16e Jaargang. ZATERDAG 4 APRIL 1925 No. 4911 e Siicbelve (Bou/ta/nt Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbstaling Voor Leiden 10 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post f 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver krijgbaar tegen betaKng van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 srt. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feesidagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 - POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT! Gewone advertentiön 30 cent per regel. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. s Kleine adverlentfën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekk*ngen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver.' huur, koop en verkoop fO.50. Dit nummer bestaat uit vijf bladen, waarender het Geïl* lastreerd Zondagblad. Veor en na 26 April. Er is dezer dagen zooals hekend uit Nijmogcn een bericht gekomen over het iloor Katholieken indienen van een afzon derlijke JWst hij de n.s. verkiezingen voor de Tweed© Kamer op 1 Juli in alle Kieskringen. Het zal wel niet zoo'n vaart loopen, ver onderstellen wc. Maar zou men werkelijk de Katholieke i Staatspartij afvallen, dan zou het succes al zeer gering zijn. Het is ieders recht, gebruik (e maken van het hem toegekende middel, om to ijveren voor oen candidaat, voorkomende op de al- phabelische lijst naast liet Politiek Advies. Maar als onze stembus op 20 April hoeft gesproken, dan moot het uit zijn. Aan 's lands stembus op 1 Juli slaan wij, Ka- Jholieken, als één man en één vrouw. Wij zijn mannen en vrouwen van Katho lieke overtuiging, die ons er over heen kun nen plaatsen, wanneer niet do door ons ge wilde Katholieke candidaten maar an dere op de candidatenlijst wordt geplaatst. Zeer terecht schreef ook dezer dagen een Katholiek blad, dat de bedreiging, op een ons vijandige lijst te stemmen, niets betee- kent. Wie zoo weinig beginsel-man is, dat hij uit haioorigheid uit onze katholieke gc- l.'deren deserteert en de vijandelijke mach- sleunt. die moet zich tori) wel zijn plicht als Katholiek in het leven héél oppervlakkig hebben ingedacht, van geleefd kunnen wij hcelcmaal niet spreken. Voor 26 April de dag van onze stembus kunnen wij, broederlijk, met elkaar van meeuing verschillen, desnoods 'voor eigen meening tegen elkaar veelden. Maar n a 26 April weet de pcheele Ka- iholicke pers van geen transigeeren. meer, moet heel het Katholieke kizerseorps ééns gezind cn onverdeeld zijn! BU1YEB3LAR3D Guilschland. DE POLITIEKE STRIJD. Braiin premier van Pruisen. He prijs van Marx. Hij de verkiezing van oen minister-pre sident in den Pruisïschen Landdag werden gisteren uitgebracht 432 stemmen. Hiervan kroeg do sociaal-democraat JJraun er 220, tegen 170 op dr. Peters en 10 op den communist Picck. Braun is der halve gekozen. Dit is de prijs, dien de soeiaal-democra- ton voor do presidentschapscandidatuur als kcopprijs voor hun ondersteuning der can- didaluur Marx na vier dagen durende on derhandelingen wisten to verkrijgen. Wel is waar zal de olficieele candidaat-stelling van Marx voor het presidentschap der re publiek door de gezamenlijke partijen der linkerzijde waarschijnlijk eerst Zondag aanstaande volgen, maar reeds op het oogenblik is zij een voldongen feit. In wel ingelichte Berlijnsche politieke kringen noemt men aan, dat met de benoeming van Braun tot Pruisisch minister-president een totaio wijziging in de Duilseho binncnland- sche politiek zal intreden. Daar liet Cen trum zich definitief zoowel in Pruisen als in het Rijk