16e Jaargang.
WOENSDAG 6 MEI 1925
No. 4937
e xeicbeKe Sou/ta/nt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
"Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Ge'üluBtreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaKng van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 zt
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
I.
Bureaux: RAPENBURG No. 1G - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 r POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT!
Gewona adverlentlën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Medcdeolingen wordt hot
n dubbele van het tarief berekend. s
Kleine adverl.nllën. van ten hoogste 80 woorden, waarip
betrekkingen w«*den aangeboden of gevraagd, huur en ven
hnur, koop en verkoop 10.50.
Git nummer bestaat uit twee
bladen.
BUITENLAND
V Ons Program van Actie.
Wij hebben gisteren het verkiezingspro-
gram van den Vrijheidsbond afgedrukt.
Het program van een partij zegt niet
alles als men wil: zegt ook niet veel,
maar moet toch in ieder geval wat zeggen.
Hel program van een partij dient althans
op eenige voorname punten van Staatsbe
leid, concrete, practische oplossingen te ge
ven wil liet vcddoen aan wat men er mi
nimaal van mag eischen.
Eu nu kan bij een vergelijking tusschen
de Vrijheidbondsche „stembus-eisclien" en
liet Katholieke Program van Actie 1925 het
laatste den toets der critiek, wat de practi
sche waarde betreft 't mag mot gerust
heid verklaard schitterend doorslaan."
En v'et alleen wat de practische
waarde betreft óók wat aangaat de logi
sche lijn en de consequentie in het geheel.
'I Lijkt ons goed, ons program van actie
hier nog eens af te drukken.
Met handhaving, voor zoover niet reeds
verwezenlijkt, van het program van 13
•lei 1922, worden voor de eerstvolgende
'ogislalieve periode door de R. K. Partij
'uoral de volgende punten op den voor
bond gesteld
1. Handhaving en doorvoering der
liristelijjce beginselen in de huwelijks
wetgeving.
2. Handhaving, zoo mogelijk doorvoe-
ïng van de gelijkstelling van openbaar en
-ijzonder onderwijs.
Zoo spoedig mogelijk invoering van het
levende leerjaar, mede in verband met de
Arbeidswetgeving.
3. Voortgezet herstel en behoud van het
:i aandeel evenwicht.
Verlaging allereerst van die bcteslingem,
welke het zwaarst op do on- en minver
mogenden drukken, of de noodzakelijke
kapitaalvorming het meest tegenhouden.
Meer vrïjsTcTTmg ol attrcic vuur gruoxvr
gezinnen.
Geleidelijke afschaffing van indirecte
belastingen op eerste levensbehoeften.
Vermindering van de successiebelasting
bijvererving in de rechte lijn en in de eeT-
sle graden van bloedverwantschap.
Invoering van verteringsbelastingen op
middelen van gemak en weelde.
Herziening van het Bezoldigingsbesluit
voor zoover daarin onbillijkheden of on
juistheden voorkomen.
A Krachtige medewerking met de plan
nen van den Volkenhond dio met de
voorstellen van Benedictus XV volkomen
overeenstemmen tor oplossing van in
ternationale geschillen door scheidsrech
terlijke uitspraken, en ter gelijktijdige en
woderzijdsche vermindering van bewape
ningen.
5, Do organisatie van legér en vloot
dient beperkt te zijn tot hetgeen noodza
kelijk is voor de handhaving der neutra
liteit en de verdediging der onafhanke
lijkheid binnen de grenzen door even-
te oelo internationale regelingen te stellen.
Zoo mogelijk samenvoeging van de de-
parlementen van Oorlog en Marine.
G, Bevordering van zoodanige ontwik
keling dor arbeidswetgeving, dat steeds
meer de regelingen betreffende de arbeids
verhoudingen in bedrijf en onderneming
getroffen kunnen worden door do organi
saties van werkgevers en werknemers, al
of niet door speciaal daartoe gekozen col
lege's, behoudens goedkeuring en toezicht
door de overheid binnen de grenzen door
tl? wet gesteld.
Wettelijke regeling van de collectieve
arbeidsovereenkomst, inclusief de moge
lijkheid tot verbindend-verklaring.
