16e Jaargang.
WOENSDAG 27 MEI 1925
No. 4954
e &2icbelve (Sau^omt
9 ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
3r Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaaL
onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaaL
anco per post f 2.95 per kwartaaL
■t Geüluatreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
jgbaar tegen betafing van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
betaling. Afzonderlijke nummers 5 et., met Geïllustreerd
ndagsblad 9 4L
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 1G - LEIDEN
TEL. INT* ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT!
Oewone advertenllën SO cent per regel.
Voor Tngezcjr.den MedecTeelingen wordt het
s dubbele van liet tarief berekend, s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen wetden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en wrkoop 10.50.
it nummer bestaat uit drie
laden.
Waar het om gaat.
Ia een inhoud-rijke rede heeft gister-
rond Pater Borromaeus- de Greeve in
n door de R.-K. Kiesvereen. te Leiden
itgescbreven propaganda-vergadering uit-
ingezet, om w I k it o o g e d e 1 a n-
eu de verkiezingsstrijd gaat. (Men zie
et verslag onder Stadsnieuws, 3de blad).
Pe verkiezingsstrijd gaat om het hoog
ste goed der volkeren, den vrede: dus tegen
- orlog en revolutie. De verkiezingsstrijd
aat vervolgens om het hoogste goed in
ct familieleven, in het sociale leven, in
et leven van ieder individu.
ld Deze gedachten heeft pater Borromaeus
ia c Greeve uitgewerkt, zóó, dat hij hij zijn
ehoor de geestdrift voor de a.s. verkie-
ing heeft losgeslagen!
Dat de komende verkiezing op 1 Juli
.s. van groot belang is voor ons
ls staatsburgers en Katholieken, kan nie-
iand tegenspreken.
Het belang, in den uitslag dier verkie-
j( ing gelegen, is zóó groot, dat niemand
onverschillig voor mag blijven!
Van dien uilslag toch hangt het af, of
is land al dan niet zal krijgen een regee-
ing, die w e r k e 1 ij k tot r e g e e r e n,
n 's lands algemeen belang, in staat is
- een Christel ij ke regeering een
tgeering, die de rechten en vrijhe-
c n van de Katholieke staats-
urgcrs in haar wellen en in de prac-
ijk zal erkennen.
Wij willen niet spreken over wat ..deze
egeering goed heeft gedaan en over wat
;ij, naar de meening van enkelen of ineer-
0 leren, anders had moeten doen.
Dat is ook niet noodig in deze we
en. Om daarover te spreken, is een an-
;j3 lere tijd aangewezen. N u vraagt al onze
I1 landacht en al onze toewijding do actie
'n de propaganda, om in de Tweede Ka-
ner te verkrijgen een zoo sterk mo-
;e 1 ij k vertegenwoordigde K a-
h o 1 i e k e S t a a t s p a r t ij. Als wij
Samaar streven met alle waardige raid-
Iclen, die ons ten dienste slaan, dan,
naar ook dan alleen, zijn wij, Ka-
holieke kiezers, verantwoord.
Maar zoo wij daarnaar niet ernstig
noch ten streven, zijn wij ook mede v e r-
nt w oordel ij k voor wat, als gevolg
Fan den uitslag der verkiezing, door een
nisschien niet-reehtsche regeering in
strijd met onze beginselen zou worden tot
iland gebracht.
Deze ver a n t w o o r d e 1 ij k h e i d moet
ede ren Katholieken kiezer
roor den geest slaan, klaar als de dag!
buitenland
Volkenbond.
DE STIKGASSEN-OORLOG.
Een uitsluitend handelsverbod geen
practische waarde.
Kaar een algeheel verbod.
De Duilsche verklaring tegen den che-
ïischen oorlog, welke Maandag in de mi
litaire commissie der wapenconferentie
tverd afgelegd en waarvan wij gisteren
melding hebben gemaakt, heeft nok in de
gister gehouden zitting dezer commissie
een groole rol gespeeld en geleid tot de
verwerping van het Amerikaanscho voor
stel betreffende het verbod van handel in
•n enz., welke uitsluitend voor oor-r
logsdoeleinden dienen.
