16e Jaargang. VRIJDAG 2D MAART 1925 No. 4898 e(Bow^ant ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling tor Leiden 10 cent per week f 2.S0 per kwartaaL onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaaL ?idco per post t 2.06 per kwartaaL Geülnatreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- baar tegen betaüng van 50 ct. per kwartaal, bij voor- taling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd indagsblad O St. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen i. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTiE 15 GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT! Gewone a rf vsrten tl ën 30 cant par regel. Voor lagotonden Mededeelingen wordt het dubbele van bet tarief berekend. Kleine advori—ntlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen werden aangeboden of gevraagd, huur en vorH buur, koop en verkoop 10.50. g;t mmmcr bestaat uit wiep tladen. jf Zij, die zich mei I April a.s. ,j „De Leidsche Courant" wenschen i ibonneeren, ontvangen tot dien lilrnn de courant gratis. DE STjLLE OMGANG. Het bestuur van liet Amsterdamsche ip van den Stillen Omgang ver- gekl allen, dio Zondagnacht de voorva- biijke devotio van den Stillen Omgang illen beoefenen, er eenswillend too mede li merken 't aloude karakter van s t i 1 g e- ,f(i ongerept te handhaven. Bij den ieder wassenden toevloed der pelgrims ia d daarvoor noodzakelijk zich wel stipt trillen houden aan de aanwijzingen van bestuur, zooals die aan do zusterorga- iülies zijn verstrekt en van jaar tot jaar worden verspreid. Men zorge vooral, d voor en na het volbrengen van den ïelocbt zich tegen den stroom in te be- ?:fa of zich langs den weg op to hou ten einde alle wanorde en oponthoud voorkomen en de stichting oor hen te verstoren, die nog de devotie ver- iten. Deelnemers van buiten worden dringendste verzocht onmiddellijk naar i woonplaats terug te keeren, mede om- in vele plaatsen do geestelijkheid de Nemers in de Hoogmis verwacht. >t is ongewenscht en onnoodig, dat de i's des nachts geopend blijven, hetgeen kiem van gevaar voor de toekomst zou mnen bevatten. Daarom heeft het he ir er krachtig naag gestreefd a 11 n uien en patronaten open te stellen voor i, die van buiten komen en eeuigen tijd stad moeten toeven, vóór den Onime- te kunnen beginnen. In patronaten bepaalde gelegenheden, in overleg met 1k1)ötreffende besturen tijdig te voren fldd, zal er eerst nè. de H.H. Missen •genheid zijn zich te ontnuchteren, pen van buiten moeten dus niet op geluk naar Amsterdam komen, in de eerde veronderstelling, nog wel toe- in een kerk te krijgen of een verver- imrsgelegenlieid daarna te vinden vóór officleplo Amsterdamsche openings der café's (7 uur). Men hoede zich toot teleurstellingen. Hen kome niet in groepen', zonder voor met het Amsterdamsche "bestuur k! geregeld to hebben. Men kome aller ijl uit nieuwsgierigheid. Er valt niets genieten met het oog, noch met liet oor, !ii met lietwarmvoelend katholiek ge el Niet in het getal, maar in het we de bedoeling, ligt' de heteekenis. In brengo ook op het Soui vóór den wang een offer van geduld, wanneer de drukste uren dr.izenden door de we Baninensteeg naar de Kalvcrstraat den golven, waar alsdan drie stroo ien elkander ontmoeten. Zoowel Am- ^IsmmoT-s als groepen van buiten wach- bij de Smiitoeganeen van Singel, Spui- iat en N.Z. Voorburgwal rustig hun 'laf om te beginnen, al valt het wach- wk lang en al mochten onverhqppt 'j groenen dooreen mengen. Indien men i is te laat in de aangewezen kerk te 5°n, kome men liever wat vroeger op 't d. Men beginne den Stillen