MAART 1925 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN SLECHTE LECTUUR. BUgTEMLAliD 16e Jaargang. ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling -oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. 1, onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal, inco per post I 2.95 per kwartaal, [et Geillastreerd Zondagsklad is voor de Abonné's ver- baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- •taling. Afzonderlijke nunMnera 5 ct., met Geïllustreerd '91 Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT! Gewone adverlentlSn 30 cent por regelt Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het v. dnbbelo van het tarief berekend. Kleine advertontlön, van ten hoogste SO woorden, waarii? betrekkingen werden aangeboden of gevraagd! huur en ver* huur, koop en verkoop <0.50. git nummer bestaat uit wijf iluden, waaronder het Geïl. ■itreerd Zonriagblad. I. In den vijfden zang. van „de Hel", liet uste deel van Dante's machtig meester- ,erk de Divina'Commedia wordt de dich- ;r onder geleide van zijn voorganger in dichtkunst, Vïrgilius, gebracht in den seeden kring der hel, de plaats, waar zielen lntn zondenstraf ondergaan," (elke tijdens lnin loven de slaven waren lmnne wellustige neigingen en daar- hun verstand ondergeschikt maakten iii*humic begeerten. En als zij daar au aan don rand van den peillooze'n is!, waaruit klagende kroten opstijgen, 2 hun de ooren verscheuren, ontwaart info onder de geesten, die voortgezwcopt orden door een wielenden wervelwind, or fee, die, altijd naast elkaar blijvend bij kaar schijnen te behooren en tot wie hij aangetrokken voelt door innig mede- (Ieu. Hij wondt zicli lot Yirgilius eu zegt: Dichter, wel gaarne zou ik spreken tot ie twee, die te zarnen gaan en schijnen licht op. den wind te zijn." Het verzoek wordt toegestaan en als die svc zielen weer in zijn nabijheid zijn ge- puien, wenkt hij ze. Ze maken zich lós ii de schare en komen tot hem „gelijk liven, die dopr de begeerte geroepen, et de vleugels open en stil vliegen naar it zoete nest." Op de vraag van Dan te, wat toch wel i oorzaak geweest is van hun eeuwig sedert* verhaalt een van hen, Franceses, hoe de liefde. Jien bracht tot éénen Död." „Wij lazen op zekeren dag van Lauce- l. hoe de liefde hém omstrikte: wij wa in alleen en zonder eenigen argwaan, [vermalen deed de lezing ons de oogen Eerslaan en ons gelaat verhleeken: maar in punt was het alleen, dat ons o.verwon. rtiieotto (een verrader)' was liet boek en ie het geschreven had. Dien dag hebben ij niet verder gelezen?' Zeshonderd jaar is het reeds geleden, at Dante in zijn Commedia de geschiede- is van Franceses; di Rimini en Paolo preeuwigdc. Enal moge zij van den kant ts dichters slechts .phantasie zijn, zij laat. daar als een ernstigo waarschuwing ooi' het lezen van slechte geschriften en èldt zeer zeker voor menig boek van on- pR tijd. Iïet is nog niet zoo heel lang geleden, lat m oen gezelschap toevallig over do te- énwoordigo literatuur gesproken werd. van de aanwezige personen kon zich naar niet hegrijpen, dat er tegenwoordig alle zijden zoo ernstig gestreden werd Egen slechte lectuur. Hij had al heel wat zoogenaamde" slechte boeken gelezen en iti moest eerlijk verklaren, dut dit hem iels,, geschaad had. Integendeel bij had leerd, wat er in de wereld, vooral in ,ile igstc en gemeenste lagen der samenle- ïg kon gebeuren en dat was yoor hem nuttige les, een 'ernstige waarschuwing jeweest om die gevaren te vermijden. Het antwoord hierop bleef niet uit. en ;ran in bet kort hierop neer, dat er on- égenzcggelijk menschen gevonden worden, w nuchter aangelegd, zóó koud van