DE DOOD VAN EBERT.
Jaargang.
MAANDAG 2 MAART 1925
No. 4882
e (Souftcvnt
jONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
'Jen 10 cent per week 12.50 per kwartaaL
Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
per post I 2.95 per kwartaaL
jeïiiastreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
bar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jing. Afzonderlijke nummers 5 cL, met Geïllustreerd
9 J*t
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertontiën 30 cenl per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van bet tarief berekend. n
Kleine adverlenllën, van ten boogste 30 woorden, waarin
betrekkingen warden aangeboden of gevraagd, huur en ver-
bunr, koop en verkoop 10.50.
nummer bestaat uit twee
en.
lerr
ooft
ke,
nze Pers
Katholieke pers is i.vl tamoU.
roudig al hierom n-'et, omdat de pers
geleid en geschreven door men-
En menschen hebben hun fout erf en
iomingen.
de knapste èn beste menschen zijn
hnaaktheden minder in aantal en
id afmetingen dan bij de meer ge-
atervdingen En er beslaat geen s^-
geen uitverkiezing, waardoor alleen
■st-bedoelden voor de courant zou-
ijn aangewezen!
zijn het er daarom allen over eens,
de pers en ook de Kathol1 eke pers
o'maakt is.
irordt wel eens zóó geschreven, ter-
et anders beter zou zijn.
ft-ordt wel eens iets vermeld, waar-
worden gezegd, dat het minstens
„J uit de courant zou kunnen ge-
zijn. terwijl van den anderen kant
3 iets niet „bericht" wordt, waar-
lezers meenen met reden in hun
mededeeling te mogen verlangen,
dit laatste betreft moet ons echter
'n opmerking van het hart
wij, eerlijk gezegd, riet op een
al geval doelen. Meerdere Kalholie-
jn zoo ten opzichte van hun Kalho-
ourant gestemd, dat zij er gauw bij
om hun verwondering er over te
dat dat nu in de courant s'aat, ter-
izelfde, als zij vernemen, dat de riet-
lieke courant iets vermeldt, wat zij
n e:gen blad niet hebben gevonden,
ier tn v'ug verklaren, dat diè courant
actief is, maar wat goed reken:ng
ie houden met de nieuwsgierigheid
jt publiek, en, al is er ook wat „sen-
bij, dat mag toch ook wel! Doch,
36(j pmerkmg slechts terloops.
men echter ook mo?e oordeelen over
laad van onvolmaakthe:d van onze
- dat zal men moeten erkennen, dat
een kostbaar goed beschouwt, be-
bewaart haar z e 1 f s t a n
lid.
then zond'gt zij nu en dan door
reel aan zelfstandigheid wat, na-
verkeerd is maar toch niet
ïn tekort.
Katholieke pers staat in dienst van
tholieke Kerk, is onderworpen aan
iatholek gezag wat voor haar.
voor icderen KathoHek, ind:vi-
een koninklijke dienstbaarheid ;s
voor haar is er geen paus zondeT
en zijn er geen bisschoppen zónder
staf. Z:j staat niet in dienst van
ieke personen of van groepen van
iekenzij kijkt n:et om naar de
van liet ge'hJ en bukt zich niet on-
I van het „volk", maar streeft naar
it voor wat z<j. naar eerl'jke over-
erkent als waar en goed.
schrijven dit laatste eens 'n keer
omdat deze gedachte bij ons naar
kwam a3s tegenstelling van het vol-
wat wij lazen in hef laatste nura
„De N'ouwe Eeuw":
en d'ner van de „New-York
Assoeiatmn'' hield een dagbladre-
u't New-York, John Swinion, een
•aarin hij o a opmerkte: Behalve
iaralo bladen bes'oat er in Amerika
trjfhanke'ijke pers Dat wie
Niemand van ons durft zijn
oprecht zeggen. Wanneer we
(robeerden, zon 't toch nipt in de
komen Tk krijg wekelijks 150 dol-
n mijn blad mijn meen:ng te ver
en gij al'en wondt eveneens voor
ienst betaald Als ik in één nummer
W6I ijn krant werkelijk mijn eigen mee-
slond is binnen 24 uur op straat
lurnalisfen van New-York zijn
'e liegen, te draaien, te schelden,
Amnion te vleien, land en volk te
en, alleen om hun dageliiksch brood
3nS penen. Wij zij* de marionetten en
esti erktu:een van de rijken achter de
ten: zij trekken de touwtjes en wij
I. On-ze tijd, onze talenten. ons leven
.AA on eigendom, wij worden intellec-
teprostitueerd."
