V
16e Jaargang.
ZATERDAG 17 JANUARI 1925
No. 4845
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
iVoor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
[Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal,
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Kondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlBn 30 cent per regob
Voor Ingezonden Mededeelingen trordi het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlenllën, van fon hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verd
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit wijf
Ïiladen, waaronder het Geïl.
ustpeerd Zondagblad.
Over een Verkiezingsprogram.
I Wij, Hollanders, zijn nuchter zoo
wordt gezegd.
Wij aanvaarden deze kwalificatie niet
gaarne.
Zij kan op twee wijzen zijn bedoeld.
Eerstens kan de bedoeling zijn, dat men
ons beschouwt als menschen, die een
zaak meestal slechts bezien van één kant
en wel van den materieelen kant, vanaf
het standpunt: Wiat geeft het mij voor
stoffelijk voordeel of voor zinnelijk ge
not, of: wat koop ik er voor. Zoo opgevat,
is die kwalificatie, zooals vanzelf spreekt,
geenszins voor ons vleiend.
Maar men kan ook er mede bedoelen,
dat wij een zaak meestal bezien van alle
kanten, niet iin-eens warm-voelen voor ééne
zijde er van, maar, er voor staande, ze
eerst van alle kanten beschouwen, om dan
onze meening en ons gevoelen te bepalen
over héél do zaak. Zoo beschouwd, is die
kwalificatie voor ons, Nederlanders, eerlijk
gezegd.te vleiend en verdienen wij
ze niet.
Wie nog al 'ns b.v. vergaderingen bo-
zoekt weet, dat wij, ondanks onze
3. c h ij n-nuebterheid, toch o zoo aak
in onze waardeering der dingen vol
strekt niet nuchter zijn in den laatst be
doelden zin, onze meening maar al - te
dikwijls laten bepalen door den eersten
indruk, die op ons wordt gemaakt door
een zaak, welke wij bij dien eersten oog
opslag meestal toch maar van slechts één
zijde kunnen bekijken.
En toen wij dezer dagen voor ons za
gen het verkiezingsprogram der S. D. A.
P. toen was 't ons weer 'ns duidelijk,
dat van die zijde wordt gespeculeerd op
dat gebrek aan n u c h t e r oordeel
bij het groote publiek.
Zoo lezen we in dat program: ..Ontwape
ning, nationaal en internationaal''.
Prachtig ideaal voor dengene, die al op
den klank van 'n mooi woord warm loopt.
Maar wie nuchter wil oordeelen zal, na
deze leuze bekeken te hebben, erkennen,
dat nationale ontwapening feitelijk
beteekenl: weerloosheid ten opzichte van.
den eersten den heston invaller, die ons dan
in z ij n dienst zou kunnen onder de wapens
roepen. Zoo denken er trouwens ook de
sociaal-democraten elders over. B.v. in
België. Wij zullen 't maar weer herhalen,
al wordt het eentonig: In Nederland is
liet jaarlijkscih contingent voor de land
macht 19.500 a 23.000 man; do eerste
oefentijd is er 53 maand. In België is de
diensttijd 13 a 14 maanden on zal tot 12
a 13 maanden worden teruggebracht, als
de bezettig van het Roergebied is afge-
loopen.
Eu het contingent?
Ziehier een bericht, uit Brussel, dat wij
onlangs uit „De Tijd" liebben geknipt:
„De Ministers van Landsverdediging
(een liberaal) en van Binnenlandsclie Za
ken (een Katholiek) hebben bij de Ka
mer van Volksvertegenwoordigers oen
wetsontwerp ingediend, betreffende het
1 roepen-contingent voor 1925. Dit con-
tingen is vastgesteld op een maximum
van 82.300 man, waarbij is inbegrepen
'het contingent voor de bezettingszone in
het Rijnland.
•Ia 1923 bedroeg het contingent 111.000
man, terwijl het in 1924 werd gereduceerd
tot 74.000. De verhooging voor 1925 vindt
zijn oorzaak in het groot aantal mili
ciens van de opgeroepen lichting."