tem perament en zóu arm aan phantasie, dat ittérlijk niets hen kan ontroeren. Voor ieu gewonen, physiek cn moreel gewonen nensch zijn vele hoeken evenwel niét toe laatbaar en dat zijn in hoofdzaak zulke toeken, die ten eerste een verkeerde [trekking hebben; ten tweede die, welke W intieme onthullingen of hartstochte lijke voorstellingen een gevaarlijke op- Rinding veroorzaken. Verder werden er ?og eenigo soorten genoemd, die in een courantenartikel, dat iedereen, jong en oud lezen mag, niet genoemd moeten ïorden. „Weet u wel, wat men onder lezen ver staat? Of liever, wat is het lezen eigen lijk?" „Lezen, nu ja, dat is.... Je neemt een 'wok en gaat lezen", was het antwoord, he goede man, die zoo oordeelde over to literatuur kon geen verklaring voor le- vinden. Hij had kunnen antwoorden, tot lozen bestaat in het opnemen van go- tochten, die schriftelijk zijn uitgedrukt. Een mensch is een denkend wezen en k zoodanig heeft hij niet alleen behoefte, praar is hij .tallooze malen in dc noodza kelijkheid zijn 'gedachten te uiten, hetzij Mn iets mede te doelen, te vragen of hoe ook. Di'e uitdrukking van gedachte Eeschiedt op verschillende wijzen. Een fank, een tecken is somtijds daartoe vol gende, maar meestentijds geschiedt het Modeling, of, indien de pergoon monde is niet te bereiken valt, schriftelijk, ®aar altijd met het doel, dat de persoon °f Avien men het woord richt d.w.z, tot men zijn gedachte als het ware uit zendt, daarvan- goede nota zal nemen en dus die gedachte in zich zal opnemen. De schrijver van een boek nu heeft - dezelf de begeerte.- Do inhoud van een boek bestaat uit een aaneenschakeling van zinnen in logische volgorde, dio ieder op zich zelf een ge dachte bevatten. Zijn die gedachten goed d.w.z. bevatten zo, zooals boven reeds ge zegd is, niets Avat in strijd is met den godsdienst, met de goede zeden, of met de juiste grondbeginselen, waarop de inrich ting dor maatschappij moet berusten, dan is de inhoud van het boek goed te noe- ,mon. Is dit niet het geval, dan zal de le zing ervan, in de meeste geA'allen, voor jeugdige of onervaren lezers gevaar op leveren en zal het boek voor hen slecht genoemd moeten worden en Avel daarom, omdat dc gedachten in het hoek neerge- legd door hem opgenomen worden en zijü eigendom worden. Wat dé oen kan verdragon, is voor een ander to machtig en dit geldt ook zeer zeker voor1 de lectuur en voornamelijk vóór romanlectuur, ómdat deze zulk een gróoten invloed kan uitoefenen op het la-" tere denkon en doen van don lezer. „Want", zegt Pater Gielen in Boeken schouw, „de roman is naast de bioscoop wel het meest geschikte (en gebruikte) middel om meeningen te verkondigen, lee ringen ingang te doen vinden en levens opvattingen "op te dringen, die anders wel-' Ijcht niet zoo gemakkelijk aanvaard wor den." Als men een boeienden roman leest, dan leeft men mee mol do personen, dio er in a'óorkomen. Men ziet hun handelin gen, men hoort de woorden, die zo spre ken, men geeft zich geheel aan hen over en als dan de held of heldin van den ro man onze sympathie gewonnen heeft en zijn mcéningen, goede of verkeerde, in mooie taal verkondigt, dan pakt die held of heldin ons "geheel en zijn avo liet gloeiend met hen eens. Hun gedachten en nieeuingon worden de onze; hun daden juichen wc toe en worden dikwijls door ons nagevolgd. Ik zeg, wannéér do romanheld onze sympathie gewonnen heeft, Avant m'enscheü voor wie we iets voelen doen wij na. Er is in ons een drijfkracht, die ons dwingt hetzelfde te doen en dezelfde spreekwij zen te gaan. gebruiken als onze ouders, leermeesters, vrienden en kennissen, allen menschen, dio ons na aan 