Tweede Blad]
Vrijdag 21 November 1924
De wet in de practijk.
[In deze rubriek zullen wij nu en dan
pen uiteenzetting geven van aanhangige of
aangenomen wetten, met welke men in het
dagelijkscho leven in aanraking komt],
f
De Coöperatieve Vereenigingen.
Toen, in den aanvang der zeventiger ja-
>n, de pioniers der coöperatie, zoowel op
Iet gebied der landbouw- als der verbruiks-
„verceiiigingen, hunne organisaties opricht-
leu, vonden zij aanvankelijk geen bezwaren
kun weg als zij aan die organisaties den
vorm der vereeniging volgens de wet van
155 (zedelijk lichaam) gaven. Weliswaar
verd erkend, dat de bepalingen dier wet
niet toepasselijk zijn of behooren te zijn
op den burgerlijken maatschap en op de
vennootschappen van koophandel, maar de
leer, dat de uitzonderingen, die in art. 14
rail de wet van 1855 zijn genoemd, een limi
tatief karakter hebben, vond, tot zelfs bij
den Hoogen Raad, ingang, en de enkele
vermelding van ecnig zedelijk doel nevens
de materieele, was voldoende om de ver-
eischle koninklijke, goedkeuring te verkrij
gen. Totdat Minister de Vries bij zijn bo
tende beschikking van 21 Februari 1874
er toe overging om aan een coöperatieve
credietvereeniging te. Amerongen die goed
keuring te weigeren, wijl hij de.ze vereeni
ging beschouwde als een vennootschap,
vaarop naar zijn meening, juist op grond
van art. 14 der wet van 1S55, de bepalingen
van liet zedelijk lichaam niet van toepas
sing waren. De aandrang, reeds tevoren ge
oefend. om de coöperatieve vereenigingen,
welker toekomst toen nog niet duidelijk
werd gezien, bij afzonderlijke wet te rege
len, werd na dit besluit nog sterker. De
"ng zelve, werd urgent: Minister de
Vries 'werd door de spoedig volgende cri-
'erhinderd aan zijn voornemen om een
wetsontwerp in te dienen, gevolg te geven,
doch zijn opvolger, Minister Van Lynden,
nam de taak over. In het begin van 1875
erd het wetsontwerp ,.tot regeling van-
vennootschappen met veranderlijk kapi
taal" ingediend, doch de schriftelijke ge-
lachtewisseling met de Tweede Kamer
luurde zoolang, dat. eerst op 12 October
1876 de openbare behandeling kon be.gin-
ïen. Zij heeft, gelijk reeds uit den naam der
vet blijkt, heel wat veranderingen te.nge-
.olge gehad. Maar de wet van 1876, een
maal vastgesteld, is bijna onveranderd ge
en. Wel is zij gewijzigd in 187S. in 1886
a in 1S96, en is zij tenslotte in 1918 aan-
vuld. tóen de Handelsregisterwet werd
gevoerd en de coöperatieve vereenigingen
rerplicht werden zich in liet. Handelsregis
ter te doen inschrijven de voornaamste
tarer bepalingen bleven echter van kracht:
Dili ondanks den aandrang, zoowel van de
rijde der verbruiks- als der landbouwcoö-
mtie op achtereenvolgende Regeeringen
uitgeoefend om verschillende bepalingen,
lie niet alleen verouderd, doch bijna on-
lanteerbaar waren geworden, te wijzigen!
Bij Koninklijk besluit van 8 Juli 1919
kerd aan een Staatscommissie onder voor-
litterschap van den Raadsheer in den Hoo
gen Raad, Mr. J. A. A. Bosch, opdracht
gegeven om te ondei'zoeken of wijziging der
refc wensclieliih: was dan wel of een nieuwe
wt noodig was te achten.
Deze commissie is met een wetsvoorstel
gekomen.
