rapport blijkt veeleer, dat Engeland het
zijn plicht acht, in deze voor zich vitale
aangelegenheid door te zetten. Het zou
mogelijk kunnen worden, dat dit een pre
cedent is, en de tijd zal kunnen komen,
dat Australië zich "gedwongen .yoelt zijn
eigen gang te gaan.
Volkenbond.
De zitting van den Raad.
De zitting van den Volkenbondsraad is
gisteren gesloten. Men heeft eenige onbe
langrijke punten afgedaan en meer belang
rijke kwesties zooals de militaire con
trole in Duitschland, de postkwestie in
Dantzig en de minderhedenkwestie in Roe
menië'verschoven tot een latere zitting.
De wapenconferenltie.
„Verboden zones.
De algenieeno commissie van de confe
rentie inzake de controle op den wapen
handel heeft'zich gisteren bezig gehouden
met de kwestie van de zoogenaamde ver
boden zones, dat wil zeggen met die gebie
den, waarin de handel in wapens absoluut
verboden of onder zeer speciale voorzorgs
maatregelen geplaatst zal worden, en
waar een bijzonder controlestelsel zal
worden ingesteld.
Tot deze gebieden behooren een groot
deel der Afrikaansehe koloniën, enkele
gebieden van 't voormalige Turkscke Rijk,
Perzië, enz. Een uitvoerig debat ontspon
'zich over de Perzische Golf en de Zee van
Oman, daar tegen het opnemen van deze
gebieden zich de Perzische gedelegeerde
verzette. Hij wees op de noodzakelijkheid
van de handhaving van de nationale sou-
vereiniteit, maar het Perzische protest
werd door de interventie van den Engel-
schen en den Britsch-Indischen gedele
geerde, die dit punt tot een levenskwestie
voor het Britsche Rijk verklaarden en
houding van Engeland en Britsch-Indië
ten opzichte van de geheele conventie daar
van afhankelijk maakten, met 9 tegen 8
stemmen verworpen.
Niet minder dan 21 delegaties onthiel
den zich van stemming.
België.
Het nieuwe kabinet.
Poullet is er gister in geslaagd, zijn ka
binet als volgt samen te stellen:
Poullet (katholiek): premier en Econo
mische Aangelegenheden.
Vandervelde (socialist): Buitenlandsche
Zaken.
Tschoffen (katholiek) Justitie.
Janssen (katholiek): Financiën.
Generaal Kerslens: Nationale Verdedi
ging.
Wan-tens (socialist): Nijverheid en Ar
beid.
Anseele (socialist): Spoorwegen.
Carton (katholiek): Koloniën.
Kamicl Huysmans (socialist): Kunst en
Wetenschappen.
Laboulle (socialist): Binnenlandsche
Zaken.
De Liedekerke (katholiek): Landbouw.
Het ministerie zal zich heden aan de
Kamer voorstellen.
Nieuwe moeilijkheden.
Wie meenen mocht, dat Poullet nu 'de
moeilijkheden .te boven-gekomen is, ver
gist zich deerlijk.
Integendeel schijnen de ergste moeilijk
heden nu pas to beginnen. Want thans
schijnt de Katholieke partij te willen te
rugkomen van haar besluit tot ministe-
rieele samenwerking met de socialisten. De
meeste Katholieke bladen en vereenigin-
gen vallen heftig de combinatie aan, wel
ke Poullet tracht te verwezenlijken.
De Federatie van Katholieke Bonden en
Vereenigingen heeft gisterochtend een
spoedvergadering gehouden, ten einde den
politieken toestand na te gaan. De verga
dering was zeer goed bezocht en heeft
met op twee na algemoene stemmen een
motie aangenomen, waarin de wensch
wordt uitgesproken, dat de Katholieke
parlementsleden zullen weigeren hun me
dewerking en hun vertrouwen te verlee-
nen aan een Katholiek-Socialistisch mi
nisterie,
Ten gevolge van dit besluit hebben de
hoeren De Liedekerke en Carton, die aan
Poullet reeds hun medewerking hadden
toegezegd, zich weer teruggetrokken.
In verband met den plotseling critiek
geworden toestand zijn tegen morgen de
Katholieken uit Kamer en Senaat hijeen-
geroepen. Men weet waarlijk niet, hoe het
einde van deze nieuwe crisis zal zijn. Alle
gissingen zijn mogelijk, zelfs die van een
pari cmentsontbinding.