Om volledig te zijn, voegde „De Tijd"
er aan toe, dat door de Socialistische op
positie in do Belgische Kamer tot dusver
re wél op verkorting van den diensttijd
(tot zes maanden), maar niet op conlin-
genlsvermindering werd aangedrongen.
En dan heft de S.D.A.P. hier te lande de
leuze van nationale ontwapening aan!
1 Of is met die nationale en internationa
le onlwapening bedoeld: t e g o 1 ij k o r-
itbd nationale en internationale ontwa
pening, niet het eerste voor het tweede?
Baa zij wij het er ook mee o<ens, maar
uau is dc redactie van dat programpunt.
Kaolit uitgedrukt: heel erg vaag.
Trouwens, het geheele program der
b.D.A.P., is wat mat van inhoud en vrij
mak van toon. Er komen geen nieuwe
j.eischen'' op voor en de oude zijn, zouden
ve kunnen zeggen: in een „burgerlijken"
yoïma gesteld.
i ^11 de S.D.A.P. na de verkiezing een
-.(huwelijksaanzoek doen? En doet zij nu al
..aar best do „andere" partij niet te voren
"Jds. ongunstig te stemmen?
»ij kunnen echter de S.D.A.P. voorzoo-
'I!r 01?ze betreft niet thèèl veel hoop
.fevon!
BUITENLAND
Duitschland.
DE NIEUWE REGEERING.
De regeeringsverklaring uitgesteld.
De groote verrassing van gisteren was
dat kort voor het tijdstip, waarop de re-
reeringsvcrklaring zou worden afgelegd,
dr. Luther een communiqué uitgaf, waar
in werd medegedeeld, dat de regeerings
verklaring tot Maandagmiddag wordt ver
daagd.
Officieel wordt als reden voor deze ver
daging gegeven, dat de onderhandelingen
over dc bezetting van de nog openslaande
ministerzetels, mot name die van Finan
ciën van Justitie en Verkeer en der Be
zette Gebieden, nog niet beëindigd konden
worden.
Eveneens werd de ontvaugst der pers
vertegenwoordigers door den nieuwen
Rijkskanselier, welke gisteravond zou
plaats hebben, afgezegd. Deze sensalio-
neele verdaging werd druk besproken in
do wandelgangen en fractiekamers yan
den Rijksdag, welks zitting van gisteren
dientengevolge van weinig belang was.
Spoedig drong het gerucht door, dat
de officicele molivcering van het uitstel
een geheel anderen, en politiek zeer be
langrijken achtergrond heeft. Het schijnt
„hier namelijk te gaan om zeer ernstige
meeningsverseliillen, welke gisteren bij
het redigeeren der verklaring aan den
dag zijn getreden en welke zouden bewij
zen, dat tusschen het rechtsche blok en
het Centrum nog zeer ernstige innerlijke
tegenstellingen bestaan, welke wellicht zoo
noodig overbrugd kunnen worden, om
toch maar een regeering tot stand te bren
gen, maar in ieder geval zeer op den
voorgrond moeten treden. Deze tegenstel
lingen liggen zoowel op Ihet gebied der
binnenlandssthe, als 'der buitenlandsche
politick. r
Wat de buitenlandscho politiek betreft,
gaat het om de kwestie van de hoiyjing
der regeering ten aanzien Aan de verlen
ging van de bezetting der Keulsche Zone.
Do Duitsch-Nationale ministei'3 van het
kabinet zouden een belangrijk scherper
verklaring verlangen dan de Rijkskanse
lier Aoors lelde
Ernstiger nog zijn de mceningsverschil-
len (en aanzien van de binnenladsche po
litiek. Zij zouden deels bieriu beslaan, dat
de Duitsch-Nationale ministers zich er
tegen verzetten, dat in de verklaring van
den Rijkskanselier liet woord „Republiek"
zou worden gebezigd, anderdeels in een
veel belangrijker geschilpunt, de kwestie
van de valorisatie.
In dit verband is de officieele miotivee-
ring voor do verdaging der regeeringsver
klaring, liet nog niet geA-onden zijn van
een minister van Financiën, to verstaan,
daar een kabinet over deze aangelegen
heid zonder den verantwoordelijken mi
nister van Financiën geen verklaring kan
afleggen.