Het wetsontwerp is grootendeels, de me
morie van toelichting voor een aanmerke
lijk deel door den Minister van Justitie
evergenomen. De schriftelijke gedachten-
«isseling met de Tweede Kamer heeft
'enige veranderingen noodzakelijk gemaakt
hans is per 13 October jl. de Memorie van
intwoord door de Ministers' Heemskerk en
-se bii de Tweede Kamer ingediend.
Indien de Kamer, nadat zij den begroot ings
wbeid heeft verricht, nog tijd vindt om aan
leze nuttige regeling aandacht te schen
en, voordat zij uiteengaat, zal zij aan de
der coöperatieve.' vereenigin
gen op menigvuldig gebied, een grooten
dienst hebben bewezen.
Ongetwijfeld moet het op rekening van
de toe,nemend© beteekenis der coöperatie in
het maatschappelijk leven worden geschre
ven, dat zich bij de herziening der coöpe
ratieve wet zulk een sterke tegenstand uitte
tegen het, inmiddels hernieuwde, voor
schrift, dat de acte van oprichting der ver
eeniging notarieel moet worden verleden.
De memorie van toelichting is zeer uit
voerig over het handhaven dezer 'bepaling.
Bij het verslag der Staatscommissie was
een afzonderlijke nota gevoegd van wijlen
den bekenden Amsterdamschen notaris Ch.
Miseroy, die de noodzakelijkheid van de
notarieele acte krachtig verdedigde, en die
aan de hand van zijn omvangrijke practijk
wees op de bezwaren, die zich kunnen voor
doen, wanneer het opmaken van acten aan
het publiek wordt, overgelaten.
Do Minister hoeft, juist omdat do coöpe
ratieve vereenigingen groote belangen in
zich hergen, de zekerheid hoven alles ver
kozen, en slechts dan zal krachtens het
nieuwe ontwerp rechtspersoonlijkheid aan
een coöperatieve vereeniging toekomen,
wanneer haar acte notarieel is verleden en
aan een paar vereischlen voldoet.
Inderdaad, in dit opzicht is een niet ge
ringe verandering, verbetering tevens,
aangebracht. Art. 7 van de geldende wet
bevat voorschriften omtrent datgene wat
de acte van opriehing moet bevatten, op
straffe van nietigheid. Niet minder dan
een negental zaken, sommige nog van dub
hele of driedubbele beteekenis, worden
vermeld, en, indien aan een dezer eischen
niet is voldaan, is de acte van oprichting
nielig, hetgeen daarmede overeenkomt,
dat de coöperatieve vereeniging als zooda
nig niet bestaat. Het gevaar is vooral
groot voor de best uurs li leden van een der
gelijke vereeniging, die hebben gehandeld,
denkende de vereeniging te verbinden, en
die plotseling zouden kunnen vernemen,
middels een rechterlijke uitspraak, dat
geen vereeniging bestaat en dat dus de
handteekening, die zij hebben gezet, to
hunnen eigen persoonlijken laste kan ko
men. Do Staatscommissie heeft dan ook
de negen voorwaarden der geldende wet,
eens nauwkeurig bekeken en is tot het re
sultaat gekomen, dat niet meer dan drie
daarvan behoeven te worden behouden. De
acte van oprichting - d.w.z. de statuten
der vereeniging moeten haar naam
waarin de aanwijzing van haar doel en
liet woord coöperatief moeten voorkomen
StnSrjsoA. .laxni]; aiiuaainaS1 ap ttba. uaip
bevatten. Zij moet bovendien aanduiden
het bedrijf, dat door haar zal worden, uit
geoefend en de regeling van de aanspra
kelijkheid barer leden, waarover straks
nader.
