16e Jaargang. DONDERDAG 16 APRIL 1925 No. 4920 3)e £ekióclve Qounmiï Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 1© cent per week 12.50 per kwartaal. jBij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd '91 Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlantlSn 30 oenl per regel. Voor Ingezonden Medodoellngen wordt het dubbele van het tarief berekend. - Kleine advertentldn, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen warden aangeboden of govraagd, huur en ver huur, koop en werkoop 10.50. Vit nummer bestaat uit twee bladen. DE EENHEID IN TAAL. "Wie de verscheidenheid van landen en volken, met hun verscheidenheid van taal, •beschouwt, ziet in de omgrenzing der na ties, over het. algemeen, veel meer dan iets „toevalligs", iets willekeurigs. Dio landen en volken, wier eigen ge meenschapsleven meestal gedragen wordt door een eigen laai, hebben ook iets eigens in zoden en gewoonten, in beschavings-vor- «ncn. Bij die volken, die, hoewel zij geschei den .staan als naties, toch een zelfde of veel- gelijkende taal spreken, is dat onderscheid in cultuur vaak opmerkelijk-veel minder. En al kunnen ook overwinningen en actaten, politici en diplomaten de grenzen •op de wereldbol wijzigen, niet zonder ver zet, niet ongestraft en ongewroken scheu- r.:n zij af een deel van een volk, dal dooi de historie is gegroeid tot een geheel n waarvan de onderdooien eenzelfde landsaard dragen en met elkaar een eigen karakteristiek hebben, onderscheiden van 0 der andere volkeren. En, als men bij dat volksdeel, hetwelk van het eigen land is afgesneden en bij een ider is gevoegd, de eigen wezens-elemen ten wil uitrukken, de eijjen cultuur wil dood den en door oen andere vervangen dan vóór alles de toeleg, om het de eigen 1 a I te ontrooven. Dc taal is, over het algemeen, de uiting tegelijk de draagster van de zeden en gewoonten van een volk, van de nationale cultuur. Daarom zijn ook de eigenlijke dialecten 1niet te verwarren*met de verbasterin gen, waarin het onbeschaafde volk in ste den en dorpen de taal verknoeit en verlee- jkt als onderdooien van de landstaal van groote waarde, inzoovorre zij ook medehelpen om in het ééne volk con zekere, naturlijk-gcwordene verscheidenheid in beschaving te bewaren on (e bestendigen. Do taal is een volk even dierbaar als zijn zelfstandig beslaan, als zijn eigen natio nale -cultuur. En hei -is van-zelf sprekend, dal volke ren, die van oen zelfde stam zijn en nog als kenmerk daarvan een zelfde taal spreken, zich vereenigen om dat gemeenschappelijk- oigeno in hun verscheidenheid te bescher men. Met vreugde begroeten wij daarom het nde G r o o t-N o d e r 1 a n d s c li Stu denten Congres' dat morgen in onze Universiteitsstad leiden 'zal wor den geopend. Het congres -zal hetJweede lustrum vor men der Groót-Nederlandsclie Studenten Congressen. Het congresljestnur hoeft gemeend, ter herdenking van dit feit. aan de voor telling in den Leldschen Schouwburg op Zaterdagavond een cenig-szins feestelijk karakter Ie moeten geven. Wij willen hier even de vorige congres sen de revue laten passeeren. Toen in 1S93 het Algemeen Nederlandsch Verbond was opgericht trad al vlug de Ne- derlaaidsclic Studentenkring te Antwerpen liierlrj toe. terwijl in de volgende jaren ijidentonafdeêlingén aan onze hoogescho- ien werden opgericht. Do Antworpsche afdeeling had in de ja ren 1908/09 do inrichting van het achtste [Wetenschappelijk Student entcongres op zich genomen. In diezelfde jaren herdacht dezo afdeeling haar 25-jarig bestaan en ter viering hiervan j kwam men op do gedach te, Hollandsche studenten uit to noodigen en