Do commissie nam namelijk na uitvoe-
rigo debatten een resolutie aau, voorge
steld van Italiaansche, Britsche en Pool-
ficho zijde, waarin gezegd wordt, dat met
een verbod van den handel in stikgassen,
practisch niets te bereiken is en zij der
halve de conferentie voor zou stellen, den
yolkenbondsraad te verzoeken een speciale
latei-nationale conferentie bijeen te roepen,
welke tot taak zou hebben, een algemeen
Internationaal verbod van den stikgassen-
oorlog tot stand te brengen.
tie arbeidsconferentie.
De toelating van Rossini.
De arbeidsconferentie te Genève heeft
gisteren een hevig debat gevoerd over de
kwe ie der toelating van den fascistischen
arbeiders gedelegeerde Rossini, zulks in
Terband met het feit, dat de Italiaansche
arbeiders niet vrij zijn in de keuze van
bun afgevaardigden. Ten slotte besloot de
conferentie tot toelating van Rossini met
tegen 31 stemmen. Tegen slemdon alle
arbeiders, de Canadcesche patroons- en
twee regeeringsgedelegeerden van Zuid-
■Afrika en Argentinië. Ongeveer \certig "e-
delegeerden, mocrendeels van de regee-
inicsgroepen, waren afwezig of onthielden
2ir;h- zooals Duitsehland, alle Skandina-
Oostenrijk, Griekenland, Ierland en
Canada. Verscheidene stemden vóór toela-
,ln? uit overwegingen van internationale
Miiiek. Van de Nederlandse lie de-
e bad Serrarens negens de afwezig
heid van den Nederlandsclien palroonsge-
delegeerdo geen stemrecht. Zaalberg ont
hield zich. Mgr. Nolens stemde vóór, het
geen de aandacht trok, na de rede van Ser
rarens als vertegenwoordiger -der katho
lieke arbeiders. Er was een iels grootere
meerderheid voor de erkenning van het
mandaat van den fascist dan 't vorig jaar
toon de uitslag 55 tegen 32 ctemmen be
droeg, terwijl de conferentie in 1923 met
63 tegen 17 stemmen tot toelating bes'oot.
De Veiligheidskwestie.
Het antwoord van Br and.
Fransclie eischen.
De diplomatieke medewerker van de
„West Minster Gazette" schrijft, dat uit
liet ontvangen antwoord van Briand in
zake het Duilsche aanbod voor een veilig
heidspact blijkt, dat Frankrijk weigert
aan Duitsehland als lid van den volken
hond het recht toe te staan om overeen
komstig de bepalingen van het nact van
den volkenhond een beroep in te dienen tot
herziening van de Oostelijke grenzen.
Verder*- staat Frankrijk er op, dat
Duitsehland tegenover den raad van den
volkenbond do verplichting moet erken
nen, om in geval van oorlog aan de troepen
vrijen doortocht door Duitscli gebied toe te
-staan.
De voortdurende vertray:nq.
De „Westminster Gazette" oppert in een
hoofdartikel bedenkingen tegen de voort
durende vertraging in de onderhandelin
gen met Frankrijk over het veiligheids-
pact en de ontruiming van Keulen.
Wal Keulen betreft, merkt het blad op,
dat men moet aannemen, dat er weliswaar
bewijsmateriaal voor de Duihehe tekort
komingen voorhanden is. doch indien het
na 4 maanden nog moeilijk is, dit mate
riaal ter tafel te brengen, dan moet onver
mijdelijk de indruk ontstaan, dat de rede
nen, waarop men zich beroept, niet sterk
zijn, of ton minste niet de uitsluitende oor
zaak voor het handhaven der bezetting
zijn.
Het blad betreurt het, dat Duitsehland
bij liet veiligheidsvraagstuk ook dat der
Poolsclie grenzen heeft betrokken. Do beste
oplossing voor het veiligheidsvraagstuk
zou zijn, dat Duitsehland tot den volken
bond met dezelfde rechten aks olie andore
leden toetreedt en dat de bond dan weder*
zijdsche waarborgen voor de demilitarisa-
tie van liet Rijnland zal zoeken.