Onder datgene, -wat de acte van oprich
ting eener coöperatieve vereeniging, blij
kens art. 5 van het ontwerp overeen
komstig tevoren krachtens art. 7 moet
omvatten, behoort de regeling van de aan
sprakelijkheid der leden. D.w.z. de aan
sprakelijkheid van de leden voor de ver
bintenissen, die de vereeniging aangaat, of
wel de verklaring, dat zoodanige aanspra
kelijkheid geheel is uitgesloten, hetgeen
dan hierop neerkomt, dat de leden slechts
hun inleggeld of kapitaal hebben te stor
ten, en dat, gaat eventueel de vereeniging
fout, de sckuldeischers niet anders vinden
dan wat er in de kas der vereeniging is.
De aansprakelijkheid der leden heeft in
de bijna vijftig jaren, dat de coöperatie
ve wet thans werkt, tot heel wat strijd
aanleiding gegeven. Er zijn voorstanders
van volledige aansprakelijkheid, .van to
taal geen aansprakelijkheid en van ge
middelde aansprakelijkheid, indien deze
laatste ware te regelen. Hét stelsel der
geldende wet is aldus, dat de statuten de
aansprakelijkheid regelen gelijk zij dat
wenschen, maar eenige aansprakelijkheid
moet aan de leden worden opgelegd. Zwij
gen de statuten over de aansprakeliTk-
heid, dan geldt art. 19 van do wet, hetgeen
wil zeggen, dat de leden volledig aanspra
kelijk zijn.
Teneinde nu voor eens en al een einde
aan dergelijkon strijd te maken, bevat het
nieuwe ontwerp de bepaling in artt. 5
en 17 dat elko aansprakelijkheid huiten
gesloten kan zijn. Er behoeft, aldus de
memorie van toelichting, geen vrees te
bestaan^dat misbruik zal worden gemaakt
van deze bevoegdheid; de meestal bestaan
de behoefte aan crediet waarborgt dit.
Roomboter is niet
meer te betalen.
Van Roomboter niet te onderscheidon
en de helft goedkooper is De Gruyter's
hoogfijne Melange. Per p. slechts 85 ct.
Plantenboter slechts 60 ct. per pond.
Alléén in de Gruyter's winkels!
Bovendien zijn in de wet de noodigewaar
borgen getroffen, dat. degenen, die met de
coöperatieve vereeniging als derden in
aanraking komen: leveranciers, crediet-
gevers o.d., van de bepalingen der statu
ten volledig op de hoogte 'kunnen zijn. Im
mers, door de nederlegging op het Han
delsregister blijkt daarvan.
Nieit alleen echter de aansprakelijkheid,
maar ook het register, het zoo bekende
coöperatieve register met al de daaraan
verhonden moeilijkheden, is door deze
wetswijziging, welke van heel wat verder
strekking is dan men haar aanvankelijk
zou aanzien, geregeld. De bestaande wet
schrijft voor, dat ten kantore der vereeni
ging moet aanwezig zijn een register,
waarin de statuten der vereeniging, en
waarin bovendien van toetreding en uit
treding der leden wordt aanteekening ge
houden, welk register eventueel als bewijs
dient. Op zichzelf zou tegen dit register
niets in te brengen zijn, indien maar niet
voor leekenhig van dit register vereischlen
waren gesteld, die in de practijk heel wat
moeilijkheden met zich brengen. De nieuwe
wet maakt de zaak aanmerkelijk gemak
kelijker. Van eene register, in den vorm
als art. 11 het thans .kent, is geen sprake
meer. Art. 16 schrijft voor, dat door liet
bestuur nauwkeurig wordt hoek gehouden
van de toe- en uittreding dor leden; het
bestuur maakt voorts bij do oprichting
der vereeniging en bij den aanvang van
ieder boekjaar een lijst op van de leden
met vermelding van hun woonplaats, en
een afschrift van deze ledenlijst wordt (en
kantore van het Handelsregister neerge
legd en telken jare bijgewerkt of eventueel
vernieuwd. Dè toetreding tot de vereeniging
kan zoowel schriftelijk als mondeling ge
schieden; de opzegging vaft. het lidmaat
schap, die alleen «legen het einde van het
boekjaar kan geschieden, moet langs
schriftelijken weg plaats hebben.
