HULPGEBOUW: HaaHemmersir. 54
KEELPIJN?
•LEEUWARDEN-O,
aan dat de Minister een grondig onderzoek
zal instellen naar de school te Heerlen,
gelijk de heer Schokking heeft gevraagd.
De hoer Dresselhuys (V. B.) acht
hel enkele feit. dat de heer Sohokking nu
eens tegen oen post was, toch niet vol
doende voor een Minister om op den loop
te gaan. Spr. betreurt het, dat het feit
zich hoeft voorgedaan en dat de Minister
op ondeugdelijke motieven heeft gehan
deld.
De heer De Monté Verloren (A.
R.) zegt, dat zijn stern vóór het amende
ment-Boon los stond van de verklaring
van den heer Schokking en daarmede
niets te maken had.
De Mi n i s (t e r zegt, dat respect voor
de Kamer met deze zaak niets te maken
heeft. Spr. had alle vragen beantwoord,
over de school gesteld, en dus was niet te
verwachten, dat men nu nog stemmen zou
tegon de aanvrage. Dat was voor hein een
verrassing.
De lieer Nolens (R.-K. verzoekt den
Minister heit toegezegde onderzoek te
„vervolledigen", zoodat de Kamer in haar
geheel door dat onderzoek bevredigd kan
zijn.
De Minister zegt, dat zijn verkla
ring niet anders bedoeld is dan de heer
Nolens wenscht.
De discussie over dit punt wordt geslo
ten
De heer v. d. Tempel (S D.) bepleit
een wettelijke regeling van de werke-
loozenver zekering.
Op dit oogenblik zijn de contribution
voor de werknemers hoog en is de uit-
keering gering. De werkgevers trekken
zich er niet veel van aan.
De regeling voor 1925 acht spr. on
voldoende.
De M i n i s it e r acht een regeling
uiterst moeilijk. Iedetr stelsel heeft zijn
bezwaren, maar het stelsel van verplichte
verzekering heeft ook zijn nadeelen. Wat
1925 betreft, wil de heer v. d. Tempel te-
terug naar het stelsel van een uitkee-
ringstermijn, zooals dat vóór enkele jaren
nog bestond. Dat kan gebeuren zonder de
overheidsbijdrage boven de 100 pot. te
verhoogen. Als regel wü spr. 100 pet. ge
ven en alleen bij een bijzondere aanlei
ding meer dan 100 pet. De werkloosr
heidskassen moeten niet het karakter
van spaarkassen krijgen
Het hoofdstuk wordt afgehandeld.
De heer B r a a t (P.P.) zegt dat zijn
fractie wenscht geacht te worden tegen
te stemmen.
Het hoofdstuk wordt goedgekeurd.
Aan de orde is Hoofdstuk V (Binnen-
landsche Zaken).
De heer B r a a t (Platt. Partij) koimt
weer tegen den zomertijd op en hij hoopt,
dat de regeering hem nu niet weer zal
dwingen tot hel indienen van een ontwerp
De heer v. d. Heuvel (A.-R.) meent,
dat de Zomertijd geen onderwerp is voor
een commissie, omdat het vóór en tegen
algemeen bekend is en het alleen gaat om
het opleggen van een dwang aan een be
paalde categorie van personen, die daar
van groot nadeel ondervinden. Spr. vraagt
wat de minister nu van plan is te doen.
De heer Eb els (V.D.) vraagt wat nu
het standpunt van den minister is ten
aanzien van den zomertijd en wanneer de
beslissing zal vallen, o.a. met het oog op
de zomerdienstregelingen.
De heer Schaper (S.D.) vraagt pu
bliceering van het rapport der commissie,
als dit gereed is.
De minister van Binnen! Zaken, de heer
Ruys de Beerenbrouck, zegt, dat
het standpunt der regeering ten aanzien
van den zomertijd is, dat, alvorens een
voorstel te doen, het onderwerp door be
voegden moet zijn bekeken. Daarvoor is
een commissie ingesteld. Deze is met haar
rapport gereed gekomen. De commissie
heeft geadviseerd tot publicatie over te
gaan. Dat zal dus geschieden en het pu
bliek iJal gelegenheid krijgen, zijn meening
te Het zou van weinig deferentie
getui&fl voor die meening, als spr. nu
reeds zijn meening gaf.