mogen toch met rechtmatige fiêr-
Htlaren dat het met de Nederland
ws. over het algemeen, niet zoo ee-
'8 En in 't bijzonder zulks verkla.-
ij' onze Katholieke pers!
ii
■i 19 0.
rt hebben in ons nummer van Zater-
m ^^deeld den ir'tslag van de can-
in den Rijkskieskring Lei-
(jiP secretariaat van de R. K. Kamor-
e Leiden heeft deze met accuratesse
aakt.
uitgebreid© organisatie als onze
Rijkskieskring Leiden 1 waarbij
Kiesv. aangesloten is bet
^'aat verre van een s'necure, vol
leen functie die n:et veel arbeid
I' terwijl zooals dat met meer
ivu_ten het geval is voor den op-
•0n toeschouwer betrekkelijk wei-
arbeid in het licht treedt,
willen wij daarom den secreta
ris van onzen Kieskring, den heer v. Ber-
kel uit Gouda, eens openlijk waardeering
betuigen voor de voortreffelijke wijze,
waarop bij zijn veel-eischende functie ver
vult.
Zijn accuratesse gaat zoo ver, dat ze bij
het publiceeren van den uitslag van de
candidaatstelling misschien 'n keer tè
ver gegaan is!
De secretaris deelde n.l. daarbij mede,
dat door 149 R.K. n i e t-1 e d e n van de
R K. K:csv. te Hillegom een candidaten-
lijst is ingediend voor de candidaten mr.
dr. Kooien, mr. Aalberso, Loerakker, mevr.
Bronsveld-Vitringa, prof. dr. Kcesom.
Die mededeeling is ongetwijfeld bedoeld
als een, laten we maar zeggen: curiositeit.
Doch velen van hen, die dat bericht lezen,
zullen wellicht gaan denken, dat de candi-
datenlijst van die 149 Katholieke H'lle-
gommers eenige effectieve beteekenis heeft
voor de candidaatstelling in onzen Kies
kring. En dat heeft ze geenszins even-
in'n als dat zou hebben een candidaten lijst
bij den R. K Rijkskieskring Leiden inge-
d end door b.v. 149 Katholieke Leeuwar
ders.
Wie geen lid is van een Katholieke
Kiesvereeniging sluit zich zelf uit
van dee'namo aan de candidaats'ellingen
voor de definitieve candidatenlijsten der
R. K. Staatspartij.
Daarom een van beide: óf men moet
de candidaatstelling door anderen laten ge
schieden, zonder de mogelijkheid om daar
op eenige effectieven invloed uit te oefenen,
óf men moet lid zijn van een Kathobeke
Kiesvereeniging. Een derde mogel'jkheid
bestaal er niet. En daarom moeten die 149
handteekeningen in het verband van de
Katholieke kiezersorganisatie worden be
schouwd als gelijk aan 0; 't kan n:et an
ders. Wij bedoelen hiermede niet iets on
aangenaams te zeggen aan het adres van
die 149 personen, maareenvoudig de
nuchtere werkelijkheid te oonstalceren.
BUITERLASSEB
Frankrijk.
Accoord geteekend.
Een voorloopig verdrag
tiisschen Par ij s en Berlijn.
Zaterdagmiddag heeft een voltallige ver
gadering van de Fransche en Duitsche
handelsdelegaties te Parijs plaats gehad.
Het eerste aangekondigde compromis is
door de beide regeeringen erkend en be-
'vestigd en door Raynaldy en Trendelen
burg onderteekend. Een tweetal nota's
werden gewisseld en zullen onverwijld
worden gepubliceerd.
