16e Jaargang. No. 4811 Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN buitenlamp VRIJDAG 5 1924 l?e ABONNEMENTSPRIJSbedraegt bï] vooruitbetaling Voor Leiden 39 cent per week fl 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per poet 12.95 per kwartaal, Het Geïllustreerd Zondagsblad voor de Abonnee ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct, per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen TgL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTi Gewone ad vortontiön 30 een! per rog0| Voot Ingezonden Mededeeüngen wordt bet a dubbele van het tarief berekend, a fj!?!ra^vw'el"®n» 740 hoogste 80 woorden, waarin psireliKiiigen worden aangeboden of gevraagd, huur en ftt huur, koop en verkoop f 0.50a Pit nummer bestaat uit terse bladen. Liever Turksch dan Paapsch. De Herv. (Geref.) Staatspartij te Leiden, |oudt nu en dan een vergadering, waarop jij niets beters te doen weet, dan 'Rome verdacht ma-ken en belasteren. Zoo heeft gisterenavond weer 'n. dominé Boscam Abbig gesprokeln voor genoemde vereeniging. „Het meest frappeerde ons" (al das de „N. Leidsche Crt") in de rede heb verhaal van de bedreiging" in de Novem berdagen van 1918. Nadab spreker eersb uitgeroepen had: ,,'W fl s er maar vat meer revolutie g e k o- ju e n, dan waa do toestand veel gezonder geworden", verhaalde 'hij van den „handi- cen" Roomschen priester, dieop de tree plank van het Koninklijk rijtuig sprong e.n jiefc prinsesje aan het volk toonde, daarme de willende zeggen: ..Het Oranjekind is veilig in onze armen". Mar het is daa-r jiiefc veilig, riep spreker int, want na de Hohenzollerns staat Oranje op 't lijstje Aldus de dominé-sprekerVooral die laatste zinsnede is prachtig! Wat 'n non- Sens durft iemand uitkramen als hij jieh ten doel stelt, Rome verdacht 'te ma len bij zijn gehoor! Alle gevoel van zelf respect schijnt men dan op zijde te setten om er maar op los te kunnen:.... bietsen. De voorzitter der vergadering, de heer C. Bloot dankte den spreker voor zijn.... Jieerlijk' en ernstig" woord. Wat zchi die voorzitter smullen als hij op 'n communis tische vergadering was, waar een spreker gewoonlijk nog véél heerlijker en véél ern stiger zijn gehoor inlicht! Hij zou zich daar trouwens allicht ook beter thuis ge voelen, dan bij de Roomschen. 'Liever Turksch dan Paapsch! En da-t roept: Heere. Heere! r Duitschland. De liquidatie der bezetting. Verordeningen opgeheven. Het „Kölner Tageblatfc" verneemt, dat de intergeallieerde Rijnlandcommissie een belangrijk besluit 'heeft genomen. Zij 'heeft a.l. besloten om een aantal verordeningen op te heffen of te wijzigen. De Doitsche metten en voorschriften die in de toe komst worden uitgevaardigd, zullen in tijna alle gevallen tegelijk in het bezette gebied als in het overige Duitschland van kracht worden. Verder zullen de personen, tegen wie aitwijzigingsbevelen zijn uitgevaardigd, in da toekomst worden op de hoogte gesteld van de redenen die tot dezen maatregel lebben geleid en ook zullen zij worden gehoord. Vonnissen waarbij de beklaag den tot gevangenisstraf worden veroor deeld buiten Duitschland, zullen slechts dan worden geveld, als een bijzonder be sluit van de Rijnlandscommissie daartoe aanwezig is. Do ontruiming der Ke u 1 s c h e zon e. In een bericht uit Londen wordt er, naar aanleiding van de berichten omtrent het niet-ontruimen der Keulsche zone op 10 Januari a.s., op gewezen, dat de kwestie der ontruiming een intergeallieerde aan gelegenheid