16e Jaargang. WOENSDAG 17 D*e*MBER 1924 No. 4S21 UeABONNEMENTSPRIJSbedraegt bïj vooruitbetaling Voo? Leiden 19 cent per week fl 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad la voor de Abonnee ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bg voor uitbetaling. A&onderltfke nummers 5 ct, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct >i u i i uiii i minimi I IIII i Dit blad verschijat eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TUL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 o POSTBUS No. II OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT O s wo no advertontlSn 30 oant po, t«54 Voor In,toonden Mededeelingen wordt bot s dubbel* no bet tarief berekend. a Kleine advortenSISn, van ten hoogste SO woorden, weaiti betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en r# huur, koop en verkoop 10.50. Pit nummer bestaat uit twee bladen. V Hoe handelt „St. Michaël"? De wenÊchen van St. Michaël hebben wij gisteren besproken. Maar wat wil St. Michaël met die wen schen doen? Een inzender, St. Micliaël-man, in ons blad van Zaterdag betoogde, dat St. Mi chaël deze tracht aangenomen to krijgen in de Kiesvereennging. Gelukt dat niet, dan.... is het afgeloopen? Ja, ook wij gelooven, daartoe te mogen hesluiten. Want, zoo wordt er de laatste dagen vooral door de voormannen beweerd, St. Michaël wil geen eigen program, wil geen eigen candidaten. En als deze bewering ernst is cn ernst blijft, dan ligt daarin opgesloten, dat die wenschen, indien deze niet door de R. K. Staatspartij worden aanvaard, als punten van politiek hebben afgedaan. Van candidaten propageeren, dio andere programpunten zouden onderschrijven dan hun collega's, i s dan ook natuurlijk geen sprake. Alle candidaten ouderleeke nen precies hetzelfde program. Hoogstens izou dan St. Michaël kunnen ijveren voor candidaat A, omdat men aan deze heter dan aan candidaat B toevertrouwd acht de uitwerking van het beider gemeen schappelijke program. Maar geen stap zal men dan verder kunnen gaan! Men zal b.v. niet kunnen -zeggen: kiest A, omdat deze rentelooze Staatsleeningcn op zijn program heeft staan, terwijl B daartegen ds. Het door de R. K. Staatspartij aan genomen program is alleen het program -— en het program van allo candidaten. Als zóó 'de actie van St. Michaël zou loo- pen, dan zijn de uitingen van vrees voor verbreking onzer eenheid op politiek ter rein, geuit in verschillende persorganen ook in het onze gelukkig voor een groot deel voorloopig niet bewaarheid geworden. Wat niet wil zeggen, dat eT geen aanlei ding is geweest en ook.nog wel is. om die vrees te nebhen aanleiding in die vaagheid van beweging, welke van meet-af aan het Democratisch Verbond heeft ge kenschetst, -aanleiding in de rede va>n prof. Veraart op de oprichtingsvergade ring, in welke rede de R.-K. Staatspartij zoo ongeveer werd geschetst, alsof er. geen haar van deugt Maar, wij van onizen kant zouden dan niet meet omzien naar het verledene, en, dat vergetend, ons verheugen over het heden, het mee-vallende verloop van de St Michaël-actie Moge de hierboven gekenschetste loop van zaken ook in de naaste toekomst blij ken het werkelijke verloop te zijn' BUITENLAND Duitschland. De crisis te Berlijn. De democraten vóór een groote coalitie. Gister heeft de Rijkspresident do ver schillende partijleiders ontvangen ten ein de hun opvatting te vernemen over huidige kabinetscrisis. Allereerst ver scheen de president van den ouden Rijks- 1 dag, Wallraf. In den loop van den avond ontving de President nogmaals de vertegenwoordigers der