Bezwaren tegen minister
N e u h a u s.
Do Duitsche Liga für Mcnschenreckfce
lieeft nog op liet laatste oogenblik ge
tracht de benoeming van den oud-,Minis
ter! aid irok lor" Neuibaus tot minister A-an
economie te verhinderen door aan den.
rijkspresident een telegram (e zonden,
waarin de Liga mededeelt, dat Neuliaus
niet alleen indertijd heeft geAveigerd den
eed op dc grondwet af to leggen, maar
ook als oere-A'oorzifter Aran don D.-natio
nal en Jeugdbond heeft deelgenomen aan
een betooging, waarhij de moord op Ra-
thenau werd verheerlijkt.
Neuliaus ontkent evenwel hierbij tegen
woordig te zijn geAveest.
De Pruisische Landdag.
Een rumoerige zitting.
Ondanks hel uitstellen A-an do beslissen
de stemming in den Pruisisclien Landdag
tot de volgende Aveek, had de zitting van
gisteren een zeer stormachtig verloop.
Op de agenda stond de door de recht
sche partijen en de communisten inge-
diendo motie van Avantrouwen, Avaarover
thans eerst Dinsdag of Woensdag zal
worden gestemd. Onmiddellijk bij liet be
ging der zitting kreeg men twee commu
nistische s c li an da al- toon e el en le aan
schouwen: vervolgens motiveerde do com
munist Eberlein do motie van Avantrouwen
van zijn partij legen de regoering-Braun
in een lange rede, waarin hij het huidige
kabinet kapitalistisch en reactonair noem
de en welko ten gevolge hadj dat hel huis
steeds voller liep.
De tweede spreker was de afgevaardig
de Von Gampe, van de Duitsche Volkspar
tij. Zijn motie A-an wantrouwen culmineer
de in de zinsnede, dat voor een verder
aanblijA-en der rcgeering-Braun de consti-
tutioneole grondslag ontbreekt. In een lan
ge redeneering trachtte hij met van alle
kantien bijeengehaalde argumenten het
conflict met de grondwet te bewijzen.
Ook do campagne tegen president Ebert
en de Barmat-affaire werden ter sprake
gebracht. Een der afgevaardigden be
weerde dat ook de communistische leider,
Goehnen, Barmat gekend had en zelfs
een leening van hem gekregen.
Op een communistische interruptie,
dat dit niet Avaar was, riep do afgevaar
digde Heiinann: „Ik heb de kwitantie in
handen, jullie leugenaars!"
De zitting werd daarop verdaagd tot
Maandag 11 uur.
België.
De Man in hooger beroep.
Romy de Man is in beroep gegaan te
gen liet strenge vonnis, dat hij Avegons
den onvrijAvilligen aanslag op den fas
cist Macquct lveed opgèloopen.
Burgemeester Max gouverneur van
Branbant?
Do (Brusselsche) „Standaard" ver
neemt dat de lieer Beco, gouverneur van
Brabant, eerstdaags ontslag zal nemen om
vervangen te Avorden door den lieer Max,
burgemeester van Brussel.
Cv
Frankrijk.
Ciemerte! ever de finar.cieele conferentie.
De financieelc conferentie is in de ka
mer vrij incidentcel aan de orde geweest
door een Araag van den heer Bonnet.
Clemente! antwoordde, dat Frankrijk
niets heeft opgeofferd. Frankrijk had Bel
gië 100 millioen uit te betalen, doch men
heeft oen regeling weten to treffen, Avaar-
(loor België aan zijn geld komt en Frank
rijk niet zijn beurs behoeft open ie doen.
Hij zeido ook, dat Frankrijk dit jaar
353 millioen goudmark zal ontvangon, of
wel 1.368 millioen francs.
Do heer Lous Marin betreurde het, dat
niet een volledig debat plaats had OArer
de kAA-estio van de oud r&ngo schulden.
Clementel besloot zijn verklaringen met
te verzekeren, dat bet intergeallieerd een
heidsfront hersteld was.