Gisteravond heeft Poullet de pers ont
vangen en de volgende verklaring afge
legd:
„Ik hen in mijn optimisme teleurgesteld.
De heeren De Liedekerke en Carton, die
mij hun medewerking hadden toegezegd,
hebben zich hedenmiddag teruggetrokken,
daar zij de katholieke vereenigingen, wier
lasthebbers zij zijn, niet tot hun ziens
wijze konden overhalen. Ik heb de rechter
zijde tegen morgen laten bijeenroepen cn
ik geloof, dat ik daar nog op een meer
derheid kan rekenen. Morgen zal ik mijn
stappen voortzetten."
Hier volgt de tekst van de motie, welke
gisterochtend door de Katholieke Federa
tie is aangenomen:
„De vergadering wijst met kracht de
vorming af van een katholiek-socialistisch
ministerie, dat een ernstige miskenning
zou beteckenen van de principes en tra
dities der katholieke partij, en een onver
geeflijke verzaking van de verplichtingen,
aangegaan jegens het kiezersvolk en het
land. Zij .spreekt den wensch uit, dat de
katholieke parlementsleden hun medewer
king en hun vertrouwen niet zullen geven
aan een dergelijk kabinet. Zij blijft vast
besloten elke compromitterende samen
werking met de socialistische partij te
bestrijden en, mocht Kamerontbinding
volgen, ,een moedige, loyale en ondubbel
zinnige verkiezingscampagne te voeren.
Zij wenscht haar bestuur ten zeerste ge
luk met de energieke houding, welke het
heeft aangenomen in de ernstige omstan
digheden, welke op .het oogenblik het land
en de katholieke partij doormaken."
Griekenland.
Kabinetswijziging.
Do Grieksche Kamer is 48 uur ver
daagd, ten einde de reorganisatie van het
kabinet mogelijk te maken in verband met
hei aftreden van den minister van Bin-
nenlandsclie Zaken Kondylis.
Rusland.
Trotski weder bedreigd met verbanning?
Havas vernoemt uit Kopenhagen, dat
Trotski, die na zijn terugkeer in de re
geering onmiddellijk den stillen verbit
terden strijd met Zinowjef weder heeft
aangebonden, reeds weer een wenk beeft
gekregen, dat bij op deze wijze groote
kans loopt, voor de derde maal verban
nen te worden.
Toen Trotski indertijd weigerde, zijn
verontschuldigingen aan Zinowjef, Kame-
nef en Boekarin aan te bieden, dreigden
zij af te zullen treden, wanneer Trotski
volkscommissaris zou worden. De functie
van voorzitter der commissie voor cle con
cessies, onder toezicht van Djerzinski, is
toen speciaal voor Trotski in het leven ge
roepen. Aanvankelijk wilde hij voor de
eer bedanken, doch ten slotte, is hij nog
van inzicht veranderd.
ffiarokko.
Painlevé in Marokko.
Painlevé is te Fez aangekomen. Hij zou
gisteren een onderhoud hebben met Primo
de Rivera. De Fransche premier acht
FranschSpaahsche samenwerking tegen
Abd-el-Krim noodzakelijk.
China.
De troebelen in China.
Een Chineesclie nota.
Volgens een bericht uit Peking heeft
het Ghineesche kabinet de nota goedge
keurd, die aan den deken Van het diplo
matieke corps zal worden overhandigd
als antwoord op de jongste nota der mo-
i gen cl lieden.
De nota zal waarschijnlijk geen nieuwe
gezichtpunten opleveren, doch den wensch
te kennen geven, dat het voor het herstel
van de orde te Shanghai het beste zal
zijn, de aan land gezette troepen weder
naar de schepen terug te voeren, zoolang
de onderhandelingen duren.
Het is de vraag, of de buitenlandsche
gezanten daartoe geneigd zullen zijn, hoe
wel enkele gezanten wel iets voor dit
voorstel schijnen te gevoelen.
De zeeliedenstaking breidt
zich uit.
De zeeliedenstaking te Shanghai breidt
zich uit en neemt, een ernstig karakter
aan. Do toestand is overigens uiterlijk
kalm, doch terwijl het verlangen naar
vrede in groote kringen sterker wordt,
treden de extremisten steeds heftiger op.
Tsjang Sjoé-liang, de zoon van Tsjang
Tsolin is te Shanghai aangekomen met
1000 cadetten, die de bloem zijn van
Tsjang's leger. Men is in groote spanning
ten aanzien van het doel van dit bezoek.
De Nederlanders te Shanghai.