't hart liggen. Dat is de zoogenaamde ideo-motorische Avet, een zielkundige wet, waaraan nie mand onzer ontsnapt en die haar invloed ook ten volle doet gelden bij de lectuur, Avant boeken zijn het werk van levende menschen; zij kunnen een zelfden in\rloed uitoefenen als gesproken worden. Toen ik nog op school ging en dat is al aardig, wat jaartjes geleden kwam er in de schoolbibliotheek een boek, dat wij, jongens, heel mooi vonden. Ik zie het boek nog voor me, terwijl ik dit schrijf, met plaatjes en al. Het bevatte een verhaal van de avonturen beleefd door een buffel jager in de prairieën van liet Verre Wes ten in Amerika. Die man heette volgens den schrijver Sloe-miks-o-soes. Hoe men aan zoo'n naam komt, begrijp je dikwijls niet. Om kort te gaan, liet verhaal van dien jager en disns lotgevallen maakte zulk een indruk, op de schooljongens, dat ze een niéuw spelletje uitvonden. We speelden n.l. uit en te na „stoemiksosoes- sie". De Avet- der navolging kAvam hier duidelijk aan den dag. Toen ik nog hoofd van een school was, kwam bij gelegenheid, dat de bibliotheek boeken aan do kinderen uitgedeeld Aver- den, een jóngen van oen jaar of elf bij me met de vraag, of hij toch maar geen boe ken meer mocht hebben zooals van „Dik Trom" en „Wilde Bob", algemeen heken- de jongensboeken, die voor doodonschul dig gehouden worden. Op mijn vraag, Avaarom hij zulke boeken niet meer wilde 'nebben, antwoordde het ventje: „Ik moet al de streken van dio jongens maar nadoen en dat vind ik zoo naar." De bovengenoemde gevallen waren dood onschuldig en die boeken hadden geen na- deeligen invloed. Er zijn evenwel hoeken met name te noemen, waarvan dc lezing zelfmoord ten gOA-olgo had, andere, die aanleiding gaven tot dc vreeselijkste uit spattingen op zedelijk gebied. Onlangs kon men in dit blad lezen ,dat een jongen zich verhangen had. En wat bleek later? Men vond onder ziju boeken de allerslechtste detecliA'e-romans, welker inhoud zijn hoofd in de war had gebracht en aanlei ding was geAveest, dat hij zich het leven- had benomen. Slechte lectuur blijft altijd gevaarlijk en men zal het wel met mij eens zijn, dat do woorden van Franceses di Rimini: „Ma sola im punlo fu quel che si rinse". Maar één punt alleen was het, dat oub overwon, vooral in onzen lijd, nu er zoo veel romans van verkeerde strekking het licht zien, niets aan beteeken is A-crloren hebben en wel verdienen ter harte geno men te worden. Thomas Kempis, do beminnelijke schrijver van de Navolging van Christus, een boek van „eenvoudige levenswijsheid en stervenswijsbeid", zoöals Prof. Huizin- ga het terecht noemt, zegt: „In alles heb ik rust gezocht, maar heb die niet gevon den, dan in een hoekje met een boekje." Welk boekje Thomas bedoeld heeft, zal de lezer wel voor zich zelf kunnen uit maken. P. G. HOGKS. Duitschland. Het conflict in den Landdag. He t afdoen tl e r 1 o o p n d c zaken De permanente commissie van den Pruisischen Landdag is gistermiddag in oen zitting bijeengekomen, Avaaraan ook A'ortogCHWoordigers der rechtsche partijen deelnamen. De afgevaardigde Garhich van de DuUscbe Volkspartij verklaarde even- Avel, dat dc rcclits'che partijen zicli zullen onthouden-van deelneming aan dc zake lijke besprekingen. Minister-president Marx, die .te Berlijn is teruggekeerd, ver klaarde, dat naar zijn opvatting het mi nisterie dat is afgetreden, verplicht is de loopendc zaken af te doen. Hiervan kan hij zich niet laten afbrengen, ook niet, wanneer het besluit zou worden genomen hem voor het Staalsgerechtshof (e dagen. Wij hebben een-zware verantwoording te genover de burgers en den staat, aldus Marx, en kunnen niet