16e Jaargang. WOENSDAG 1 APRIL 1925 No. 4908 Da ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal, jij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver krijgbaar tegen betiding van 60 ct. per kwartaal, bij voor afbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 lit. Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT! Gewone advertentlUn 30 oenl per regeb Voor Ingezonden Mededeeïingen wordt h«t r dubbele ven het tarief berekend. s Kleine odverlenllën. van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen werden aangebodon of gevraagd, huor en ver. huur, koop en verkoop 10.50. git nummer bestaat .tl twea bladen. Tien kort8 artikelen. Do apologie van het Katholicisme is al tijd dezelfde wat inhoud en wezen betreft. Maar verschilt in de verschillende tijden in vorm. Den vorm, wolken in onzen tijd vereischt wordt, heeft de Apologetische Vereeniging, ons inziens, volkomen begrepen bij de uit gave van haar Maria-mapjc, bevattende 10 losse blaadjes met korte artikelen over Jlaria elk los blaadje vormt een afge rend geheel om „Maria te doen kennen aan onze dierbare mede-christenen, die, •/•lijk wij, kinderen zijn eencr zelfde Moe tic-r en tot wie Maria ook geheel haren moederlijken invloejl zoo innig gaarne zou villen uitstrekken"' (aldus Kanl van Ros- sum in de „Inleiding", voor dit Maria- rnapjö geschreven). "Wij noemen dien vorm van apologie bij ui: lek geschikt voor onzen tijd, omdat zoo velen niet meer beginnen met te lezen, als zij een groot artikel, een brochure of ten boek voor zich hebben. Dat heeft ook de pers van onze dagen begrepen. Eenige tien lallen jaren geleden kon een zich respecteerend journalist niet in een halve kolom zijn meening over een of an- Jcrc zaak zeggen een artikel van eenige Mommen, liefst nog met veel vervolgen, gaf het cachet aan zijn courant! Do groote journalist, dr. A. Kuyper, wiens gelijke wij na hem nog niet gekend hebben heeft indertijd school gemaakt niet zijn „asterisken". Bij do lezers van zijn „Standaard" werd belangstelling ge wekt voor heel het terrein van het open- I hare leven door de korte stukjes, drie- 1 starren, waarmede hij zijn blad tot het I' veel- en graag-gclezene hoofdorgaan van ,dü Anürev. Partij en óók in velen anderen maakte. En, als hij niet in één kort stukje, in één ..asterisk", zijn meening kon uiteen zetten,-maakte hij er toch nog vaak geon groot artikel van, maar wijdde er, hetzij in hetzelfde nummer, hetzij over verschei dene nummers verdeeld, meerdere „as terisken" aan. Zoo toonde hij uitnemend do psychologie tan het overgroot© deel van het lezend publiek te begrijpen. wat de practijk hooft aangetoond. Men moet in onzen tijd, in de pers •ckrijvend en voorlichtend, het er, voor zoover mogelijk, op toeleggen, dat do le- 1 zers mc-t kunnen denken: ,,'t is zoo lang, on ik weet niet, of het de moeite waard is, or nan te beginnen", het dan.terzijde loggend, maar dat ze móeten besluiten: ,,'t is zoo kort, dat hotdo moeite niet i waard is, het over te slaan!" Men moet de couranten-lezers vaak zóó als 't ware üringon om ook iets anders dan het icuws te lezen! Dit wil natuurlijk niet zeggen, dat nu en dan artikelen van groo- Wren omvang in de pers misplaatst zou tten zijn, daarbij echter het karakter £an )j|* blad altijd in aanmerking nemend. «-laar wij wijken van ons eigenlijk on derwerp af: Wat over het algemeen een oiscb is voor het moderne dakblad: kort heid dat wordt ook in practijk gebracht ia het Maria-raapje! Die tien korte artikelen hadden als één geheel een brochure kunnen vormen, 1 waarbij dan echter de kans, dat de bro chure niet zou worden gelezen door hen, voor wie ze bestemd is, o.i. veel grootcr