is, waaromtrent nog geen be sluit is genomen. De geallieerden wachten nog steeds op tat verslag der militaire controle-commis sie, waaruit zal blijken, in hoeverre Duitschland heeft voldaan aan zijn ont- ftapeningsplicht. Dit verslag zal vermoedelijk niet lang meer uitblijven en dan zal de kwestie der ontruiming der Keulsche zone terstond jvorden behandeld en heslist. De a.s. verkiezingen. Het politieke windvaant je. s Minister Stresemann wordt dikwijls öeschouwd als het politieke wind vaantje, Sat met alle winden meedraait. Aan zijn louding kan men het best de kansen van links of rechts nagaan. Thans schijnt het Sr voor rechts niet al te best uit te zien. «leer en meer laat Stresemann rechts los Te Schwerin heeft Stresemann nu weer ien redevoering gehouden, die in deze wel feer kenschetsend is. ■Naar de correspondent van de „Frankf aldaar meldt, sprak uit de geheele re- 50 een koersverandering van de D. Volks- |artij. Met opvallend scherpe woorden vierde Stresemann zich tegen do D.-na- Jonalen. Hij sprak van lieden met een Roeten mond, die weliswaar iu verlrie- ^gsvergaderingen successen behaalden, maar die in do regeering niets konden Presteeren. (Waarom hij dan die leden «et den grooten mond in de regeering ai willen hebben, vertelde hij echter niet). Sprekende over Bismarck verklaar de Stresemann te meenen, dat deze zich in de gegeven omstandigheden, nu men alle machtsmiddelen mist, zeker niet aan gesloten zou hehben bij de leden met den grooten mond. Geen enkel woord van critiek kwam over zijn lippen tegen de middenpartijen; inte gendeel, alle successen van de laatste maanden schreef hij uitdrukkelijk toe aan de samenwerking van die partijen. Herhaaldelijk werd Stresemann geïn terrumpeerd d'oor partijgenooten, die zioh blijkbaar nog niet hadden aangepast aan den nieuwen koers van de partijleiding. Frankrijk. De terugkeer van Sadoul. Zij n ar res ta tie. Do terugkeer van kapitein Sadoul, juist op den dag voordat de Sovjet-ambassa deur zijn entree in Parijs deed, heeft veel opzien gehaard. Sadoul was advocaat bij de Parijsche balie. Bij het uitbreken van den oorlog werd hij als reserve-offi cier gemobiliseerd en werd als attaché toe gevoegd aan de regeering, voor de muni tie-voorziening. In dezen tijd werd hij in September 1917 als lid van de militaire missie naar Rusland gezonden. Na eeni- gen tijd kwam de missie naar Parijs te rug, maar Sadoul bleef in Rusland en werd een der kopstukken bij do bolsje- wiki. Voor de verkiezingen van 1919 werd Sadoul door de socialisten te Parijs can- didaat gesteld voor de Kamer, voorname lijk als protest tegen de toen door Frank rijk tegenover Rusland aangenomen hou ding. Den 8sten November 1917 werd hij daarop door een krijgsraad van de Seine ter dood veroordeeld, wegens verstaiidhou ding met en het verrichten van werk zaamheden voor den -vijand. Bij dé amnestie-wet, die op het oogen- blik nog bij het parlement in behandeling is, werd in het geval-Sadoul. voorzien. Op verzoek van de regeerihg, en in overeen stemming met de betreffende Kamercom missie, werd door de Kamer op 13 Juni j.l. met 307 tegen 207 stemmen een artikel aangenomen, waarbij aan Sadoul amnes tie werd verleend. Door den Senaat werd dit artikel met 104 tegen 89 stemmen ver worpen. Sadoul is naar Parijs gekomen inet de bedoeling zich te'laten arresteeren en zijn zaak opnieuw te laten berechten. Voorts vinden de communisten hierin nieuwe aan leiding tot manifestaties en tot het ageeren voor