toelaten, dat de be lastingwetgeving. lot 11a 1 April woï'dt uit gesteld. Ondanks hot protest van de rechterzijde heeft de permanente commissie van den Landdag-gisteren weer een *atintal noodza kelijk geachte besluiten genomen, De Land dag komt Dinsdag a.s. in een voltallige zitting bijeen. Of men dan reeds zal kun nen overgaan tot de; verkiezing van een nieuwen minister-president is zeer twijfel achtig, daar nieuwe besprekingen OA'er den persoon a au den jnLJsfer-prc-sident eerst dan mogelijk zullen zijn, wanneer men do resultaten van do eorsto stemming der Rijkspresidentsverkiezingen kan overzien. De Duitser-Nationale Landdagfractie heeft besloten de door de permanente com missie van den Pruisischen I,anddag aan genomen drie noodverordeningen betref fende de grondbelasting, de bedrijfsbelas ting en dc verlenging van den verkiezings- terraijn van de provinciale landdagen en de Kroistage door het Staalsgerechtshof ongeldig te doen verklaren. Frankrijk. Frankrijk en het Protocol. Een. advies van De J0uvenel. In de Senaatscommissie voor Buiten- landsche Zaken heeft de Jou venei een uiteenzetting- gegeven bij de besprekingen over het protocol Aran Genève. Zijn con clusie was, dat Frankrijk de principes van liet protocol getrouw moet blijven en indien een pact moet worden geteekend buiten liet protocol om, dan is het noodza kelijk, dat hierover lo voren overeenstem ming wordt bereikt tusschen do staten, die op liet opgenblik lid zijn van den Volken bond, dat zulle een pact eveneens militaire overeenkomsten bevat en dat het zich ten Motte slechts zou uitstrekken tot de staten, die do bepalingen er van a en va arden na te zijn toegetreden tot den Volkenbond. Do commissie verklaarde - zich eenstemmig hiermede accoord. De begrooimgsdebatien in den Senaat Do V a t i c a a n s c h e k av e s t i e. In den senaat zal Maandagochtend met do begrooting begonnen Avorden en zoowel overdag als 's avonds zal vergaderd .Avor den. Men vermoedt, dat een viertal dagen in beslag zal worden genomen door de alge- meene beschouwingen en'dat daarbij de verschillende helastingA'oorstollon on bloc zullen worden afgewezen Een aantal kwesties, dio tot. meonirigs- a'orschil met do kamer aanleiding kunnen go\'en, zooals do Vaticaanscho kwestie, zul len iu eerste behandeling niet cl oor de mi nister^ met. de yerlrouwenskAvestie worden geforceerd. Men denkt, dat oncler die omstandighe den do stnaat de begrooting zeer vlug zal afwerken en dat reeds tegen het einde der week do begrooting zal Avorden afgehan deld. De .stemming zal dan den Maandag d. a.v. plaats hebben, d.w.z. den dag, nadat verschillende senaatsverkiezingen hebben plaats gehad. De kamer zou onmiddellijk na het Paaschreces de behandeling der begroo ting, zooals die van den senaat zal terug komen, in behandeling nemen. De groepen van 't kartel hebben eergisteren en gisteren druk vergaderd, om hun houding vast te stellen. Men wil ernstig een conflict met den senaat vermijden. Dc socialisten-leider Blum zou dan, namens de socialisten met oen philippica togen den senaat uitkomen, maar per slot van rekening constatceren, dat waar de reactionaire senaat hun nieu we. belastingvoorstellen niet wil aanvaar den en men de begrooting niet langer wil. ophouden, men met dio voorstellen het volgend jaar zal terugkoeren. Op de Vaticaanscho kwestie zou de ka mermeerderheid echter op haar stuk blij ven staan en bij de nieuwe behandeling in den senaat zou de kwestio van vertrouwen Avel degelijk worden gesteld. Op die wijze hoopt men, tegen het ein de van April, met de begrooting gereed te komen en ook oen beslissing lo hebben rover de