16e Jaargang.
MAANDAG 9 MAART 1925
omHHiiuHu a MHHit i No. 4888
3)e Seicbclie
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
«r Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
sqco per P03* 1 2.95 per kwartaal.
j Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
baar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
jdagsblad 9 it.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
It nummer bestaat «cit twee
■den.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewono adverlenllën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine adverlenllën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop IO.50.
Voorzichtig met lectuur.
ju het „Vrouwenboekje" van het Week-
?ang" houdt de redactrice T. D.
je over verschillende vrouwen
reken in huiten- en binnenlandsche
en zegt dan:
!at ik dit soort rubrieken tot verve-
gelezen had, ontmoette ik kort ge
in met groot genoegen in een Fransch
een correspondentie-rubriek van een
[tel ander gehalte. De lezeressen spra-
hier over cultureele belangen. Ze ver
in van mooie en goede boeken, die ze
r?n hadden en gaven elkaar de titels
Ze spraken over schrijvers, over ge
ilen, over beroemde schilderijen en
te vinden waren
|ot diepere vragen kwamen aan de or-
moals: „Kan een jongmeisje alles le-
conclusie was, dat dit geheel van
[meisje afhangt. Een meisje, niet meer
piepjong, met een gezond en verstan-
■ordeel, kan eigenlijk alles lezen, omdat
|cb vanzelf van het kwade afwendt. Ik
dit aan, om aan te toonen, dat men
[elijke vragen daar werkelijk behoor-
bnder de loupe-neemt."
poorlijk onder de loupe neemt!
het niet juist een har-oppervlakkig
[eel, dat getuigt van 'n ongodsdienstige
illing èn een gemis, een ontstellend
5 aan menschenkennis!
redactrice zegt dan verder hoe
't ook anders dat zij met die con-
natuurlijk niet meegaat.
[et de conclusie meegaan doe ik na-
jjjk niet. Er bestaat lectuur genoeg,
lóoveel vergif inhoudt, dat ook even-
Bige en geestelijk gezonde menscben
[ever af moeten blijven. Schakelen we
boeken, waartegen meestentijds op
|nde wijze gewaarschuwd wordt, uit,
;aat do conclusie zeker wel op. Laten
horziclitig zijn met onze' kinderen in
weijaren, maar, zijn onze jongens
ieisjes eenmaal volwassen, dan weg
fclle onnoodige angstigheid. Een in li-
plijken en geestelijken zin gezond op
leid mensch „bliebt sieli des rechten
wohl bewuszt."
[is ons onverklaarbaar, hoe een voor-
Ier der publieke opinie T. D. in het
[menboekje" van het Weekblad „Op-
er toe komt, om te waarschuwen te-
[alle onnoodige angstigheid" bij de
van lectuur, in dezen tijd I s er dan
[el „onnoodige augstigheid"? Het
nd eel is de werkelijkheid! Als men
[kien 'ns één keer zoo'n geval zou he-
pi, dan staan ^r wel duizenden ge-
tegenover van personen, die het te-
brestelde van angstig zijn bij hun
p-keuze!
die laatste zin met het Duitsche ci-
[- van wien weten we niet houdt
pkenning in van het groote gebod
[oorziebtighoid. dat het gezond ver-
de ondervinding. Goddelijke en Ker-
wetton ons voorhouden!
BUSTEHLAND
De Veiliqheidskwestie.
De besprekingen te Parijs.
er riot en Chamberlain,
kberlain, de Britsche minister van
Pjandsche zaken, heeft in den loop
pterdagocktend een onderhoud ge-
an meer dan een uur met den pre-
van de republiek Doumergue. Dit
[houd is zeer opgevallen,
een uur had bet aangekondigde
Nr plaats op den Quai d'Orsay, door
eer en mevrouw Herriot aan de Brit-
psten aangeboden.
pent de gesprokken kan do Parijsche
ieur van do „Msbd." het volgende
eelen: Wat bet garantietractaat be
aver Frankrijks veiligheid is men nog
niet uit de periode van zeer voor-
e besprekingen kunnen komen. Dit
[echter niet alleen Frankrijk, maar
l°len. Do Poolscbe minister te Parijs
de laatste dagen voortdurend met
PJ geconfereerd, teneinde bij Frank-
pveel noodig aan te dringen de Pool-
[onafhankelijkheid door een deugde--
pclaat gewaarborgd te krijgen.
y ei s c h i 1 van meening.