bij de linkorzijdo beeft aange sloten, moet dit op den duur de uitsluiting der nationalistische partijen in Pruisen en in het Rijk ten gevolge hebben. Men stelt zich het verloop der toekomstige gebeurte nissen als volgt voor: Op 26 April aanstaande wordt mot groo- to waarschijnlijkheid Marx tot Rijkspresi- deut gekozen. Intusschen zal do Pruisi sche Landdag worden ontbonden, en ver overen de sociaalijdemocratcn op do com munisten een voldoend aantal zetels samen met het Gentrum en de democraten, een democratisch kabinet in Pruisen vormen. Daar de nationalisten do regee- ïiugsverantwoordelijkheid in het Rbk slechts willen dragen, indien zij tegelijker- lijd in Pruisen het gezag uitoefenen, en daar in het tegenwoordige kabinet Centrum alsmede do democraten niet rationeel© wijze vertegenwoordigd zijn, zou na een overwinning der democratischo partijen in Pruisen ongetwijfeld oolc do Rijksdag ontbonden worden. Indien do ge beurtenissen haar logische ontwikkeling volgen, zullen de Duitscho kiezers na eind 'April een nieuwen president der Republiek gekozen te hebben, in den loop van do juaand Mei, zoowel in Pruisen als in het Rijk, opnieuw ter stembus geroepen wor den. Een heftige strijd om hei presidentschap. Een godsdionstig element er gebracht. Do rechterzijde, teleurgesteld door houding van het C<entrum, heeft een nieuw clement in den strijd gebracht. Gebruik ma kend van de omstandigheden, dat Marx Katholiek is en Jarres Evangelisch, geeft zij door middel van allerlei religieuze vcr- cenigingen liet partooi uit: „Evangelisch tegen Katholiek". Men hoopt daardoor de stemmen van Prolestantsche kiezers, wier politiek evenwel niet rechts is, Ic verkrij gen voor de candidatuur-Jarres. Duitschland gaat een vïnnigen strijd te gemoet. Een poging van dr. Lu lh er. Om de verstrekkende gevolgen, die de jongste gebeurtenissen op de toekomstige Duitsche politiek moeten hebben, af te wenden, heeft Rijkskanselier Luther als nog een poging gedaan, om den strijd om het presidentschap op vredelievende wijze op te lossen. Dr. Luther ontving gistermid dag verschillende leiders der regcerings- partijen, wicvn hij het voorstel deed, ter ver mijding van den verkiezingsstrijd zich. ac eoord te verklaren met een cenlieidscandi- daat die door allo partijen zou worden ge steld. Als zoodanig stelde bij dr. Simons, den liuidigen pla a ts vervangend en Rijkspre- ;ident voor. Zooals de zaken echter stonden, iconden de republikeinsc.be par tijen evenwel geen andere verklaring afleg gen, dan dat de mogelijkheid voor'zulk een eenheidscandidntmir niet moer bestond. Aan de andore zijde wezen do vertegen woordigers der rechtscho partijen, met na me de Duitsche Volkspartij, er op, dat zij zich reeds lrebben vastgéWd on eon nieu- candidatuar-Jarres. De onderhtmdelin- jen moesten dientengevolge zonder resul taat worden afgebroken. Frankrijk. DE POLITIEKE CRISIS. De benoeming van de Monzie. De financieele politiek. De vervanging van Clement el door de Monzie als minister van financiën betee- keut een belangrijke versterking van bet ministerie. De Monzie wil een uitweg zoeken uit tie financieel© moeilijkheden, die onovor- 'UlTstaaT voor een onmogelijke taak. In elk geval heeft men afgezien van de emissie van dc zes milliard biljetten. Men wil nu Maandag of Dinsdag een voorstel doen tot een kopitaalheffing, waarbij het verkregen kapitaal wordt aangetast, doch waarbij men zooveel mogelijk het kapitaal in vorming zal sparen. Die heffing zal zijn tien procent, to verdoelen over een aantal Ingezonden Mededeeling. Amsterdamsche Anthraciet