Mevr. B a k k e iN o r t (V.D.) klaagt
nog eens over achterstelling van vrouwen
voor de vervulling van openbare functies^
o.a. ambtenaar van den burgerlijken stand
De heer Beumer (A.-R.) vraagt den
minister of hij voornemens is een voorstel
nopens den zomertijd in te dienen, ook al
Egt er een iniliatief-voorstel-Staalnian.
Volgens den minister was dit initiatief
voorstel voor de regeering een reden om
zich van de betrokken materie afzijdig te
houden.
De M i n i s t e*r wenscht de kwestie,
door mevr. BakkerN'ort aangeroerd, bij
herziening der wetten te behandelen en
niet incidenteel. De neheer Beumetr herin
nert spr. aan de discussie van verleden
jaar. Het initiafcief-voorstel-Staalman is
tijdelijk teruggenomen in afwachting van
hetgeen de regeering zal doen, nadat de
commissie met haar rapport gereed is.
De hoer Zij ls tra (A.-R.) bespreekt
dn autonomie der gemeentebesturen.
Do Regeering is wel eens te spoedig ge
neigd kleine gemeenten samen te voegen,
dal acht hij niet altijd gewenscht.
c Bij de vernietiging van gemeentelijke
verordeningen zij de Regeering voorzich
tig. Aan de autonomie moet zoo min mo
gelijk geraakt worden vooral nu de ge
in oen.lehesturen goed hun verantwoorde
lijkheid zullen bewust zijn.
De heer M i c h i e 1 s e (R.-K.) klaagt
o\y»r het ontslag-verleenen aan gemeen
teambtenaren zonder dat zij worden ge
holpen. De Regeering moet hier ingrijpen
om de ambtenaren te beschermen.
Do heer Vliegen (S.D.) acht samen
voeging van kleine gemeenten gewenscht
en dringt bij de Regeering aan op door
zetting van haar stelsel. Hij vraagt op
heffing der burgerwachten.
De heer Beumer (A.-R.) heeft be
zwaren tegen deze oprui mi ng„ van kleine
gemeenten, omdat deze haar nut hebben en
zelf er gewoonlijk tegen zijn.
De heer G o 1 ij n (A.-R.) bestrijdt de
heer Vliegen. Hij komt op tegen tirannie
van Gedeputeerde Staten in zake Provin
ciale bedrijven.
De heer Duymaer van Twist (A.--
R.) klaagt over de hooge scheepvaartrech
ten voor de binnenschipperij. Het brug
geld is vaak te hoog.
De heer De Boer (Platt. Partij) dringt
aan op betere financieele vei-houding lus-
schen Rijk en Gemeente. Waarom zijn de
nood-uitkeeringen stopgezet?
De Minister is aan het woord.
De vergadering wordt verdaagd tot
'e avonds 8 uur.
A vondvergade r i n g.
Begrooting Buitenlandsche Zaken.
Aan de orde is de voortzetting der be
handeling van de Begrooting voor Bui
tenlandsche Zkken voor 1925.
De Minister van Buitenlandsche Za
ken, de heer v. Karnebeek, behan
delt eerst de vraag over het geven van
vrije pasvisa. Dit vraagstuk zal overwogen
worden hoewel deze kwestie naar alle
waarschijnlijkheid tot moeilijke conse
quenties zal leiden. Wat de onderhan
delingenmet België betreft
is er niet de minste reden, om aan min
der goede resultaten te denken. De zaak
heeft echter haar beslag nog niet gekre
gen.
Daarna komt spr. aan het handels
verdragmet Duitschla nd.
Spr. kan omtrent de Duitsehe tarieven al
leen mededeelen, dat hem nog geen offi-
cieele plannen bekend zijn. Intusschen
zal spr.. al zijn aandacht aan deze kwestie
wijden.
Thans komt de Minister aan het hoofd
punt der gedachtenwisseling: de Vol
kenbond en het protocol
van Genève.
Spr. meent te hebben onderscheiden 2
standpunten, het ééne, dat werd voorge
staan door den heer van Ravesteyn, die
beweerde, dat de Volkenbond zich be
weegt buiten de sfeer van de realiteit.