Het compromis zal bestaan uit een pro-
visorium van tien maanden, gedurende
welken tijd Duitschland afziet van do voor
deden van meest-begunstiging en een
voorkeurregeling voor producten uit
Elzas-Lot ha ringen op den grondslag van
balveering der douane-tarieven toestaat.
Voor de definitieve overeenkomst is
Duitschland de positie van meest-begun-
stigde mogendheid in uitzicht gesteld.
Het nauwkeurige tijdstip, waarop deze
overeenkomst zal worden afgesloten laat
zich nog niet vaststellen, daar dit afhangt
van de wijzigingen die in de douane-wet
geving van Frankrijk zullen worden aan
gebracht.
Trendelenburg liet er geen twijfel over
bestaan, dat de meest begunstiging abso
lute voorwaarde is voor de definitieve
overeenkomst.
De veiligheidskwestie.
Groote dingen in voorbe
reiding.
In zake bet vraagstuk van do Franscne
veiligheid, zijn groote dingen in voorberei
ding, wordt uit Parijs gemeld. Het Duit
sche voorstel van een garantiepact, dat
deze maand tweemaal toegelicht werd, op
9 en 20 Februari, wordt niet langer zonder
meer door Frankrijk afgewezen. Verschil
lende bladen lieten dit de laatste dagen
reeds veronderstellen,
Vrijdagmiddag heeft Herriot zich in de
Senaatscommissie over deze zaak uitge
laten en verklaard, dat het uur niet meer
ver af is, dat Duitschland voorstellen zal
doen, welke Frankrijk echter alleen zal
aanvaarden in het volledige en onaange
taste kader van het geheele tractaat van
Versailles, vooral met de verzekering, dat
alle grenzen der Duitschland omringende
landen op gelijke wijze beschermd zullen
worden.
Deze formule is soepeler dan zij lijkt.
Zoowel Bainville als Pertinax laten door
schemeren dat bet niet onmogelijk is, dat
Duitschland een wijziging van de couloir
van Danzig toegezegd is en, ten einde de
genoegdoening te krijgen aangaande Gp-
per-Silezië en Oostenrijk, zou Duitschland,
na toegelaten te .zijn tot den Volkenbond en
den Raad van den Volkenbond, kunnen
rekenen op artikel 19 van het Convenant,
dat de mogelijkheid van territoriale wijzi
gingen opent. Bainville meent, dat Polen,
dat het gelag van de regeling zou moeten
betalen, gebaat zou zijn bij de verzekering
„Een onpartijdig en getrouw man".
Rouw in Duitschland. De indruk in het Buitenland.
Een verklaring der rijksregeering.
De rijksregeering heeft Zaterdagavond
een door alle leden van het kabinet getee
kend© verklaring gepubliceerd, die als
volgt luidt:
„Met rijkspresident Ebert is een man
heengegaan, die onder inzet van zijn ster
ke persoonlijkheid heeft weten te berei
ken, dat in de verwarring der revolutie
het Duitsche volk uit vrijen wil de Na
tionale Vergadering bijeenriep, waardoor
aan het Duitsche staatsleven weer een
wettelijke basis werd gegeven. In deze
moeilijke tijden heeft de overledene zijn
ambt van rijkspresident met voorbeeldigen
ijver en staatsmanskunde vervuld. In de
verwarring van de buitenlandscbe politiek
nam bij de verantwoordelijkheid voor be
sluiten op zich, die na vele mislukkingen
op den weg tot den wederopbloei wezen.
Onpartijdigheid en getrouwheid aan de wet
waren zijn richtsnoeren. Hij heeft het
Duitsche vaderland in de zwaarste tijden
al3 een. oprecht man gediend".»
De overbrenging van het lijk.
Duizenden langs den weg.
Het stoffelijk overschot van president
Ebert is in den nacht van Zaterdag op
Zondag overgebracht van het West-Sana
torium naar het presidentspaleis in de
Wilhemstrasse te Berlijn.