zoodoende liet congres het karakter te gevon van een Groot-Nederlandsclie bijeen komst. Dit zoo ontstane eerste Groot-Ne- derlandsche Studenten Congres had einde 'Januari 1910 plaats en deed bij alle deel nemers den wensch ontslaan, de beslendi- e rr dezer bijeenkomsten verzekerd te zien. To d,:en einde vereenigden de studenten- afcïeöFngen A. N. V. en alle Nederlandsche, Zuid-Afrikaansche 'en Vlaamsche studen- tenvereenigingen zich in het Al. Neder landsch Studenten Verhond. Het doel dezer nieuwe organisatie werd omschreven als: •de toen adoring tusschen de studeerenden van den Nederlandsehen stam, aan inrich tingen van hooger onderwijs te bevorde ren". Hel zijn juist deze congressen, waar Studenten uit alle middens van Dielsche beschaving elkaar ontmoeten, waar belang stelling gewekt wordt voor do Ncderland- sclio cultuur in het verre Zuid-Afrika en hi Vlaanderen, die er zooveel toe b:jcLragen 'fle waarde te gaan inzien van het vrij bezit ifan oigen taal, als symbool van eigon, le idende beschaving. Al weldra, in het na jaar van 1910, volgde het tweede congres, j venal s thans het tiende, to Leidén. De Voorzitter van dit congres, de lieer A. M. ?oekes, zal ook thans do tooneelvoorstel- Jing iu den Leidschen Schouwburg bijwo- fceu. Onder steeds stijgende belangstelling «ebben do volgende cor.crossen achtereen volgens to Leuven, Ie Amsterdam en te plaat?. Van de sprekers.vermelden wij hier: de professoren M. W. van der Vlug', D. van Vollenhoven (Nederlandss plaats in de vredesbeweging), Van Hamel, Te Win kel (De Vlaamsche beweging en dc Gent- sclie Hoogeschool), dr. Golenbrander (De heteekenis van het jaar 1814), dr. Boden- stein („Zuid-Afr'ka"). Na een. onderbreking door den wereld oorlog had reeds in 1920 te Leuven het •zesde congres plaats, in 1921 gevolgd door het te Delft gehouden gevende Groot-Ne- derlandsch Studenten Congres, waarbij de rector-magnificus der Technische Hooge school, prof. Nelemans, de openingsrede hield. Na don oorlog blijkt de waarde van het bezit van eigen cultuur inniger tol de jongeren te spreken; een dieper en leven diger besef van de liefde voor den Dletsche stam konit tot uiting.'waarvoor in d i e da gen volgens de meaning van velen in liet A. N. V. geen plaats bleek te zijn. Zoo kwam het lot een afscheiding van het Al gemeen Nederlandsch Verbond, in 1922 ge volgd door de oprclrtmg van hot Di'ptsoh Studenten Verbond. Onder de vlag van dezo vereen 'ging* hadden het achtste congres te Gent en het negende te Leuven plaats. Zeer tol heil van de Dielsche hr-wegmg heeft de afscheiding van het A. N. V. niet tot tweespalt in de gelederen geleid, maar is een hegrijpen en waardeeven van elkan ders standpunt mogelijk gebleken, zoodat beide verenigingen naast elkaar en vaak in samenwerking de Groot-Nedcrlandsche gedachte d:enen, do Nederlandsche taal. de Nederlandsche cuMuiir hoog houdc-n, de Dielsche stam eerenj BUITENLAND België. Dc kabinetscrisis. V a n d o r v e 1 d e s welslagen twijfelachtig. Vandervelde schijnt het er bij zijn po- ping om een kabinet te vormen op toe te leggen mn.de th-mnt-r-.itienhr, liberale en katholieke partij voor zijn plan nen te winnen. Hij bezocht te Antwerpen Louis Franck, den liberalen oud-minister van koloniën, en Frans van Gauwelaert, den leider van dc democratische groep der katholieken, die echter niet te Antwerpen aanwezig was. Naar het heet zou van Gauwelaert elke portefeuille geweigerd hebben. De kansen van Vandervelde om te sla gen schijnen niet gunstig te slaan. Twee hom-aanslagen. Onbekend gebleven personen, volgens het „Hblcl. van Antwerpen" vermoedelijk anli-Vlaam'sche