vertegenwoordiging- ten Vaticane. Een herderlijk schrijven van Mgr. Ruch. De schoolstaking in E1 z a s-L otharingen. Mgr. Ruch, bisschop van Straatsburg, heeft zich naar aanleiding van de jongsto schoolstaking in een herderlijk schrijven tot de geloovigen gewend, om zijn dank te doen kennen voor de unanimiteit, waar mee de ouders gehoor hebben gegeven aan de uitnoodiging om bij wijze van pro test tegqn het laicisliscli gevaar de kinde ren enkele dagen van school te houden. Van uwe ouderlijke macht gebruik ma ken om gedurende enkele dagen dc leer plichtige kinderen van school te houden, beteekende uit te drukken: „Wij zijn op voeders der zielen, die aan ons zijn toever trouwd. Do vrijmetselarij .heeft niet het recht ons oen school op to leggen, die ge vaarlijk is voor haar geloof. En omdat zij ieu aantal onzer geweld aandoen, is heel (lo katholieke Eizas te hulp gesneld". Die taal hebt gij magnifiek gesproken. Door alio middelen tracht men uwe vrije gewetens te muilkorven. De pogingen on zer tegenstanders hebben niets anders go- daan dan hun nederlaag onderlijnen. Van dc eene grens van het diocees tot de an dere hebben drie kwart van alle ouders schitterend hun plicht gedaan. Te Colmar, waar de poging driemaal moeilijker was dan elders en waar dc druk van de tegen standers het maximum van durf bereikte, heeft niemand der geloovigen htfen afschrikken. Engeland. Dc reis van den prins van Wales. Do prins van Wales vertrekt hedenmid dag van Londen naar Portsmouth en scheept zich daar in aan boord van de „Repulse". Om twee uur \rangt zijn reis van 6 maanden naar Afrika en Zui(l-Ame- rika aan. De „Repulse" zal dc kolonies Gambia, Sierra Leone, de Goudkust, Zuid-West Afrika en Kaapstad aandoen. In Zuid-Afrika zal de prins drie maan den rondreizen en verschillende streken -bezoeken. Het programma voor Zuid-Amerika is nog niet geheel opgemaakt. Vast staat slechts, dat Montevideo zal Avorden aangedaan en daarna een bezoek gebracht aan Argentinië. Van hier reist do prins waarschijnlijk over do Andes naar Chili. Zweden, Een verdrag met Duitschland in dc maak. Do Zweedschc regeering doet pogingen om met Duitschland een dergelijk verdrag nopens arbitrage en onderling overleg te sluiten als zij op 29 Augustus 1924 heeft gesloten .met Zwitserland en Finland. Volgens dit verdrag zouden allo geschil len, -wcllte krachtens het statuut A'an den Volkenbond voor arbitrage in aanmerking komen Avorden onderworpen aan de uit spraak A'an het Hof A'óor Internationale Justitie te 's-Gravenbago, terwijl alle an dere geschilpunten aan oen onpartijdige commissie zouden worden voorgelegd. De uitspraken van liet Haagschc Hof zouden als bindend worden beschouwd, terwijl die der commissie alleen als ad viezen golden, met dien verstande evenwel, (lat beide partijen zich verplichten gedu rende een bepaalden ,langdurigen termijn niet tot vijandelijkheden OA'er lo gaan, doch to trachten op grond A'an de uit spraak der commissie tot een vriend schappelijk vergelijk te komen. ioego-Slavië. De politieke toestand. D e z w eh king der Radits j-p a r l ij. In do gister gehouden zitting van do Skoepsjtina (het Joogoslavische parle ment) heeft een afgevaardigde der Raditsj- partij eeno verklaring afgelegd omtrent het programma der partij. Bijzonderen bijval 'verwekte do verklaring, (lat het Kroatische volk niet meer republikeinsch gezind is en dat het inziet, dat in Joego slavië slechts de monarchistische staats vorm mogelijk is. Voorts werd gezegd: Be Republikeinsche Kroatische Boerenpartij .slaat in geen en kel opzicht in verbinding met het buiton land en koestert ook niet den wensch daartoo, HET VOORNAAMSTE NIEUWS* BUITENLAND De debatten over de Fransche ambassa* de bij het Vaticaan beginnen de volgendfl week in den Senaat. Een zwenking der Raditsj-partij in Jot* go-Slavië. Volgens een bericht uit Riga is Trotskf, plotseling verdwenen? Een tornado in Argentinië. Verschillen* steden verwoest (Telegrammen). 