De uitvoering der sociale verzekeringen
worde, voor zoover mogelijk, opgedragen
aan do samenwerkende organisaties van
werkgevers en arbeiders. Met dien ver
stande, dat de Slaat aansprakelijk is voor
de uitbetaling der schadeloosstelling en
dat beroep open slaat op een buiten de
partijen van overheidswege aangewezen
rechter.
Doorvoering der Arbeidswet 1919, naar
mate de economische toestand dit moge
lijk maakt.
7. De belemjnering van de vrijheid van
godsdienstoefening nedergelegd in artikel
123 van het Regeeringsreglement voor
Netl.-Indië worde weggenomen.
8. Meer overheidszorg voor het behoud
van de schoonheid van stad en land.
Dit program van actie moge nu niet door
gekozenen en kiezers na dc verkiezing wor
den vergeten maar beiden als leid
draad bij hun beoordeeling van de parle
mentaire zaken voor den geest blijven
slaan!
Er is aan de samenstelling van ons pro
gram veel zorg besteed. En 't heeft ander
daad to veel waarde, clan dat er alleen
maar bij de slembus over gesproken zou
worden.
België.
De Regeeringscrisis.
De houding der Liberalen.
Do politieke toestand in verband met de
ministercrisis is verwarder dan ooit.
In verband met het onhoudbare van den
toestand begint zich bij do liberalen een
zekere verandering voor te doen. Zij voelen
geleidelijk, dat een onthoudingspolitiek
hun fataal gaat worden. Zij zouden zich
gaarne conigszins losmaken van den
dwang der ongelukkige motie, die zij daags
na de verkiezingen hebben aangenomen en
die gericht was tegen, alle deelneming aan
welke regeeringscombinalie ook. Do libe
rale senatoren zouden zelfs reeds onder
ling overeengekomen zijn, hun rogecrings-
oppositie te doen vervallen en te trachten
deze zienswijze ook te doen aannemen
door do liberale kamerleden in een verga
dering, die morgen zal plaats hebben.
Óp hun beurt zullen heden de socialisten
den toestand bespreken. Zij wahopen nog
steeds niet aan de mogelijkheid van sa
menstelling eener z.g. democratische regee
ring mét de katholieken, doch zoolang de
democratische elementen dezer laatste
partij zich niet losscheuren, is daar voor
eerst niet aan te denken.
Sommige liberalen zouden om de regee-
rings-verantwoordelijkheid ten opzichte
van het kiezerscorps to neutraliseeren
gaarne een driepartijdigo regoering zien
tot stand komen.
Ouitschland.
De Dawes-lecning.
Volgens de Daily Mail heeft de Duilsche.
regeering bijna de gehecle Dawes-Ieeuing
verbruikt en is zij voornemens tegen het
einde van dit jaar een nieuwe leening van
1500 millioen goudmark aan te vragen.
Frankrijk.
De verkeersstaking te Parijs.
De directie geeft toe.
Gisteren is te Parijs het tram- en auto
bus-personeel in staking gegaan. Hoewel
do staking niet algemeen was en de dienst
kon worden voortgezet, heeft do directie
toch toegegeven, zoodat in den avond de
staking al weer werd opgeheven.
Bulgarije.
De politieke toestand.
Bij een poging om (c ontvluchten werd
de communistische leider Iwan Raschoff
te Boergas neergeschoten.
Een uit tien man bestaande communis
tische bende heeft gepoogd, de spoorweg
brug bij Son in de lucht te laten vliegen,
De aanslag werd echter verijdeld. De da
ders zijn gevlucht.
De Bulgaarsclie regeering heeft een me
morandum gezonden aan de leden van de
kleine entente, omtrent de mogelijkheid
van invoering van den algemeenen dienst
plicht, teneinde in de toekomst oen com
munistische revolutie te onderdrukken.
Estland.
Communistenactie.
Verscheidene arrestaties.