zou geweest zijn, dan nu, nu ze ieder op zich oen afgerond geheel vormen. Dat mapje, dus zoo uitermate geschikt om met vrucht verspreid to worden, moge ook inderdaad een breede-bekendheid ver werven. Do inhoud is: 1. Inleiding, Z. E. Kard. van Rossum; 2. Moeder Gods, Pastoor v. Noort; 3. De Onbevlekt Ontvangene, prof. dr. Franses; 4-. Maria-Vereoring, prof. dr. Mulders; 5. Maria's voorspraak, kap. Klokman; 6. De alg. Middelares, dr. v. Koeverden; 7. Eerste Eeuwen, Pater Le lieveld; 8. Vereering in Nederland, Pater P. J. Kronenburg; 9. Scapulier, prof. dr. Brandsma; 10. Rozenkrans, dr. Sassen O.P. Het mapje het kost slechts een ecu kwartje geeft ook voor de Katho lieken zelf bijzonder nuttige lectuur. En wij meenen goed te doen, het hier warm aan te bevelen. V 't \s bar! Er wordt dezer dagen in Leiden een blaadje verspreid, door de Evangelische Maatschappij, waarin natuurlijk 1 Biets dan haat en nijd tegen de Katholieko kerk, met verwrongen en valschelijk geci teerde Pauselijke uitspraken. Het blaadje "•ent, cm een vergadering aan te kondi- waarop naar we meenen paar hooi weinig oprecht-godsdienstige 1 rotestanten zullen verschijnen. Menschen, i po cp Tulke vergaderingen komen, zijn go- •oouhjk heden, die zelf aan Godsdienst wvls-doen, en alleen graag mee willen doen met een hetze legen de Katholieke Kerk, welke de propaganda voor ongeloof en zedeloosheid zoo leelijk in den weg staat. Bedoeld blaadje cn vergadering gaan uit van de „Evangelische Maatschappij". Deze „Evangelische.Maatschappij" is door haar anti-papisme afgezakt lot het peil van „Do Dageraad"; eenig wezenlijk onderscheid is er tusschen doel en streven van deze beide organisaties ten slotte wat d e hoofdzaak betreft niet meer. Do „Evangelische Maatschappij" zegt wel het Evangelie te erkennen, christelijk te willen zijn, maareigenlijk is 't hel anti-pa- pisme alléén wat haar loden bindt, is bij al haar actie het anti-papisme de hoofd zaak. En „Do Dageraad" bestrijdt alle ge loof, maar hoofdzakelijk het Katholiek geloof. Voor beide vereenigingen treden dan ook wol dezelfde sprekers op! In „Het Schild", dat wij vanmorgen ont vingen, lezen we zeer juist over die „Evan gelische- Maatschappij" en haar orgaan: „Gewoonlijk wordt in „Het Schild" en in onze Katholieke Pers geen melding ge maakt van „De Protestant", het orgaan der Evangelische Maatschappij. M.i. te recht, want men krijgt steeds sterker tien indruk bij het lezen van dat orgaan, dat daar overwegend psvchopalhen' aan 't woord zijn; die altijd „zwak" en altijd „krom" zien. 't Is bar wat in dien ver gaarbak van anti-papisme terecht komt." Ja 't is bar! En nog gaan de oogon van velen niet open! BUiTEKLAHD Duitschland. EEN COMPROMIS GESLOTEN. Socialisten cn Centrum steunen elkaar Marx gezamenlijke candidaat Gisteren is er te Berlijn in principe een groote politieke transactie lot stand geko men. De partijleiders der zoogenaamde coalitie van Weimar zijn het er n.l. in be ginsel over eens geworden, de oplossing van het Pruisische kabinetscrisis en de verkiezing van den rijkspresident met el kaar te verbinden. De sociaal-democraten zullen, onvoor ziene omstandigheden buiten beschouwing gelaten, de candidatuur-Marx voor het rijkspresidénlschap ondersteunen en het Centrum zal langs een omweg den vroege- ren Pruisischen. premier Braun weor tot minister-president van Pruisen maken. Alvorens men zoover is, moet deze trans actie nog een aantal phasen doorloop'en, maar tenslotte zal men wel tot bovenge noemd resultaat komen. De dag van gisteren, die aan politieke gebeurtenissen zoo rijk was, begon mot oen bijeenkomst van het rijksbestuur der Cen trumpartij, dat besloot de candidatuur