Duifsch-Nationaleu. Vandaag zullen nog de leiders van Beiersche Volkspartij worden ontvangen Do Völkischo en de cormnun. leiders zijn niet ontvangen, daar zij de grondwet van Weimar niet erkennen. De democratische Rijksdagfractie heeft gister vergaderd; de fractie was een stemmig van meerling, dat slechts do groo te coalitie overeenstemt met den bij de Rijksdagverkiezingen tot uiting gekomen wil van de kiezers. De democratische frac tie beschouwt de groote coalitie als de eenige regeeringsmogelijkheid ter voortzet ting van de huidige buitenlandsche poli tiek, waarnaar zij streeft. Het bestuur fractie heeft in haar onderhoud met den Rijkspresident een verklaring van deze strekking afgelegd. De Rijkspresident heeft aan dr. Strese- mann, die zich nog in het sanatorium te Ruerstehberg bevindt, een telegrafisch ver zoek gedaan om hem vandaag een bezoek te brengen. Dr. Stresemann zal hedenmid dag na zijn terugkeer te Berlijn, den Rijks president bezoeken. Ongetwijfeld betreft het hier het voor nemen van den Rijkspresident, om dr. Stresemann als leider van de Duitsche volkspartij opdracht te geven tot vorming van een nieuwe regeering. In kringen, welke dr. Stresemann zeer na staan, wordt verzekerd, dat hij het verzoek tot vorming van een kabinet zal afwijzen, en zal voor stellen een huiten het parlement staande persoonlijkheid aan den Rijkspresident voor te dragen. Hoe de president daarop heslissen zal, weet men niet. Van grooten invloed zal even-wel zijn het besluit van het Gentrum, dat heden, naar wij hebben medegedeeld, vergaderen zal, om zijn houding ten opzichte van de parlementaire crisis to bepalen. Men re kent er in politieke kringen met zeker heid op, dat het Gentrum de actieve deel neming aan een burgerlijk blok zal afwij zen, en zich hoogstens tot een welwillende neulraliteit zal bepalen, voor het geval het buitenlandsche politieke program van een rechtsche regeering aannemelijk schijnt. Ondanks allo wenschen van de politici naar een spoedige oplossiing van do cri sis, rekent men er op, dat dezo zeer lang zal duren, en de onderhandelingen gerui- rnen tijd in beslag zullen nemen. Zelfs wordt er in eenige parlementaire kringen over- gesproken, dat de crisis, ten slotte tot resultaat zal hebben den terugkeer van het huidige kabinet, wellicht zelfs onder leiding van Marx. Frankrijk. De amnestiewet. Geen gratie voor Satloul. Het amendement op de amnestie ten gunste van de amnestie van kapitein Sa- doul is door den Senaat verworpen met 318 stemmen tegen 225. De wet, zooals zij was geamendeerd door den Senaat, is aan genomen met 365 tegen 120 stemmen. Engeland. De Britsche nota aan den Volkenbond. Ontstemming in Ie-^a^'th De gisteren d-oor -ons gciSeMe nota .,van Engeland aan den Volkenbond legen re gistratie van het verdrag met Ierlaiid heeft een delicaten toestand doen ontstaan. Gis- teïou heeft de uitvoerende raad te Dublin overleg gepleegd; als gevolg waarvan de minister van buibenüandsche zaken een communiqué openhaar maakt, waarin hij constateert, dat elk Vólkenbondslid krach tens art. 18 van het covenant verplicht is verdragen ter regtóCMfTa v,;ca<v« Wanneer dit niet geschiedt met-het En- gelschIersche verdrag, dat den grondslag vormt voor de betrekkingen van den Vrij staat met de andere leden van het Britsche -ijk, dan zou dat een schendingvan het Covenant zijn. Albanië De opstandige beweging. Skoetar-i genomen. Volgens de laatste te Belgrado ontvan- in berichten hebben de Albaneesche op standelingen Skoetari en Kraja ingenomen en bevinden zij zich thans op marsch naar Tirana, waar de