Volgens te Stockholm ontvangen berich
ten hebben de bolsjewiki ook te Roval in
Estland getracht óen putsch op touw te
zetten. Bij huiszoekingen werden notulen
van vergaderingen gevonden, waaraan de
leiders der communistische partij in Let
land en een vertegenwoordiger der Com
animistische Internationale deelgenomen
hebben. Doz9 vertegenwoordiger van Mos
kou en vooraanstaande Letlandsche com
munisten zijn gearresteerd.
Op een plek aan do spoorlijn Reval
Riga, waar een regeeringslrein moest pas-
seeren, werd een bom gevonden.
Rusland.
De terugkeer van Trotzki.
Ingrijpende wijzigingen te
wachten.
In Moskbu spelen zich dezer dagen al
lerlei belangrijke gebeurtenissen af.
Volgens den correspondent van de „Vos-
sische Ztg." is de terugkomst van Trotski
niet als tijdelijk, maar als duurzaam aan
te zien. Men verwacht, dat hij wederom
een leidende plaats zal innemen en wel op
economisch gebied.
De groote moeilijkheid, die zich reeds
vroeger eenmaal liet gelden is de begren
zing van do volmachten, waarmee men
hem orakleeden wil. Men wil geen econo
misch dictator van hem maken, maar men
verwacht toch, dat hij liet werk van zulk
een dictator leveren zal. Er wordt aan go-
dacht hem aan het hoofd te stellen van de
z.g. commissie, voor arbeid en landsverde
diging, na deze commissie eerst geheel ge
reorganiseerd te hebben. Alen zal hot mi
litaire doel van de laak van dit lichaam
willen uitschakelen en er binnen- en bui-
tcnlandsclien handel voor in de plaats stel
len. Deze plannen zijn echter nog vaag.
Zeker is echter, dat Trotzki blijven zal.
De „Vossischo Ztg." voorziet, dat op den
duur een viermanschap Trotzki, Stalinin,
Kameneff on Dschorzinsky het tegenwoor
dig driemanschap Stalinin, Karmeneff,
Zienovieff op zij zal dringen.
Intusschcn hebben er in de naaste toe
komst allerlei belangrijke vergaderingen
plaats. De rij wordt geopend docr de vol
tallige zitting van het Russisch federatief
uitvoerend bewind. Daarna komt liet roo-
de congres van do Russische federatie bij
elkander, vervolgens het roode congres
.■an do gcheele sovjet-unie. De beraadsla
gingen der beide eerstgenoemde lichamen
zullen zich vooral bezig houden met de
Russische grondwet. Dezo beoogt het
bondskarakter van den staat duidelijker
dan tot nu toe bet geval was tot uiting to
brongen. In dezen boud zal Rusland onge-
eer de rol spelen van Pruisen in liet
vroegero Duitsclio rijk; bet houdt de bui-
teulandsche zaken, dc posterijen, den te
legraafdienst, den buitenlandschen handel
en het leger in handen. Het getal der
volkscommissarissen wordt van 17 op ïl
teruggebracht. Tot den bond zullen twee
nieuwe Aziatische republieken toetreden
en wel Uzbekistan en Turkmenistan.
Voor het overige slaan zeer belangrijke
economische maatregelen voor do deur.
Men erkent, dat Rusland nog door en door
landbouwstaat is en men wil daarom het
zwaartepunt van het staatshuishouden van
de steden naar het platteland overbrengen.
Dit zal gepaard moeten gaan "mét een diep
ingrijpende reorganisatie van den goheelcn
boerenstand.
Andere dislocatie van de cavalerie langs
de westgrens.
Kaar een B. T. A.-bericht ïlit Reval
meldt, is op een bijeenkomst van de com
mandanten van de cavalerie van het Roo-
dislocatie van de ïa'Tdlfrie Ja»,„n do gren
zen van Polen en Roemenië, waarbij do
verdeeling gericht zou zijn tegen Bessara-
biö, terwijl men voor Juli of Augustus do
mogelijkheid voorziet van een militaire
actie.
Marokko.
De strijd met de Moren.
Samenwerking tusschen
F r a n kr ij k en Spanje?