fascisten, hebben den ge vel van de woning van prof. Scharpé to Leuven, met een chemisch product bestre ken en den volgenden avond oen bom in de brievenbus van den Vlaamschgezinden hoogleeraar gestoken. Door de ontploffing werd dc deur zwaar gehavend, maar gelukkig niemand getrof fen. „Lc Peuplc" meldt, dat toen Zaterdag de socialistische harmonie hare repetitie eindigde, niet ver vandaar cene zware ont ploffing gehoord werd. De rook, die opsteeg uit een kelderraam onder liet venster van den socialistischen winkel, zeide wat er gebeurd was. Men vond een metalen buisje waar dynamiet in geweest was, verbonden met eeno van buiten aangestoken lont. Het doel der boosdoeners was blijkbaar geweest, dit buisje in den kelder te doen 'ontploffen, doch het was blijven steken te gen een der staven van de tralies. De schade is vrij groot. Duitschland. De candidatuur-Hindenhurg. Pogingen ach te r de schermen Dc diplomatieke medewerker van de „Daily Telegraph" schreef, dat de Duit- sche regeering alle pogingen in het werk had gesteld om Hindenburg te bewegen zijn presidentschapscandidaluur in te trek ken. Deze pogingen zouden zijn uitgegaan van de Duitsche Volkspartij en wel in de eerste plaats van dr. Stresemann. Van be voegde zijde wordt thans dit bericht on juist genoemd. Inderdaad is bet onwaar schijnlijk, dat de regeering of een barer leden officieel in den strijd tusschen de partijen om bet rijkspresidentschap zou hebben geïntervenieerd. Daarentegen is het een feit, dat lendep.de persoonlijkheden in economische kringen, dio de meening van het kabinet doelen, hij Hindenburg stap pen hebben gedaan, hem er toe te brengen, van zijn candidatuur af te zien. Hinden burg heeft, zooals te verwachten was, dit van de hand gewezen, daar dc aanmel dingstermijn voor presidentscliapscandi- daten morgen afloopt, en de rechtschc par tijen, 'wanneer Hindenburg zich zou terug trekken, geen anderen candidaat meer zou den kunnen stellen. In elk geval echter zijn deze stappen van vooraanstaande industrieelen kenmer kend voor de bezorgdheid, waarmede men in dezo ook politiek zeer invloedrijke kringen de candidatuur van Hindenburg beschouwt. Het is reeds opgevallen, dat de bladen, die in nauwe relaties staan met de industrie, de candidatuur van Hinden burg, slechts zeer lauw steunen. Daar ook de gelden voor de Hindenburg-propaganda zeer langzaam binnenkomen, heeft de Loebell-commissie wegens gebrek aan vlug schriften en plakkaten besloten, over te gaan tot het oproepen van de jeugd tot een Reichswanderlag. Zondag zullen de jeugd organisaties Ie zamen den boer op gaan om voor Hindenburg propaganda te maken. Het oudste lid van den Rijksdag, dc so cialistische afgevaardigde Bock, hooft tot Hindenburg een open brief gericht, waar in hij hem ^rzookt, met het oog op zijn hoogen leeft ijlt en zijn onervarenheid in politieke zaken, zich nog op het laatste oogenblik van de candidatuur voor 't presi dentschap terug te trekken. Aanslag op cJc drukkerij van de „Volkswille". In den nacht van Dinsdag op Woensdag is om halfvior 's morgens een aanslag ge pleegd op de nieuwe 'drukkerij van het socialistische blad de „Volkswille" te Gel- senkirclien. Do huisbewoners werden door een hevigen knal uit hun slaap gewekt. Uit de partorreruimte van het drukkerij gebouw laaiden de vlammen op. Do on middellijk ondernemen blusschingspogin- gen Werden door de brandweer voortgezet Waardevolle driikraachines werden ern stig beschadigd. T\!"ii vermoedt, dat do brandstichting door politieke tegenstan ders. die liet socialistische orgaan der ver kiezingscampaghe mmogclijk willen ma ken, veroorzaakt