F Duitschland betreft, is het geheime
poorstel van Dr. Luther klaarblij-
'Zeer verschillend uitgelegd geworden
- geval bestaat er tusschen Londen
Wis verschil van meening. Engeland
er zeer op. te staan, dat in het on-
pe garantietractaat Duitschland zijn
e«t, terwijl men in Frankrijk nog
B«ed weet, wat men doen moet. Het
Mat Duitschland wel Frankrijk ge-
I ®'eHen door officieel afstand te
L P ar aanspraken op Elzas Lotha-
r ^Vf'awel dcoi het aandringen van
Polen moet Frankrijk wel de vraag stellen,
of zulks ook zal plaats hebben ten aanzien
van de Oostelijke grenzen. En nu heet het,
als het eenige nieuwe geluid van de con
ferentie, dat Duitschland bereid zou zijn
aan de wereld zijn vTedelevende gezind
heid te toonen, door in garautietractaten
te treden, die alle bestaande grenzen waar
borgen.
E c n weinig zeggend
communi.qu
Het officieele communiqué zegt, dat de
beide ministers van buitenlandsche zaken
vooral over de veiligheidskwestie van ge
dachte hebben gewisseld, doch er wordt
niet in bijzonderheden getreden en alleen
verklaard, dat de gedachtewisseling plaats
had in den geest van volkomen hartelijk
heid en den wensch, practische en kracht
dadige oplissingen te vinden.
Zooiets spreekt van zelf, het eenige wat
dan ook 't communiqué van belang maakt
is de mededeeling, dat de onderhandelin
gen langs diplomatieken weg zullen wor
den voortgezet en dat ook bij zijn terug
keer Chamberlain met Herriot zal "praten.
Chamberlain is Zaterdag om 8.55 uur
naar Genève vertrokken en was toen ver
gezeld van baron Ishi, den Japanschen
vertegenwoordiger.
Herriot tusschen twee vuren.
Conferenties als die van Zaterdag, voor
al wanneer de beide ministers met elkaar
van gedachten wisselen zonder de tegen
woordigheid van deskundigen, gaan ver
boven de -krachten van den heer Herriot,
schrijft de „Msb.", die voor alles een
partijman is, doch over onvoldoende gou-
vernementëele ervaring beschikt en vooral
zich een zeer middelmatig staatsman heeft
getoond. Toen Herriot dan ook na afloop
de pers ontving, toonde hij zich vrij ver
ward en zeer bezorgd.
Hij zit tusschen tweq^ vuren: Polen, dat
met klem aan Frankrijk vraagt zijn in
vloed te beschermen door een internatio
naal traetaat, en Engeland, dat niet voor
bijzondere tractaten te vinden is
Hymans naar Parijs
Do minister van buitenlandsche zak oil,
Hymans, zal Maandag naar Genève ver
trekken om aldaar de zitting van den raad
van den volkenbond bij te wonen.
Hij zal eerst echter te Parijs een onder
houd hebben met Herriot, vermoedelijk
over dó ontwapening van Duitschland, do
ontruiming der zone van Keulen en de
Belgische veiligheidskwestie.
Het standpunt van MacDonald
„Elk verdrag uiteraard
g e v a a r 1 ij k"
De „Daily Herald" is begonnen met de
publicatie van een reeks artikelen van den
vroegeren minister-president MacDonald.
Deze geeft allereerst een uiteenzetting
van zijn standpunt ten opzichte van de
Europeesche veiligheid en het garantie-
verdrag. Hij betoogt, dat elk verdrag ten
slotte §lech(s een nieuwen oorlog beteekent.
Deze politiek is slecht in principe en uit
werking. "Wanneer Engeland haar zou
accepteeren. zou men vervallen in de fou
ten van 19001914, en het zou geen zin
hebben zich verder bezig te houden met de
algemeene ontwapening.