van dr. Marx voor het rijkspresidentschap te handhaven. Dit besluit wierp de verwach tingen der rechtsche partijen omver, die nog altijd hoopten dat men een groot burgerlijk bloc zou kunnen vormen rond om een reactionairen Centrumsman. zoo als b.v. den oud-minister Steger wald. Daarna kwamen de leiders der fracties van de coalitie van Weimar in den Pruisi schen Landdag bijeen en bespraken de ver kiezing van den minister-president voor Pruisen, die beden benoemd moest worden In deze interfractióneclo verg. werden de besprekingen voorlgeztwelke reeds onmiddellijk na het bekend worden der cijfers van de presidentsverkiezingen tus schen de linkerzijde begonnen waren. Twee punten traden duidelijk naar vo ren: vooreerst, dat de sociaal-democraten hun aclit millioen kiezers niet op Marx konden doen stemmen als zulks den so ciaal-democraten geen tastbaar voordeel bracht. Slechts tegen den onvoorwaarde- lijken steun van het Centrum in Pruisen konden do sociaal-democraten Marx in het Rijk steunen. Een t ij d e 1 ij k e Pruisische premier. Vervolgens bleek, dat er zoowel bij het Centrum als bij de democraten oppositie bestond tegen de onmiddellijke verkiezing van Braun tot Pruisisch minister-presi dent, daar dit door de rechterzijde als een uitdaging geëxploiteerd zou worden, Men kwam daarom overeen, den demo craat Höpker-Aschoff, den buidigen mi nister van Financiën, te kiezen cn bom voorloopig opdracht te geven, opnieuw met alle partijen besprokingen te voeren. De Landdag wordt ontbonden. Ten slotte was bet duidelijk, dat een candidatuur-Braun voor het Pruisische premierschap slechts practische beteekenis had, indien do Landdag ontbonden zou worden, nadat opnieuw de besprekingen van den nieuwen democratisckcn minis ter-president met do rechterzijde mislukt zouden zijn. De sociaal-democraten zijn door het resultaat der rijkspresidentsver kiezingen tot de overtuiging gekomen, dat zij bij de ontbinding van den Landdag veel zetels, voornamelijk op kosten van do com munisten, kunnen veroveren, om ook do coalitie van Weimar in den Landdag ein delijk aan een meerderheid te helpen, welke tot regecren iu staat is, Zoowel het Centrum als de democraten gaven gisteren in principe hun toestem ming tot deze cventuecle Landdagontbin ding. Frankrijk. Herrioit en. het Vaticaan. Ook in den Senaat wordt de vertrouwenskwestie g c s t el d. Hcrriot heeft er in toegestemd in den Senaat bij de vraagstukken der Middelen wet niet do vertrouwenskwestie te stellen, maar zooals te verwachten was, heeft hij to kennen gegeven dit in zake de opheffing van het gezantschap bij het Vaticaan wel te zullen doen, aangezien hij daarin geen andore houding kan aannemen dan in de Kamer. Zoowel de voor- als tegenstanders van de opheffing van hot gezantschap reke nen op een meerderheid van vijf stemmen, zoodat het lot van het ministerie van en kele stemmen zal afhangen. Het bestuur van Elzas-Loiharingcn. Verklaringen van Herriot. De Kamer hervatte de beraadslaging over bot ontwerp tot reorganisatie van het bestuursstelsel van Elzas en Lotharingen. Herriot herinnerde er aan, dat hij in over eenstemming met de door hem aangegane verbintenissen het regime van Elzas-Lo- Huiringen niet had gewijzigd. Hij verhaar de. dat het niet zijn rcgcering was, die den godsdienststrijd ontketende; hij legde er den nadruk op, dat de commissaris-gene raal Alapetite een circulaire moest richten tot de prefecten, opdat de gewetensvrij heid in de scholen zou worden geëerbie digd. Er is, nu de herkregen provincies te ruggekeerd zijn tot het moederland, geen enkele roden dat. zij uitzonderingswetten vragen, wat heel natuurlijk was toen zij on der Duitseho