Een wijziging, die, vooral voor groote
coöperatieve vereenigingen, niet van be
lang ontbloot is, is gelegen in de regeling
van de alg'emeene vergadering. Men denkö
zich eens een coöperatieve als b.v. de ver-
bruiksvereeniging „Vooruitgang" te Rot
terdam, die over 40.000 leden beschikt;
men denko zich eens het geval, dat alle
deze 40.000 leden ter al gemeene vergade
ring wilden komen. Nederland heeft geen
gebouw, zelfs geen Stadion om alle deze le
bevatten. Nu is diit een uitzonderingsgeval,
maar ook in kleinere plaatsen, ja ook ten
plattelande zijn de coöperatieve vereeni
gingen talrijk, die een ledental hebben,
Veel te groot om in eeir behoorlijk geregelde
en geleide algemecne vergadering onder te
brengen. Het nieuwe ontwerp heo^ dien
aangaande een voorziening getroffen in
dezen geest, dat, indien een vereeniging
meer dan 200 leden telt, in de statuien
kan worden bepaald, dat de algemeene ver
gadering zal bestaan uit een door de leden
gekozen raad van tenminste twintig leden.
Er is in het nieuwe ontwerp nog een be
paling opgenomen, die, b.v. voor zuivel-
coöperaties, niet van belang ontbloot is;
die in elk geval de zekerheid dier coöpera
ties, voorzoover dit nog noodig is, steunt.
Art. 12 bepaalt, dat met behoud der
vrijheid van uittreding uit de vereeniging.
daaraan voorwaarden, in overeenstem
ming met haar doel en strekking, kunnen
werden verhonden. Slechts een voorwaarde
die verder gaat dan geoorloofd is, wordt
in zooverre voor niet-gesclireven gehouden.
Tot dusver was liet aan twijfel onderhevig,
in de statuten eener coöperatieve ver
eeniging mocht - -komen een bepaling,
die de vrijheid van uittreding der leden
bindt. En toch kan dit, vooral wanneer de
vereeniging een object heeft, dat eenige
financieele kracht vereischt, noodzakelijk
zijn. Stel, dat bij een coöperatieve aan-
koopvereeniging, of hij een coöperatieve
zuivelfabriek ,of ook bij een coöperatieve
houwvereeniging op een gegeven oogen
blik der leden uittreedt, dan zou dit ten
gevolge kunnen hebben, dat het overige K
SEP-'-"""
der leden bleef zitten voor financieele ge
volgen, die zich wellicht niet dadelijk zou
den doen gevoelen, maar eerst over een
paar jaren en juist dan, wanneer de uit-
getredenen van aansprakelijkheid bevrijd
zijn. Afgescheiden daarvan kan het voor
het bedrijf zelf een ramp zijn, indien een
groot aantal leden tegelijk uittreedt en do
fabriek van een aan haar productievermo
gen beantwoordende hoeveelheid grond
stoffen plotseling wordt verstoken. Tot
dusverre is de beperking van vrijheid van
uittreding, die werd aangelegd, rechtelijk
nog niet aangevochten, maar zij bleef
twijfelachtig. Do nieuwe wet stelt haar
boven twijfel. Alleen is nu aan het oordeel
van den rechter overgelaten of de daartoe
gestelde voorwaarde verder gaat dan ge
oorloofd is, dus verder gaat dan doel en
strekking van de vereeniging. Dat oordeel
moet men altijd afwachten, maar dn geval
len, die voor zichzelf spreken, heeft men
een dergelijk gevaar uiteraard niet te
duchten.
Het behoeft na het bovenvermelde eigen
lijk geen beloog meer, dat de veranderin
gen, in de coöperatieve wet aangebracht,
niet alleen van dien aard zijn, dat zij al
leszins aanleiding gaven om met een ge
heel nieuwe wet te komen, doch ook, dat
zij voldoen aan de eischen, door de prac
tijk in den loop der jaren gesteld.