Omgang iwens zoo vroeg mogelijk. En ieder nnnere zich dezen regel uit de bisschop- lijk pnedgekeurde statuten: Stille Omgang mag nooit zijn een «ifestatie of protest-optocht, hij moet fan een stille bedetocht. Iedere deelne- bolooft geheel in zich zelf gekeerd, i'l°nd, zonder uiterlijke teekenen, zclf- zonder zich bij een vereeniging of *P tl denken, den aangegeven weg te &d.m jfet vroote toewijding hebben steeds de fanikn medegewerkt, om een voorbeel- 1 tot heden te handhaven. Het be- ur vertrouwt, dat allen zullen blijven toiefen in dezen geest. Het vertrouwt dat alle onnoodige reclameverlichting 4 «tmn-propaganda, kortom alles zal •den geweerd, hetgeen zou kunnen pa- oteeren op den toevloed van bedevaart- liters. en zou ontkrachten, hetgeen ons in lief ig. jj® Stille Omgang blijve ongerept. ?t algemeen secretariaat van het Ge tal) is gevestigd: N.Z. Voorburgwal Amsterdam, Telef. 49318. B^gTEiaLflgaD Volkenbond. Duitschlands toetreding. banko 1 ijk van 3 voorwaarden uit Berlijn: bevoegde kringen wordt verklaard, bet verzoek van Duitschland om te toegelaten als lid van den Volken- 111 verband staat met 't resultaat der huidige besprekingen inzake- de veilig heid, de ontruiming en de ontwapening. Volgens een verklaring van iemand van het ministerie van buitenlandsche zaken, zal Duitschland niet eerder een verzoek tot toelating tot den Volkenbond indienen dan dat le de geallieerden een definitieven datum zullen hebben vastgesteld voor de ontruiming van het Roergebied en de Keulscho zone, 2e veiligheidsverdragen zijn gesloten tusschen Duitschland en de Westelijke mogendheden en 3e de militai re controle in Duitschland zal zijn overge dragen aan den Volkenhond. Het Veiligheidsvraagstuk. De Duitsche voorstellen. Tevredenheid in B or 1 ij n. De corespondent van de Daiïy Telegraph te Berlijn zegt dat men daar in offieieelè kringen tevreden is over den loop der be sprekingen nopens het Duitsche voorstel tot het aangaan van een veiligheidsver drag met alle bij den Rijn belanghebben de staten. Alleen do Poolscho Opvatting van dat voorstel acht men twijfelachtig en gevaarlijk. Duitschland wil niet nogmaals forrqeel afstand doen van den corridor naar Dant- zig en liet verloren deel van Opper-Silezië en staaft dat standpunt met een beroep op het zelfbeschikkingsrecht der volken en op de politieke en economische saamhoorig- lieid van Opper-Silezië met Duitschland. Polen dringt er bij Frankrijk op aan, van Duitschland een waarborg voor de bestendiging van do Duitsche oostgrenzen te krijgen, maar als Frankrijk daaraan gevolg mocht goven zou Duitschland wei geren, ofschoon het 't morecle recht van Polen op gebieden met een Poólsche be volking geenszins in twijfel trekt, noch voornemens is thans een wijziging van zijn oostgrenzen aan de ordo te stellen. Duitschland wil echter niet gehouden zijn, als deze aangelegenheid van anderen kant werd opgeworpen, indien b.v. een gecon solideerd Rusland de oude rijksgrenzen mocht willen herstellen of hot huidige Rusland de aandacht van de hinnenland- sche toestanden mocht willen afleiden door een buitenlandschen oorlog. Van Tsjecho- Slowakije verwacht Duitschland geen ern stige moeilijkheden, omdat Praag een ver standige bowling aanneemt. Aan de westgrens verwacht Duitschland de ontruiming van het Roergebied tegen 15 Augustus, en tegelijkertijd de ontrui ming van de Keulscho zone. Van den Volkenbond wefischt Duitsch land waarborging van zijn territoir tegen militaire maatregelen vóór het definitief besluit tot den Bond toe te rreden. Duitschland. De crisis in Pruisen. De reden van