ONS MODEBLAD.
Do schoolmeester mocht geen gelegen-
lioi verzuimen om afschrik te wek! «m van
de „hijcretoovitrheid en schandelijkheid
van hel Pausdom" henevens van.ster
ken drank en dronkenschap. Een voor ons
wel vleiende combinatie!
Het toezicht op het schoolbezoek was
opgedragen aan de aalmoezeniers van het
Bhisziftemhuis, die de ouders van thuis
blijvers de schoolmeesters bleken
hiervan lijsten aan met onthouding van
bedeeling konden straffen. Voor iedere
armenschool waren er voorts vier „inspec-
toren" predikanten, ouderlingen,
diakens enz. die op het onderwijs had
den te letten.
De kinderen dezer armenscholen waren
er, wat 't onderwijs betreft, wellicht nog
het best aan toe. want over 'f algemeen
hc.mtwoorddo "zelfs op 't einde der Repu
bliek enkele duurdere sclioleu daarge
laten het onderricht niet aan matige
eischen. Do lokalen werden bovendien
slecht onderhouden en slecht verlicht:
,,'t zat er niet aan".
Het slechtst was het wel gesteld met de
scholen voor de jongste kinderen, do z.g.
„malressenscholon", waarin een enkele, in
den regel onvoldoend voorbereide school-
vrouw een groot getal peuters van min
vermogenden bijeen verzamelde meestal
in een nauw vertrek barer woning en
hen voor een paar duiten per weeg jeerde
spellen, als regel in lcoor uit „hand
boekjes" en van A.-B.-bordjes. De avond
scholen, waar de minvermogende kinde
ren kwamen, die overdag werkten arme
stakkers! waren niet veel beter, terwijl
ook ten aanzien der gewone „meester-
scbolen" word geklaagd over de slecht on
derlegde onderwijskrachten en het in
hoofdzaak machinaal onderwijs. Het re
kenhoek van Bartjens was nog het beste
in zijn soort.
Tegen het eind der 18o eeuw de
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen gaf
daarbij den stoot trad gaandeweg ver
betering in, terwijl de Fransche tijd ook
te dien opzichte de den knoeiden en gren
zen nog verder verruimde.
Dit alles wat betreft het Lager-Onder-
wiis, hetwelk mede gegeven werd in de
Weeshuisscholen; het Roomscho Weeshuis
had dan ook zijn eigen „meester".
Leiden bezat echter vanouds ook wat we
tegenwoordig noemen Middelbaar Onder
wijs, hetwelk gegeven werd in de Groote
of Latijnsche School, wier mooi gebouw
nog staat in Lockhorststraat. Dit werd ge
sticht in 1600, maar de school-zelf was al
veel ouder; na 't beleg werd zaj in gere
formeerden zin georganiseerd.
Aan het hoofd stond een „rector", die
in zijn ten jare 1613 gebouwde ruime wo
ning aan <ie Viefcrskarkgracht
tal kostleerlingen placht, te her!y.'
Het toezicht was ongedragen ann vi0rj
de stadsregeering benoemde „schoW
onder wie regeeringsloden. prnfoSSOrM
doctoren voorkwamen. Sinds 1632 hin<
zij jaarlijks met den rector en rj0
onderwijskrachten Cpra purperen)
vrooliijken maaltijd op stadskasten ij,
toen zoetjesaan de gouden tijd.
De Latijnsche school werd bezochN
hen, die Latijn. Griekscb en voTdere
tenschappen wilden leeren, „omme j,
naer de Republique te mogen dient®"
„Schoolordre" der Staten van 1625 5
dienen om „descommodiJevt" hij dii
fes
BIJ DE PLAAT.
No. 133. Een mantelcostuum is voor
vele vrouwen nog altijd het begeerde klee-
d ngstuk en niet zelden heeft het klas
sieke model, hoven bet tegenwoordig lan
gere een zekere voorkeur Het hierbij
afgebeelde is van zwarte serge en beeft
geen enkele garneering Be zakken volgen
den schijnen lijn van den zoom van den
mantel, terwijl de rok, behalve een stolp
plooi ter rechterzijde, van voren een
groote, eenigszins opgetrokken overslag
heeft. Een bijpassende hoed in zwart- of
we' een meer fantast-'sche roode peau de
Suédc maakt met beige kousen en zwarte
Suéde schoenen een goed geheel van dit
icosfuum. Patroon f 1.57ka.