Dit ontwerp zal, dunkt ons, aan de coö
peratieve vereenigingen van den meest uit
eenloopenden aard voldoening schenken.
Stramheid
en stijve spieren
Kloosterhalsem
verdrijft de pijn
Ëeinenssie Berichten
De verwoesting van Wonosobo.
De Indische cost espor dent van de
,.Tel." en een redacteur van het Jogja'sche
blad „Matarain" waren Zondagmorgen de
eersten, die er in slaagden door te dringen
tot het centrum van de aardbevingsramp in
Wonosobo. Dit centrum is gelegen te Mad-
jatengah tusschen Wonosobo en Garoeng,
waar zich op ongeveer 1000 M. hoogte een
der bergtoppen van dit sterk geacciden
teerd terrein bevindt.
Het bergpad, waarlangs onze tocht ging,
aldus de corr. van „de Tel." zat vol diepe
scheuren voor zoover liet nog als een pad
mocht worden aangemerkt. Voor een deel
was het evenwel verdwenen, weggestort in
de ravijnen.
Terwijl wij onderweg waren hadden op
nieuw zware aardschokken plaats en in
onze onmiddellijke nabijheid stortte een
lawine van aarde en steenen de dalen in.
't Was dan ook een beangstigend© tocht!
Beangstigend, niet alleen doordat de
verwoeste natuurelementen nog geenszins
tot rust waren gekomen, maar ook door
het schouwspel, dat hGt aardbevingsgebied
verder opleverde. Een tiental gehuchten
rondom Madjalengah waj grootendeels
verwoest en d© kamponghuisjes waren ver
pletterd door de neergestorte aardmassa's
•of de restanten van die huisjes hingen aan
de ravijnwanden, waar ze eens rustig te
gen geleund stonden.
Wij vonden onderweg een 40-tal overle
venden, die we naar veiliger plaats meer
genomen hebben.
Het terrein van de ramp zal stellig nag
maanden achtereen onveilig en dus onbe
woonbaar blijven door de telkens neerstor
tende gesteenten en aardmassa's. In den
bodem zijn overal diepe spleten ontstaan.
Wat den reedi in de eerste berichten ge
noemden berg Bismo bonoordwesten Ga-
rong) betreft, konden wij constateeren, dat
een zijner wanden een ontzaglijke scheu
ring vertoont.
Tallooze vluchtelingen komen nog steeds,
nu wij van onzen tocht teruggekeerd zijn,
van alles beroofd, te Wonosobo aan en 't
zal dringend noodig zijn. dat ook in Hol
land ge-ld voor de -slachtoffers van de aard
bevingsramp bijeen wort gebracht. De ten
nadeele van de bevolking aangerichte scha
de loopt in de tonnen.
Uit Batavia wordt gemeld: De definitief
ve cijfers van het aantal slachtoffers detï
aard be,ving in Wonosobo bedragen 66-1 doo-J
den en 52 gewonden.
Botsing tusschen autobus en zandtrein. v
Woensdagmiddag is een autobus der geil
meent© Arnhem in aanrijding gekomen!}
met een zandtrein, rijdende in do richtingi
van den Raapopschen weg. Hoewel de be
stuurder van de locomotief onmiddellijk
stopte, was het niet meer mogelijk om eenj
botsing te vermijden. 1
De autobus werd terzijde gegrepen enn
ernstig beschadigd. Het zijpaneel werd in4
gedrukt, terwijl ruiten werden verbrijzeld'^
Een der passagiers liep verwondingen ap]
ten gevolge van de glasscherven.
De „Belgenland".
De nabij Fort Frcderik gestrande BclgD
sche passagiersboot „Belgenland" is, vol
gens een draadloos bericht des avonds]
engeveer zeven uur met assistentie van tien-I
sleepbooten weder vlot gekomen.