De „Chicago Tribune" meldt uit Madrid,
dat do huidige militaire operaties in
Fransch Marokko de voorbereidingen zijn
voor belangrijke acties in liet eind van
Mei als wanneer maarschalk Lyautey langs
de Mergha zal oprukken en met Primo de
Rivera zal samenwerken, die dan aan het
front van Alliucemas zal opcreeren. De
schepen voor het aan land zetten der
Spanjaarden zijn reeds in Engeland ge
kocht en liet noodige materiaal wordt
thans te Malaga bijeengebracht.
De definitieve overeenkomst voor ge
meenschappelijke operaties is door den
Spaanschen ambassadeur te Parijs geslo
ten, die te Scvilla koning Alfons en Primo
de Rivera ontmoette.
Spanje on Frankrijk willen hel streven
van Abd el Krim om keizer van Marokko
te worden den kop indrukken.
De reden voor bet optreden
van Abd el Krim.
De correspondent van do „Daily Tele
graph" te Tanger meldt eveneens bijzon
derheden omtrent den strijd in Fransch
Marokko tegen de aanhangers van Abd el
Krim, die over de-gelieele lengte van het
front van de Wergha, een rivier in het
noorden van Fransch Marokko- invallen
l-ebben gedaan. De plaats Fez, van waaruit
dc colonne van generaal Colombat oprukt,
is niet de hoofdstad Fez, maar een andere
plaats van dien naam aan de Wergha, dus
noordelijker. Het doel van deze en een
tweede colonne is den terugtocht der inval
lers af le snijden. De correspondent noemt
liet vreerad, dat in een tijd nu er aanwij
zingen zijn, dat de volgelingen van Abd el
Krim op het puilt slaan.de Spanjaarden
in liet gebied van Tetoean aan te vallen, hij
toelaat, dat zijn mannen op liet front v
de Wergha het aan den stok krijgen met
de Fransche troepen. Dit optreden k;
worden verklaard uit liet feit naar men
ziet een andere lezing dan die van den
..Times"-nian dat het lieele land onder
de macht van Abd el Kriin aan hongers
nood lijdt. De defensieve lijn van generaal
Primo de Rivera belet, dat dit volk van de
kuststeden uit voorzien wordt. Dit, ge
voegd bij het mislukken van den oogst van
verleden jaar, hoeft de Rifbewoners er toe
gebracht strooptochten te doen omler de
stammen aan do oevers der Mergha, een
der rijkste gebieden van heel Marokko
Abd el Krim erkent niet dat dezo stammen-
de Beni Zeroeal en de Boni Oeri ignel, op
Fransch gebied gevestigd zijn Tn vroeg
jaren is kof de gewoonte der Rifbewonr
geweest, naar ditzelfde gebied sirooptor
ten te doen, wanneer lmn eigen scham-
oogst onvoldoende bleek voor huil behoef
ten. Do Franschen hebben de verplichting
liet land van stammen als deze. welke zich
onderworpen hebben, te verdedigen en de
invallers le straffen.
Egypte.
De moord op den Sirdar.
De Wafd gecompromitteerd?
De correspondent van do „Daily Tele
graph" to Kaïro meldt dat Sjafik Man
soor, een vroegere afgevaardigde, die be
trokken is bij den moord op den sirdar,
Sir Lee Stack, verklaard hoeft dat het gold
dat hij aan de moordenaars heeft uitge
deeld, afkomstig was van drie der bekend
ste Wafd-leden, onder wie, naar de cor
respondent verneemt, zich Falhallah Ba-
rakat pasja, de vroegero minister van Bin-
nenlandsche Zaken, en penningmeester van
liet Wafdbestuur, bevindt. Deze onthulling
heeft groot opzien gebaard.
China
De politieke toestand.
Verdachte bewegingen van
Generaal Feng.