Tegenover de opvatting van den heer
van Ravesteyn stond het standpunt van
andere sprekers, die den Volkenb. wilden
zien toegerust met de allergrootste macht,
hetgeen een bewijs is van het groots ver
trouwen, dat zij in dien Bond hebben.
Spr. vraagt echter of zij daarbij wel
gedacht hebben aan het groote gevaar van
een te groote machtsvorming.
Wat betreft het protocol van Genève
merkt spr. op, dat er voor hem geen re
den is nu te treden in een algemeene uil-
Wel kan spr. mededeelen, dat wij voor
alsnog toetreding tot het protocol moeten
voorbehouden, nu er een novum is ont
staan in de samenwerking tusschen Frank
rijk en Engeland, op welker samenwer
king het protocol was opgebouwd.
Overigens besprak de minister nog drie
punten van meer bijzonderen aard in ver
band met den Volkenbond.
Ten eerste de .-.ontwapening". In hey
systeem van den heer Marchant een
weermacht alléén voor het meedoen aan
sancties worden de grootte en den aard
van onze weermacht, zoo merkte de minis
ter op, bepaald van buiten af: door den
conseil. Maar dat is vlak in strijd met
het protocol, dat nitgaat van deze ge
dachte: ieder bepaalt wat hij voor zijn
eigen verdediging noodig acht.... en dat
is dan meteen het contingent aan den
Volkenbond. Want afweer van agressie is,
voor den aangevallene^ de meest efflec^
tieve deelneming aan de sancties die daar
na in werking treden.
Ten tweede, de neutraliteit. Daarover
zei de minister: principieel is de neutra
liteit afgeschaft, maar practisoh? Er
zijn gevallen b.v. als wij om redenen
van veiligheid, niet deelnemen aan mili
taire sancties, of als het een conflict be
treft, waarin een bepaalde staat gemach
tigd is door den V. B. om zijn eigen recht
te halen waarin een zekere neutraliteit
niet uitgesloten sohijnt.
En ten derde, de klacht van den heer
Dreisselhuys, dat het Hof van Arbitrage
achteraf werd gezet. De minister meende,
dat het Hof kwalijk paste in een systeem
van verplichte arbitrage, geënsceneerd
door den Conseil. Maar de vrijwillige ar
bitrage bleef toch over.
Hierna de replieken.
De behandeling van de afdeeling „Kos
ten van buitenlandsche zendingen en
consulates" gaf den heer S n o e c k
Henke m a n s (G. H.) aanleiding om
een verklaring voor te lezen, waarin ver-
zert wordt aangeteekend tegen handha-*
ving van het gezantschap bij den Pauselij
ken Stoel. Maar zijn fractie wilde thans
niet opnieuw een stemming over deze
kwestie uitlokken nu de Kamer niet van
samenstelling is veranderd, sinds eenige
maandenn geleden een beslissing over de
handhaving van dit gezatschap werd ge
geven.
SPORT
VOETBAL.
R K. FEDERATIE-
Een buitengewone algemeene vergadering.
De SporUllustrai/ie meldt:
Reeds eenige weken is in de Officieele
Mededeeling der R. K. F. aangekondigd,
dat 21 December a. s. het bestuur der Fe
deratie zal vergaderen!
Thans is op veler aandrang besloten, op
dien datum ook een buitengewone alge
meene vergadering dor Federatie te hou
den.
En wel omdat het buitengewone belang
van een der agendapunten, niet alleen een
bespreking door het bestuur, maar uit
spraak van een algemeene vergadering
eischt.
Voor niemand zal het. twijfelachtig zijn
welk agendapunt hier bedoeld wordt.
JUTTE GAMGLOOPERS vanaf 35 Cent
PRIMA TAPIS BELGE LOOPERS 1.22V2
PRIMA VLOERZEIL met roode rug, 183 cM. breed I.OI
De houding, en later de ontbinding, van
een der vijf bonden bij de Federatie aange
sloten is een kwestie van beteekenis. Nie
mand die d^t zal ontkennen. En het is goed
gezien van het Federatiebestuur, de afge
vaardigden van de trouw gebleven bonden,
in de gelegenheid te stellen, op deze bui
tengewone algemeene vergadering hun
meening te zeggen over hetgeen in hdt bis
dom Breda gebeurd is. De buitenwereld
mag niet langer in twijfel verkeeren, hoe
het overige deel van Nederlands roomsche
voetballeiders denkt over hetgeen in Breda
is geschied.