Duitschland
Duitschland en de Volkenbond
Een spoedig to et re den
v e r w a ch t
Volgens oen bericht uit Genève aan de
„Vorwarts" heeft Strcsemann in zijn on
derhoud met den secretaris-generaal van
den volkenbond, sir Eric Drummond, tij'-
dens diens bezoek aan Berlijn verschillen
de van Duitsche zijde geopperde bezwaren
tegen meerdere bepalingen van het volken-
bondspAct laten vallen, zoodat men een
spoedig toetreden van Duitschland tot den
bond verwacht.
De presidentsverkiezing
D r. Simons plaatsvervangend
Rijkspresidenn
Het W. B. verneemt uit parlementaire
kringen, dat do groote partijen in den
Rijksdag liet er over eens zijn geworden
den president van het Reichsgerichtshof,
dr. Simons bij een wet te doen benoemen
tot plaatsvervangend rijkspresident. De
vrees bestond, dat bijv. tengevolge van een
regeeringscrisis dr. Luther verhinderd zou
kunnen worden als rijkskanselier de func
tie van rijkspresident tijdelijk waar te ne
men tot de benoeming van den nieuwen
rijkspresident Van verschillende zijden,
o.a. door de fractie van de democratische
partij was daarom aangedrongen op de be
noeming van een plaatsvervangend rijks
president. Bovendien zou do waarneming
gedurende eenigszins langeren tijd van do
beide functies van het rijkskanselierschap
cn rijkspresidentschap door één persoon
wellicht wel wat te omvangrijk blijken.
Een eigen cadidaat der*
socialisten
De sociaal-democraten hebben eenstem
mig besloten om bij de presidentsverkie
zingen toch met een eigen candidaat uit
te komen en wel met den vroegeren Pruisi-
schen ministerpresident Otto Braun. De
socialisten waren van meening, dat zij de
nagedachtenis van president Ebert niet
zouden eeren, indien zij niet met een eigen
candidaat uitkwamen. In ieder geval zul
len zij bij do eerste stemming geen burger
lijken candidaat steunen. De rechtsche
partijen annonceeren als hun candidaat
den rechtschen centrumman Stegerwald,
waarmede zij een groot aantal stemmen
der rechterzijde hopen te krijgen. De rech
terzijde heeft bezwaar tegen den persoon
van Marx en brengt naar aanleiding daar
van Stegerwald naar voren, hoewel het
Centrum reeds voor den dood van Ebert
had te kennen gegeven dat Marx hun
candidaat zou zijn. Eene definitieve beslis-
sing is door het Centrum nog niet geno
men, daar gewacht wordt op de besluiten
der andere partijen.
De Spoorwegstaking
Nog steeds uitbreiding
De spoorwegstaking breidt zich uit, niet
alleen te Berlijn, waar thans ook aan het
station Charlottenburg wordt gestaakt,
doch ook in hot rijk. In Silezië wordt thans
op verschillende plaatsen gestaakt.
In Maagdenburg, Elberfeld en elders
staan do arbeiders klaar om den'arbeid
neer te leggen, te beginnen met heden
(Maandag). Zij hebben dit besluit genomen
in afwachting van de onderhandelingen
tusschen den directeur-generaal en de vak
organisaties te Berlijn. Zoo deze onderhan
delineen gunstig waren verloopen, zou niet
worden gestaakt. Echter zijn deze onder
handelingen op niets uitgeloopen. De di
recteur-generaal heeft zich bereid ver
klaard einde Maart te spreken over een
loonsverhooging. De arbeiders hebben dit
van de hand gewezen.
Bulgarije.
Aanslag op minster Kalkof
Uit Belgrado wordt gemeld, dat een
bende, bestaande uit Bulgaarsche emigran
ten, getracht heeft een aanslag te doen op
den Bulgaarschen minister van buiten
landsche zaken, Kalfof, die uit Sofia via
Belgrado naar Genève. reisde om de ver
gadering van den Volkenbond bij te wo
nen.
De bende wilde nabij Galodina, eenige
k.m. voor Tsaribrod, de Simplon-Express
in de lucht laten vliegen. De aanslag mis
lukte, doordat de trein 10 minuten te vroeg
do plaats van den aanslag passeerde.