regeering haar ze tel heeft. Eo.il critieke toestand. De bladen te Belgrado brengen vc-rdere mededeelingen over het aanwassen van de revolutionaire beweging in Albanië, het oprukken van de revolutionairen tegen Tirana. De minister-president Fan Noli en de minister van Financiën Guroduki zou den reeds uit Tirana zijn gevlucht. De vroe gero Albaneesche minister-president Ach- med Bei Zogu, die, naar beweerd wordt, naar Albanië is teruggekeerd, om zich aan het hoofd van de revolutionaire beweging te stellen, zou een oproep aan het Alhanee sche volk gericht hebben, waarin hij dit tot den strijd oproept tegen de onderdruk kers van het Albaneesche volk. Ter bevoegde plaats te Belgrado ver klaart men over den toestand-in Albanië geen nadere informatieste hebben ont vangen, doch hoe ook de toestand zich in Albanië mocht ontwikkolen, Joegoslavië zal een volkomen neutraliteit bewaren. Ook de Albaneesche gezant te Belgrado is sedert Zaterdag zonder berichten van zijn regee ring, zoodat de telegrammen van de bla den te Belgrado, naar hij beweert niet na der gecontroleerd kunnen worden. Polen. Wankele positie van het kabinet. Do gevraagde begrootingf credieten geweigerd. Do parlementaire commissie voor be- grootings-aangelegenheden heeft met groo te meerderheid het plan verworpen, aan de regeering een voorloopig bedrag op de begrooting toe te staan voor het eer ste kwartaal van 1925. Slechts, voor een maand zijn door de regeering voorgestelde bedragen toegestaan. Aan dit votum van wantrouwen tegen de regeering namen alle rechtsche partijen en nationale minderhe den deel. De minister-president Grabski heeft de consequenties uit dezen toestand nog niet getrokken, doch - onderhandelt over een compromis met de partijen. Hij zal de vertrouwenskwestie in het parle ment stellen wanneer de regecring niet minstens voor twee maanden de verlangde credieten toegestaan krijgt. Rusland. Negers te Moskou. 100.000 goudroohel voor propaganda. Uit Riga wordt aan do „Germania" ge seind, dat in Moskou een deputatie van negers uit verschillende Afrikaansche ko loniale gebieden is aan^uY mien. De depur tatie werd door de orga_-:n van de 3e in ternationale plechtig ontvangen. Krachtig verzocht men haar den strijd tot bevrij ding van do heerschappij,van het blanke ras met alle macht aan fè vatten. Voor propaganda-doeleinden werd door de Der de Internationale een bedrag van 100.000 goudroebels ter beschikking van de depu tatie gesteld. Spanje. De nieuv/e cpctaüd in Marokko. Een critio k~-o toestand voor de Spa-ujaardon. Ten gevolge van dolf opstand der Anje- 's wordt de toestand in Tetoean critiek De spoorlijn Wan Tetoean naar Geuta is over een afstand van 30 K.M. opgebroken Do haven van Tetoean wordt door het uur der Rif-Kahyleii he:treken. Abel el Krim is Xavon binnengerukt, waar hij oen, militairen gouverneur heeft aangesteld. Naar uit Madrid wojdt gemeld, heeft Primo de Rivera zijn reis naar Madrid uit gesteld. Hij zal Vooi-hf^'g iu Marokko blijven. I Do S p a a n s c li .e tactiek. De Spaansche troepen hebben zich na den aftocht uit Sjesjoean teruggetrokken tot aan d'o positie, die %le basis is aange duid voor do politiek, welke Primo de Ri- era denkt te volgen. Deze linie is thans zeer versterkt en vormt een grens, welke de Moorsche opstandelingen niet mogen overschrijden. Het plan bestaat om het ebied der oustandolinarrn zoodanig af te öluiterv, ffet dezö -TjnlW meer van levensmiddel voorzien. Men hoopt hen op die wijze tot rede te brongen. Internationale verwikkelingen. De toestand in Marokko kan elk oogen- blik een moeilijk