amnestie. Dit is koren op den molen van de rechterzijde, die in den laatsten tijd toch luide waarschuwt tegen de commu nistische agitatie en tegen de gevolgen van de erkenning van de Sovjet-regeering, waardoor een officieele propaganda te Parijs geschapen wordt. ïn de arrestatie van hot entree van Kra-ssin willen zij het bewijs van de rechtmatigheid hunner waarschuwing zien, en zij hebben daar voor ook het bericht verspreid, dat Sadoul in het Russische gezantschap zijn -toe vlucht gezocht zou hebben, hetgeen echter gebleken is, onwaar te zijn. Gistermiddag is de zaak-Sadoiil in de Kamer ter sprake gebracht. De communist Berthon, die Sadoul in 1919 voor den krijgsraad verdedigd had1, wilde een in terpellatie indienen. Herriot stelde voor, deze interpellatie niet. toe te staan. Dit voorstel werd met 344 tegen 29 stemmen aangenomen, waarna do zitting werd op geheven. De gezant van Rusland. Zijn aankomst te Par ij s. De gezant van de Sovjet-republiek, Krassin, is gistermorgen met het bij hem behoorende personeel te Parijs aangeko men. Hij werd aan het station opgewacht door Carré, den adjunct-chef van het mi nisterie van Buitenlandscho Zaken. De echtgenoot© van Krassin, die, gelijk bekend, reeds eenigen tijd in Parijs ver toeft, was op het perron aanwezig. Toen Krassin uit het station kwam, riep een groote menigte communisten, die zich voor het station, had verzameld: „Leve de Sovjets!" Zijn auto werd door zijn partijgenooten die hem, terwijl hij passeerde, eerbiedig groetten, dusdanig omringd, dat zij moeite had zich een weg- te banen. Daarna organiseerden de communisten een optocht, waarbij zij met roodo vaan dels lie-pen en revolutionaire liederen zon gen. Uit het Russische gezantschaps-gebouw hing de roodo vlag. Engeland. De liberale partij. De splitsing. Woensdag heeft de langverwachte split sing in de toch 'reeds zoo verzwakte libe rale partij plaats gehad. Onder yoórzitterschap van Lloyd George werd vergaderd om de houding der par tij ten opzichte van de regeering te be palen. Er bestonden groote meeningsver-. schillen tusschcn de meerderheid en de radicale minderheid en ten slotte werd een compromis-voorstel van sir John Simon en sir Alfred Mond aangenomen. Later in den avond werd medegedeeld, dat onder leiding van Walter Runciman een uit negen leden bestaand radicale groep was gevoimd. Het conflict met Egypte. Togen elke interventie van den Volkenbond. Het secretariaat van den Volkenbond heeft een nota ontvangen van het Brit sche ministerie van Buitenlandsche Za ken, waarin herinnerd wordt aan den in houd van de acte, waarbij het protecto raat voor Egypte wordt opgeheven, en waarin voorts wordt verklaard, dat de Britsclie regeering elke interventie in de Egyptische kwestie als een vijandelijke daad zal beschouwen. Engeland be schouwt hot als ontoelaatbaar, dat eein arbitrair protocol zou worden ondertee kend, door de Egyptische regeering, vra gende de interventie van den Volken bond daar ejlke regeling uitdrukkelijk door de bovengenoemde actie is voorbe houden aan de Britsche regeering. Polen. Algcmeene slaking le Lodz. Te Lodz is de algcmeene staking gepro clameerd. Verschillende categorieën ar beiders nemen er aan deel, behalve de ty pografen bij het dagbladbedrijf, en de arbeiders bij het gas, de waterleiding en de trams. Gisteren demonstreerden 50 000 arbei ders in de straten van do stad. Zij eischen de tusschenkomst der regeering. Spanje. Samenzweerders Ier dood veroordeeld. De