Nog een paar moorden
Uit Sofia wordt gemeld:
Het lid der regeeringspartij, Georgijeff
is vergiftigd.
De communistische afgevaardigde Sto-
janoff is vermoord. De dader is gearres
teerd. Zijn identiteit is nog onbekend.
Griekenland.
Algemeene spoorwegstaking
Hot treinverkeer geheel
stopgezet
Uit Athene wordt gemeld: Er is een al
gemeene staking uitgebroken van het
spoorwegpersoneel. Het treinverkeer is
overal stopgezet, maar zal morgen gedeel
telijk wordt hervat ten gevolge van de
door de regeering genomen maatregelen.
De quaestie van het Patriarchaat
De on derhandeling en hervat
Do „Times" verneemt uit Athene, dat do
onderhandelingen tusschen Griekenland en
Turkije over de positie van den Patriarch
zijn hervat. De reden waarom de Grieksche
regeering de vorige week heeft geweigerd
in te gaan op het voorstel van Roesjdi bey,
was, dat men toen in Athene nog niet wist
wie Fetbi bey als premier zou opvolgen, j
Nu het echter waarschijlijk is, dat Ismed
pasja de leiding van buitenlandsche zaken
op zich zal nemen, acht men de kansen
eener spoedige overeenstemming tusschen
Griekenland en Turkije over deze aangele
genheid gestegen.
Polen.
De Duitsche voorstellen.
Polen w e i ge r t elke grens
wijziging.
In antwoord op een interpellatie in de
Poolscbe Kamer heeft de premier eerst
den aard van het Duitsche voorstel en do
houding van Frankrijk te dien opzichte
uiteengezet Daarna verklaarde hij, dat
Polen, oprecht den vrede wenschend, do
samenwerking met geen enkele natie zal
weigeren ten einde den vrede in stand to
houden. Daarvoor is echter een onont
koombare voorwaarde, dat de territoriale
bepalingen der geldende verdrageA strikt
worden nagekomen. Elke schending van
den bestaanden toestand, welke in de
verdragen is vastgesteld, zal door de Pool
sche regeering onvoorwaardelijk worden
afgewezen en deze kan daarbij rekenen op
den volkomen steun van Polen's gealli
eerden.
China
De burgeroorlog.
Plunderingen te Nanking.
Uit Sjanghai wordt gemeld dat Tsji
Hsi Yoean, die in September j.L als mi
litair gouverneur van Kiangsoe moest
aftreden, uit Naaking naar Shanghai is
gevlucht. Zijn lijfgarde, die onbetaald
achterbleef, is te Nanking aan het plun
deren geslagen en heeft een groot aantal
zijdofabriekcn leeggehaald en in brand ge
stoken. De schade wordt op een half mil-
lioon dollar geschat.
Een afdeeling Amerikaansche matrozen
is geland ter bescherming van de vreem
delingen.
BINHENLAND
Geregelde prijzenconirole.
De in te stellen commissie.
Dezer dagen is melding: gemaakt van het
voornemen der regcering om, overeenkom
stig en naar aanleiding van een daartoe
door S. D. A. P. cn N. V. V. gedaan ver
zoek, over te gaan tot instelling van een
cotnm ssie, welke in hel algemeen de prijs-
sfijg:ng van verschilelnde levensmiddelen
en liet beloop der prijzen, zal hebben te
onderzoeken en na te gaan. Waar het on
derhavige vraagstuk niet van eenvoudigen,
doc-h integendeel Van ingewikkelden aard
is en bovend'en nagegaan zal worden of do
hooge prijzen moeten worden toegeschre
ven aan bijzondere omstandigheden, die
vermeden kunnen worden, heeft, naar wij
van welingelichte zijde vernemen, do re-
geerng besloten, deze commissie een hiot-
ambtelijk karakter te doen dragen en haa:
samen te stellen uit een betrekkelijk ge
ring aantal ter zake kundige en practische
personen uit verschillende kringen der
maatschappij.