No. 134 We zien hier een hoogst ele
gante mantel afgebeeld die d enstig is
voor den overgang van winter naar zo-
jjier, als het te warm reeds is voor bont-
garneer ing, maar te koel voor zomerklee-
ding Men make dezen mantel van marino
blauwe wollen rips, met uitzondering van
de strook langs den zoom van den over-
s'ag en de even breede band van onderen
voor dewelke 'men een bijpassende half-
zijde ottoman stof besigt. Ook het lint
waarmee men den mantel sluit is van deze
laatste stof. De mantel heeft op de mou
wen nog een drietal zwarte boenen knoo-
pen en wordt verder gevoerd met licht
blauwe of grijze gebloemde voerzi'jde. Een
hoed in bijpassend blauw satijn, beige
kousen en zwarte schoenen.
KINDERKLEEDING.
No. 135. Bevrijd van luiers en derge-
ijke ongerechtigdheden krijgen onze jonge
wcreldhurgeressen haar eerste fantasie
jurkje. Ts het niet snoezig, dit modelletje
van deels effen, deels geruite wo'leu stof?
Als 'voorbeeld noem ik korenblauw voor
de effen slof en fraai lichtgrijs met
korenb'auwe ruiten voor het bovengedeelte
en de mouwen. Het kleine smalle kraagje
1gestrikt van 'voren op de borst is
var de effen stof. Kouspn bijpassend
l'chtgrijs en schoenen van blauw leer zul
len zeer mooi staan. Patroon van S8
jaar f 0.67 Vv
No. 136. Een zeer origineel jurkje
voor meisjes van 58 jaar. Het is van
fraai jade-groen velvet met van onderen
een wat ruimere strook van bijpassend
gebloemd velvet. Deze strook zit niet zoo
maar direct aan het effen gedeelte maar
komt daar, eerst nog op eeu effen bandje
gezet, onder uit. De onderkant van het
effen gedeelte en van de mouwen, verder
de halsopening en de sluiting zijn beëin
digd door een fesion donkerder groen of
een der domineoyendo kleuren uit de ge
bloemde strook. Kousen lichtgrijs en
schoenen bruin of groen leer. Patroon tot
8 jaar f0 6714.
No. 137. Een manteltje voor een klein
meisje. Als stof neme men lichtbeige du-
vetine en zette de kraag, de zakken en de
onderkant van de mouwen af met bruin
fluweel. Het manteltje sluit op een bruine
knoop voor den hals en één ter hoogte
van den linkerzak. De voering is effen
licht beige. Hoed van bijpassend bruin
satijn, kousen be:ge en schoenen bruin.
Patroon tot 8 jaar f 0.90.
No. 138. Deze kleine broer draagt z'n
cersto pakje: een broekje van bruin vel
vet met een soort blouse van bruin ge
streepte beige wollen popeline, welks gar
neering: kraag, zakken en manchetten
wederom van de bruine velvet zijn. Licht
beige kousen en bruine schoentjes. Pa-
Iroon f 0.90.
No. 139. De oudste van het drietal
draagt een jurkje van effen groene serge.
Overhet midden loopt een smalle rechte
band met, roode knoopjes, waarvan het
bovenste deel als sluiting dient. De kraag
is van een wit stofje met roode bloemp
jes. De strik voor den hals i's eveneens
Tood. Kousen beige en schoenen bruin.
Patroon tot 8 jaar fl. 0.67 Vi.
EEN AARDIG HANDWERKJE.
Een handwerkje, waarmede ge veel suc
ces zult hebben, daar het heel origineel
is, is het haken van een veel-kleurig
kleedje, dat in het midden der tafel of
a's kussen-dekje gebruikt kan worden.
Men kan liet maken in velerlei vormen en
grootten. Volgens mij is het vierkante en
liet ovale, wel hel mooiste.
Zulk een kleedje, gelegd op een donker
fuweeJen tafelkleed mist zijn effect niet.
Het ziet er werkelijk artistiek uit en als
•le kleuren der zi'jde goed gekózen zijn,
het ook een waar kunststukje.
Lk gebruik voor het haken van deze
kleedjes, kluwfjes „Dürer kimst-seide" die
in alle kleuren Verkrijgbaar zijn Ge kunt
ar de mooiste en fijnste kleurschakeerin-
gen mede verkrijgen.
Het haken gaat heel eenvoudig.