In Nijmegen zal 21 December klaar en
onomwonden een oordeel worden uitge
sproken en alle twijfel worden wegge-
DIOC. HAARL. VOETBALBOND.
Junioren-Competitie.
District Leiden
Uitslag van Zondag 7 December.
S J O—E M S II 0-2
Programma voor Zondag 14 December.
12,45 uur: LeidenS. J. C.
12.45'uur: LisseE. M. S. I Th. vanBezu
De Compotitieleider
Het A. S. C.-clftal.
De- opstelling van het A S C-elftal is
voor a.s. Zondag in den Wedstrijd tegen
Z. F. C als volgt:
Blom
Wamsteker Josson
Vreeken Roem Brouwer
Meyer De Ruyter Goslings
Janssen Stephanus
POSTDUIVEN.
De Bonte Duif.
De Leidsche Postduivenvereniging De
Bonte Duif zal op 1314 Dec. een club-
tentoonstelling houden in de zaal van
café Oranjeboom, Korte Hansenstraat
57 alhier. De vogels zullen worden ge
keurd door den heer Brands, uit Schie
dam. Voor verdere bijzonderheden zie
men de desbetreffende advertentie in dit
blad.
AOHlBEisÉSE-üiEUWS
LEIDEN. Geslaagd voor het:
Doctoraal examen rechten: de heer en
R. M. Hadi te Den Haag, G. A. Bontekoe
te Harde ga-rijp en J. C. Seijse t>e Mid
delburg;
Candidaatsexamen. Ned. Indisch recht:
de heer C. L. Paulus te Leiden;
Taalkundig candidaatsexamen voor In-
dologische studiën: de heer B. A. Bruins
te Bellingwolde (Gr.);
Candidaatsexamen Nederl Letterkunde
de heer Th. B. F. Hoyer te Heemstede;
Candidaatsexamen Wis- en Natuur
kunde (La. J.): mej. C. Dorrepaal te Kou
dekerk aan den Rijn en mej. A. Gijsafen
te Rotterdam.
Candadaats-examen rechten de heer J. E.
W Duys, lid van de Tweede Kamer der
Stat, en-Gen er au?
Na. verdediging van een academisch
proefschrift, getiteld:' .Indonesische en
Indische Democratie", werd heden bevor
derd tot Doctor in de rechtswetenschap
de heer Bauke Jan Haga. geboren ^.e Gro
ningen, wonende te Zeist.
Apothekers-assistenten examen.
Groep XV. Opgeroepen 4 candidaten. 'Af
gewezen 2. Geslaagd de dames: W Gerrit
sen, Den Haag en S. Mensinga, Appinge-
dam.
UIT DE OMGEVING
BODEGRAVEN.
Gezondheidscommissie. De Commis
saris der Koningin in de provincie Zuid-
Holland heeft met ingang van 1 Januari
a.s. benoemd tot secretaris van de Ge
zondheidscommissie voor de vea-eeniging
van gemeenten, waarvan de zetel is te
Bodegraven, den heer R. M. Loman, se
cretaris der gemeente alhier.
KATWIJK.
Visscherij. De haringvissoherij kan
als bijna geëindigd beschouwd worden.
Nog een 12-tal vaartuigen zijn in zee.
KATWIJK AAN ZEE.
Winkelweek. Voor de winkelweek, te
houden van 1117 Dec. a.s. zijn 17 me
dailles beschikbaar zesteld voor de mooi
ste etalages.
KATWIJK AAN DEN RIJN.
Personalia. Meit waardeering verna
men onze inwoners het bericht dat de
heer Mes, sinds zoovele jaren als brie
vengaarder aan het hulppos (kantoor al
hier werkzaam, met aanspraak op vol
pensioen, den dienst gaat verlaten en dus
na zoovele jaren dienst gaat rusten. De
heer Mes, geheel overspannen, had sinds
enkele maanden reeds ziekteverlof, waar<-
door hij genoodzaakt was andere perso
nen den scepter te laten zwaaien in zijn
kantoor.