Marx' heengaan. In de gisteren gehouden vergadering van don Pruisisclien Landdag heeft de voor zitter voorlezing gedaan van het schrij ven, waarin minister-president Marx ver klaarde,, dat hij zijn verkiezing niet aan vaardt, daar zijn pogingen tot samenstel ling van een kabinet zonder gevolg zijn gebleven. Aan het besluit van Marx was vooraf gegaan een vergadering van het bestuur der Centrumpartij. Hierin werd een re solutie aangenomen, waarin Marx werd verzocht af te zien van verdere pogingen tot het vormen van een kabinet in Prui sen, on zich vrij te maken voor de voor bereiding der presidentsverkiezing. Zooals gemeld, trachtte Marx te komen tot de vorming van een ambtenaren-kabi net, waarin rok de sociaal-democraten ver tegenwoordigd zouden zijn. Daarvan wil den de Duitsch-nationalen evenwel niets weten, ook niet, wanneer deze sociaal-de mocraten tot de gematigde richting zouden behooren, terwijl zij voorts een uitgespro ken rechtsche regeering wenschen, waarin zij een domineerenden invloed zouden heb ben. Daar de Duitsche Volkspartij zich ten slotte toch heeft vereenigd met de wen schen der Duitsch-nationalen ziju de on derhandelingen van Marx mislukt. Men beoogt intusschen een voorloopige regeering te vormen, welke de staatszaken zal voortzetten tot na de presidentsverkie zingen. Uit de resultaten van deze verkie zingen, uit de verschuiving, welke daar door eventueel zal blijken te hebben plaats gevonden sedert do jongste Landdagver kiezingen, zullen de partijen dan haar conclusies (rekken. De verkiezing van den Rijkspresident, welke tevens den stand der partijen in Pruisen aangeeft, zal dan als een aanwijzing worden beschouwd voor de samenstelling van het 'nieuwe ministerie. Alle partijen gaan met het denkbeeld van zulk 'n interregnum min of meer ac- coord, maar do vraag, hoe deze tijdelijke regeering zal zijn samengesteld, vormt den twistappel. Sommigen willen een uit de partijen samengesteld ambtenaren-kabinet; dorech terzijde wenscht een ambienaren-kabinet, hetwelk do voorlooper moet zijn van een politiek rochtsch kabinet; sommigen wil len een ambtenaren-kabinet onder leiding van een parlementair minister-president; anderen weer wenschen deze parlemen taire leiding uit te schakelen. De partijen van de coalitie van Weimar* de democraten, hot Centrum en de so ciaal-democraten, hebben besloten dat een voorloopig ambtenaren-kabinet in Pruisen slechts gevormd kan worden, wanneer aan het ltoofd daarvan als minister-presi dent een politicus staat, behoorende tot een der partijen van de coalitie van Wei- mar. Mén ziet dus, dat er nog veel bespre kingen noodig zullen zijn, om uit dezen warwinkel van wenschen en verlangens te geraken. De spoorwegstaking. De arhi tra. 1 o ui't spr .aak bindend verklaard. Do Rijksminister van Arbeid heeft de arbitrale uitspraak in de spoorwegstaking ambtshalve bindend verklaard. In deze beslissing wordt uitdrukkelijk verklaard, dat de voorgeschreven weder aanstelling der stakers, voorloopig naast het lijdelijke in dienst genomen hulpper soneel, een zware belasting vormt voor do spoorwegen. Voor de arbeiders lieteekent deze rege ling wel is waar niet een volledige inwil liging hunner oischen doch toch zeker een aanmerkelijke verbetering. Frankrijk. Het manifest van het Episcpaat. De debatten in de Kamer. In de Franscho kamer is gisteren het debat aangevangen over het manifest van ihet episcopaal. De belangstelling was enorm. Anderhalf uur voor do zitting waren de tribimes reods dicht bezot en voor het palais Bour bon was een grooto menigte samenge drongen. Cazals. de voorzitter van de