Het stoomschip heeft daarna de reis naar
Southampton voortgezet.
v-
Kind verbrand.
Te Gemert 'heeft een kindje van 8 maan»y
den van T. een pot kokende soep omge-^
trokken. Het bekwam levensgevaarlijke!]
brandwonden. f
Doodgedrukt.
In de cartonfabriek der firma Free eüj
Co. te Oude-Pekela is de 60-jarigo arbeider!
Nomdcn tusschen den zolder en een lcokcr]
der machine doodgedrukt.
I
Door de tram gedood.
Thans is gebleken, dat de man, die Maan»?
dag bij Middelburg door een electrischev
tram werd overreden en gedood, uit Vlis-j
singen afkomstig is en Willem Harriot heet]
Daar hij meermalen voor een paar dagen!
van huis was. had zijn vrouw eerst nieti
vermoed, dat hij het kon zijn, maar de ge-!
toonde horlogeketting, die op het lijk werdj
gevonden deed haar tot die overtuiging/
komen.
Machinekamer uitgebrand.
Vermoedelijk door het ontstaan van een'
lek in de machinekamertank van het in do
Waalhaven to Rotterdam liggende., met
stookolie geladen tanklichterschip Joma,
van de Kon. Ned. Petroleum Mii., is brand
ontstaan in de machinekamer. Na ander
half uur was het vuur gebluscht. De heels
machinekamer is uitgebrand.
Aanvaring op den Rijn.
Gisterenochtend ongeveer 7 uur liad op
den Rijn, ter hoogte van Maurik, een aan
varing x>laats tusschen een Concordia-bnot
en een boot van Kooij en Co.. te Arnhem,
waardoor laatstgenoemde boot in het mid
den werd getroffen en een groot lek opliep,
ten gevolge waarvan zij direct begon to
zinken. Dbor tegenwoordigheid van geest
van den stuurman werd zij full speed teven
den dijk gezet, waardoor het voorschip bo
en water bleef. Het achterschip was ech
ter reeds gedeeltelijk volgeloopen. Do
vrouw en twee kinderen van den kapitein
bevonden zich in de kajuit. Het gelukte de
zen nog allen, hoewel drijfnat, behouden
boven te brengen.
Hardhandig.
Dezer dagen vervoegde de 2.3-jarige A\
■an E. zich aan de woning van S. in het
West Nieuwland to Vlaardingen. Hij ver
zocht een onderhoud met de dochter varu|
S., doch men zeide hem, dat, het meisje niet
thuis was. Van E. bleef echter aanhouden/1
en weigerde het huis te verlaten •nadati
'hem dit gezegd werd. Op een gegeven
oogenblik kreeg hij van S. een slag in heb'
gelaat met het gevolg, dat hij naar buiten
tuimelde. Daar van E. veel piin vneldo
stelde hij zich onder geneeskundiere behan
deling, waarbij bleek, dat de linkerkaak
erbrijzeld was. Tegen den dader S. is pro
ces-verbaal opgemaakt.
Inbraak in h4t postkantoor te Uithuizen.
De politie schijnt de daders van do in
braak in het postkantoor te Uithuizen, lo
vorigen jare, op het spoor te zijn gekomen.
Men herinnert zich. dat op een avond
de kantoorbediende K., die alleen in heb
kantoor wachtte op de post, die zijn schoon
vader, de bestellér H., van den trein moest
'halen, door twee bandieten werd overval
len, die hem dwongen de sleutels van de
brandkast af te geven en daaruit pl.m.
f 1500 stalen. Aanvankelijk werden twee
schippers verdacht, doch bij gebrek san
FEUILLETON
HET OPSCHIETENDE KOREN
door
RENé BAZIN,
Lid der Fransche Academie
(Eenige geautoriseerde vertaling;
Welnu dan, vader, ik laat u oordoc-
mijn moeder heeft me voorgesteld
Antoinette. Jacquemin te huwen, wijl ik
«oor dit huwelijk Fonteneilles zou kunnen,
cdden. Ik weiger dit te doen.