Mij. Heerensingel 34-35 - Telefoon 1523. PRIMA BRANDSTOF. VERZEGELDE ZAKKEN. k jaren. Over liet lot van het ministerie zal uy de behandeling van dit wetsontwerp be slist worden. Het schijnt zeer onwaar schijnlijk, dat in den Senaat voor hel ont werp een meerderheid is te vinden, zoodat velen sceptisch gestemd zijn over den le vensduur van het ministerie. Aan den anderen kant is De Monzie een ;eer ijverig cn zeer handig bemiddelaar. In zijn handen ligt het lot van het ge- heele ministerie. Een eventueclo heffing op hot kapiiaal zal evenwel nog niet inde onmiddellijke nooden van de geld- schaarschte kunnen voorzien. Drie systc- schijnen door de regeering in het oog gevat te zijn, en ter keuze van het ministerie aangeboden: 1. Het heffen van een vastgesteld per centage van het kapitaal van a^le naam- loozo en commanditaire vennootschappen, die thans in Frankrijk bestaan. Dit is een vermomde belasting op het kapitaal. Do lief ling zal proportioneel zijn cn 10 milliard bereiken. 2. Onmiddellijke uitgifte van 4 milliard bankbiljetten. In ruil zou de Bank van Frankrijk voor een -even hoog bedrag aan wissels ontvangen getrokken op de cre- diet-bctalingen van firma's en zou biljet ten in ruil geven voor gedisconteerde wis- 2. De Banquo de France machtiging ge ven naar mate van do behoefte papieren geld uit te geven lot een limiet van 6 mil liard franc. Het onderpand zouden aanvullingsbe lastingen zijn van een nader vast lo stel len bedrag opcenten. Naarmate deze aau- vullingsbelastingen binnenkomen zou de Banquo dc Franco gaan incasseercn en zoo bet geleende voorschot weer in baar bezit krijgen. Het ontslag van Clementel. Een interpellatio geweigerd. In de gistermiddag gehouden zitting van do Kamer verklaarde Herriot, naar aan leiding van een verzoek van den radicaal- socialist Dalimier om over bet ontslag van Clementel te mogen interpellecren, dat de verandering aan bet ministerie van Financiën in geen enkel opzicht do regeeringspolitiek wijzigt, met betrekking tot bel herstel van don franc. Hij zal wel dra een algemeen plan voor het financieel herstel indienen, waarvoor hij thans reeds een spoedige behandeling vraagt. De regeering weigert thans reeds inlich tingen to verstrekken, welke tot commen taren aanleiding zouden kunnen geven, die schadelijk zouden kunnen zijn voor de be langen van het land. Herriot vroeg ten slotte de interpellatie later tebo handelen en steïdo daarbij do vertrouwenskwestie. Do Kamer sprak met 530 tegen 26 stemmen baar goedkeuring met dit voorstel uit. Maginot verklaarde daarop uit naam van de oppositie, dat al had de minder heid haar slem gegeven aan de opschor ting der interpellatie, het niet haar be doeling was geweest haar vertrouwen in Herriot uit te spreken. De Monzie cn hei Vaticaan. Herriot geeft gcdcoltclijktoc. Zooals reeds in oen groot gedeelte van onze vorige oplage gemeld, heeft dc Mon zie verklaard, dat de regeering zich ver- oenigt met zijn transactioneele formule in zake de officieel© vertegenwoordiging van Frankrijk bij liet Vaticaan. Aan verscheidene senatoren heeft dc nieuwbenoemde bewindsman verklaard, dat Herriot bereid is, zijn goedkeuring te verleenen aan hol zenden van een zaak gelastigde naar Rome voor Elzas en Lo tharingen met uitgebreide volmacht. (Wij herinneren er in dit verband aan, dat De Monzio bij de behandeling der be- grooting in de financieele Senaatscommis sie voorstelde, in art. O een zinsnede op te nemen, waarin uitdrukkelijk wordt ver klaard, dat dc missie voor Elzas en Lo tharingen bij den Heiligen Stoel stilzwij gend zou worden