radieaal-so- cialist'sche partij, opendo do rij der spre kers Hij outwikk.'Ie'de grieven deT lin kerzijde tegen het manifest en eisohte ge lijkelijk respect voor do religieuse en a- religieuse overtuigingen en waardeering voor het goede en vrije neutrale openbare onderwijs. Léon Bérard, de oud-minister van On derwijs onder Poincaré, die als gematigd republikein het manifest der kardinalen niet bewonderen kan, pleitte niettemin ver zachtende omstandigheden en trok een pa rallel tusschen de opstandigheid" der bis schoppen en die der rijksambtenaren, dio de linkcrz;jde heelemoal niet erg vindt. Ze moet daarom haar verontwaardiging tegen de geestelijken ook maar wat matigen. De groote fout van deze regeering is ge weest om in een aanval van dogmatische gehumeurdheid het gezantschap ten Vati- cano te willen opheffen en het evenement, waarover dit debat loopt, is de consequen tie van die fout. Eindigend bezweert Bérard den heer Herrïot om toch te begrijpen, dat, waar hij den vrede naar hu ten wil, hij ook den vrede naar binnen heeft to verzekeren en noodigt hem uit tot oen politiek terug te keeren, waardoor het vertrouwen bij de massa niet langer ondermijnd wordt. Na den heer Bérard, die door de opposi tie buitengewoon werd toegejuicht en de meerderheid vele malen zeer gevoelig bleek getroffen te hebben, voerden achtereen volgens het woord de hoeren Grousseau, De Baudri ,d\Asson en Lecour Grandma:son. De eerste tweo sprekers van rechts verde digden het standpunt der republikeinen en do heer Grousseau in het bijzonder hield in een uitstekend gedocumenteerde rede voering een requisitoir tegen den minister president, die in zijn politiek de bedoel ;u- gen van de vrijmetselarij tot ontkerstening van Frankrijk in de hand werkt. De heer Lecour Grandmaison sprak na mens de u:terste rechterzijde. Herriot is nog niet aan het woord ge weest. Het is zijn bedoeling eerst aan het oind van het debat, wanneer de verschil lende politieke groepen gesproken hebben, lusschenbeide te komen. Men voorziet, dat het debat tot Zaterdag zal duren. De schoolstaking in den Elzas. Een pertinente verklaring van pastoor Bergey. Gisteren was liet do laatste dag van schoolstaking in den Elzas. Zij is besloten met een groote manifestatie te Straatsburg, waarbij de afgevaardigde pastoor Bergey het woord heeft gevoerd. Hij verklaarde, dat de oorzaken die do Fransche verdeelen, niet van politiekcn aard, doch van filisofi- schen on godsdienstigen aard zijn. Hij zeide vervolgens o.m.: „Ik verwachtte van Herriot, dat hij als radicaal partij chef ons woorden van Rationale eendracht zou hebben toegesproken, die wij allen zouden hebben kunnen aanvaarden. Maar het heeft zoo niet mogen zijn. Hij is ge komen met de aankondiging,, dat hij do lcekenwetten in Frankrijk en in den Elzas zou toepassen, en dat is de grootste fout die tiij heeft kunnen begaan. Aan den Elzas had hij niet moeten raken. Dit stuk van Frankrijk, dat door allo oeuwen heen go- troffen is door invallen, had behandeld moeten worden met teederheld en toe gevendheid. Wij zullen niet aanvaarden, dat onze congregianen worden verjaagd en evenmin, dat sommigen onzer buiten het gemeenschappelijk recht worden gezet Ik schroom niet te zeggen, dat wij besloten hebben, dat telkens als men onze kloosters zal doen ontruimen, wij een loge zullen doen ontruimen. Het is de burgeroorlog die gij predikt, zal men ons verwijten. 