overhecrschmg verkeerden. Voorts herinnerde'hij er aan. dat hij per soonlijk niet gelooft aan hot bestaan voor Elzas-Lolharingen van de banden van het concordaat, maar hij heeft er prijs op ge steld te bukken voor de beslissing van den Raad van State. maar zekere wijziging te bronnen in de dag Niettemin gelastte de bisschop van Straatsburg den priesters gebeden te zog gen tegen de beweerde vervolgers der kerk. Ondanks dit nam de Fransche regeering geen maatregelen tegen den prelaat, welke door bet Duitsche bestuur wel zouden ge nomen zijn. Herriot deed verder opmer ken, dat aan do schoolstaking weinig ge volg word gegeven in de groote centra en dat hij ton aanzien der inter-confessionce- le school niets deed dan in twee nieuwe ge vallen toepassen wat reeds bestond. Ondanks de ergste bclecdigingen, aldus Herriot. zullen wij ons niet laten storen in ons waakzaam optreden voor onze drie herkregen departementen. De eenheid van Frankrijk is een onmisbare kracht. Naar die eenheid moeten Elzas en Lotharingen geleid worden in hun eigen belang, waarbij zij zooveel mogelijk moeten worden ontzien, maar tevens een krachtige wil wordt ge toond. De sfudenfenrelletjes te Parijs. Rumoerige interpellatie in de Kamer. Zooals to verwachten was, hebben de in terpellaties over de gebeurtenissen in het Quartior Latin de gemoederen in de Ka mer hevig in beroering gebracht. Nu de beweging onder de studenten voortduurt en soliclariteitsstakingen in an dore faculteiten dreigen, zal de regeering vermoedelijk wel danig spijt hebben van de benoeming, die door partijkarakter de- zo koele beweging heeft ontketend. Do eerste interpellarit is Ybarnegaray, dio de regeering haar algemeene partijdig heid bij do benoemingen verwijt en de verontwaardiging verdedigt der studenten, die, naar hij ddor voorlezing van in neu trale vereenigingen aangenomen moties aantoonde, van zuiver corporatieven aard is. Onder de verschillende incidenten, die in de algemeene opwinding voorvielen, hield er een do Kamer géruimen tijd op. Herriot zeide, toen een députó van rechts hem lievig ges tic aleer end iets toeriep, tot zijn buurman, den minister van justitie: ..Wat wil die epilepticus?" Over deze kwa lificatie maakte men zich bij rechts zoo boos, dat de zitting moest worden ge schorst en bij de hervatting allerlei ver klaringen moesten worden afgelegd en aangehoord, eer de rust was weergekeerd. Daarna besloot Ybarnegaray met een hulde aan den doven Barthélémy. Het prörös-Sadoul. Gisteren is voor den krijgsraad van Or leans het. proces begonnen tegen kapitein Jacques Sadoul, die, naar men weet, des tijds bij verstek ter dood werd veroordeeld omdat hij als lid eener Fransche militaire missie in Rusland, in Februari 1919, (leze missie had verlaten om, na lot liet com munisme te zijn bekoerd, een functie bij hot Russische Sovjetbewind te aanvaar den. Sadoul keerdo echter aan hot oinde van het vorig jaar vrijwillig naar Frank rijk terug om zijn zaak te doen berechten. Polen. Poolsch-Rüssisch incident. De Poolsche regeering is door de mis daad van een politie-agent in nieuwe moei lijkheden met do Russische regeering ge raakt. Zooals men zal herinneren werden Juli 1923 verscheidene bomaanslagen te War schau geleegd, onder andere legen do hoo- geschool. Deze aanslagen werden aan bols jewlslische invloeden toegeschreven cn de twee gearresteerde daders, de luitenants Bagenski en Wetsjcrkowitsj worden na langdurige verhooren door de rechtbank ter dood veroordeeld, maar door den pre sident van de Poolsche republiek begena digd. De Russische regeering stelde bun uitle vering voor in ruil tegen twee Poolsche gijzelaars die in Rusland werden vastge