Volgons den correspondent van de „Dai
ly Telegraph" to Peking is men in do
hoofdstad ongerust in verband mot zekere
activiteit van den christengoneraal Feng
Julisiang. Feng houdt op liet oogonblik
verblijf le Kalgan, aan don voet van don
pas, die naar bet Mongoolsolio plateau
leidt, waarheen hij, naar bij verklaart was
gegaan om do troebele politieke sfeer van
Peking te ontvluchten. Thans is echter
aan het licht gekomen, dal zijn vertrek
•en gevaarlijke activiteit verborgt en dat
hij druk bozig is met liet verzamelen van
machinegeweren, geweren on munitie, die
hein uit Sovjet-Rusland via Kiachta en
Urga worden toegezonden en ergens in de
woestijn van Gobi worden opgeslagen, van
waar kameolconvooien» ze naar verschil
Ven? «mi ten verder vorvoc-
Brazilië.
De troebelen in Brazilië.
De opstandelingcu in don staat Sao
Paulo (Brazilië) hebben naar officieel
bericht wordt in de Parana-rivier een
Paragnay'sch stoomschip vermeesterd,
met de bedoeling, er mee naar Mn Ito
Grassa le varen.
Bestorming van oen kazern e.
De Braziliaanseho bladen melden, dat
een 30-tal individuen gisteren trachtte de
kazerne van liet 3e regiment le Rio do
Janeiro in storm le veroveren. Zij werden
afgeslagen en munen de vlucht. Eenige af
gevaardigden der oppositie moeten door
deze geschiedenis gecompromitteerd zijn.
BII«Nr.ilLAHD
TWEEDE KAMER.
Kameroverzicht.
De Olympiade.
Bij den aanvang der vergadering zalen
een aantal Ministers achter de Regeerings-
tafel. Ze gingen echter de eon na den ander
weor Wig ook Minister Colijn naar-
imilo liuu tegenwoordigheid niet meer weid
vereisclit bij de afhandeling urn hot elftal
conclusies en hel drietal Jkleime ontwerpjes,
die aan de voortzetting der Olympiade-dis
cussies voorafgingen, up Minister De Vis
eer na.
Eu do Minister van Onderwijs. Kunsten
en Wetens'."happen bleef alleen. Zooals le
voorzien was na de proefstemniing van
Vrijdag, werd dc motie-Schaper, orn de Mi
nisters van Financiën en van Buitenlui.d-
ficlie Zaken uit te noodigen de beraadsla
gingen over liet Olympisch millioen bij le
wonen, verworpen. 25 leden waren voor,
59 togen.
Van do Katholieke fractie stond ren twee
de bestrijder op, namelijk de lieer Van
Vuttren, die evenals de lieer Bullen prinei-
jiieolo beschouwingen vrijwel ter zijde liet
eu in hoofdzaak opmerkingen maakte \ai
financieelen aard, om aan le toonsn, dat d
financieele opzet van hel Olympisch Gu
miló zeer onzeker en onveilig is; dal lm
voorstel der Rcgeeriug weinig in overeen
stemming is met de soberheid, welke dn
Rcgeeriug wil betrachten en doen betrach
ten en voorts scherp contrasteert met de
harde maatregelen, welke om wille van hot
financieel evenwicht moesten worden geno
men.
Het gerucht was inmiddels gaan loepen,
dat de gehecle Katholieke fractie zou tegen
stemmen. "I Bleek evenwel, dal dit gerucht
onjuist is. De heer Romans die ook als Ge
deputeerde van Noord-Ho'land, in liet bij
zonder belast mei de financieele aangele
genheden, het voorstel om een provincial
Mibshlie van een Ion te verloenen. had ver
dedigd, b'eck voorstander, zelfs warm voor
stander Hij bleek van meeirng. dat, zelfs
als het'millioen geheel zou worden opge
vorderd door liet waarhoiMmids wal
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
De terugkeer van Trotzki in Moskou.
De strijd in Marokko. Samenwerking
tusschen Frankrijk en Spanje tegen Abd-
el-Krlm?
BINNENLAND
De voortgezette behandeling van het
voorstel tot subsidie-verleenen aan de
Olympische Spelen (Kamerverslag, Over
zicht en Laatste Berichten).
Een wijziging van het ontwerp-weeldo-
bclasting.
De officieclc uitslag van de stemming
over het Politiek Advies Deze is gelijk
aan wat wij reeds hebben medegedeeld.
Het voorloopiu verslag van de Tweede
Kamer over wijziging van art. 3 der La-
geronderwijswet 1920. (Moderne taal op
de lagere school).