1 BINNENLAND. Tweede Kamer Wijziging Pensioen-* wet (Kameroverzicht). Verschenen is het Voerloopig Verslag van de afdeeiingen der Tweede Kamer in zake het ontwerp tot afschaffing der Staatsloterij. J Vergadering van het Algemeen Neder* landsch Verbond (4de en 1ste blad). De arbeidstijd In de Banketbakkerijeflf (2de blad). Bulgarije. De onrust in het land. Do actie van Moskou. Allo berichten, die uit Bulgarije worden ontvangen, gewagen van den zeer ernsti* gen toestand, die op het oogenblik in Bul* garije bestaat. Do tegenstellingen zijn zóó op de spits gedreven, (lat men rekening moet houden met het uitbreken van gevaarlijke onlust ton. De regeering houdt slechts met do sterk# hand het gemeenschappelijk front doï agrariërs en communisten onder bedwarig. De minister vón binnenland sche zakort heeft in een rede verklaard, dat de te- genstaudcrS der regeering door Moskou Avorden geleid en dat zij door daden van geWeld dé revolutie trachten te bewerken. Banken wórden geplundord, politieke per* sonen vermoord, bruggen Iaat men in d# lucht springen ,onz. Ook het rooverwezen wordt aan do be doelingen der roA'oluUonnalren dienstbaar gemaakt. Het is de regeering echter ge lukt hot roovcnvezen tot enkele streken te beperken, waar (lo benden thans met kracht bestreden Avorden. Deze benden; Avorden, volgens den minister, door Bul- gaarscbe emigranten in Znid-Slavië go-* sleund, terwijl geldmiddelen door -Rusland beschikbaar Avorden gesteld Rusland. Trolzki spoorloos verdwenen? Ontsteltenis in Sovjet-kringen. D. correspondent van de „Daily Ex* press" lo R ga seint: Trotzki is verdwenen, uit zijn at 11a te Sukhum in den Kaukasus. Twee leden vaii z;jn staf, Nicolengo en Kalz, worden eveneens vermist. Dit nieuws heeft in sovjetkringen groot# sensatie verwekt. Stalin, de ergste vijand van Trolzki, heeft de tsjeka en anderen mi* litaireu «1 burgelijken autoriteiten onmid dellijk bevolen Trotzki op lo sporen en ta acres loeren. Speciale agenten zijn in al-* leiïjl gezonden haar de Zwarte Zee-ha* vans, de voornaamste grenshaveus cn dd groolo spoorwegkruispunten. Alle passa* gier-s worden onderzocht en ieder, die op Trotzki gelijkt, wordt gearresteerd. Dc be velvoerders van de marine hebben strenga orders ontvangen elk schip op de Zwarte Zee aan te houden. Trotzki's vrienden over heel Rusland worden in liet oog gehouden en in hechtenis genomen. Trofzkf's secretaris, Zavadsky, werd eert paar weken geleden gearresteerd bij een poging Rusland te verlaten. Turkije. De Koerdenopstand. De opmarsch der r e g c c r i n g s* troepen. Het optrekken der Turksche regeorings* troepen in Kocrdistan is eindelijk begon* nen. In het gebied van den opstand trekken dc troepen op naar Argan. Verder naar bet noorden trekken zij op naar Ghabak en Gaboer en ten slotte bobben Turksche troe pen, die van Khinis Avaren uitgetrokken do opstandelingen verslagen, die trachtten stand te houden bij Vardho en werden op gedreven in do richting van Ging. Do civiele administratie heeft liaar stelling in Gartho gevestigd. Amerika. De ontwapeningsconferentie. Engeland tot deelneming bereid. Kaar de politieke medewerker van do ..Daily Mail" meldt, heeft do Engelscho regeering in antwoord op een officieuze in* formatie een uoU. miov Washington gezou-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1