In antwoord op een desbetreffende
vraag is bij het departement van Buiten
landsche Zaken te Den Haag ambtelijk
bericht ontvangen, dat er voorshands,
geen reden bestaat om zich bezorgd te ma- I
ken over de veiligheid der Nederlanders
te Shanghai of om daarvoor bijzondere
maatregelen te treffen.
BINNENLAND
EERSTE KAMER
Overzicht.
Bestuursinrichting voor Indië
Wijziging Kieswet.
Nadat de minister do verschillende aan
gevoerde bezwaren en bedenkingen had
weerlegd, werd het nieuwo Regcoringsre-
glement voor Ned.-Indië mét 27 tegen 10
stemmen aangenomen; alleen de vrijzin-
nigijdemocraten en de socialisten stemden
tegen.
Be de behandeling van het wetsontwerp
tot wijziging van de Kieswet, van de Pro
vinciale Wet en van de Gemeentewet, nam
de heer Mondeis het amendement, waar
door do hoeren Wintermans en van Sassê
van Ysselt de stemdwang weer in het
wetsontwerp hadden binnengevoerd, on
der handen. Waarom is de stemplicht niet
lieelemaal afgeschaft, vroeg hij. Men zegt
wel, publick recht is publieke plicht, maar
waarom geldt dit alleen voor den kiezer
en niet voor de gekozenen, zooals de Ka
mer- en Gemeenteraadsleden, die zich
straffeloos aan het hij wonen der vergade
ringen, wat toch ook uitoefening van een
publiek recht is, kunnen onttrekken?
Het beroep, dat de stemplicht noodig
zou zijn om bij de evenredige vertegen
woordiging een zuiver beeld te hebben van
do politieke stroomingen, gaat ook niet op,
meende de heer Mendels, want door den
strafrechtelijk gesanclionneerden stem
plicht jaagt men ook de politiek onver
schilligen naar de slembus, waardoor het
beeld van do politieke stroomingon wordt
vervalsc.il t.
Ten slotte had de beer Mendels nog bet
bezwaar, dat door de nieuwe regeling een
zware taak op de schouders van de burge
meesters wordt gelegd, welk bezwaar door
den burgemeester van Amsterdam en an
dere senatoren volkomen werd gedeeld.
Eigenlijk is bet een onmogelijke taak,
waardoor do burgemeesters van groote
gemeenten, waar tienduizendenn kiezers
bun stemplicht niet vervullen, worden ge
steld, verklaarde de lieer Mondeis.
Minister Ruys was, zooals men zich uit
de behandeling van het amendement-Win-
termans in de Tweede Kamer nog wel her
inneren zal, ook lang niet enthousiast over
deze wijziging in zijn wetsontwerp. Hij
had er zich echter, hoewel noode, bij neer
gelegd, omdat hij de twee andere verbete
ringen van ons kiesstelsel, welke dit wets
ontwerp bevatte, niet wenschte los te la-
ton, n.l. de vereenvoudiging van do wer
king van het Centraal Slembureau en den
maatregel tegen versnippering van stem
men. En intussclien wilde de minister de
werking van de nieuwe procedure, door
het amendement-Win termans geschapen,
nog wel eens aanzien. Laat men de proef
er eens mede nomen, zei de premier, als
deze procedure ondeugdelijk blijkt, zal de
Regeering wel mek een nieuw wijzigings
voorstel komen.
Deze overwegingen li aalden ook de
meerderheid der Kamer over om thans
baar stem aan bet. wetsontwerp te geven,
dat met 27 tegefi 8 stemmen werd aange
nomen. Tegen stemden de heeren de Veer
(A.-R.), Arntz (R.-K.), v. NagëU van
Amps en (V.B.), v. Wasseneer van Cal-
wijek (C.-H.), Mondeis (S.D.A.P.), Rink
(V.B.), de "Vlugt (A.R.) en Smeengo (V.B.)
Zooals met ziet vogels van diverse plui
mage.
•Nog een serie kleinere wetsontwerpen
passeerde ten slotte zonder hoofdelijke
den hamer, waarna de Senaat tot 23 Juni
weer buistoe ging.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
He! Fransche anlwoord op de Duitsche
veiligheldsvoorstellen zal spoedig worden
verzonden. Een merkwaardige verklaring
van den Australischen premier.
Nieuwe moeilijkheden In België. De
Katholieken trekken zich van samen
werking met de socialisten terug.
De troebelen in China. Geen ongerust*
heïd voor Nederlanders in Shanghai.