beschouwd, geheel Frankrijk te vertegenwoordigen. Herriot wees dit voorstel toen van de hand door te zeggen, dat die missie geheel Frankrijk 'J«, ,roK, -wnJ znaacr W«w tharingen en het Saargebied raken.) Hei conflict in de Kamer. Het kamerconflict is bijgelegd. De oppositie heeft afzonderlijk verga derd en een delegatie naar Painlevé ge zonden om voor de minderheid den eer bied voor liet woord te vragen. Painlevé antwoordde, dat de stemming van den vorigen dag inderdaad een recht matige was geweest De actie der Franschc studenten. Rolletjes te Lyon. Ook in verschillende provinciesteden zijn betoogingen, gelijk dio aan do Parij- sche universiteit, voorgekomen. Met name in Lyon kwam het tot, niet ernstige, orde verstoringen. Enge'and. Engclschc en Russische vakvereenjgingen. Katholieke protesten. De Katholieke „Herald" constateert, dat de poging, om de Britsche vakverenigin gen met de Russische sovjet te verbinden, een groote protest-actie van. de Katholie ke arbeiders in Engeland veroorzaakt, dio ia grooten getale in de mijnworkors-, transportarbeiders- cn spoor wegaibeidera- •akvereenigingen vertegenwoordigd zijn. Dezen protesteerden er tegen, dat liun geld voor propaganda gebruikt wordt in liet belang van dc Russische extremisti sche vakvereonigingen, die op misdadige wijze tegen den godsdienst ngeeren. Een nisuw Labourprogram op komst? MacDonald en Thomas zullen zich met nog cenigc leiders in de Paascbvacantio in een dorpje in Cornwall terugtrekken, ten einde een nieuw uitvoerig program voor do fcabourpartj op te stellen. Portugal. Portugal en de Sojvets. De Portugecscho regeering acht bet thans, naar men zegt, niet het-juisto oogen blik om onderhandelingen aan te knoopen met de sovjets. Er zou geen prijs worden i gesteld op dc overkomst van oen sovjet delegatie. Amerika. Dc Fransche schulden aan Amerika. Eon a a n m a n i n g s n o t a. Uit-Washington wordt geseind: Het voortdurend uilstellen door Frank rijk van een fundeeriug van zijn oorlogs schulden heeft geleid tot een hcrnicuwdo agitatie voor een beslissenden stap door de Ver. Slaton ofti een oplossing lo bospoe- digen. Personen, die met regeerings- autoriteilcn hebben gesproken, zijn meeuing, dat spoedig een formeelo nota zal worden gezonden aan alle slaton, dio schulden hebben bij de Ver. Staten cn waarin verzocht wordt ccn fundeering: plan voor is. stellen. Zuid-Afrika. Dc opstand der inboorlingen. Zij eischon onafhankelijkheid. Omtrent don opstand, die in het voor malige Duitsche Zuidwest-Afrika is uit gebroken, meldt do „Daily Express": Zes honderd krijgslieden van de Rcbo- holhslam, gewapend met moderne gewe ren en als soldaten gedrild, zijn in open lijken opstand. Hofmeyr, do bestuurder van het protectoraat, is op weg naar het tooneel van do rebellie en mobiliseert on derweg de burgers. Er zijn 150 poli do-be ambten met twee kanonnen en vier machi nes ter plaalso en men is bezig allo be schikbare strijdkrachten er heen lo zen den. Een aantal vliegtuigen met afdeolin- gen van do Zuid-Afrikaansclie lucht strijdkrachten zijn Dinsdag uit Pretoria per trein haar liet Z.W. protectoraat ver trokken. De Rehoboths hebben zichzelf steeds als een onafhankclijko stam beschouwd. Zij gingen onlangs zoover, dat zij een nieu wen stamraad kozen en weigerden deel lo nemen aau de verkiezingen voor den con- stilutionerien raad, welke door de regce ring waren uitgeschreven. Deze raad vaardigdo hierop een procla matie uit, waarbij zij verklaarde, alle be voegdheden van don raad over. te 'nomen. Sindsdien hebben de inboorlingen open lijk een