4 Wij hebben echter evenzeer het recht lieden te verwijderen, die ons niet passen, als de anderen om personen te doen verdrijven, die hun niet behagen." Maarschalk French geopereerd. Maarschalk French, graaf van Yperen, heeft gistermorgen een ernstige, langdurige operatie ondergaan. Volgens het later uitgegeven bulletin is zijn toestand bevredigend, hoewel deze eenige zorg baart. Polen. Het fcolschLitausche grensgevecht. Litauen vraagt interventie van den Volkenbond. Zooals roeds gemeld, heeft het secreta riaat-generaal van den Volkenbond van den Litauschen minister van Buitenland- sche Zaken een telegram ontvangen, dat ongeveer 300 Pooïsche grenswachten, waaronder een aantal soldaten van het ge wone leger, gewapend met goweren en 10 mitrailleurs op den avond van 16 dezer een aanval hebben gedaan op do Litausche grenswachten op de demarcatielijn nabij Szirvinty tusschen Kowno cn Wilna. Do verraste Litausche wachten trokken zich ernstig terug, doch hernamen vervol gens hun oorspronkelijke positie, na oerst drie gevangenen te hebben verloren." De Pooïsche wachten lieten aan hun tegenstanders weten dat zij, wanneer do Litauers dezen sector van de demarcatie lijn om 3 uur des middags van den 17den niet hadden verlaten, opnieuw gebruik zouden maken van de wapenen. De Litausche troepen ontvingen hovel aan iederen nieuwen aanval tegenstand te bieden en de demarcatielijn te blijven be zetten. De Litausche regeering verzoekt den Volkenhond dringend, terstond de noodige maatregelen te nemen ten einde een her haling van Poolscho aanvallen te voor komen en de invrijheidstelling van de ge vangenen te bewerkstelligen. Volgens het Zwitsersch Tel. Ag. gaat het hier om de demarcatielijn welke door den Volkenbondsraad in Februari 1923 Is vast gesteld. In Maart daaropvolgend heeft de Gpzantenraad de grenzen vastgesteld, welke Litauen nog steeds als demarcatie lijn beschouwt. BINNENLAND EERSTE KAMER. Overzicht. In de gisteren gehouden zitting van de Eerste Kamer beantwoordde do Minis ter van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de heer De Vis ser, do bij de behandeling der onderwijs- begrooting gemaakte opmerkingen. Spr. erkende, dat men bij het voorbe reidend lager enderwijs staat voor een moeilijk geval, wat betreft do vraag of dat onderwijs onder do pacificatie valt. In de pacificatie-commissie is. het voor bereidend lager onderwijs riiet bepaald in behandeling gekomen. Wat het lager onderwijs betreft, het Rijk oefent geen dirccten Invloed uit noch op het bijzonder noch op het openbaar on derwijs. Circulaires hebben dikwijls wei nig uitwerking. Dit wat betreft het onder wijs in verkeersregeling. Do weg, door don heer De Zeeuw aangegeven, is beter en spr. deed dan ook een beroep op de on derwijzers. De heer Smeenge antwoordt er op, dat een eventueele nieuwe pacificatie-commis sie alle partijen, do communisten uitge zonderd, zou moeten omvatten. De gedach te der pacificatie is echter niet: bijzonder onderwijs regelt openbaar onderwijs aan vulling; daarom oordeelt spr. niet den tijd voor een algeheelo herziening der pacifi catie thans rijp. Het zou een bezwaar zijn, als de nor maallessen verdwijnen, alleen als er geen plaats meer was op de kweekscholen: Ge middeld slagen 1500 kwcekelingen per jaar, verleden jaar zelfs 27Ó0. Spr. waar schuwt tegen to grooten toevloed van on derwijzers. Er moest bezuinigd worden. Spr. or- kende, dat in het algemeen de financieele positie van don onderwijzer niet zoo is, dat ze ook in hetero tijden zoo zou moeten blijven. Maar de heer Ossendorp stelde de zaak to zwart voor. B.v. ten opzichte van kostwinners kan de vergelijking met vroe ger worden doorstaan. Spr. heeft een commissie van onderwij zers van allerlei richting ontvangen, de- HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De