Ruim 32 dienstjaren bracht de heer M.
alhier door. Wat is er in al dien tijd in
zijn kantoor of aan het loket al* niet af
gespeeld? "Wie heeft niet een of andere
herinnering, aangenaam of onaangenaam,
aan het postkantoor. Alle Katwijkers
wenschen natuurlijk dart. de heer Mes el
ders nog vele jaren van den arbeid moge
rusten.
LISSE
Onwikkelmgaavortd. Hedenavond
wordt ïn het patronaatsge-bouw vanwege
de K. S. A. een ontwikkelingsavond- ge
houden voor vrouwen en meisjes, leden
van den R. K. Vrouwenbond en anderen,
waar als spreker zal optreden de hoer A.
J. Loerakker, voorzitter .van den R. K.
Landarbeidersbond en lid der Tweede
Kamer met het onderwerp ..Wat heeft de
K. S. A. gedaan en wat staat baar nog
te doenl"
Kinderfeest Vanwege onze Volks-
bonds-afdeelin-g werd gisternamiddag te
half vier uur aan de schoolgaande kinde
ren van de leden van den R. K. Volksbond
het jaarlijksche St. Nicolaasfeest gegeven.
Behalve een royale tractatie was er bios
coopvoorstelling, Poppenkast en een
goochelaar. Hët groote bondsgebouw was
tjokvol. Men heeft, volop genoten.
,,St Deus Dedit". Vrijdag 12 Deo.,
des avonds te 7 uur, houdt, de afdeeling
Lisse van den R. K. Landarbeidersbond
haar 20-ste jaarvergadering. De geest, ad
viseur, kap. A. M. Kok zal naar aanlei
ding van het 20-jarig bestaan een feest
rede houden.
NIEUWVEEN.
Voetbal. Zondag 1.1. speelde N.VV
II een vriendschappelijke wedstrijd te
gen ,.De Zwaluw" van Ter Aar. N.V.V.
wist een overwinning te behalen van
11—2
VOORSCHOTEN
Een muzikaal echtpaar. In Hotel
Deurloo gaf het echtpaar Botowsky gis
teravond wederom een avond van muziek.
De zaal was goed bezet en het publiek wa-s
dankbaar gestemd. Op verzoek werden een
'tweetal nummers buiten het programma
om gegeven en vertolkte de heer Botowsky
op het Wavier een wals van eigen com
positie. De avond werd besloten met een
woord van dank door den heer Botowsky
en door het zingen, van het tweede cou
plet. van het Wilhelmus.
Gedurende de pauzen bood een dochter-
tje van het duo aan de aanwezigen bon
bons aan. waarvan een gretig gebruik werd
gemaakt.
Heb was evenals de vorige maal een
aangename en genotvolle avond.
437e NED. STAATSLOTERIJ.
Trekking van Woensdag 10 Decotber.
2e Klasse 3e Lijst.
Hooge prijzen;
13632 20.000.
13350 2000.
13532 17337 ƒ200.
2818
11154 21917 22800 ƒ100.