houden. Hoewel allo Poolsche partijen zich tegen dat voorstel evenals tegen de begenadiging van do beide veroordeelden kantten, ging de Poolsche regeering ten slotte op het Russische aanbod in. Terwijl de beide officieren verleden Zon dag onder politiegeleido per trein naar een grensstation werden vervoerd, waar zij tegen twee Poolsche gijzelaars zouden worden uitgewisseld, schoot een dor agen ten van het escorte in den trein de beide officieren dood. De agent verklaarde, niet to hebben kunnen verdragen, dat de mis daden door die beiden gepleegd, ongestraft zouden blijven. Uit Moskou wordt gemeld, dat do ver moording van do beide uitgewisselde of ficieren aldaar groote verontwaardiging heeft gewekt. De Russische regeoring hoeft een krachtig protest aan de Poolsche re geering gezonden, waarin deze lot. een strong onderzoek van de gebeurtenis en bestra ffing van den schuldigen agent wordt aangespoord. Te Moskou vermoedt men, dat dezo niet op eigen initiatief handelde, maar ingevolge officieelo inbla zingen. De positie van do uit to wisselon Pool sche gevangenen in Rusland is er des to erger door geworden. Een' van hen, een Roomscli-Katholiek priester, kwam reeds op weg naar Polen te Minsk aan en werd daar uitgeleverd aan het Poolsche consu laat. Toen echter do vermoording der hei- do officieren bekend werd, kreeg dat con sulaat bezoek van con woedende menschen menigte, die verlangde den priester, heizij aai?, haar, hetzij aan de Russische autori teiten uit lo leveren. De Poolsche consul weigerde daaraan gevolg te geven en ver klaarde instructies uit Warschau af to wachten. Rusland. Een acceord tusschen Semenof cn de Sovjet-regecring. De kozakkenloider keert naar Rusland terug. Uit Sjanghai wordt gemeld: Naar ver luidt, heeft de bekende Kozakken-leider Semenof, eeno overeenkomst gesloten met de Sovjct-regecring, waarin wordt bepaald dat hij met 150 Witte Soldalen, die met de onverzoenlijke anti-bolsjewisten gebroken 1.ebben, naar Rusland zal kunnen terug- k eer en. Deze gebeurtenis wordt beschouwd «als een toeken van het uiteenvallen van do Russisch monarchistische troepenafdeelin- gen in het Verre Oosten. De Sovjet-regee ring behoeft voor geen risico te vrcezen, daar zij Semenof's familie als gijzelaars vasthoudt. Het schip met Semenof en zijn manschappen aan boord, heeft gisteren morgen Sjanghai verlaten met bestem ming naar Rusland. Turkije. Zonderlinge toestanden in Koerdistan. Do magische macht der Sjeiks. Iemand, die te Gonstantinopel verblijf houdt eu met Turksche toestanden goed op de hoogte is; deelt in een schrijven in ver band met den opstand in Koerdistan eeni ge interessante bijzonderheden mede over de toestanden in dit, in ons land nog zoo weinig bekend gebied. We laten ze bieronder volgen: De opstand in Koerdistan is een gevolg van dó ontevredenheid der opperhoofden of sjeiks met de regeering van Angora, i die gebroken heeft met den Koran cn met hel khalifaat. Deze sjeiks bezitten wereldlijke, zoowel als geestelijke macht, hecrschen als kleine koningen, regelen geschillen 'tusschen de families van hun stammen, verklaren oor log aan naburige stammen en straffen de genen, die zich logen hun wil verzetten, zelfs met verbeurdverklaring hunner goe deren. Do sjeik moet voorts een „Tckke" of klooster onderhouden en gelijk staan mot -een heilig man. die in staal moet.zijn oeui- go wonderwerken te verrichten. ""Heeft hij HET VOORNAAMSTE NIEUWS» BUITENLAND. In de kwestie van de candidatuur voot het Duitsche rijkspresidentschap is tue« schen de sociaal-democraten en het Ce*' trum eon compromis gestoten. Marx Is g« meenschappelijke candidaat. Rumoerige interpellaties in de Fransclnt