Aan het eind der zitting Averd door La-
font de interpellatie gehouden over de
A-'ei*A'olging Aran den Spaanscbên ïnajes-
tcitschenner Ibanez, dieh hij als de per
sonificatie van het Latijnsch genie achtte
en hij zeide, dat het pijnlijk zou- zijn in
Frankrijk een man te moeten vervolgen^
die de democratie verlegenAVOordigt.
Herriot zeide, dat hij het letterkundig
talent Aran Ibanez bewondert en niet ver
geet zijn Franschgezinde propaganda tij
dens den oorlog. Maar de regcerig is ge
bonden door het internationaal recht. De
wet is formeel en de regeering heeft te
buigen.
Ook Boncourt kwam namens de socia
listen hetzelfde verklaren. Het eeniigeivat
men A'oor do lockomst kan doen, is hot
Avetsartikel vernietigen. Hij hoopte, dat
Herriot de Spaanscho regoering zal doen
begrijpen, dat een dergelijke vervolging
voor Frankrijk zeer pijnlijk is.
Zelfs in do Academie
Frangaise
Zelfs de Académie Frangadso blijkt niet
meer gevrijwaard tegen politieke beloo
gingen. Toen gistermiddag de plechtige in
stallatie zou plaats liebben van den heer
Jonnart, oud-gezant bij het Vatikaan, ter
vervulling van de vacature door het over
lijden van Paul! Deschanel ontstaan, had
de politie reeds voorzorgmaatregelen moe
ten nemen, daar men had ontdekt dat er
gedurende den nacht kwetsende opschrif
ten op de muren van het gebouw Avaren
aangebracht. Op het oogenblik; dat de heer
Jonnart, binnengeleid, door maarschalk
Focli en Louis Barthou, zijn rede aan
ving, hoorde men van verschillende zijden
op de tribunes, die in den regel door een
uitgelezen schare van figuren uit de avt>
tensckappelijkc, literaire en diplomatieke
wereld Avorden ingenomen, de kreten:
„Leve de Republiek!"De voorzitter,
mgr. Baudrillart, stond op en zeide: „De
Republiek is hier niet aan de orde." Een
der beloogers riep toen: „Maar zij is het
geAveest."
Het tumult bedaarde echter spoedig.
Polen.
Da geschillen tusschen Danzig en Polen.
Nadat de brievenbusslorm tusschen Dan
zig en Warschau een weinig geluAvd is, is
er een (minder ernstige) boomenstorm
opgedoken.
Polen Avil n.l. een spoorweg aanleggen,
die voor een deel over Danzigsch terrein
gaat. Het is alvast begonnen met boomen
langs de haven te kappen, Avelke daarvoor
moeten verdwijnen.
Danzig toekent hiertegen protest aan,
eerstens uit oen rechtsoogpunt en ten
tweede, omdat deze boomen geplant zijn,
teneinde de haven te beschermen en de
verwijdering er van do scheepA'aart in
geA'aar brengt.
Joego-Slavië.
De verkiezingen in Joegoslavië.
De lijsten voor de aanstaande verkiezing
gen zijn thans bij de autoriteiten inge
diend. Voor de 315 mandaten zijn onge
veer 2000 cand'daten gesteld in 54 dis
tricten op 360 lijsten. De radicalen heb
ben zooveel candidalen, dat zij nauwelijks
op de lijsten allen een plaats kunnen vin
den. BoA*endien zijn door de radicale partij
nog 26 niet-orficieele lijsten ingediend.
Een bezwarend document voor de
Raditsj-partij.
Het parket heeft aan de rechtbank te
Zegreb hef origineel van een memorandum
overgelegd, in bet Russisch geschreven en
geadresseerd aan de sovjet-regeering, het
welk Avas geteekond dooi* Raditsj. Uit dit
stuk blijkt, (lat Raditsj zich verbonden had
een reA'olutie te doen uitbreken, speciaal
in geval de koning zou Avorden vermoord
of de verkiezingen een overwinning zouden
oplcA-eren voor de republikeinsche Kroati
sche boerenpartij.
Ratsjinitsj. secretaris van «Ir skoelsjinia
is gearresteerd.