BINNENLAND.
De wijziging van de Kieswet in de Eer*
sle Kamer. (Kameroverzicht).
De Duitsche hulpactie van het R.-K,
Huisvestingscomité wordt stopgezet (2do
blad).
De photo-pagina geeft o.m. to zien: Hot
bezoek der Hollanders aan Weenon.
De Gardon-Bonnett-bekcrwedslrijd Do
persphotograaf heeft ook curiositeitshalve
een photo genomen vap de „villa van prin
ses Juliana te Leiden". (Men weet dat do
„Tel." dit huis in do Oegslgeesterlaan to
Leiden met zekerheid als zoodanig heeft
aangewezen. Intussclien is reeds tegen
spraak gevolgd).
De radio in dienst der politieke propaganda
Rede baron A. v. Wijnbergen.
Op dén vooravond van den verkiezings
dag, dus op Dinsdagavond 30 Jlini, zal do
voorzitter der R. K. Staatspartij, mr. A.
baron van Wijnbergen, van 9,50 tot 10 20
n.m. een polit'oke rede houden op het Rek
dio-omroepslation to Hilversum, welke
rede draadloos zal worden uitgezonden.
Arbeidstijd bloembollen pellerijen.
Vorgunniitg overwerk.
De Minister van Arbeid, H. en N. heeft
aan hoofden of bestuurders van bloembol
lenpellerijen in alle gemeenten des Rijks
vergund, dal in hun ondernemingen door
arbeiders van 16 jaar of ouder, werkzaam
bij het pellen der gerooide bloembollen,
gedurende hel tijdvak van 15 Juni tot en
met J5 Augustus, in afwijking van het be
paalde bij art. 24 dor Arbeidswet 1919, JO
uren per 'dag en 55 uren per week arbeid
wordt verricht, onder voorwaarde, dat cle
arbeidstijd van bedoelde arbeiders in
zijn geheel is gelogen tusschen 7 uur voor-
middags cn 7 uur namiddags
Coöperatieve Centrale Raiffeisenbank.
Algemeene vergadering.
Te Utrecht kwam gisteren de algenieeno
vergadering bijeen der Coöp. Centrale Raif
feisenbank. Ter vergadering werd verwel
komd dr'. Kakebtcko, als vertegenwoordig
gor van het departement van binnenland
sche zaken en landbouw. Do voorzitter
constateerde in zijn openingswoord, dat
het afgeloopen jaar een record-jaar mag
heeten. In do maand Maart 1924 alleen
Icon meer dan 22 millioen voor opnemin
gen aan de bank worden onttrokken, zon
der dat de hulp der Nederlandsche Bank
behoefde te worden ingeroepen.
Het aantal aangesloten banken, in 1917:
587, is gestegen tot meer dan 700, terwijl
in 10 jaren tijds het. aantal bij de bank
aangesloten vereenigingen mot '120 pet.
steeg.
Vervolgens werd' de balans met do
winst- en verliesrekening, sluitende met
een winst van 650.939, goedgekeurd en
besloten het reservefonds ie verhoogen tot
1.764.214. Vooraf had eenige beraadsla-»
ging plaats over de lot nu toe gevoerde
bankpolitiek, waarbij men besloot do tot
heden gevoerde polilick té blijven volgen.
Aan de orde was daarna een advies van
bet bestuur in zake een rapport betreffen
de de mogelijkheid eenor pensioenregeling
voor kassiers dor locale banken, welker
advies luidde, dat deze regeling op den
weg dor locale banken ligt.
Besloten werd na gehouden beraadsla
ging, om in ernst bij de locale banken aan
te dringen op een regeling niet slechts
voor de kassiers, die deze functie als ne
ven-, doch ook voor lien, die deze als le
vens-functie vervullen.
Aangeboden werd een' voorstel van liet
bestuur, om de bank zich.in bepaalde ge
vallen, ter beoordeeling van het bestuur,
garanl te doen stellen ten behoeve dor lo-«
tale banken.
Daarna word de lieer F. A. R. A. baron
van Ittersum herkozen als lid van het be
stuur,'cn in den raad van toezicht werden
herbenoemd do heeren K. J. A. baron
Collot d'Escury, K. Erikfl Azn. en lv
Schrage. Tot plaatsvervangende bestuurs
leden werden herbenoemd de hoeren 1« i
E. van Dilzliuysen cn C. S. van Beunm-»
g°Ten slolte hield de heer mr. O. Gezcllo
Meerburg een inleiding over de nieuwo