Kamer aangaande de studentenrelletjes tl Parijs. Zonderlinge toestanden in Koerdistan. BINNENLAND. Tweede Kamer Wijziging van d* Pensioenwet. (Kameroverzicht) Overleden is de Zeereerw. heer Pastoor G. A. de Groot, te Rotterdam (Kerknieuws) De arbeidstijd in slagerijen. kans gezien, aan al dezo eischen te voldoen dan is zijn macht over zijn onderdanen absoluut verzekerd. Het doen van wonderwerken is geen gemakkelijke taak. Daarom bereiden hand langers eu dcrwischcn het terrein voof door een groote prnnaganda, vertellen bijv. dat een zieke genazen i3 door hel gebod van den sjeik, "nz. Zeer vaak rijdt een sjeik met zijn pro- paganda een naburigen sjeik in do wielen en moet deze zijn activiteit verdubbelen om zijn invloed te behouden. Het ia zoodoend® een eeuwigen strijd om de macht cn om bot vergrooten van gebied. Hot huis van -1-o sjeik is een soort groot toev' - g-pnv W'11 io/W oatt io tafel en een rustbed kan vinden. Hij kan er op elk uur van den dag, of den nacht terecht. Niemand zal hem lastig vallen met vragen. Hij kan er dagen cn zolfs maanden blijven, indien hom zulks: goed dunkt. Er zijn zelfs armen, die-,permanent in oen „Tekke" gehuisvest zijn cn het is on der zulke lieden, dat de sjeik zijn nropa* gandislen en dcrwischcn uitkiest, die ge kleed en gevoed worden op zijn koston. Men begrijpt, dat hiervóór veel gold noodig is. Do sjeik beschikt dan ook ge woonlijk ovor een groot fortuin aan lam dcrijon en vee, dat uit honderden cn som® duizenden stuks bestaat, Aan graan, melk cn kaas dus geen gebrek. Do belastingen, die zijn beschermelingen nan den fiscus zouden moeten betalen, bieden zij vrijwillig aan den sieik aan, dl® soms 100.000 Turksche goudponden (i® iuim 1 millioen gulden) inkomen heeft De tegenwoordige sjeik, Said van Greendj, bezit een fortuin van 200.000 Turksche goudponden, beweert men. De sjeik vermijdt zooveel mogelijk om* pang met zijn gasten, teneinde zijn uresti- go niet te verliezen, doch verbergt zich ge-» wooulijk in oen kamer, die in liet „Tekke" voor hem is afgezonderd. Hij spreekt zeer weinig en, zoo iemand tot hom toegelaten wordt, mag die persoon alleen den zoom van zijn broeden mantel kussen. Er zijn zelfs opperhoofden, dk hun gelaat bedekken. Gant hij uit. oT op reis, dan wordt hij steeds vergezeld door oen groot gevoh' rui ters on beriidt een prachtig Arabisch paard. Hij zal nooit op reis het woord voeren cn vermijdt «alle aanraking met do .boeren. Dit is de reden, waarom de groote mas sa de sjeiks beschouwen als halve profe ten. Na liet voorafgaande zal men gemakke lijk begrijnen, dat het geen kunst is, in dit' land het domme aanhankelijke volk in on- stnnd lo brengen tegen de regoering ia Ancora. De sultans hebben indertijd veel lasf met dit volkje gehad, doch konden hen be ter onder don duim houden dan de jong- Turken dit kunnen. Do groote oorzaak van den opstand i® echter hierin gelegen, dat de sjeiks vree zen hun macht te verliezen onder de re georing van Angora, die, gelijk gezegd, gebroken hoeft met Koran en khalifaat, twee groote factoren voor de macht en don invloed der sjeiks. Do jong-Turkén beweren, dat de sjeik® do onwetendheid der bevolking onder hef mom van godsdienst uilbuiten om bet volk' tot opstand to brengen. Hier dient echter opgemerkt te worden, dat de jong-Turken zelf in opstand zijn gekomen tegen het gezag der sultans en khaliefcn onder het voorwendsel van be-i schaving. Het is dus de geschiedenis van den pol cn den ketel. BlMMEMLflHP TV/TEDE KAMER Overzicht Voordat de eindstemming werd gehou den over het „wetsontwerp tot bevorde ring van een richtigo hof fine der -direct*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1