internationaal vraagstuk worden met het oog op de Riffkust en de neutraliteit van de enclave van Tanger. De verdediging der neutraliteit is toever trouwd aan de Britsche, Fransche en Spaansche vloten, ofschoon de haven nau welijks ruimte biedt voor de noodigo oor logsbodems. Bovendien voert Spanje oorlog met de Riffs en zoowel dit land als Frankrijk kan doortocht voor zijn troepen naar het bin nenland eischen en over de toepassing van dit recht kunnen eindelooze verwikkelin- ontstaae, daar het Tangeryerdrag niet is geratificeerd door de andere mogendhe den, die do acte van Algeciras hebben on derteekend, hetgeen tengevolge heeft, dat er in de enclave een administratieve chaos beerscht en niet vaststaat, of de onder Spaansche leiding geplaatste politiedienst of de internationale gendarmerie, dio moet worden ingesteld krachtens de overeen komst of de speciale zaakwachten, zooals de Italiaanscho karabinieri, hetzij afzon derlijk, hetzij gezamenlijk, de bescherming van de grenzen der enclave op zich zullen nemen. Frankrijk heeft onlangs te Madrid ge vraagd, wat de Spaansche regeering voor nemens is te doen met betrekking tot do toekomst van de door het Spaansche leger ontruimde districten van het Riff. Zoo men in aanmerking neemt, welk belang zoowel Italië als Engeland heeft bij den status van do Riffkust, dan kan men moeilijk inzien, hoe het mogelijk zal zijn een internationa le van de onderteekenaars van de acto van Algeciras over dit vraagstuk en de kwestie van Tanger nog lang uit te stellen. Egypte. Het conflict met Engeland. Eennieuwecrisis? Naar uit Kaïro aan de West Minster Gazette wordt gemold, wacht men in Egyp te een nieuwe crisis, daar de aanhangers van Zaghloel Pasja opnieuw zeer roerig zijn. over do maatregelen der Indische Regc-e- ring tot bestrijding van de volksbeweging der arbeiders en hoeren dn Indië. Do lieer Wijnkoop hield een lang, schellerend betoog, waarvan de inhoud oven wel volledig is weergegeven met de woorden: Ik wil bewegingsvrijheid om in Indië de communistische revolutie to kun nen ontketenen. Moer van finaneieele zijde werd de In dische begroeting bekeken door de lieeren G e r r i t'z'o n CC. H.) en v. R ij c k e- vorsel (R.-K.) Gisteravond werd do Begrooiting van Marine behandeld. Over do Vlootwetplannen een herha ling van wat bekend is: de Regeering zal, na ontvangst van het advies der Indi sche regeering rekening houdende met het protocol van Genève. haar etand- punt nader bepalen. In de Memorie van Antwoord wij willen het nog even rae- moreeron schreef de Regeering, dat zij na ontvangst van genoemd advies ..nauw gezet zal hebben te overwegen of en in hoeverre de gang van zaken met betrek king tot het protocol van Genève en een event ueele ontwapeningsconferentie op haar plannen van invloed behoort te zijn 't Wil ons voorkomen, dat dit beteekent, dat er van de Vlootwet voorloopig niets komt. En na de rede van mr, Van Schaick op j.l. Donderdagavond schijnt nu ook do behandeling van een Vlootwet voor de Regeerig een al te voren tot mis lukking veroordeeld werk. Bij liet art. betreffende subsidiën voor de militaire tehuizen merkte mevr. B i' o n s v o 1—V i t r i n g a (R.-K.) op, dat deze tehuizen medewerken aan do cul- tiveering van het godsdienstig leven. Spr, betreurt do vermindering van dozen post en vraagt de subsidie op het vroegere bedrag terug te brengen. Do heer v; d. Voort v. Zijn (R.