Azië.
Japan en het Vatxaan.
Het orgaan der popolari „II Popoio"
verneemt uit de kringen amu het Vaticaan,
dat Japan voornemens is bij den H. Stoel
een gezantschap te vestigen. De desbetref
fende besprekingen kunnen spoedig be-
eind'gd worden.
In de kringen van het Vaticaan houdt
men zicht thans met de vraag bezig wie
benoemd zal worden tot apostolisch nun
tius A-oor Tokio. Naar verluidt zou een lid
van de Capucijnerorde hiervoor in aan
merking komen.
De strijd bij Sjanghai.
Gedurende de laatste drie (lagen heerscht
te Sjanghai een groote onrust. Acht- tot
negenduizend man verslagen troepen heb-
gen den toegang geforceerd tot de wjken
van de Iniiten'ardsehë kolome en ofschoon
zij ongewapend zijn. wachten zij nog op
TOpatvialie naar Sjantoeng. Maarschalk
Tshji Sjië-yrau beheerscht het geheele ge
bied en heeft zijn eigen ambtenaren aan
gesteld.
Amerika.
Amerika en de Parijsche conferentie.
„Geen precedent geschapen".
ïn officieele kringen is men van mee
ning. dat Amcrika's deelneming aan de
Parijsche conferentie niet tot consequen
tie heeft, dat de regeering te Washington
thans nauw betrokken* is in de Europoe-
sche aangelegenheden of zich A-erbonden
heeft ook voorlaan deel te nemen in Euro-
p'eesche regelingen.
Men is liet (lus niet eens met de mening
der Engelscho en Fransche pers, dat de
conferentie wees op Amerika's intrede in
Europeesche aangelegenheden. Amerika
heeft immers in geen enkel opzicht be'oofd
de Duitsche betalingen oventueel te zullen
helpen afdAvingen. Zooals de zaken nu
staan maakt Amerika slechts aanspraak
op een deel van het Duitsche geld als en
wanneer het beschikbaar is.
BINNENLAND
DE RIJKSMIDDELEN.
De rijksmiddelen hebben in December
f 32.407.000 opgeleverd, zijnde f 1.592.000
munter dan in de laatste maand van 1923.
De bate uit ed rijwielbelasting brengt
dit nadeeliige verschil tot f 1.546.000 terug.
In 'het heele jaar 1924 Avaren de ontvang
sten f 431.926.000 of f3.060.500 meer.
Telt men er de rijwielbelasting bij dan
wordt de vooruitgang f 8.360.600.
De raming werd met nagenoeg f 35
millPoen o v e r t r o f f en.
DE R. K. UNIVERSITEIT
Een leerstoel in het Engelsch.
Naar Avordt vernomen, is eerlang de be-
noeming to verwachten van pater dr. Pom-
Pen O.F.M te Heerlen tob hoogleeraar in
de Engelsche taal en letterkunde aan do
R. K. Universiteit te Nijmegen.
DE HAARLEMSCHE HANZEBANK
Het Persbureau Vaz Dias deelt ons nog
mede:
Door een inwoner van Muiden Averd bet
vorig jaar aan het agentschap Weesp van
de Hanzebank in het Bisdom 'Taarlem
een bedrag van 2000 gulden opgeA-raagd,
hetwelk aan die bank door bem in deposito
was gegeven.
Bedoelde opvraging had plaats in den
crisistijd, welken de Hanzebanken toen
doormaakten. Overeengekomen Avt.d. dat
den betrokken belegger maandelijks 200
gulden zou worden tcru^tev In ver
band echter met de omstandigheid, /"at
genoemde tot nu toe slechts bon-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
D Deuitsche rogwrings*erklaring plot
seling uitgesteld tot Maandag.
Een rumoerige zitting der Fransche
Kamer.
Amerika verklaart lich niet betrokken
bij het Dawes-plan.
Een gezantschap van Japan bij den H-
Stoel.
BINNENLAND.
De Rijksmiddelen.