opperste oorlogsraad heeft in de affaire te Vera drie doodvonnissen ge veld en een persoon vrijgesproken. De leden van den krijgsraad .te Pompeluna, die, zooals bekend, alle beklaagden vrij sprak, zijn in arrest gesteld. Egypte. De politieke crisis. Dreigende algemeene staking? De „Daily Express" meldt uit Cairo, •dat een algemeene staking, ook voor de spoorwegen, dreigt. Udt Gaira wordt velrder gemeld, daifj mevr. Lee Stack het aanbod van de En- gelsche regeering van 200.000 Pond Ster ling wegens den moord op haar echtge noot, heeft afgewezen, Zij heeft verzocht het geld onder de armen te verdeelen. Het d r i j v e n dor extremisten. De Wafdpartij, bestaande nit extremis tische nationalisten, die nog verder gaan dan Zaghloel Pasja, heefit een manifest uitgegeven, waarin geprotesteerd wordt te gen het aanvaarden der Britsche eischen en waarin het land wordt aangespoord in dit critieke uur de eenheid te bewaren. Koning Foead heeft het petitionnement van de parlementsleden, waarin eveneens tegen het Engelsche optreden geprotes teerd wordt, aan zijn ministerie overhan digd, die thans hun juridische adviseurs raadplegen. De „Daly Mail" schrijft, dat wanneer het Egyptische parlement op het oogen- blik hijeen zou komen, de regeering een verpletterende nederlaag zou lijden. China. Woe Pei Fcc weer gevlucht. Z ij n 1 ij f w-a ebt aan het muiten geslage n. Naar uit Hankow gemeld wordt is Woe Pei Foe, die onlangs van Hanlcow naar Lo-Yang was vertrokken, thans uit Lo- Yang gevlucht, zulks in verband met een ultimatum van den commandant van de provincie Sjansi, die thans tegen Woe Pei Foo oprukt, nadat de lijfwacht van Woe aan het muiten was geslagen. Het gaat Woe Pei Foe inderdaad niet voor den wind. Nadat hij door Feng's actie ten gunste van Tsjang Peking had moeten verlaten en naar Midden-Chrina was vertrokken om daar een nieuw leger op de been te brengen, heeft het nood lot hem dok daar achtervolgd. Zijn mui- itendé troepen zullen hem heel wat moei lijkheden veroorzaken en hem zeer waar schijnlijk kunnen nopen voorloopig van een verdere militaire actie tegen zijn ouden vijand Tsjang af te zien. Naar uit Hankau gemeld wordt, heb ben volgelingen van Woe Poi Foe de spoorbrug op de lijn Hankau-Peking op geblazen welke de langste spoorbrug in China is. Woe Pei Foe is te Siri-Yaug aan do grens tur-schrm do provincie Honen en Hoepe aangekomen. BBNNEËflLAMD TWEEDE KAMER. Overzicht. Minister Aal here gaat niet hoen. De zaak der Katholieke Vroedvrouwen school te Heerlen kan nog in orde komen. Eenige neg niet volledig bekende resulta ten van bet hangende onderzoek zullen binnenkort aan de Hamer worden mede gedeeld en met deze mededeeling zal mi nister Aaiberse tegelijkertijd een supple- toire begrooting indienen. Als -die volledige publicatie der gegevens bevredigend is, kunnen de Ghrist.-Hist. en de vier Anti- rev. alsnog voorstemmen. Minister Aai berse bad gemeend, in de woorden van den beer Scbokking, den leider der Chr.