-K.) slocut zich hierbij aan. De Minister verklaarde zich gaarne bereid de aandacht van den Minister van Financiën op dezo kwestie te vestigen. Een verdere toezegging kan spr. thans ■unnen ~r®en^5ll??t-arti^ m do 0Vi?T^e arr Do Begrooting is afgehandeld; de stem ming is op a s. Donderdag bepaald. Gisteravond om elf nur is do Bogroo- ting van Waterstaat verder behandeld. De Min. v. Waterstaat, de heer v. Swaay merkt op. dat geklaagd wordt over zwakheid in zijn algemeen beleid. C)p dit punt zal spr. thans niet verder in gaan, doch hij verwijst naar de Memorie van Antwoord. Op de vraag van den heer 0 u d, -waar om spr. do reorganisatie van den giro dienst zoo lang heeft sleependo gehouden, merkt spr. op, dat de reorganisatie in den aanvang juist is opgezet in dien zin, zoo als de lieer Oud wenschte, doch dezo po- gngen hebben niet tot het gewenschte re sultaat geleid. Eerst na de benoeming van een commissie en eenige deskundigen heeft men resultaten kunnen bereiken. Den lieer Krijger antwoordt spr. dat hij aanvankelijk meende dat de dienat eerder zou geopend kunnen worden, doch dezo meening' was alleen gebaseerd op gegevens door den loenmaligen directeur verstrekt. Eerst op 22 Juli beschikte de Minister over de noodige gegevens en onmiddellijk daarna heeft spr. dan ook een beslissing TWEEDE KAMER. Overzicht. Y ëen langen dag van gisteren zou den wo c-cn groot verslag kannen plaat sen. We meenen echter te kunnen vol staan met do medcdceling van wat er is verhandeld. Gistermiddag was de Indische Bcgroo- ting aan de orde. De heer W ij n k o o p (C. P.) nam het grootste gedeelte van den tijd in beslag met zijn interpellatie genomen. In een onderhoud met den voorzitter dezer Kamer op 26 Juli heeft spr. zich bereid verklaard met de Kamer over deze kwestie van gedachten >te wisselen. Spr. gelooft daarom, dat hem in dit op zicht geen verwijt treft. WaA de bezuinigingscommissie aangaat, bestrijdt spr. do opvattingvan den lieer Oud, dat do houding van den Minister tegenover de commissie een gevolg zou zijn van de vrees van do lioogore ambte naren voor publiceering van het rapport. Er is echter geen sprake van een houding van de ambtenaren, noch van don Minis ter, doch wo hebben hier alleen een ver zoek van den voorzitter van den Minister- raad. Ook de geuite veronderstelling dat cle Regeering aan de commissie een werk wijze zou willen voorschrijven, acht spr ongegrond. Spr. is van meening. dat een onbevredigend resultaat van het onder zoek der commissie voorkomen ware, wanneer overleg was gepleegd. Er is voorts evenmin sprake van vrees bij do ambtnaren voor bezuiniging. Alleen verzot liet instinct der ambtenaren zich tegen onredelijke voorstellen, welke niet tot do gewenschte bezuiniging kunnen leiden. Op do vraag of het getypte rapport afwijkt van hot gedrukte verslag ant woordt spr. bevestigend. In de eerste plaats is de terminologie op verschillende plaatsen verzacht. Voorts zijn gedetailleerde beschouwingen weerge geven door samenvattingen. Spr. zou echter willen vragen do aan dacht te wijden aan hot algemeen karak ter van het rapport, dat in aangenomen toon is gesteld. Spr. acht hot zijn plicht zich schrap le zetten togen een nieuwe onrustwekkende publicatie, aangezien deze bij het niet- HET VOORNAAMSTE NIEUWsj BUITENLAND Do Democratische partij In Duitschland heeft zich uitgesproken voor een groote coalitie. De opstandige beweging in Albanië breidi zich voortdurend uit. De Marckkaar.sche kwestie. BINNENLAND. Tweede Kamer. De Indische Begrotn ting. Begrccting van Marine. Begroo ting van Waterstaat (Overzicht). controlcerend publiek een verkeerden in druk wekt. Het verzoek aan de commissie om haar onderzoek nog wat uit te stellen, hield verband met een in gang