uitdagende houding aangenomen. Toon in liet begin van liet jaar gewapende politie liet gebied binnenkwam, groeven do inboorlingen onmiddellijk dc geweren op, welke zij hadden binnengesmokkeld en begraven en eischlen, dat de politie zich zou terugtrekken. Do onrust verspreidde zich, andero inboorlingen namen aan de actie doel en het district werd in slaat van beleg verklaard. Onlangs rapporteerde do politie, dat de toestand hoogst ernstig was. De Rehoboihs eischon niet minder dan een republiek, die volkomen onafhanke lijk is van de blanken. Dat zij gedrilde sol- gevolg uaarvan, uai zij uuuef flut x/uhouub bestuur elk jaar een bepaald aantal man nen moesten leveren, om militair geoefend worden. Deze werden dan met moderne geweren gewapend. Dal zij thans over groote hoeveelheden geweren en munitie beschikken is evenwel het gevolg van den smokkelhandel in wapens. Deze leveren de smokkelaars groote winsten op en kan in deze streek moeilijk worden tegenge gaan. Eenigemaanden geleden maakten wij melding van do aanhouding van het Duit sche schip Nordmark, dat naar do haven van Durban werd opgebracht. Het was to Hamburg geladen en bevatte een grooto menigte geweren en munitie cn enkele machinegeweren. Den Duitschen consul to Johaniiisburg word onmiddellijk uitleg gevraagd en or werden lange code-tele grammen gewisseld tussciien Johannis- burg en Berlijn. De Nordaxarkzaak bleef evenwel een mysterie, het schip kreeg ten slotte verlof om to vertrekken, doch mocht zich nimmer meer aan di Afrikaansche kust vertoonen. De regeering der Unie weigerde eenige verklaring omtrent deze aangelegenheid af te leggen. Ook in de Unie zelf hecrscht gisting on der de 4i millioon inlanders die vreczen, dat de anti-inlanderfipolitSék van de z.g. Hoilandschc regeering ben van hun heid zal berooven. •NLAMO HET VOORNAAMSTE NIEUWS* BUITENLAND. Braun gekozen als premier van Pruisen De sfrijd om het Duitsche president-* schap. Een mislukte pacificatiepoging vart dr. Luther. De politieke crisis in Frankrijk. Het fi nancieele program van de Monzie. Herriot geeft gedeeltelijk toe in de kwestie van het gezantschap ten Vaticane. Nadere bijzonderheden omtrent dc op* stand der inboorlingen in Zuid-Afrika. BINNENLAND. Tweede Kamer. Wijziging Kieswet enz. Dc „poenale sanctie" inzake den stem plicht gehandhaafd (Kameroverzicht). Het initiatiefvoorstel van de sociaal democraten inzake zomertijd (2<lo blad). Het verdag tusschen Nederland en Bel gië is gisteren gctsckcnd. De Minister van Arbeid, N. en H. heeft in verband met de a.s. feestdagen een overwerkvergunning verleend voor brood- bakkerijen. Voorts heeft hij voor het tijd vak an 1 April—30 September 1925 een overwerkvergunning verleend voor steen bakkerijen. TWEEDE KAMER. Overzicht. Gisteren heeft dc Kamer voordat zij op Paasch vacant ie is gegaan het wetsont werp behandeld tol wijziging van dc Kies wet, de Provincial© wet en de Gcmeonto- wet. Drie onderwérpen kwamen daarbij in het bijzonder in debat: 1. de vraag of de poenale sanctie (do straffen) bij den opkouistpiioht ter stem bus (gewoonlijk stemplicht genoemd) moest worden gehandhaafd; 2. do verdeciing der overschotten, nadat hij een verkiezing elke partij de haar op grond van een veelvoud van den kiesdeeler toekomende zetels z'jn toegekend; 3. vereenvoud'ging van hel werk der stembureaux. Over dit laatste onderwerp is bijna geen woord gewisseld. Dc geldende wet schrijft voor, dal bot centraal stembureau, het hoofdstembureau of het stembureau, dat als zoodanig fungeert, bijeen wordt geroe pen voor dc zeer eenvoudige taak van