crisis In Pruisen. De redenen vag Marx' terugkeer. Strijd om een interred De debatten over het manifest van hei Fransche Episcopaat zlfn gisteren in de Kamer begonnen. De schoolstaking in den Elzas. De Duitsche spoorwegstaking geëindigd, (Telegrammen). Lord Curzon overleden. (Telegrammen^ BINNENLAND Eersto Kamer. De begrooting van on derwijs, kunsten en wetenschappen is aan genomen (Kameroverzicht). ïv/eede Kamer. De richtige belasting heffing De beschuldiging tegen Minister Colljn inzake belasting-ontduiking is in getrokken (Kameroverzicht). 'T Gespannen verhouding in het bouwvak (Vierde blad). Een vergadering van den R.-K. Boeren bond. (Tweede blad). LEIDEN. Gouden jubileum dr. van der Sluys (Vierde blad). OMGEVING. De rubriek Rijnstreek (2do blad) bevat o.m. „een wandeling door de gemeente Hazerswoude". Onze Geïltustreerde Pagina De photo-pagina bevat van Jaag o.m.: Prijsrebus Prins Hendrik te Glaurus De gasontploffing to Hillegcrsborg De Soerakarta De Amsierdamsche echildec M. Hevl Goorgo Bizet, de componist van de opera Carmen. zer dagen, die kwam bodanken voor da salarisregeling. Spr. acht het verblijdend, dezen toon van tevredenheid hier te kun- nen weergeven. Do grootere klassen van thans be schouwt spr. als een noodtoestand. Wat betreft het Frapsch op de lagorq school, hot advies van den Onderwijsraad ls dezer dagen ingekomen. Spr. wenschta thans niet verder op de zaak in ta gaan. Voor de senatoren, dio over do zaak der Utrechtsche Indologische leerstoelen het woord hadden gevoerd, moet 's ministers weerslag oj> hun woorden min of meer con teleurstelling zijn geweest. Op do zaak zelf weigerde de minister :e eenenmale ln te gaan De minister liet zich over do zaak zelve volstrekt niet uit. Hij blijkt zeor veel waarde te willen hechten nan hot advies van den Raad van State. Terecht. Indien ergens, dan zijn daar de mannen te vin den, die over de quacsties van staats recht, die met dit plan samenhangen, een oordeel kunnen vellen. .Evenmin als op de zaak zelve, wilde da minister natuurlijk ingaan op do appre ciatie in zeer verschillenden zin door le den van onzen Senaat gegeven van enkelo vertegenwoordigers der zoogenaamde „Leidsche school." Wel sprak de minister uitdrukkelijk af keuring uit over de publicatie van hetl adres, dat 17 der 73 Utrechtsche hoog leeraren tot hem haddon gericht. Ook hier was oen poging om invloed to oefenen; door steun van buitonaf, dio, naar do mi nister betoogde, niet toelaatbaar was. De bogrooting van Onderwijs werd z. h'. st. aangenomen. Na afdoening van enkele kleino wets ontwerpen en nadat de begrooting van het departement van koloniën onder don hamor des voorzitters was doorgegaan, begon het jaarlijksche klachtenboek over den Waterstaat. TWEEDE KAMER. Overzicht. Voortgezet wordt do behandeling van hot wetsontwerp inzako richtigo heffing van de belasting. De Minister van Financiën, da heer G o 1 ij n, vervolgde zijn redo. De Ka^ mor is tiet hier over eens, aldus spr., dal alle belastingontduiking dient to wordent togengegaan. Tegen de methode in dit ont werp gevolgd z:jn zijn bezwaren ontwik-a keld, cn het is dus de taak van den Mi nister aan te toonen dat zo niet bostaan, De grondgedachte van het ontwerp is dat kennelijke ontdu:king wordt tegengegaan. „Het doel van een belasting" acht de heel van Schaik een te vago uitdrukking. Hel doel kan zijn om het gebruik van bepaal de zaken to be'as'en. Het ontwerp is niet gericht tegen het vermijden van belastin gen door toepassing van wettelijk ge oor-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1