Ge haakt vijf lossen, waarvan ge een
Aviugci'jo maakt, vervolgens telkens vijf
lossen die ge met 1 vaste in het kringetje
bevestigd. Zoo komt er in de eerste rond
te vier vasten in do tweede zes enz. Als ge
v er toeren gedaan hebt ^an één kleur
zijde, neemt ge een andere kleur, waar
mede ge drie toeven doet. Naarmate h»t
Xieedjc in grootte vordert, dient ge bij
de hoeken mc-t een losse te vermeerderen,
om eon goed vierkant te verkrijgen, hoe
grooter het wordt, hoe meer lossen er
worden bij gehaakt. Naar eigen verkie
zing kan men de toeren afwisselen met
een toer lossen en stokjes, als ge maar
steeds zorgt een goed vierkant te verkrij
gen. Wanneer het gehaaJtte werk groot
genoeg is naar uw zin, werkt go het af
met ongeveer 6 toeren van enkel vasten,
in verschillende kleuren zijde.
Voor het ovale kleedje neemt ge een
grooter aantal lossen voor het begin en
zorgt, er goed voor met lossen te meer
deren, zoodat bet haakwerk, plat neer
gelegd niet intrekt. Mocht het na gereed
heid niet geheel plat liggen, strijke men
het aan de achterzijde op, waardoor het
steviger wordt en den goeden vorm blijft
behouden.
DE VROUW IN DE KEUKEN.
Als ik u geachte lezeressen op
deze bijeenkomst de vraag stel: „Eet u
allen graag viscb?", dan beeft zoo'n
vraag een verschillende ui (.werking. De
één *zal antwoorden: „Nu, ja, ik eet wel
graag vischEen gebakken tong, of ge
kookt met pieterseliesaus, of gekookte
zalm en gekookte tarbot, met gewelde bo
ter, dat vindt ik wel heerlijk; maar an
ders behoeven ze bij mij met geen viscb
aan te komen". Er zijn er ook onder onze
Hoüandsche huismoeder die, als men
van visch spreekt, een geücht trekken* als
een zieke tegen een bitter drankje. Dus,
dames, ik vraag maar liever niets en doe
maar juist als een verstandige moeder
tegenover baar kinderen, en zeg kortaf:
„Wij eten vandaag visch!" En wilt go
ook weten, welke visch? Wel, lieel ge
woon, visch, geen dure delicatessen, hoor!
Trek die lekkere tand maar uit. Wij wil
len 't vandaag eens hebben over kabel
jauw, zoutevisch,. stokvisch en haring.
Ik heb nu juist van alle vischsoorlen de
kabeljauw uitgekozen om twee goede rede
nen. Eerstens is een kabeljauw een visch
die bijna iedere burgerhuismoeder bekos
tigen kan, en ten tweede, een kabeljauw
van fatsoenlijke grootte, is geschikt om
verse li ill ende variaties te brengen in het
bereiden van vischscbotels.
Ik heb hier, dames, een heele kabel
jauw, met lever en kuit er in, dus: zoo van
zee. Ik snij den kop kort af, verwijder de
kieuiwen, wasch hem goed schoon, breng
water met zout en een flirfke scheut azijn
aan de kaak, en kook er den kop in
gaar Dit is in 20 minuten geschied. Nu
haal ik den kop uit zijn kooknat en leg
hem op een vergiet om uit te druipen Ik
ontdoe den kop van al de vischdeelen, die
er aan zitten, ook van het dril, dat zich
bevindt tusschen de wangen en de oog
holten. Ik leg dit alles even apart op een
diep bord. Nu neem ik de lever en kuif,
leg die in een pan met 10 fijn-gesneden
uien, een weinig soya en een stuk boter,
giet er kooknat op, waar de kop in ge
kookt is, totdat alles dras onder staaf, en
laat uiten, lever en kuit uur flink ko
ken. Als alles "dan gaar is, wrijf ik het
door een paard en har enzeef. Nu doe ik bij
die massa de visch van van den kop, een
weinig kerry, wat aardappelpuré en wat
drooggekookte "rijst. Vervolgens maak ik
van de aldus verkregen farci platte ronde
vischballen, bestrooi ze met fijne be
schuit en bak ze in een biefstukpan in bo
ter aan beide kanten bruin. Deze bereiding
van „fishhash" is Amerikaansch, maar,
als u het een keer gedaan hebt, weet ik
zeker, dat het in den smaak valt en dat
u het meermalen herhaalt. Ook is hot
zeer geschikt voor 12-uurtje.