In een met vier paarden bespannen
koets werd het stoffelijk overschot ver
voerd, gelegd in een eenvoudige bruine
eiken kist, gedekt met de vlag van den
president, goud-rood met zwarten adelaar
midden op. Een bloemstuk van witte ro
zen, de laatste groet van de familie, was
het eenige dat de baar sierde. De stoet
werd voorafgegaan door hereden agenten
van de Schutz-polizei, g- -Igd door 50
manschappen te voet. Achter den lijkwa
gen volgde eerst een koets met de naaste
familie, daarachter in een koets de leden
van het Rijkskabinet. Afdeelingen van de
vereen. Reichsbanner Schwarz-rot-gold
volgden eveneens van de Brandenburger
Tor af tot aan do Wilhelmstrasse, om de
eerewacht te vormen. Alle manschappen
droegen fakkels, die zij omlaag gericht
hielden bij wijze van rouwbetoon. Langs
den geheelen langen weg, dien de stoet
volgde, stonden duizenden wachtenden
opgesteld. Het aantal werd geschat op
30.000. Bij het naderen van de lijkkoets
ontblootte men het hoofd.
Donderdag begrafenis.
De Rijksregeering en het Pruisische
kabinet hebben zich beziggehouden met
de kwestie met welke ceremoniën de ter
aardebestelling van Ebert zal plaats heb
ben
Het bureau van den rijkspresident deelt
mede, dat de teraardebestelling Donder
dagmorgen om tien uur te Heidelberg zal
plaats vinden en wol op het mooi gelegen
bergkerkhof aan de Rohrbachstrasse. Een
speciale trein zal de familie daarheen
brengen. De verdere regeling van de plech
tigheid hangt af van de bepalingen in het
testament van Ebert dat nog geopend
moet worden.
De rouw in Duitschland.
Uit alle deelen van het rijk komen be
wijzen van deelneming binnen. De Nord
Deutsche Lloyd liet op al haar schepen de
vlag halfstok hijschen.
In vrijwel alle Duitsche landen zijn do
regeeringen onmiddelijk bijeengekomen
om een rouwvergadering te houden.
De Pruisische regeering verbood voor
Zaterdag en Zondag alle feestelijkheden.
Ook de theaters en de bioscopen moesten
gesloten zijn.
Kort levensoverzicht.
Friedrich in de wandeling Fritz
Ebert werd op 4 Februari 1871 te Heidel-
berg geboren, als zoon van een arm ar
beidersgezin. Juist in de dagen dus toen
heel Duitschland juichte over de op
Frankrijk behaalde overwinning en toen
ook de geboorto plaats had van het
Duitsche keizerrijk dat nog geen
halve eeuw later door Ebert mede zou
worden begraven.
Eberts ouders bestemden hun jongen
voor het zadelmakersvak. Na zijn leertijd
kwam de „Handwerksburschenzeit" en bij
zijn rondzwervingen kwam hij aldus te
Bremen. Hier begon ook zijn arbeid voor
de vakbeweging en voor de politiek.Reeds
in 1892 werd hij mederedacteur aan do
sociaal-democratische „Bremer Bürgerzei
tung". Tot 1905 bleef hij in Bremen, waar
hij het laatst als leider van het „Arbeiter
sekretariat" werkte. In 1905 werd hij als
lid van het sociaal-democratisch partij
bestuur gekozen en verhuisde hij naar
Berlijn. In 1912 werd hij voor Elherfeld-
Barmen in den Rijksdag gekozen. In 1913
werd hij aanvankelijk tegenstribbelend
mede-voorzitter van de sociaal-demo
cratische partij, waarvan de leiding door
den dood van Singer (die door Haase werd
vervangen) en van Bebel open was geko
men.
Sedert 1916 was Ebert ook voorzitter
van de sociaal-democratische Rijksdag-
fractie.
In 1919 werd hij president van do Duit
sche republiek.
Waardeering der Fransche pers.
De Parijsche bladen uiten algemeen
leedwezen over den dood van Ebert. Aan-
gezeien deze te Parijs beschouwd werd als
het voornaamste en volgens sogimigen
zelfs als het laatste bolwerk tegen het
groeiende Duitsche nationalisme, acht men
zijn heengaan bedenkelijk uit het oog
punt van de toekomstige Fransch-Duit-
sche betrekkingen.
Ebert, zoo schrijft de „Temps", die per
soonlijk had deelgenomen aan de voorbe
reiding der Constituante, had dientenge
volge de neiging de constitutie van Wei-
mar met de grootste energie verdedigen
Zijn dood zou dus van dit standpunt be
zien ernstige gevolgen kunnen hebben.