is. Frankrijk. PAINLEVé KABINETSFORMATEUR De steun der socialisten. Painlcvé heeft do opdracht tot vorming van een hieuw kabinet aanvaard. Tevoren had lui <lo p&cialiatcn te v(3r= raergizóu meifed* *'l en"(VaTluf cVcfimtVèf de opdracht lot kabinetsformatie aanvaard de, nauwkeurig wensch te ingelicht te zijn omtrent de houding, dio dc socialisten ten aanzien van het door hem te vormen mi nisterie zouden aannemen. Daarna werd een resolutie aangenomen, waarin de nationale raad uitsprak, dat de gedragslijn zooals de verkiezingen van 11 Mei die reeds aanwezen, vail kracht moet blijven en dal de partij de steunpolitiek in practijk moet blijven brengen ten aanzien van elke regeering, die besloten is den ar beid voort lc zetten waaraan dc partij se dert tien maanden loyaal medewerkt. Ver der belast de resolutie de vertegenwoordi gers van de partij in de vólks ver tegen woor diging en vakbeweging er mede, de gebeur tenissen met groote opmerkzaamheid te volgen en draagt de commissie, bestaande uit Paul Fa ure, Lóón Blum,Vincent Auriol, Alexander Varenne en Renaudel, op, een manifest op te stellen. Deze resolutie werd onder 'groóte geestdrift met algemeene stemmen aangenomen. C a i 11 a u x minister? In den loop van den dag heeft Painlcvé aan Gaillaux, die zich to Hamers bevindt, een auto gezonden met het verzoek zich onmiddellijk naar Parijs te willen bege ven voor een dringend onderhoud. Aan dit verzoek heeft Gaiilaux gevolg gegeven. Er is sprake van, Gaillaux het-ministerie van Financiën aan te bieden. Herriot hoeft voor het ministerie van Buitenlandsche Zaken bedankt, daar hij er de voorkeur aan geeft een tournee iu dc provincie te maken. Het is waarschijn lijk, dat thans Briand met het ministerie van Buitenlandsche Zaken zal worden be last. D c waarschijnlijke combinatie. In politieke kringen achtte men heden morgen do volgende combinatie het meest waarschijnlijk: Painlcvé, minister presi dent en minister van oorlog; Ranould of Sarraut, minister van justitie; Briand, buitenl. zaken; Gaillaux, financiën; Chari- met, marine; Louchcur, biunenl. zaken; Daladier, koloniën; Dalbier, minister voor de bevrijde gebieden, en Anterieu, minister voor de pensioenen. Uil New York wordt gemeld, dat aldaar de meening hecrselit, dat Painlcvé met dezelfde moeilijkheden te kampen zal krijgen als Herriot. Men acht kameront binding en nieuwe verkiezingen onvermij delijk. De Rcgularisatie-wet. In de Kamer aangenomen. De Kamer behandelde gisteren het wets ontwerp. nog floor het kabinet Herriot in gediend, betreffende de verbooging van dc bankbiljettencirculatie met 4 milliard. De afgevaardigde E. Varenne, verklaar de, dat aangezien er geen constitutioneele regeering aanwezig is. het onmogelijk is, dat het kabinet Herriot oen wet betreffen de een zoo ernstig vraagstuk indient. Deze kwestie werd door de oppositie te berde gebracht, om do ratificatie van de overeen komst, welke do Monzie met de Bank van Frankrijk heeft getroffen, te verdagen. De Kamer verwierp echter een desbe treffende motie met 338 tegen 101 stem men, en vervolgde daarna het debat over het wetsvoorstel, dat door de financieele commissie van de Kamer reeds is goedge keurd. De Kamer keurde ten slotte met 325 te gen 29 stemmen de conventie tusschen den Minister van Financiën en de Bank van Frankrijk goed. waarbij de emissie van vier milliard nieuwe bankbiljetten wordt geratificeerd. Dc limiet der emissie is daar door op 45 milliard gebracht. De conven tie is geldig tot 15 Juli 1925. De grens van de voorschotten van de Bank aan don staat is van 22 op 25 milliard gebracht. Bulgarije. Tijdelijke versterking