De Haarlemsche Hanzebank.
derd gul i oiVvii heeft hij Dondeidag-
middfcg i ml chap der H
bank in liet bisdom Haarlem per deur*
AvaarderexpJoit fi sommeerd binnen tweo
maal 24 uur de hem nog toekomends
f 1900 uit te betalen.
Aangezien het kantoor der bank geslo;
ten Avas, Averd het exploit ten stadhuis*
aan den burgemeester Aan Weesp beteo-
kend.
Naar aanleiding van het bericht over
de faillissemtsaairvrage heeft de „Res."
zich tot do directie van do Hanzebank ie
's-Gravenhage gewend, die het volgende
mededeelde:
Do faillissemonts-aanvraag is gedaan
door een winkelier in een der kleinere
steden, in do omgeving van Rotterdam en
is bij de Haagsche Rechtbank ingediend.
Het bedrag van zijn vordering is niet
groot, doch do handelwijze van dezen
middenstander bewijst eens te meer du
bekrompen zienswijze, die bij velo men
schen nog heer sell t over de gevolgen vau
een dergelijke daad.
Reeds 13 jaar lang tracht do directie,
met bcvenmenschclijko inspanning, de
zaak er bovenop to houden, doch er be
hoeven slechts enkele onhandelbare por*
soncn te zijn, om dc zaak kapot te maken.
De slachtoffers „zouden hun getuk"
aau de „collegialiteit" van andere ruitte
dlenstahders lieben te Avijtcn.
De hoofddirectie is or
van overtuigd, dat wan
neer aan haar Avordtover-
golaton do zaak to rege
len, or geon ernstige ge
volgen uit zullen voort
komen en alles, naar ve r<
houding, v r ij normaal zal
terechtkomen.
Het is in het belang van de crediteu
ren, om waar 't nu toch eenmaal zoo i.^
do zaak ook zoo minnelijk mogelijk dooi
de directie tot oplossing te laten brengen,
en niet in zemnvachligheid maatregelen
te treffen, die achteraf niet in hel belang
van henzelf blijken te zijn.
Vooral mag er geen a f-
maaksystecm vandebi*
tour en worden ingevoerd1.
Do kantoren der bank zijn niet geslo
ten, aan de loketten en door de directie
Avordt ieder te Avoord gestaan. De stortin
gen en betalingen zijn tot de uitspraak
der rechtbank opgeschort.
Daar dc deur niet gesloten is, is van
een paniekstemming geen sprake.
De R.-K. Staatspartij.
V o r g a d c r i n g v a n p e n n in g-
mees tors.
Dinsdag 20 Januari a.s. wordt te
Utrecht een vergadering gehouden van de
penningmeesters der Rijkskieskringbostu-
ren waarbij ook do voorzitters dier be
sturen zijn uilgcnoodigd.
Deze vergadering, die door den pen
ningmeester van den Algemeeuen Bond is
opgeroepen, zal gewijd zijn uitsluitend
aan de baspreking dor bondsfinancii n eu
alles Arat daarmede in verband staat.
„St. Michaël."
Ook gisteren is liet overleg tusschen
prof. Aengenent en het hoofdbestuur van
„St. Michaël" nog niet tot een eind ge
bracht. Heden wordt het voortgezet.
De R.-K. Kiesvereeniging fe
's-Hertogenbosch.
Donderdagavond lïield de R.-K. Kies
vereeniging te 's-Boscli oen druk bezochte
vergadering ter behandeling van het pro
gram van actie. In den aanvang dreigde
de vergadering Avait rumoerig te worden
naar aanleiding van liet feit, dat niet werd
toegelaten een bekend Micha'dist. de lieer
H. van Alfen, die zelf protestoerond aan
den ingang der zaal stond, terwijl in de
zaal zijne echtgenoole en versche'douo
Michaëlisten zijn toelating oischlen. Dn
A'oorzilter, do lieer Foppelc Aveigerdc d l
OA'enAvel cn stond ook niet toe, op grond
van bet reglement, dat hol beroep van don
hc?r van Alfen op de algemeene vergade
ring tegen zijn uitsluiting thans hehan-
dekl Averd. Het bestuur verklaarde zich
bereid om dit punt op do volgende, buiucn*