Bainville schrijft, dat Ebert in de
Duitsche regeering de eenig overgebleve
ne was, die nog de republikeinsche idee
vertegenwoordigde. Thans is do Duitsche
republiek onthoofd; er moet een nieuw
staatshoofd worden gekozen, terwijl de
monarchisten regeeren. Zullen dezen oor-
deelen, dat thans het oogenblik is geko
men om de candidatuur van een Hohen-
zollern op te werpen? De constitutie van
Weimar verbiedt dit niet. Zullen ze inte
gendeel oordeelen, dat de restauratie niet
moet afhangen van het toeval eener
stemming, dat de kroon niet onderworpen
mag worden aan een volksstemming en
dat het beter is een president te doen ver
kiezen die te zijner tijd bereid zou zijn
zijn plaats af te staan aan een keizer of
koning? In elk geval luidt de dood van
Ebert waarschijnlijk de doodsklok over
de Duitsche republiek.
Eberts opvolger.
Naar de ochtendbladen van vandaag
melden zal de verkiezing van den nieu
wen Duitschen rijkspresident waarschijn
lijk op 26 April a.s. plaats vinden. Als
candidaten worden genoemd: Marx, de
vroegere rijkskanselier en de ex-
kroonprins.
van den vrede in Europa en daarvoor iets
over mag hebben
Voorloopig zijn dit alles nog vage denk
beelden.
Herriot beeft medegedeeld, dat Frank-
renk een conferentie voorstelt, die slechts
een simpele uitwisseling van gedachten
zou zijn en plaats zou hebben te Brussel,
na de zitting van den Raad van den Vol
kenbond. Duitschland zou in zake do ont
wapening slechts geboord worden over de
modaliteiten, waarover de geallieerden het
eens zouden geworden zijn.
Zweden.
De begrafenis van Branting.
Enorme belangstelling.
De teraardebestelling van Brapting is
gisteren een groolsche plechtigheid gewor
den. Bij den kerkdijken dienst waren te
genwoordig de naaste familieleden, het
Zweedsche hof, het corps diplomatique en
vele vooraanstaande persoonlijkheden in
den lande.
Haast de geheele bevolking van Stock
holm was tegenwoordig bij de overbren
ging van het stoffelijke overschot naar het
kerkhof, terwijl een bijna eindelooze stoet
stil voorbij het graf trok, spraken o.a. de
zoon van Branting, de le:ders van de vak-
vereenigingen Sand'er, Engberg en Hans-
son, en uit het buitenalnd Shaw uit Enge
land, Stanning uit Denemarken, Renaudel
uit Frankrijk en Wels uit Duitschland.
Turkije.
De Keerden-opstand.
Gevaar voor uitbreiding
go we ken?
Uit Constantinopel wordt gemeld: Alle
gevaar voor een uitbreiding van den op
stand in Koerd;stan wordt thans als gewe
ken beschouwd. De opstand beperkt zich
tot een gebied van ongeveer 70 K M. lengte
en 40 K.M. breedte, waarvan de dorpen
Paloe, Goendji, Piram en Lite he do vier
hoeken vormen.
Vele Koerdische volksstammen weiger
den Said om zich bij den opstand aan te
sluiten, gevolg te geven aan do uitnoodi-
ging van Sjeik. Beweerd wordt dat tal
rijke leden van die volksstammen naar
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De dood van president Ebert. In den
nacht van Zaterdag op Zondag is zijn lijk
overgebracht. Donderdag heeft te Heidel
berg de begrafenis plaats. De indruk te
Parijs. Wie zal hem opvolgen?
Accoord inzake een voorloopig econo
misch verdrag tusschen Frankrijk en
Duitschland geteekend.
De Koerdenopstand schijnt zich niet
verder uit te breiden.
BINNENLAND.
Een wetsontwerp tot wijziging van de
Drankwet is voor 1 Mei te verwachten.
(2de blad).
Overwogen wordt aan onderwijzers
voor het bezit van de acte Land- cn Tuin
bouwkunde L. O. een uitkcering te verlee-
nen (2de blad).