Volgens de ..Daily Sketch" heeft de
mededeeling van den Franschen gezant,
in Downingstreet een pessimistische
stemming doen ontstaan, en wordt daar
door de opvatting versterkt van die mi
nisters. die ervoor zijn, dat Engeland zich
geheel uit de Europeesche aangelegenhe
den zal terugtrekken.
België.
De kabinetscrisis.
De Katholieken tegen M a x.
De gisfermiddag gehouden vergadering
van liet bureau der Katholieke rechter
zijde heeft zich, zooals na hel antwoord
van Poullet (e verwachten was. tegen het
door Max voorgestelde voorloopige extra
parlementaire ministerie verklaard.
Duitsehland.
Het Duitsch-Spaansch handelsverdrag.
Het kabinet Luther in gevaar?
Vandaag wordt in den Duitschcn Rijks
dag beslist over het lot van liet Duitsch-
Spaansch handelsverdrag. Een deel van
de groepen, die de regeering steunen is
tegen dat verdrag, zoodat een meerderheid
niet gemakkelijk te verkrijgen zal zijn.
De socialisten hebben een poging onder
nomen om de huidige coalitie te splitsen.
Zij hebben aangeboden het handelsverdrag
en de beschermende rechten voor de in
dustrie te steunen, ais de regoering de
rechten op het graan liet vervallen. Over
het resultaat dezer poging is nog niets
bekend.
De Duitsch-nationale leiders hebben gis
teren een poging ondernomen teneinde
bun partij te bewegen voor het verdrag te
stemmen.
Naar wij vernemen heeft de rijk-kanse
lier dr. Lulher aan de Duitsch-nationalen
medegedeeld, dat ingeval het handelsver
drag zou worden verworpen zijn kabinet
onherroepelijk zou aftreden. Men neemt
aan. dat dit dreigement zijn uitwerking op
de Duilsch-nationalen niet zal missen.
Frankrijk.
De ambassade bij het VaLcaan.
Blijft gehandhaafd.
De Senaat heeft gisteren met 158 tegen
12 stemmen het hoofdstuk der begrooting
van Buitenlandsche Zaken in zake het
personeel van de buitenlandsche diensten
aangenomen.
Dit brengt mee de credieten voor de
handhaving van de ambassade bij het Va-
ticaan.
Het Cartel en Marokko.
Een scheuring voorkomen.
Op de b'jeenkomsi van de besturen der
Gartel-groepen is een overeenkomst be
reikt op de volgende principes:
Geen expansie in het Rif-Gebied, doch
bescherming der rechten van Frankrijk
binnen het kader der bestaande verdra
gen.
Er is con commissie van redactie be
noemd die belast is met de opstelling yan
de gemeenschappelijke motie van vertrou
wen.
Aldus i3 een scheuring in het Cartel
voorkomen, maar de socialisten zullen toch
de regeering vragen, of de gebeurtenissen
in Marokko niet het gevolg zijn van de
persoonlijke politiek van generaal Lyautey
en van de bezetting van de neutrale zone
der Wergha. Voorts zu'len zij inb'cht ineen
willen heblien over de mogelijkheid van
onderhandelingen met Abd-el-Krim.
Opzienbarendè moord te Parijs.
De penningmeester der A'ction
Fr au o Ais e doodgeschoten.
Gistermiddag om halfeen is de lieer Ber
ger, penningmeester van de „Action Fran
chise'', toen hij van zijn bureau in de Roe
de Rhone komende, zich naar zijn woning
in Montmartre wilde begeven, door een re
volverschot ernstig gewond. De lieer Ber
ger wilde gebruik maken van den ondor-
grondsclien spoorweg en ging daartoe
naar het station St. Lazaire. Toen hij de
trap was afgedaald en zich in de gang
naar den trein begaf, werd een revolver
schot op hem gelost, zoodat hij neerviel.
De voorbijgangers, die den bóer Be*~«r
in een plas bloed op den grond zagen lig
gen, meenden eerst m^t een zelfmoord te
doen te hebben, doch de vers'agene had
nog de kracht om te zoggen, dat oen aan
slag op hem was gepleegd. Hij werd on
middellijk naar een ziekenhuis gebracht.