De 5de tijdelijke tentoonstelling te Heem
stede (Land- en Tuinbouw).
nog niot zeker is hel geld nog niet ver
loren zou zijn. doch zelfs ruim zou terug-*
komen, voornamelijk doordat de Olympiade
nog jaren na 1928 ren gunstigen invloed
zon uitoefenen op hel vreemdelingenver
keer. Do lieer Boon kreeg van den heer Ro
mans den goeden raad, de motie legen hot
sl el'en der voorwaarde dal niot op Zondag
middag zal worden gespeeld, in te trokken,
Ofschoon ook de heer Romans nie!> -e-
voclt voor den puriteimchcn Zonde en
niet kan inzien dat de sport wed.'>1 Gjdeu
zouden bohooren lot de om".na te oiiGnau-
ningen, gevoelde hij evenmin vóór de mo
tie. En wel omdat dez. het subsidievnor.-tei
ernsGg iu "evaar zou kunnen brengen
Wij verwijzen den lezer verder naar het
verslag en eventueel onder La at sir Bench-
ten.
H-K. KAMc.HUfc.ri 1 hhlc. Lciuti,,
Belangrijke mededeeling voor de locale
Kiesverenigingen.
De R. X. Kamer-Central.- Leider, heeft
aan de Besturen der tot den Knmorkios-
kring heiden hehoorende locale R. K.
Kiesvoreeniguigen een circulaire gericht,
waaraan het volgende is ontleend:
Aangezien de kas onzer vereeniging het
toelaat, zijn wij voornemens de besturen
Ier aangesloten locale It. K Kiesvereeni-
gingen, zooveel doenlijk- terzijde te slaan
in hun actie voor de a s. Kamerverkie
zingen. o
on te stellen, waarin wordt aaugcapoord
te stemmen op No. 1 van do lloomsclie
lijst, welke circulaire geschikt zal zijn ter
verspreiding onder de I! K. Kiezers.
Vóór 15 Mei gelieve U aan liet seereta
i iaat Ie Gouda (Karnemelksloot 58) op to
geven hoeveel stuks U u nicht te ontvan
gen. Lot op den datum!
Ten tweede zult II van ons ontvnngon
een zeker aantal verkiezing^ brochures,
uitgegeven door „Fulura" le Leiden.
Hel aantal dezer brochures zal geregeld
worden in verhouding tot liet aantal aan
gevraagde circulaires. Mochten do koslon
van een en ander hooger blijken dan ouzo
kas toelaat, dan zal een evenredige vermin
dering in de aantellen moeten worden toe
gepast. hetgeen U wol aan ons zult witten
(.verlaten.
Ten derde zal elk beslimr worden I
zonden een brochure getiteld: t Voorle-en
en thans der Katholieken in Nederland",
welke brochure in de pers algemeen als
zeer leerzaam is geroemd Men tele het
boekje zooveel mogelijk circuleeren.
Verder wordt gewezen op de groote po
litieke meeting Donderdag 21 Mei (Memel-
vaartdag) le Gouda.
DE WEELDEBELASTING.
Een gewijzigd ontwerp.
De Begeering zal haar nog v'iór het ein
de van de tegenwoordige parlementaire
periode te verwachten Memorie van Ant
woord op het Voorloopig V.-r.dag nopens
hel wetsontwerp lot invoering van eeno
Weeldebelasting doen vergezeld gaan van
een gewijzigd wetsontwerp, waarin zal
worden voorgesteld om overeenkomstig
l.ot denkbeeld van den M idd.-n .land raad
«en deel van dc We«ddebe|:i-ling bij do
joon te heffen.
De Commissaris-vacature in Overijsel.
De be noem i n g is in o e i I ij k.
Uit Overijsel vernemen wij. dut naar^ii
geering op moeilijkheden sluit hij d
vulling van hot ambt van Commi> ar
Koningin.
flliri
i hol ie
iM'blM
dijke
loemd. dio vei
niet te wille:
et bekend, of biiu.
s te versacht' n.
I der
O.Geil
I Ka-