Waarom?
F" Omdat.U vraagt me dat werke
rs- Omdat deze manier om weer in
bezit te komen van een goed, dal mij
jjtet meer toebehoort, mij walgt. Nooit zal
juffrouw Jacquemin huwen, de eige
nares van Fonteneilles.
Moximieu luisterde ernstig, iets ge-
om beter de woorden le kunnen
opvangen, juist alsof het een verslag van
zijner onderhoorigen gold. Hij richt-
zich op en reikte hem opgewekt de
tand.
A?er goed, Michel, zeer goed.
hn daar Michel hem strak in. de oogen
aarde, verwonderd over dezen hand-
luie, vervolgde hij:
~7 Michel, je bent werkelijk van ons
j "lacht, mijn vrienr.Je zult dezen
cut nog te FonteneilLes aankomen?
Zeer laat.
En je zult or blijven? I
Tot 31 December.
Het bleef een oogenblik stil.
God moge je er langer behouden.
Een pijnlijke glimlach spoelde om
den mond van den jongen man.
Hij kan het, inderdaad en ik hoop,
dat hij liet zal willen. Vaarwel, vader.
En ik, vroeg mevrouw de Moximieu,
zich oprichtend, en ik, Michel, je moeder,
je omhelst me niet?
Zij kwam naar hem toe met open ar
men, het hoofd een weinig gebogen, de
oogen neergeslagen, spijt gevoelend over
'haar lichtzinnige woorden, onbekwaam
om zich te verdedigen en zij weende wer
kelijk.
Vergeef mij, gij mannen redeneert
te veel.Ik verzeker je, dat ik jö op^
recht bemin; ik verzeker, dat ik spijt ge
voel, omdat ik niet kan.Ik verzekér je
dat ik af hen.
Zij omhelsde Michel en deze kuste zijne
moeder op het. voorhoofd en antwoordde
niet. Hij verwijderde zich. Hij zag zijn
vader rechtop staan midden in het salon,
goedkeurend met het hoofd knikkend te
gen zijn zoon, maar onmachtig om hem lo
helpen, om le hevelen in zijn huis, hij,
die overat elders zich stipt deed gehoor
zamen. Hij zag zijno moeder heengaan,
haar smart uitsnikkend. Haar kleed was
gekreukt en nat van de tranen. Zij had
haar voile omhoog geschoven en de wee-
nendé oogen gaven haar nu" een zeer ver
ouderd uitzicht. Hij gevoelde lust om uit
te roepen:
„Gij offert mijn jeugd op aan de weinige
jaren, die u nog overblijven. En gij zijt
mijn moeder".
Doch de slem verzette er zicli tegen;
misschien ook het hart.
Michel wuifde als wanhopig vaarwel en
ging heen.
VI.
De ilcDiloche Zendag.
Het was een late Paschon geweest. Op
22 April luidden de klokken voor de Hoog
mis van Beloken Paschon. Sedert acht da
gen was de Vasten voorbij. Wie had de
voorschriften gevolgd? De koster, Pado-
,van, een oude sluiswachter van het ka
naal van Niverncs, een diklijvige man,
trok onder den toren met geweld aan het
klokkenzeel, terwijl hij met welbehagen
naar de zes vergulde bloempotten op het
altaar keek, waarin hij zoo pas zes gouden
palmen met zes gouden rozen gestoken
had; hij zag nu, dat hij een palm verkeerd
had geplaatst en hij richtte de schouders
hooger op, terwijl hij het gladde klokkeu-
koord tusschen de handen liet glijden. Hij
fluisterde: „dommerik, die ik hen, voor
den oenen keer, dat ik ze per jaar uit de
eiken kast neem, zet ik ze ook nog ver
keerd. Zouden de parochianen van den
eerwaarden heer pastoor vandaag komen?