Daar heeft hij nog medegedeeld, dat lvij
den moordenaar niet heeft gezien, en ook
geen dreigbrieven heeft ontvangen.
Aan de ..Action Fvancaise" wordt ver
klaard, dat men hier met een politieleen'
moord te doen heeft en dat men den lieer
Berger heeft ^-e«; jsseld met den heer La
Cour. den opvoigor van Marrus Plateau,
te meer daar de heer Berger een'ige gelij
kenis met den lieer La Cour vertoont
Havas meldt nader .dat het shm!-'"rfer
aan de verwonding is overleden.
Bulgarije.
De aanslag in de Kathedraal te Sofia.
Doodvonnissen door don
koning bekrachtigd.
Volgens mededeeling van het Buig. Tel.
Ag. heeft de koning de doodvonnissen
tegen de plegers van den aanslag in de
kathedraal Friedmann, Zadgorski en Koef
bevestigd.
Rusland.
De terugkeer van Trotski.
Economisch dictator.
Naar de correspondent van de „Vossi-
sche Zeitung" uit Moskou verneemt, is
de benoeming van Trotski thans geschied.
Hij krijgt drie functies: 1. die van voor
zitter van het college van de tcchnisch-
wetenscliappelijke afdeeling van den Op
persten Economist-hen Raad; 2. de functie
van voorzitter van de electrische trust; 3.
de functie van voorzitter van de concessie
commissie, welke de groote concessiever
dragen met het buitenland afsluit.
Door deze benoeming op die gecombi
neerde posten is Trotski praclb-h econo
misch dictator.
Turkije.
Na den opstand der Koerden.
Zes doodvonnissen.
De buitengewone rechtbank van Diar-
bekir. heeft uitspraak gedaan in het proces
tegen leden eeiicr geheime organisatie,
welke te Konstantinopel werkte en in be
trekking stond met de voornaamste leiders
der jongste opstandige beweging. Zes be
klaagden, waaronder de oud-senator Said
Abdoel Kadir werden ter dood veroordeeld.
Egypte.
De moord op den Sirdar.
Het proces begonnen.
Uit Kaïro wordt gemeld, dat aldaar het
proces is begonnen tegen de negen Egypte-
naren, welke beschuldigd worden van
medeplichtigheid aan den moord op den
Sirdar. Drie der aangeklaagden, een juri-
disph student, zijn broeder, eveneens een
student, en een advocaat, hebben schuld
bekend en deelden bijzonderheden mede
omtrent den aanslag, die, naar zij ver
klaarden, beraamd werd in de Avoning van
den Zagloelistischen afgevaardigde Ghafik
Mansoer. De anderen ontkennen alle mede
plichtigheid aan den moord.
Marokko.
De strijd tegen de Mooren.
Hevige gevechten.
Volgens de laatste uit Fez ontvangen
berichten' is de groep van generaal Frey-
denberg in hevige gevechten tegen de Riff-
kabylen gewikkeld. Hel aantal vijanden in
dezen sector wordt op 5000 geraamd.
De Kabylen moeten over liet algemeen
goed gewapend zijn. Het geschutvuur is tot
in Fez hoorbaar.
Ook in de richting uit Pazzan moot een
verhoogde aanvalsbedrijvighefd der Riff-
kabylen waar te nomen zijn.
Mexico.
Samenzweerders gearresteerd.
Generaal Avelino Salas, de burgemees
ter, en alle leden van den gemeenteraad
van een dervoorsteden van Mexico City
zijn gearresteerd, er van beschuldigd dat
zij hebben samengezworen tegen bet leven
van Galles, den president der republiek.
China
Ontploffing in een arsenaal.
De politieke beteekenis.
De ontploffing van het asenaal te Mos
kou (men zie daarover in de rubriek Bui-
tenl. Berichten) heeft voor Gliiua groote
politieke beteekenis. De-macht van gene
raal Tsjang Tso Lin berustte groolendeels
op de munitie-depots van Moekden. Door
de ontploffing krijgt Tsjang Tso Lin's te
genstander Feng de overhand. Men acht
het uitbreken van nieuwe conflicten on
vermijdelijk. Fcng staat blijkbaar in ver
binding met do Sovjets.