Prijzen van 30:
36
96
119
330
396
449
495
527
609
627
660
696
853
949
987
1066
1082
1087
1104
1109
1199
1302
1313
1319
1334
1354
1400
1451
1457
1517
1573
1626
1675
1718
1724
1789
1816
1844
1918
1922
1948
2061
2062
2073
2077
2204
2217
2218
2320
2333
2354
2383
2394
2416
2471
2525
2655
2702
2706
2711
2743
2896
290S
2980
2988
3018
3069
3094
3108
3128
3148
3277
3278
3283
3348
•3365
3474
3518
3521
3665
3730
3753
3S02
3828
3877
3917
3919
3970
3992
4030
4075
4087
4186
4259
4431
4438
4472
4485
4517
4570
4577
4580
4595
4615
4715
4737
4741
4798
4837
4865
4873
4875
4896
4948
4957
5040
5059
5105
5175
5211
5394
5396
5443
5479
5488
5513
5607
5617-
5669
5681
5709
5710
5736
5751
5763
5816
5959
6065
6073
6120
6183
6206
6261
6279
6396
6589
6645
6685
6743
6780
6919
7133
7156
7164
7176
7199
7331
7337
7381
7401
7414
7445
7464
7527
7562
7565
7568
7599
7704
7766
7923
7982
7993
8033
8097
8269
8316
8327
8353
8357
8465
8775
8804
8818
8825
8868
8SS5
9004
9041
9083
9095
9262
9301
9304
9418
9552
9557
9591
9603
9617
9783
9842
9982
toooo
10083
10143
10150
10200
10221
10244
10296
10376
10427
10518
10599
10678
10700
10782
10804
10893
11102
11109
11161
11203
11217
11243
11260
11285
11349
11457
11458
11526
11601
11665
11745
11762
11779
11885
11888
11927
11942
11955
12025
12121
12140
12165
12251
12276
12291
12425
12452
12538
12560
12720
12736
12759
12761
12809
12834
12940
12942
12958
12961
13034
13060
13104
13183
13230
13243
13274
13277
13351
13354
13375
13376
13422
13483
13489
13491
13542
13734
13998
14015
14074
14245
14276
14292
14316
14320
14345
14373
14378
14407
14457
14489
14499
14530
14547
14565
14613
14621
14705
14759
14772
14826
14973
15016
15051
15135
15174
15180
15203
15227
15293
15322
15333
15404
15461
15530
15552
15608
15740
15788
15811
15817
15818
15842
15867
15869
15879
15947
16108
16156
16173
16224
16307
16337
16344
16355
16442
16533
16557
16645
16667
16725
16774
16798
16894
17047
17071
17094
17249
17252
17321
17428
17467
17548
17600
17614
17633
17651
17722
17740
17761
17834
17895
17924
18047
18055
18074
18095
18148
18172
18179
18184
18226
18235
18242
18334
18375
18381
18407
18451
18455
18456
18627
18840
18856
18S64
18914
18922
18953
18979
19003
19106
19147
19178
19190
19240
19278
19284
19515
19542
19558
19603
19649
19675
19754
19788
19795
19903
19943
19955
20108
20210
20222
20243
20262
20275
20300
20344
20419
20439
•20473
20477
20555
20579
20589
20601
20649
20794
20813
20840
20844
20871
20891
20916
20920
20952
20991
21001
21043
21050
21067
21123
21203
21245
21262
21281
21290
21352
21399
21436
21469
21480
21485
21553
21627
21628
21636
21654
21724
21748
21781
21785
21795
21944
22024
22037
22087
22109
22114
22158
22186
22247
22272
22276
22290
22341
22383
22443
22474
22671
22694
22772
22803
22867
22977
22979
2/992
GeiBfeewteasjke faankoradi^wg
GEMEENTELIJKE VISCHVERKOOP.
Aan den gemeentelijken visobwinkel,
Visebmarkt 18, tel. 1225, is DONDERDAG}
e-rkrijgbaar: SCHELVISCH t\ f 0.18,
f0.24. f 0.30 f 0.46; SCHOL a, f 0.20, f 0.24,
f0,40; POON k f0,20, f0,25; KABEL
JAUW a f0,45. f 0.50 (ge'h. kabeljauw k
f 0.38)TARBOT k f0.55, fO.GO per pond,
HARING f0.05 per stuk en ZEEUWi
SCHE MOSSELEN k f0.05 per K.G.
N. C. DE GIJSELAAR.
Burgemeester
Leiden, 10 December 1924.
VEE- EN KAASMARKT
B. en W. van Leiden brengen ter kennis
van belanghebbenden, dat, aangezien de
2e Kerstdag valt op Vrijdag. d% veemarkt
en de kaasmarkt van 26 December a-s.
zullen werden gehouden op Woensdag 24
Decemibe.r t.i.
N. C. DE GI.TSELAAR Burgemeester
VAN STRIJEN, Secretaris.
Leiden, 10 December 1924.
ALGEMEENE AGENDA
LEIDEN.
Donderdag. Film „Antonie van Leeuwen,
hoek". Stadsgehoorzaal, te 8 uur.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
Apotheken wordt van Maandag 8 tot en
met Zondag 14 Dee. wargenomen door de
Apothecek van den heer C. B Duijster,
Nieuwe Rijn 18 Telef. 523.