Het is -de bedoeling dat deze commissie
haar bevindingen zal neerleggen in een
aa.n do regeering uit te bréngen rapport.
De handelsregisterwet.
Wetswijziging te wachten?
Naar de „Telvernoemt, worden sedert
eenigen tijd door den chef van de afdeeling
Handel en Nijverheid van het Departe
ment van Arbeid besprekingen gevoerd
met eenige personen uit de kringen van
eenige Kamers van Koophandel, ten einde
na te gaan of, en zoo ja, in hoeverre de
Handelsregisterwet wijziging behoeft
Uit den aard der zaak wordt daarbij on
derzocht hoe de wet lot dus-verre heeft ge
werkt, om eventueel op grond, van de op
gedane ervaringen, wetswijziging te kun
nen voorbereiden.
Bijna 50 000 auto's in ons land.
In liet jongste nummer van het week
blad Do Auto vinden wij cene berekening
van bet aantal automobielen in Nederland,
waar* aan wij verschillende gegevens ont-
leenen.
Bij de berekening is men, aan de hand
van de betrouwbare gegevens uitgegaan
van do volgende basis: De statistiek der
rijksinkomstenbglasling geeft als belast
bare personenauto's voor het jaar 1917
aan het cijfer 5283. Daarin zijn dan niet
opgenomen die auto's welke in het een of
ander bedrijf alleen ten dienste van het
vervoer van goederen gebezigd worden.
Nu is er van jaar op jaar tot cn met
t. December 1924, rekening gehouden
met het jaarlijksch iuvoercijfer, vermin
derd met dat van den uitvoer. Maar daar
bij dient ook in acht genomen te worden
een zeker verminderingspercentage tenge
volge van het feit, dat er een zeker aantal
automobielen telkeujarc moet worden bui
ten dienst gesteld oftewel gesloopt wegens
ouderdom en absolute onbetrouwbaarheid.
Als verminderingspercentage kan gevoeg
lijk worden aangenomen bet cijfer 10. Hot
aldus verkregen cijfer moet echter nog
vermeerderd worden met het totaal-cijfer
der binnenlandsche automobiel-industrie.
Het gevolg is dat onderstaande, dus vrij
of als men wil heel betrouwbare sta
tistiek is ontstaan.
Jaar pers. auto's Vracht-auto's Tot. aant.
191
4754 196
4950
1917
5114 277
5391
1918
5362 511
5673
1919
8850 1532
J0382
1920
14765 3562
18417
1921
17357 1500
21857
1922
20158 J!3;70
26508
1923
25300 I0IKO
35480
1924
32500 I5375
47873
Hoe uitgaven aangroe
en.
Een I
,Hbld.'
;zor schrijft aan het
Jaren geleden vertelde mij een mijner
vrienden hoe oen uitgave van 25 cents
per jaar in één jaar aangroeide tot meer
dan tweehonderd guldon (/200). Dat zat
zoo.
dat
rlje;
er een klein, gekanaliseerd ri
gekruist werd door een rijksstraat
weg, lag een ophaalbrug. Ter bescherming
aan het vaste gedeelte van die brug ston
den er aan weerskanten daarvan vier,
HET VOORNAAMSTE NIEUWS,
BUITENLAND.
De besprekingen te Parijs tusschen
Herriot en Chamberlain.
Spoedig toëtreden van Duitschland tof
den Volkenbond verwacht.
De Duitsche socialisten zullen met een
eigen candidaat voor het presidentschap
uitkomen.
Algemeene spoorwegstaking in Grieken
land.
BINNENLAND.
De R.-K. Middenstandsbond en de weel
debelasting (2de blad),
De chocoladefabriek van Grootss t»
Westzaan verband. (Gemengde Berichten).
De Soerakarta gestrand (Gemengde Be
richten en eventueel Laatste Berichten).