Een anuer 12-uurtfe is bet volgende:
Ik snij de buikstukken van den kabel
jauw af, en- verdeel ze in plakken visch
van 6 7 c.M. vierkant Ik haal het zwarte
vlies er af, wasch de plakken goed schoon,
maak ze droog met een schoone doek, doe
er zout en peper op, laat ze een kwartier
liggen. Daarna haal ik de lappen visch
door drie geklopte eieren, en vervolgens
door fijne beschuit, klopi ze met de. hand
in de fijne beschuit goed plat, neem ze een
voor een op de hand, en klop ze met de
andere band een paar malen, zoodat de
lap viscb goed droog is, en al de losse
korrels beschuit verwijderd zijn Nu bak
ik de lappen visch net eender als gepan-
neerde kalfslapjes in een biefstukpan met
boter, op een zacht vuur, aan beide kan
ten licht bruin, schik de aldus gebakken
viscb op een schotel en leg er veldsla
of sla van Brusselsch loof omheen. Deze
„fruitfish" is een Engelsclie bereiding en
ook zeer geschikt voor 12-uurtje. Nu snij
ik den kabeljauw aan mooten van 2 c.M.
dikte, tot even vóór, waar de buikholte
eindigt. Wasch de mooten goed schoon,
zoodat al het bloed tusschen de graat en
de visch verwijderd is, breng water met
een hand zout en een scheut azijn aan de
kook, werp dan de mooten visch erin,
laat ze gedekt 5 minuten koken en schuim
de visch af. Nu neem ik de mooten voor
zichtig met een schuimspaan uit het wa
ter en schik ze op een schotel, waarop
ik een gevouwen servet leg. Dien de heete
visch op met gesmolten boter en gewoon
gekookte aardappelen. Ik zou u nu nog
verschillende sausen kunnen opnoemen of
u leeren bereiden. Dit kan zijn nut heb
ben bij andere vischsoorlen, maar bij ge
kookte Kabeljauw smaakt niets beter dan
gesmolten boter. Dat Is de echte Holland-
sche bereiding.
En omdat er onder ons clubje wel
dames bij zullen zijn, die van een deli
catesse houden, zooals dames, die zich de
weelde kunnen veroorloven, zalm en tong
en tarbot te eten, kan ik een gegratineer-
den kabeljauwstaart aanbevelen. Deze
wordt bereid als *volgt:
De staart wasoh ik goed schoon en leg
hem 3 uren in een slappen pekel. Nu klop
ik 4 eieren met een snuifje zout en een
weinig water, en klop er een flinke «scheut
slaolie doorheen. Dan rol ik den staart
uit den pekel in fijne beschuit, klop hem
goed af, zoodat bij droog is, rol hem door
de geklopte eieren en dan weer in de fijne
beschuit. Ook besmeer ik 'n braadslee goed
met boter, leg er den gepanneerden staart
op, zet boven op den staart kleine stukjes
boter, 2 c.M. van elkaar af, de geheele
staart vol, zet de braadslee in een heete
oven, van tijd tot tijd den staart met
witte Moezelwijn bedruipend, zoodat ik,
als de staart na een goed half uur gaar
is en mooi licht bruin, ik van een flesch
Moezelwijn nog de helft over heb. Nü
neem ik met twee platte vischsckeppen
den staart uit de braadslee ep leg hem op
een langen platten schotel. De braadslee
met haar vocht en boter zet ik boven op
het dichte vuur van het fornuis, giet er
de andere halve flesch Moezelwijn bij,
met een scheutje Soya, een weinig
ansjovischessence, i pond garnalen en een
busje kreeft. Lanzaam laat ik nu deze
aldus verkregen saus inkoken tot de helft
Nu giet ik de saus door een puntzeeft,
bind ze, als ze niet dik genoeg is, met een
beoijo aangemengde maizena, en giet ze
over de Kabeljauwstaart. Er omheen
schikt men hoopjes garnalen,stukjes kreeft
en champignons. Deze Fransche visch-
schotel, wel^e men noemt „Cabbelouw a
la chambordt", wordt opgediend met ge
stoofd Brusselsch loof en kleine aard
appeltjes, heel in boter gaar gebraden.
Deze laatste gerechten hebben wij al eens
bereid en zijn u dus niet onbekend.
Ik geloof, dames, dat we van een Ka
beljauw nog al wat verschillends hebben
bereid.
Zoutevisch (gezouten kabeljauw) bereidt
men ook op verschillende manieren. Men
laat de stukken zoute visch een nacht in
het water uittrekken, zet ze met koud wa
ter op het vuur. Alsde visch even door
kookt, is ze gaar. Men laat ze aan den
kant van het fornuis staan, totdat men ze
opdient en men dient de zouleviscb op
met gesmolten boter of met een uiensaus.