BINHgmAMP
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
Militaire Pensioenwetten
Voortgegaan werd met de behandeling
der wijziging van de militaire Pensioen
wetten.
Het eerste schoot de heer K. ter Laan
het harnas aan, om een amendement to
verdedigen, waardoor de wachtgelders in
dc pensioenregeling zouden blijven opge
nomen. Zijn amendement was evenwel
geen amendement. De lieer Ter Laan kon
hetzelfde doel bereiken door te stemmen
tegen de voorgestelde Regeer ingswijz ie ing
Hij bereikt dit dool evenwel niet. Minister
Van Dijk beriep zich op dc omstandigheid,
dat de wachtgelders ook uit de burgerlij
ke Pensioenwelen zijn verwijderd, en de
Kamer was het met hem eens, dat geen
ongelijkheid moet worden geschapen. Het
artikel werd goedgekeurd met 45 tegen 14
stemmen (die van de S. D. A. P. en den
vertegenwoordiger der Vrijzinnig-demo
cratische fractie, den heer Oud).
De heer Ter Laan versaagde niet en
deed een nieuwen aanval op het artikel,
waarbij, het pensioen recht wordt ontno
men aan militairen die als straftoepassing
uit den dienst worden verwijderd. Hij wil
de hel geliecle artikel doen vervallen. De
heer Tilanus ging een eindweegs mot den
lieer Ter Laan mee. Echter slechts eon-
eindweegs. Hij stolde voor, de mogelijkheid
te behouden, dat aan niet-eervol uit den
dienst ontslagen militairen, mits niet bij
rechterlijke uitspraak veroordeeld, door de
Kroon een toelage wordt verleend, tot
hoogstens het bedrag van het pensioen
waarop recht zou hebben beslaan.
Het amendement-Til anus kon worden
ingetrokken, nadat de Minister zich be
reid had verklaard om een artikel in te
voegen, waarhij de mogelijkheid van de
toekenning eener toelage door den Minis
ter wordt geopend voor de betrokkenen,
die meer dan 19 dienstjaren hebben. Aan
deze bereidverklaring behoefde Z.Exc
echter geen uitvoering te geven, daar de
Kamer een amendement-Ter Laan aan
nam, dat het in uitzicht gestelde Rcgee-
ringsartikel overbodig maakte. Dit wijzi
gingsvoorstel beoogde de invoering van
een beroepsreclit voor alle niet-eervol uit
den dienst ontslagenen bij een in te stol
len Raad van Beroep. De Minister ont
raadde het. De Commissie van Rappor
teurs beval het echter aan. En de Kamer
aanvaardde liet met 29 tegen 27 stemmen,
waarbij met de Linkerzijde minus don
beer Braat de meeste Katholieken voor-
slemden.
Het andere amendement-Ter Laan be
treffende schrapping van het geheele ar
tikel was te voren verworpen, hij zitten en
opstaan, met groote meerderheid.
Vandaag voortzetting.
Koninklijke Besluiten.
Staatscommissie
Burgerlijke Wetgeving.
Bij Kon. Besluit zijn benoemd tol lid
der Staatscommissie, ingesteld bij Kon.
besluit van 13 September 1919, voor do
Nederlandse lie Burgerlijke Wetgèving:
mr. C. O. Sogers, raadsheers in den
Hoogen Raad der Nederlanden, te 's-Gra-
venhage, en
prof. mr. F. C. Scheltema, hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Leiden.
Notariaat.
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot nota
ris binnen het arrondissement:
Utrecht. tor standplaats de gemeente
boenen: J. M. C. van Kempen, candidaat-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Een conferentie tegen den stikgassen*
oorlog in 't zicht.
Het Duitsche rijkskabinet verkeert van*
daag in gevaar.
De handhaving van de Fransche am*
bassade bij het Vaticaan is verzekerd.
Opzienbarende moord te Parijs.
Trotski economisch dictator.
Ontploffing in een arsenaal te Moekden
300 dooden. (Buitenland en Buitoni. Be*
richten).
BINNENLAND.