-Hist,, wantrouwen in zijn beleid te hebben vernomen; maar bij was, na sa- menspreking klaarblijkelijk, op die mee- ning teruggekomen. Gisteren is bet „Onderwijs" verder be handeld. Wie willen even 'n merkwaardige uit spraak van minister de Visser releveeren ten aanzien van zijn standpunt ten op zichte van bet Nijverheids- en Landbouw- huishoud-onderwijs op confessioneelen grondslag. Uit een antwoord van den minister meen de de heer Deckers te mogen conclu- deeren, dat minister de Visser te genstander is van bet confessioneel Nij- veriioidsonderwijs en dus ook van bet Landbouw b uishoud-onderwi js. Hiertegen kwam de minister in verzet. Hij erkende evenwel dat het Nijverheidsonderwijs in hoofdzaak een neutraal karakter heeft ge dragen en 'zeide, dat hij bet zou betreu ren, wanneer in dozen tijd tot meerdere splitsing werd overgegaan. Er was geklaagd over de verlaging van de salarissen der leeraren bij bet nijver heidsonderwijs. De minister toonde aan, dat die verlaging iu bet algemeen niet beneden do 10 ging. De beer Van W ij n b e r g e n bad nog op subsidie voor drie bijzondere H.B.S. (die te Den Bosch, Sitlard en Maastricht, die er recht op hebben) aangedrongen, maar de minisber antwoordde kort en. krachtig: „Ik heb geen geld en. ik krijg geen geld". Voor de subsidieering van twee H.B.S. (te 's-Gravenhage en te Roo- zendaal) met f 78.000 te zamen, bad. bij al een berisping van zijn ambtgenoot van fi- nanciën gekregen. Men begon aan bet eind der middagzit ting nog even aan de afdeeling Lager On derwijs. De beer v. Dijk bepleitte een tege moetkoming aan de groote gezinnen door een schoolgeldregeling in te voeren, welke niet louter gebaseerd is op bet belastbaar inkomen der ouders, maar waarbij ook rekening wordt gehouden met bet aantal kinderen uit één gezin,dat de lagere school bezoekt, zoodat voor elk volgend kind minder schoolgeld behoeft te worden be taald. Gisteravond is „Buitenland" aan de orde gekomen. Verschillende leden voer den bet woord. De minister beeft nog niet gesproken. MEN MOET MAAR DURVEN.. We lezen de volgende ontboezeming:' ,,In 1918, toen de aan het bewind zijnde regeering en de Kamer bevreesd waren want bevreesd warea zij beeft men de moreele zwakheid gehad to veel beloften te doen Wie, denkt ge. dat zoo iets neerpent? Het is de ,Niouwe Courant", die zoo na staat- aan do helden van 1918 als bijv. de Dresselhuyzen, die toen van den schrik op eens 50 jaar vooruitvlogen 't Is kras, dat nu juist van die zijde de regeering vrees verweten wordt, die bet land van do revolutie gered heeft, teekent de ,,Rsb." hierbij aan. Het liberalisme staat voor niets. KORT EN SCHERP. Mgr. Nolens' kalmte wordt in de per3 en onder de Kamerleden wel eens geroemd; maar dat hij ook een heel enkelen keer scherp uit den hoek kan komen, blijkt, zegt de ,,Tijd", uit zijn antwoord opeen ietwat naieve vraag van mr. Dresselhuys. Wij citeeren uit de Handelingen" van de Tweede Kamer: ,,Dc heer Dresselhuys: Leg u dan nu eens nit, wat het verschil, is tusschcn: ,,üo wettelijke regeling van het collectieve ar- beidsconract" en wat er dan later in bet program staat: ..do bindendverklaring van collectieve arbeidsovereenkomsten". Dc heer Nolens: Mijnheer de Voorzitter! Indien de he.er Dresselhuys dergelijke din gen wil bespreken, moet bij zorgen er beter van op de hoogte te zijn. Wij maken onderscheid tusschen de pri vaat-rechterlijke regeling van bet arbeids contract wat afzonderlijk staat genoemd en de publiekrechtelijke regeling van collectieve arbeidsovereenkomsten, waar onder in de eerste plaats verstaan wordt de bindendverklaring. HET VOORNAAMSTE NIEUW9? BUITENLAND De houding van Stresemann wijst erop, dat de kansen der rechterpartijen bij a.s. verkiezingen niet gunstig zijn. De terugkeer en arrestatie van kapiteïrö, Sadoul te Parijs. Splitsing in de Engelsche liberale partfl Woe Pel Fee opnieuw op de vlucht. - i Het proces-Haarmann is gisteren t{ Hannover begonnen. 