Op Paasckdag heb ik er twee en negentig
geteld. Ja, en er waren Paaschk-lanten
tusschen. Zij konten ter kerko met Pa-
scken, Allerheiligen' en hij lijkdiensten.
Maar op Beloken Paschen. Ach, mijnheer
pastoor kan de Mis best later lezen en mij
later laten luiden. Ik zie, dat hij een
teeken geeft: Ondeugende Padovan. Waar
toe dient het? Er zijn er zeven in de
kerk.
Do misdienaar knoopte in de sacristie
zijn roodo toog dicht; de eerwaarde heer
Roubiaux trok de misgewaden aan; de
witte en gele waskaarsen flikkerden inden
hellen dag en men zou haar licht nauwe
lijks bemerkt hebben, kwam nu en dan de
wind niet door een reet de vlammetjes
bewegen. „Goedo menschen, zeide de klok
ken, Christus is verrezen. Hij heeft gele
den heeft het leven weergevonden; doet
als Hij; komt, gij verachten, armen, onge-
lukkigcn, de gehcele wereld en keert tot
het nieuwe leven weder, waarnaar de dood
niet grijpen kan. Komt, ik heb uw vaders
geroepen en zij zijn gekomen. Ik roep u".
In den toren met de gescheurde gewel
ven, een blok metselwerk, waarin drie
'koorvensters lichtten, in dit overblijfsel
van een groote kerk, waarvan men de
beuk had weggenomen, hotsten en botsten
de klokketonen tegen elkaar als rookplui
men, die omhoogwolken; zij klanklen op,
mengden zich door elkaar en buitelden
dan verder weg om onder de welvende
luchten "de geloovigen ter kerke te roepen;
zij dreunden over de huizen, akkers, wei
landen, bosscken en wateren, dio haar hel
dere tonen opvingen. Doch dc menschen
kwamen niet.
Toen do pastoor van de sacristie naar
het altaar ging, waren in do kerk slechts
aanwezig vier vrouwen, een kind - de
kleine Gombaud, zoon van den socialis-
tischen sluiswachter vader Dixneuf,
oud-sergeant der zouaven, Michel de Me-
xiniieu, zijn kamerknecht en de koster
Padovan, die zong: „Quasi modo geniti
infantes, alleluia, ra.tionablc, sine dolo
lac concupiscite, alleluia, alleluia, alleluia,
alleluia".
Waar waren zij, die* geen alleluia zon-
gen?
Eenigen arbeidden, alsof hun vermoeie
nis van zes dagen hen niet bracht tot den
zevenden van God; eenige werkien op
den akker, egden en ploegden, anderen
maakten liet ijzer glooiend om een hoepel
om het rad der kar te leggen. Anderen, en
dezen waren het talrijkste, gingen de
dorpsherbergen binnen of in de kroegen
der naburige dorpen, om slechten alcohol
to drinken, om domme praatjes te hou
den en uit te varen tegen de maatschap
pij, den staat en zijn instellingen. En
nog anderen zaten thuis bij hot vuur, wach
tend tot het eten gereed was, lot vader
of de meester terugkeerde on; dan ook uit
te gaan. De jonge meisjes krulden tieur
haren en tooiden zich, om naar het bal ie
gaan. Do onderwijzer, die tevens gemeen
te-secretaris was, maakte de landbouw-
statistieken op. Ilij vulde met een glim
lach do nieuwe optellingen van hanen,
kippen, eenden, varkens en ander vee in
naar een model van het vorig iaar-
knecht van 'n hoeven, 'n gewezen mijnwer
ker uit Calvados, die ruzio had met zijn
vader om wille van zijn gcldvcrkwistin^en
vroeg op dit uur aan den pachter van Se-n
melin, zijn meester: „Geef mij vijf en
twintng frank; ik moet schoenen gaan koa
pen in Saint Saulgo". Het was rewls hett
vierde paar schoenen, dat hij in dit jaaif
kocht,
(Wordt vervolgd).