De reorganisatie der R.-K. Staatspartij
Het werk der Commissie.
De militaire pensioenwetten (Kamer*
overzicht).
De hoofd-aalmoezenier Evers benoemó
tot Pauselijk huisprelaat (hoger en Vloot
2de blad)."
LEIDEN
Het afscheidscollege van prof. dr. P. J.
Blok.
Wij geven een photo van de nieuwe
kloosterkerk aan den Haagwey (3de blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
De pholo-pagina bevat o.m.: Do tram
door de Haarlemmerstraat te Leiden
De veenbranden in Drenthe Veldmaai'-
schalk French f Sportkickjes.
notaris ^e Amsterdam, wonende te Ab
coude.
Arnhem, ter standplaats de gebroeide
Wijchon: P. N. WerdmöMor, camlidant-
nnlaris te Wijchon, wonende Ie Nijmegen.
REORGANISATIE R.K. STAATSPARTIJ.
De Commissie in zake reorganisatie
der R.-K. Staatspartij (de Commissie-
Kooien) ontving van enkele organisaties
wenschen en wenken. Zij is bereid bij
haar werkzaamheden rekening te houden
met dergelijke aanwijzingen. Daarom ver*
zoekt zij ons mede te doelen, dat R.-K. or
ganisaties en personen hun gemotiveerde
denkbeelden omtrent de reorganisatie der
R.-K. Staatspartij kunnen zenden aan den
Voorzitter der Commissie, Mr. Dr. D. A.
P. N. Kooien te Utrecht.
In verband met don stand der werk
zaamheden van do Commissie, die reeds
meermalen bijeen kwam, moet voor do toe
zending een termijn worden gesteld, die
niet later kan worden bepaald dan op 1
Augustus a.s.
De gevarenklassen van dc Onyevallenwel.
G e w ij z i g d e i n d e c 1 i n g der
b e d r ij v c n.
In Stsbl. 145 is opgenomen het Kon.
Besl. van 1G April 1925, waarhij de hij
Kon. Besl. van 29 November 1921 vastge
stelde lijst van gevarenklassen voor do
verzfekeringsplichtige bedrijven wordt in
getrokken en een nieuwe indeeling wordt
astgesteld. Bij de booordeeling en vergelij
king der thans vastgestelde gevarencij-
fers, worde er wel rekening mede gehou
den, dat' op 1 Jannaji 1923 een verlaging
van de tarieven der Rijksverzekeringsbank
plaats had van 20en wol voor alle be
drijven, hetgeen dus zeggen wilde, dat
een industrieel, aan wien ter zake van het
door hem uitgeoefende bedrijf een gova-
reneijfer van 20 was toegekend, niet 20
premie per 1000 arbeidsloon moest uil*
betalen, ingevolge de bepalingen der On
gevallenwet, doch slechts 16.
Tn de jaren 1923 on 1924 is echter ge
bleken, dat die 20 Vc premie verlaging over
de geheele linie niet wel houdbaar was;
de eene categorie van bedrijven liet, uit
hoofde van het ongevallenrisico, een derge
lijke verlaging niet toe, vereischte zelfs
een hooger gevarencijfer dan vóór 192.1
werd toegekend, terwijl aan andere be
drijven een nog grootere verlaging dan da
voornoemde 20 kon worden tocge.-i.ian.
Over het algemeen kan gezegd wn-L-n,
dat in de meeste gevallen de 20 Cc I,r i ling
niet gehandhaafd kon blijven. Voorts
bleek voor sommige bedrijven de wonsclio-
lijklieid, om voor enkele provincies af
zonderlijke gevarenklassen vast te stellen,
terwijl in andere gevallen de afzonderlijke
provinciale classificatie, na de opgeduno
ervaringen der laatste jaren achterwege
kon blijven.
Do wijzigingen treden met 1 Juli c.k. in
werking.
Communisten onder elkaar.
Tn de „Kommunist", hel blad der grocp-
De Kadt, wordt als volgt geoordeeld over
den nieuwen tor-tand in de ncurr n-
de organisatie. We vragen excuus -r
liet taaltje, maar ter kenschetsing van der