zijnde reorgani* satie. Het hoofdmotief der commissie was echter, dat deze reorganisatie te veel tijd zou vorderen en dat de bezuiniging noodzaakte om niet langer met het onder zoek to wachten, teneinde den toestand' aan hei Hoofdbestuur (te loeren kennen. Dit had tengevolge dat de commissio onjuist en onfeitelijk rapporteerde, wafer- van spr. cijfers geeft. Spr. betreurt, dat de commissio niet' met de bevoegde autoriteiten overleg heeft) gepleegd over verschillende voorste 11 on l dan ware oen dergelijk onjuist rapport achterwege geheven. De meeste voorstellen der commissi* werden door deskundigen afgekeurd Wel kan spr. nog mededeclen, dat hij niet zal nalaten eenigo goede voorstele Ion van do commissie .over te nemen. De commissieo kan, gezien de op kam den zijnde verandering, eigenlijk geen nut! tig werk doen. Wat het reizen op Zondag betreft, kan spr. zich heel goed indenken het stand punt van do tegenstander, maar het is de vraag, of we dio Zondgsrust wel tot vprnliehtinc kunnen ma- Wel is spr. bereid zoover mogelijk te gaan in do bevordering van de Zondags rust. Nadat vervolgens meerdere sprekers nog het woord hadden gevoerd, is de vergade ring om 3.05 gesloten. De salarissen van hef Rijkspersoneel. Een advies van de Centr. Commissie Den Centraio commissie voor G. O. in ambtcnaarszaken heeft in haar heden ge houden vergadering met algemeene stem men besloten, de Regeering te adviseeren, het bezoldigingsbesluit burgerlijke rijks- ambt enaren-1925 niet op 1 Januari 19-25 in werking te doen treden. (Blijkens dit bericht hebben dus ook de vertegenwoordigers der regee.ring in de ccn trale commissie als hun oordeel te kennen gegeven, dat invoering van het onlangs ge publiceerde bezoldigingsbesluit in dien vorm op 1 Januari a.s. dient to worden nagelaten.) De Werkloozcnkassen. Een ministerieel ach rijven. De Minister van Arbeid heeft per cir culaire de besturen dor gesubsidieerde ver eeniigingen met werkloozenkas er o-p ge wezen, dat, ondanks zijn verbod en zijn bedreiging, dat in zoo'n geval van do vor- oenigingen hot recht op subsidie voor do werkloozenkas onmiddeTMk zou vervallen, geconstateerd is dat wederom (telden nar. werjtioozenkassen zijn onttrokken door vereenigingen om die te gebruikon_ voor andero doeleinden, dan waartoe zij be stemd waren. Ea* is den Min'stor aangen vjond. dnt hier bijzondero omstandighe den van invloed waren geweest en dus heeft do Minister besloten voor do bo- .oVlr, v, rcor"r ng do subsidie thans nog niet in ito trekken, doch te volstaan mot le tijdelijke onthouding van het genot van vergoeding voor administratiekosten Van lieden af echter zal de Minister zon- lor uitzondering, het Techt op subsi dia voor do werkloozenkas intrekken van elktf oreeniging, welke de gelden anders dan „iiWrmrr aan werklooze leden voor uitkcering bezigt. R.-K. Centrale Sociale organisaties. Een Raad van Overleg Tc Den Haag kwamen dezer dagen bijeen cfgevaardigden van den Ned. R K. Boe ren en Tuindersbond, het R. K. Vakonrcatf do Alg. R K. Werkgevers-Vereenigiog het R. K Verbond van Werkgevers-Vak- verecnigingcn, en den Ned. R. K. Midden standsbond. Op deze bijeenkomst werd. Geconstitueerd, wat vroeger reeds werd aangekondigd als .Raad van Vakcentrales doch thans den juisteren naam ortving van Raad van Overleg van R. K Centrale Sociale Organisaties (R. van O.), De Raad heeft tot taak, door samenspreking en uit wisseling van gedachten over onderwerpen! van actueel algemeen belang, zooveel m - gelijk waardecring voor elkanders opvat*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1