aan wijzing van een opvolger, dio taak geeft het ontwerp voortaan aan den voorzitter. Ten aanzien van de verdeel ng der over schotten is meer gesproken. Op het oogon- blik kan het voorkomen, dat een betrekke lijk gering overschot een partij een zc:el verschaft. (Hiervan hebben bij dc jongste i Kamcrvr-rkiczing-:'!: zoowel de Katholieken als de Anti-re vol utionai ren geprofileerd). Om daaraan een einde Ie maken, heeft dc regeering voorgesteld, dat een overschot in den regel niet ten good© kan komen aan een lijst, tenizij minstens 75 pet. van den kiesdeeler aan stemmen per toegekende plaats is verkregen. Eon lijst)dio minder dan anderhalf maal den kiesdeeler hooft verworven, krijgt stellig geen tweo plaat-* sen. De heer Van den Heuvel (A. R.)' wonschte in deze richting nog verder l<j ;aan. Hij wikle hel gemiddelde aantal stemmen, dat per toegekende plaats moest Heuvel rïiêï^mèêT i\ ëgèh'"icctén 'Vkif ririP.-? (8 katholieken cn de heer Beumor) stern-* den met links togen dit amendement; het werd verworpen met 36 tegen 33 stemmen. Ton slotte het eerste punt. De opinie, dat dc stemplicht niet is to handhaven op dö wijze zooals lot dusver geschiedde, of lio-« ver: niet geschiedde, omdat de kanionredn ter eenvoudig niet in staat is allo thu:s- blijver© te vervolgen, was wel algemeen. Mei de door de Regeering voorgestelde op lossing handhaving van opkomstplicht zonder pocnnl'o sanctie wa© evenwel lang niet iedereen content. Vooreerst waren er do principle oio geiastander©' van den slemplicht en.z.j ineenen, dat bij gebleken omjjjogelijk'" Tan handhaving, nhsriuifrng zonder het Lest zou zijn. Deze laatsten schaarden zich cm den heer Vliegen (S D.), dio een amendement tot volledige afschaffing indiende. Eu dan waren or ook, d o liet liever eerst nog eens w'lden probeeren met oen een voudige wijze van berechting van slem- pl:cli'verzuim. Met dit d^el waren tweo amendementen ingediend. Do heer \V i n- ter mans (R. K) wilde liet aan do bur gemeesters overlaten om ben, die naar zijn meening zonder voldoende reden van do stembus wegbleven, voor het kantonge recht te dagen. En de heer Oud (V. D) wilde den kankmroehlpr a^een een taak laten in zake beroep van bebooio vorzui- mors, 'en verder den burgemeesters opd-a- gon do verznimors op te geven aan dea ontvanger, dio -dan van ieder f3.zou moelo» innen. Eindobjk was er nog oen niiioudcrnent-K o r s I e n (fier. St.), bodoe- jpivdo liet bezit van gewetensbezwaren to doen boschouwen als - obligo reden voor niet-opkomen ter stembus. De amendementen van de hoeren VI. ren en Kersten werden verwornen; flat van den lieer Oud werd ingetrokken. Het amendemont-Wiu'ermaiis. wcixl aangenomen niet 43 legen 30 vsk m« men. (Vóór stomdon de R K. (behalve di- hoe ren Van Vuuren cn Dockers, de Vrijzm- n'g-democralen (behalve de heer Ebola), de Vr iho'dsbonders, do C. H., alsmede dc Plattelanders). Gehandhaafd blijft dus de sanctie op den stemplicht, hoewel dc rechtsgang ver* cenvoudigd wordt. Het ontwerp word aangenomen met 3a tegen 11 stemmen. (Togen stemden ds. Kersten (Garot. Staatspartij), Beaat (PI.) on de Ant-rev.) De vergadering werd daarna verdaagd lot 21 April a.s. VoorJoDptge Verslagen. Verschenen het voor'oopiv verslag van do Tweede Kaïuo7- over hel wetsontwerp tot herziening van dc Fail'issem^nlswot. Benevens het voorloopig verslag van do Tweede Kamer over het wetsontwerp tot uitbreiding van de mogelijkheid van toe passing \an de straf van geldboete. Beide wetsontwerpen z'jn door de Ka mer gunstig ontvangen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1