1 BINNENLAND. Minister Aaiberse gaat niet heen. HIJ legt in de Kamer een verklaring af, waari< in hij zegt een suppl. begrooting te zulleni indienen (over de vroedvrouwenschool t<S Heerlen) met mededeclingen der resulta* ten van het onderzoek, door „Financiën1* ingesteld ter vergrooting der inkomsten! dier inrichting. LEIDEN De gemeentebegroting is ongewijzigd aangenomen. De zakelijke bedrijfsbe^ lasting is afgeschaft. Onze Geïllustreerde Pagina Do photo-pagina van vandaag bevat! om.: Photo's o.a. van Koningin Aloxaiw dra on prof. Lorentz. Kiekjes van dtf Pliiimveetenioonstelling te Londen -* Sportphofo's: damimen, schermen, athle* tiek. Ik gevoel mij echter niet geroepen dtf leemten, die bij den heer Dresselhuys ttf dezen opzichte bestaanvan deze plaat# aan te vullen." Aritï-duurte-aciie van R o o ms ch-Ka th o 1 i e k Wer& liedenverbond (R.K.W.V.), Chris telijk Nationaal Vakverbond (O, N.V.), Algemeen Nederlands oK Vakverbond (A.N.V.) 'Bovengenoemd comité heeft J-a volgend# circulaire verspreid: Aan de Werknemers in Nederland! De besturen der bovengenoemde Va& central en hebben, zooals U bereids uit dtf dagbladpers bekend is geworden., deze# dagen bet probleem der duurte, der prijs stijging van do eerste levensbehoeften, sa men besproken. Overwogen is, wat door hen gezamenlijk kan worden gedaan om d© prijsstijging ttf keeren on do gevolgen der duurte voor dtf arbeidersklasse te verlichten. Gebleken as, dat er vergeleken bij dtf zomermaanden niot onaanzienlijke prijs- verboogingen der dagelijks T^enoodigde ar tikelen vallen vast te stellen. Aardappelen, melk, brood, ve,t, kaas, voedingsmiddelen, wolko ied'eren dag meef noodig zijn, moeten veel duurder betaaldl voorden dan de lo ons tand aard toelaat. Etf wij zijn er van overtuigd, dat bebalvtf deze benoodigdheden ook andere onont beerlijke zaken niet onbelangrijk in prijtf zijn gestegen. Woninghuren en belastingen, dia doop ons moeten worden opgebracht, staan- id geen verhouding tot de inkomsten der ar beiders en ambtenaren. Immers, tegenover deze buitengewooni groote uitgaven staat het feit der veel verminderde loonen van de arbeiders en! d0 ambtenaren. Onze besturen zijn er niet van overtuigd dat. overal een arbeidsloon wordt betaald als overeenstemt met de waarde van denl geleverden arbeid, in aanmerking nemend® de economische omstandigheden. Zij zijn van meening dat do redelijk® verhouding tusschen loonen cn. prijzen is verbroken. Maar zi.i zijn tevens tot de overtuiging gekomen, dat, aan de> werknomers zelf voor oe.n groot deel moet worden geweten, dat hun levensvoorwaarden zoo zeer zijn ver slechterd. Met drommen hebben zij do vakorgani saties verlaten. Zij zijn daardoor weerloos geworden tegenover de'gevaren, die heit in de tegenwoordige maatschappelijke ver houdingen bedreigen. De eerste taak der /georganiseerde.n iï daarom, hun ongeorganiseerde collega's op de gevolgen van hun laksheid te wij zen en ze terug te brengen in de vakorga nisatie. Daarnaast hebben wij. va-kvereenigings- mcnschen. met alle energie datgene ttf doen waartoe de organisatie in staat stelt Onzerzijds wordt cr een nauwkeurig on derzoek ingesteld naar het prijsverloi p der eerste levensbehoeften, terwijl gclnkertijcl aan onze plaatselijke instanties plannen worden voorgelegd om de duurte daadwer kelijk te bestrijden. Wij doen, hiermede oen beroep allen, om dit onderzoek t0 vergemakkelijken en cm deel te nemen aan de bestrijdings maatregelen'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1