Deze manier van zoute visch bereiden
hoort in de West Indisch-Engelsche keu
ken thuis. En ik heb nog nooit lekkerder
zoutevisch gegeten dan juist bij die ne
gers. Die maken een uiensaus als volgt:
Zij mengen bloem en een stuk boter door
een uit, gieten er kooknat op van de zoute
visch, totdat zij al roerende met een gard
een dikke saus verkregen hebben. Dan
snijden ze 4 uien aan dunne schijven en
laten die schijven in "de saus gaar koken,
brengen vervolgens de saus met zout en
peper op smaak, roeren er wat Soya door,
en drie aan schijven gesneden, hard ge
kookte eieren Met deze saus onthaalt
u de Engelsch-Indische negerin op zoute
visch, die overheerlijk is.
De stukken zoutevisch worden, na een
nacht uittrekken, goed afgedroogd, door
geklopt ei en slaolie gehaald (zie hoven)
en vervolgens door half bloem en half
fijne beschuit, en dan, gebakken in boter
aan heide kanten licht bruin, op een scho
tel gelegd. Men bedruipt de visch nog
eens met gesmolten boter en dient er droge
in water gekookte rijst bij op.
Gezoute „keeltjes en lipjes" vormen het
beste van de Zoutevisch en het is ook aan
te bevelen, als men ze kookt, na een nacht
uittrekken, ze op te dienen met
gesmolten boter en gestoofde worteltjes;
een echt Hollandsch smakelijk visebge-
recht. Maar in Engeland trakteert u de
huismoeder anders, op „keeltjes en lipjes"
Zij laat ze maar een paar uren in water
uitttrekken, spoelt ze in schoon water nog
eens af, en zet ze op een vergiet. Nu maakt
ze een beslag, zooals voor beignets (van
bier), haalt de keeltjes en lipjes een voor
een door het deeg en bakt ze in heete fri
tuur, evenals beignets. Deze viscbhoignets
worden u voorgezet met gesmolten boter,
en aardappelpuré.
Over stokvisch hoef ik niet veel te zeg-
eng. De bereiding is u allen, genoegzaam
bekend. Alleen dit: koopt, dames, zoo min
mogelijk geweekte stokvisch. Stokvisch
wordt door visehhandelaren in kalkwaler
geweekt om ze blank te trekken en het
kalkwater heeft de eigenschap, om veel
eiwitstoffen, die juist de stokvisch zoo
overvloedig bevat, op te lossen. Dus die
gaan grootendeels in kalkwater verloren.
Wilt u "voedzame stokvisch eten, koop dan
droge stokvisch en week ze zelf. Een nacht
in gewoon koud water zetten is voldoende.
Stokvisch brengt men, als ze geweekt
is, met koud water tegen de kook en laat
ze dan uur trekken. Doe dan zout in
het water, laat ze een V* uur slaan en dien
dan de stokvisch op met in boter gebak
ken uien en droge rijst, gekookte aardap
pelen en boter, waarin men mosterd ge-,
mengd heeft.
Dat het gebruik van visch van hooge
waarde is om haar voedende kracht, daar
zou ik nog wel een uurtje over willen pra
ten, doch onze tijd is allang om, en daar
om willen wij dit bewaren voor een vol
gende bijeenkomst.
L. G. BOL
EEN WEEK-MENUE.
In de wintermaanden hoort
vrouw des huizes dikwijls klagen
moeilijkhe'd van de keuze voor Ik
dagmaal. D:t geldt hoofdzakelijk
groenten waarin zij in dezen tijd li
variatie kan brengen. Vooral in
z'nnen waar de kool-groenten niet
den smaak vallen, bl'jft er weinig
seling over. Maar klagen is toch
heel gemotiveerd. Er is nog een om
om het dagel'jksc.he middagmaal
(Smakelijk en met voldoende afm
voor te zetten.
Hier volgen eenige menu's, vol
om een week lang niet te tobben
„Wat zu'len wij eten?"
ZO PIT) AG.
Vermecellisoep, Ro
schorserieeren, aai
len, griesmeelpudd
citroensaus,
f Jachtschotel (vleö
de vermecellisoep),
vleesch, aardappel!
ne erwten, rijst mt
en suiker.
DINSDAG. Gestoofde rundoi
bieten, aardappel
zenapap.
WOENSDAG. Zuurkool met
worst,
met bessensap.
DONDERDAG. Varkenslappen,
aardappelen,
grutten met stroop
VEL! OAG. Gestoofde schelvit
citroen en beschri
saus, worteltjes,
pelen, sago-pap.
2! Gehakt, s'a-booo
liet zout, aardappelf
met appelmoes,
PATRONEN NAAR KA*
Papieren patronen op maat
kunnen besteld worden onder tot
of bijvoeging van het bepaalde
plus 15 cent porto, aan het Com?
Patrons, Molenstraat 48 B, Den B
maten op te geven volgens onde
teekening