van het leger Volgens de correspondent van dc „Yoss Zte Sofia, heeft de gezantenconferentie goedgekeurd, dat dc sterkte van het Bul- gaarsclie leger niet 3000 man zal worden vermeerderd, onder voorwaarde, dat deze 3000 man einde Mei weer ontslagen wor den. Dc Bulgaarsche regeering heeft n.l. bij haar verzoek tol versterking van het le ger verklaard, dat einde Mei waarschijn lijk hel bolsjewistisch gevaar op den Bal kan. waarmede het verzoek werd gerecht vaardigd, wel zóu zijn verdwenen. Weer.een aanslag. Een generaal ver m oor cl. De afgevaardigde en generaal der reser- ve'Kosta Georgiëf, lid der democratische partij, is gisterenavond halfnogen voor zijn woning door een onbekende vermoord. De dader kon onl vluchten. De vermoording van Georgiëf is waar schijnlijk te wijten aan wraak op den dood van den communistisehon afgevaardigde Strachimirof. die 17 Februari werd ver moord uit wraak op den moord, 4 dagen tevoren gepleegd op den journalist [Milef, gaarseh gezant te- Washington. Daarvoor waren reeds enkele vertegenwoordigers van de elkaar vijandig gezinde Buigaar- sche partijen vermoord. Gisteren is in liet dorp Ada de tot den Boerenbond behoorende afgevaardigdo Abki Effendi doodgeschoten. In het dorp Cima kwam het tot gevechten tusschen een bende en militairen. De bende kon eerst tot don terugtocht worden gedwongen, nadat uit "Wnrnn militairen té hulp waren geroepen. Ook in de dorpen Prevadia, Kara Hussein on Kalifodof moeten ge vechten plaats gehad hebben.. Bijzonder heden hieromtrent ontbreken nog. Turkije. Het einde van den opstand in Koerdistan. Sjeik Said gevangen genomen. Ge meld wordt, dat Sjeik Said, de leider der Koerdische rebellen, gevangen is geno men. Ook Sjeik Abdoellah is gearresteerd. Te Diarbekir zijn tot nu toe twintig per sonen opgehangen wegens deelneming aan den Koerdischen opstand. Voorts wercl een viertal personen gisteren to Bitlis geëxce- cuteerd. Onder de gevangenen bevinden zich een voormalig afgevaardigde en een Mohammedaansch priester. Ook zijn omvangrijke huiszoekingen en beslagleggingen verricht in de bureaux der oppositiepartijen te Gonslantinopel. Tot dusver zijn echter slechts O personen ge arresteerd. Overeenkomsten met Griekenland. De p a t r i a r c li a a l s k w e s t i e. Griekenland en Turkije zijn hot met el kaar eens geworden betreffende hot verblijf en het eigendomsrecht der Grieken in Con stant inopel en der Turken in West-Thra- cië. Ingevolge deze overeenkomst zullen do Grieken, die tot 1922 met buitenlandsche paspoorten Constantinopel verlieten, niet tcrugkceren, maar een termijn van vier jaar krijgen om te beschikken over hun eigendom. 20.000 Grieken, voor wie buiten gewone omstandigheden gelden, mogen tc- rugkeeren, do anderen mogen bezoeken brengen aan Constant ionpol. Voorts is een regeling getroffen nopens den eigendom der Turken, die Griekenland vóór 1 October 1912 verlieten. Dit eigendom wordt ge taxeerd en vergoed. Beide overeenkomsten worden aan hel einde dezer week onderlee kend. Ook dc patriarcheniskwcstie nadert haar oplossing. I)e Heilige Synode van hot Oecu menische Patriarchaat heeft zich telegra fisch tot den verdreven patriarch gewend, met het verzoek vrijwillig zijn functie neer to leggen om hot voortbestaan van hot pa triarchaal te redden. Do gegronde hoop be staat. dat de patriarch aan dit verzoek ge volg zal geven waarmede het confüot defi nitief uit den weg zou zijn geruimd. Als de verbannen patriarch weigert nf to treden, zal de synode het kanonieke recht toepassen, velgen- helwe k een patriarch, die zijn ambt niet kan uitoefenen al? afge- treclen wordt beschouwd. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND Verzet in Duitschland togen de candi datuur-Hindenhurg. Painlevé Fransch kabinetsformateur. Do socialisten zullen hem steunen. De troebelen In Bulgarije. Moordpartijen aan de orde van den dag. Door de gevangenneming van Sjeik Saïd is de Koerdenopstand als geëindigd te be schouwen. BINNENLAND. Benoemd is tot Commissaris der Ko ningin in Groningen jhr. mr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer. Een initiatief-voorstel-Braat over de in krimping van den zomertijd. In tiet kamp van Laren is tijdens een oefening met mitrailleurs een lij van den Landstorm bij ongeluk gedood. (Gemengde Berichten). Een Italiaansch stoomschip is bij Hoek van Holland geland (Laatste Berichten). Amerika. Mislukt complot in Columli a *De president koert bijtijds t o r u g. Terwijl do president van dc rcptihliel. Columbia niet in de hoofdstad annwozif was, smeedde con aantal officieren eer. complot om do regeering "ómvor lc werpen Do president keerde editor bijtijds iu ilc hoofdstad terug en slaagde erin de sniueii- zweiMiig te verijdelen. De schuldige ui fine ren zijn gearresteerd. Een Katholieke partij in Mexico. Naar men aan de ,,M«b." meldt, is in Mexico een „Liga ter verdediging \;m den ^^j^lM'^piii^r Jeidiiig van don Luis G Knights-of Columbus (Calmlleros do Colon) opgericht. De liga heeft ondérafdeolingen iu de hoofdsteden van alle slaton en in de voor naamste steden. Hoe noodzakelijk een dusdanig vercenigd optreden der Katholieken is, blijkt opnieuw uit het manifest, door 'i hoofdbestuur ge publiceerd. Daarin wordt o.ra. gezegd, dat inzake onderwijs den katholieken practisch alle vrijheid ontbreekt. Kranten, om do po litieke aangelegenheid van de natie te be spreken, kunnen voor hen niet beslaan. Evenmin mogen politieke partijen onder katholieken worden geformeerd. De uitoefe ning van den godsdienst is aan handen ge logd. De-grondwet tegen welker voor den godsd:enst zoo hinderlijke en onnatuurlijke bepalingen vooral deze politieke actie is gericht plaals de priesters in een posi tie. die het hun onmogelijk maakt hun laak behoorlijk te vervullen. Zij elscht, dat de geestelijken in Mexico geboren zijn. Het priesterambt wordt in de constitutie be schouwd als een beroep, dat evenwel do gewone burgerlijke bescherming en rechten van ieder andc-r mist. zondal dr priester van de willekeur der overheid, die hel aan tal priesters zonder vorm van proces kan verminderen, afhankelijk is. BINN5JVLAHD F.ERSTE KAMER. Overzicht. De Eerste Kamer heeft gistermiddag zonder discussie en z. li. s. dc volgende wetsontwerpen goedgekeurd. "Wijziginrr van do Wet on do Dividend en Tantièmebelasting 1917 en herziening van dc regelen voor de heffing van opcen ten ten behoeve van dc meenten op do dividend- en tantièmebelasting. Goedkeuring van den onderhandschen verkoop aan de gemeente K a t w ij k van eenige perceelen grond langs do F. E. Meerburgkade, nabij hol Prins Hendrik- kanaal, te Katwijk aan Zee. Dc Kamer is hierop lot nadut - i en- roeping uiteengegaan. Koninklijke Besluiten B u r g e m e e s t e r a Op verzoek is eervol ontslagen met dank, als burgemeester van Uitgeest, A. van Lith. De Zomertijd. Eon initiatief-voorstel Bi-aal. De lieer Brftat liec-fl bij de Tweede Ka- mor een initiatief-voorstel ingediend wijziging van de wet van 23 Maart t.H® gewijzigd bij de wet van 22 Maart IJ-- to tijdelijke afwijking van do wol van 23 .Juli 1918 tot invoering van oon wottelijkon Ujd Het doel van dit wetsvoorstel is om neo voor velen ir. len lande zoo schadelijken en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1