Carysoi, 3D ei. per doosje
DE TOOVERPASTILLE
Bij Uw drogist. 5202
STADSNIEUWS
„Geloof en Wetenschap".
Over het leven v a i
zoogdieren.
Gisteravond had in de bovenzaal van „In
den Vergulden Turk" de 4e bijeenkomst
plaats van G. en W. in dit seizoen. De
Voorz., kapt. Boertée, opende de vergade
ring en stelde den spreker, den heer Por
tielje, inspecteur van „Artis" aan de aan
wezigen voor.
De heer Portielje vertelde op onderhou
dende wijze van het leven der dieren,
daaraan zoo nu en dan moraliteiten vast»
kneopend betrekking hebbend op het kin
derleven. De heer Portielje dat was over
duidelijk vertelde geen boekenwijsheid,
doch eigen ervaring en zoo groot was zijn
dierenkennis, dat de spreker moeite had
zich aan het onderwerp te houden en niet
af te dwalen naar andere belangwekken
de vraagstukken.
Allereerst wens elite spr. te wijzen 'op
misverstanden, die omtrent de dieren he-
slaan, vooral wat betreft de psychische
gesteldheid van het dier. De mensoh en zijn
gewoon de dieren te vermenschelijken, en
het is jammer, dat de z.g. dieren-romans
van O. Curwood (die eigenlijk prikkel-ro
mans zijn, waarin de menschen door die
ren zijn vervangen) deze meening nog iels
aandikken.
Worden dus aan de eene zijde de die
ren vermenschelijkt, van een anderen
leant verlaagt men ze dikwijls tot instincts
machines of reflex-automaten.
Een reflex is, kort gezegd, een plaatse
lijk 'begrensde reactie op een bepaalde prik
kei, een antwoordbeweging, zooals het
knipperen der oogleden bij het aanraken
daarvan. Nu meenen sommigen, dat Ie
reflex, zij het dan een gecompliceerde re
flex, de bouwsteen is ter verklaring van
bet dieren-leven. Spr. toonde door een voor
beeld aan, dat deze meening onjuist is (de
schurende olifant).
Zijn dieren dan instinctswezens? In
stinct is de bijzondere erfelijke aanleg, die
het dier in staat stelt tot samengesteld-
bandelen, zonder dat daarvoor een vooraf
gaand leeren noodig is, Een voorbeeld. De
larve van de Hertshoornkever, die zich
gaat verpoppen, maakt een grootere holle
in bet hout, indien het dier later een. man
netje zal worden, dan wanneer het een
vyijfje wordt, opdat het groote gewei, dat
de mannelijke insecten dezer soort bezit
ten, later in de holte een plaats zal kun
nen vinden. Hierbij handelt het dier (de
larve) voor verhoudingen, die het nooit
gekend beeft en nooit kennen zal! Deze
dieren blijken echter niet het minste in
zicht in hunne handelingen te hebben.
De dieren kunnen echter ook iets leeren
door ervaring, door ge woon te vor mi ng-
Wanneer iemand op een bepaald uur dag
in dag uit zoetigheid uitstrooit op zijn
vensterbank, komen vliegen, wespen etc.
erop af. Laat hij dit één keer na, dan ko
men toch de vliegen op het vastgestelde
uur op de vensterbank.
Begrijpen kunnen de dieren echter
niet», wat o.a-. uit 't voorbeeld v. d. mensch
aap bleek. De dieren bezitten niet de lioó*
gere processen der psyche-; zajn kennen
dus geen deugd of ondeugd. Daarom is hel
onzin te spreken van een „listige, vos" of
een „boosaardige kat", al beeft het sonis
den schijn hiervan.
Hoe gevaarlijk het is een oordeel over
het dierenleven zoo maar te vellen, bleek,
uit het geval van de papegaal. Wie niel
heel, heel lang met dieren omgaat en cri-
tisoh rondkijkt, begrijpt niets van het le
ven der dieren.
Na deze grond-ui teenzet tingen ging spr
over tot ëe vertooning van vele mooie lie'1'
beelden, welke op belangwekkende wijze
werden toegelicht en waarbij nog mem?
probleem ter sprake kwa.m.
Het eerst kwamen de jonge ijsbeert,