De herhalingsoefeningen in 1925. (Le
ger en Vloot).
zes of acht dukdalven. Deze moesten, voor
hun behoud, jaarlijks, bij lagen water
stand, geteerd worden. Dit deed, voor
het Rijk, de tolgaarder-brugwachrir. Doze
had de daarvoor noodige teer ter beschik
king en huurde dan, op geschikte tüdeti;
van een toevallig vóór (of achter) de brug
overnachtend en tjalkscliippcr liet roei
bootje. Dit bootje werd hem feitelijk tel
kens uit goeie buurschap, en dus grains-
verstrekt. Maar, om geen verplichting Ie
maken en om oen kleinen wederdienst le
bewijzen, betaalde hij por keer de luttele
som van vijf-en-twintig cent. Later kreeg
hij dit verschot van den Rijksopzichter
over het kanaal en over den straatweg
wel terug.
Maar op een keer kwam er een nieuwe
Rijksopzichter met „ruime" denkbeelden.
Wat was dat nu voor ecu bekrompen mz
nier van doen! Een bootjo buren voor li?i'
Rijk! Neen, nu moest er. voor Rijksreke
ning eon flinke boot gebouwd worden!
En toen die er Was, moest er, lor voorko
ming dat de zuinigheid ook de wijsheid
nog zou bedriegen, een boothuis bij ko
men. Dat kostte samen, als ik liet verhaal
goed onthouden Jieb, vijftienhonderd gul
den, wat ongeveer gelijkstond mei oen
jaarlijksche rente van 75.
Toon het boothuisje klaar was, was de
opzichter verliefd op do dochter van den
tolgaarder cn dit gaf den lolgaardcr-brug-
wachtcr aanleiding om den opzichter to
verzoeken wel te willen bevorderen dat
aan zijn tolhuis een behoorlijk keukentje
werd bijgebouwd.
IIoo het mot den opzichtef cn de doch
ter van den tolgaarder-brugwachter ver
der afgploopen is, weet ik niet, maar wei
meen ik te weten dat dit alles het Rijk
op ongeveer vierduizend gulden is komen
te slaan, ongerekend nog do verplichting
om jaarlijks een evenredig bedrag te be
steden voor toezicht cn onderhoud.
Zou die oude tijd wel in alle opzichten
zoo verkeerd geweest zijn als men hem
ons wel eens uitschildert?
Tot directeur van het nieuwe R. K.
ziekenhuis is benoemd dr. .T H. Holmes,
assistent hij prof. Koch te Groningen.
Algemeen wordt i Utrecht en Am
sterdam venvacht, dal de leerstoel van
professor dr. G. Winkler te Utrecht bezet,
zal worden door prof. dr. L. Bonman uit
Amsterdam.
ffiSE RIJÜ STREEK"
ZOETER WOU DË.
De Burgemeester. Door aankoop is c!o«
burgcmcester alhier e geuaar geworden
het hu.s van wijlen Moj. Moens aa o
den Hooge Rijndijk in de Bruggestraat,
zoodat hij zich eerlang wederom ui déze
gemeente zal vestigen.
Gemeenteraad. Aanstaanden Woens
dag vergadert do gemeenteraad om 9-■ uur
ten gemcenlehui-zo. De agenda vermeldt de
;cnde punten:
Ingekomen stukken. 2. Vaststel ing-
kohier hondenbelasting voor 1925. 3. Voor
stel van Burgemeester en Wethouders io'
wijzig,ng dor begroot mg voor het Water
leidingbedrijf voor 1921. 4. Als voren tol
wijziging vau en tot het doen van ni- en
Overschrijvingen op de begrooting 1924. 5,
Als voren tot wijziging van het raadsbe
sluit regelende do borgstelling van de*
Gemeente-Ontvanger, 0. Als voren tot
roorloopige vaststelling van pens r,er,s-
grondslagen. 7. Als voren tot vasts riling
van liet bestek en voorw aarden voor de ie»
antie, vervoer en uitkarren van grint.
Verzoek van do R. K. Ver. Wit Gee
uis om cene subsid e van f 500.voor
!5, waarvan f400 voor oprichting
er tiibercu!<tse-bestr jding. 9 Aanvraag
van het R. K Kerkbestuur in dc parochie
an den II Joannes Onthoofding om bc-
chikbaarste'ling van gelden voor liet s'.ich-
?n eener n euv. m -jessohool. 10. Aan<
vraag van het R. K. Kerkbestuur, teven»