B. en W. van 's-Gravenhage zijn voor
nemens, in ieder geval voor hun gemeente
den zomertijd te behouden (2de blad).
Een „contracfloos" tijdperk in de bouw
vakken (2de blad).
De onderhandelingen in dc steenindus-
tric zijn hervat (2de bl?d).
OMGEVING.
Overleden is de zeereerw. heer Pichot,
pastoor te Noorden.
Diakbekr zijn gegaan om samen te werken
met do geregelde Turksche troepen. Tal
rijke telegrammen worden te Angora van
Koerden ontvangen waarin trouw wordt
betuigd aan de regeering.
De religie use strijd
Aan een twaalftal reactionaire Moel'nhs
in Ctamboel is verboden in do moskeeën
te preeken. De regeering stelt een vervol
ging in tegen de religieuse drijvers in het
district Adana, die de ambtenaren be
schuldigen van atheïstische vervolging.
BIUK^.NLAND
De Tweede Kamerverkiezingen.
R.-K. Rijkskieskring Haarlem.
In den R.-K. Rijkskieskring Haarlem
zijn de volgende candidaten gesteld. (Het
tusschen haakjes gestelde getal geeft aan
't aantal malen dat zij zijn voorgedragen):
mr. J. B. Bomans (in 3L Kiesverenigin
gen); mevr. BronsveldVitringa (24);
mr. P. J. M. Aalberse (2); J.#H. W. Bal
vers (2); dr. J. ten Berge (1); G. v. d.
Bilt (5); G. P. Bon (1); Th. Brouwer (1);
G. Bulten (1); J. Burgers (1); G. L. A.
Deckers (1); II. E. Everard (17); H. A.' J.
von Vrijtag Drabbe (10); L. F. Guit (3);
mr. van Haastert (1); Chr. Jansen (20);
dr. Th. Koot (1); mr. dr. L G. Ivorten-
horst (1); J. J. Klaarenbnek (3); majoor
Lambooy (2); Alph. Laudy (3); W. B.
van Licmt (1); A. J. Loerakker (19); An
nie Meijer (1); A. B. Michielsen (9); W.
Mooyman (1); mr. P. Reymer (1); mr. G.
Russel (2); prof. Alph. Steger (9); prof.
Veraart (7); baron van Wijnbergen (2).
Ingediend werd verder nog èèn vrijo
lijst voor mej. Annie Meijer.
Het Kamerlid Van Vuur en.
De heer Van Vuuren, R.-K. lid van de
Tweede Kamer, deelt in het dagblad „Ons
Noorden" mede, dat hij geen candidatuur
voor Drente meer wenscht te aanvaarden.
„Dit besluit", schrijft hij, „komt niet
voort uit cene opwelling van het oogen^
blik. Ik heb het onmiddellijk en schrifte
lijk aan de vier personen, die dit m. i. al
lereerst behoorden te weten, medegedeeld,
zoodra het bekende communique van
Drente's R.-K. Kieskringvergadcring te
Nieuw-Amsterdam in de bladen is ver
schenen. Op hun verzoek hield ik echter
de mededeeling in het openbaar voorloo
pig terug.
Dat ik door dit besluit ernstig gevaar
loop den zetel in dc Tweede Kamer, dien
ik twintig jaar bezet, te verliezen, ben ik
mij ten volle bewust. Ik accepteer dit mo
gelijk gevolg zeker niet zonder eenig pijn
lijk gevoel, maar zonder aarzeling, liever
dan een daad te plegen, dio m.i. karakter
loos zou zijn."
Men weet, dat "uit Drente veel verzet
tegen de candidatuur-Van Vuuren is go-
rezen, omdat hij zich niet voldoende voor
de. Drentsche toestanden zou interesseren.
R.-K. Kiesvcreen. te N ij m c g e n.
Vrijdag vergaderde de R.-K. Kiesver.
te Nijmegen onder Voorzitterschap van
prof. mr. v. d. Heijden.
De Kamerleden, mr. v. Schaik en Bulten
hielden op deze vergadering een politieke
rede.
De Voorzitter dankte beide spre-*