s
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
16e Jaargang.vnijuafs zi NOVSMBER 1924 n0 4709
^jtoidóohe Gou^aiu'
VRIJDAG 21 NOVEMBER 1924
DeABONNEMENTSFRIJSbedreegt bl] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is root de Abonnee vm>
frijgbaar tegen betaling ran 50 et per kwartaal, bij voor
uitbetalingAfzonderlijke nummers 5 ct, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
git nummer bestaat uit drie
bladen.
Dit blad Tsrschijnt eiken dag uitgezonderd Zon* en Feestdagen l
TEL INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
!:n
De rede van Mgr. Nolens.
Zoowel in de Kameroverzichten der bla-
in de hoofdartikelen wordt de aan-
:ht gevestigd op de rede, die mgr.
folens Dinsdag in de Tweede Kamer heeft
ehouden.
De „Tel." zegt er o.m. van:
Het protocol van Genève moet ge
ratificeerd worden.
Dat was eigenlijk wel het meest
positieve, wat mgr. Nolens in zijn
groote kamerrede gisteren zeide.
Verder hadden zijn uitlatingen
wederom veel van Pythia-spreuken
zij waren zeer belangrijk, maar men
kan er alles uit lezen.
'l Is ons niet heel erg duidelijk, hoe
;?q „uitlatingen" „zeer b e 1 a 11 g r ij k"
an noemen, als men eralles uit
an) lezen"!
Bedoeld zal zijn, dat mgr. Nolens in zijn
ipraken, hoe duidelijk ook, ruimte heeft
laten voor nadere preciseering en ver
heiden vorm van concrete uitwerking,
in een staatsman, die de leider is van
n groote partij, kan eigenlijk niet an-
c3 worden verwacht iterwijl minder
politici (die vaak meer propagan-
ist dan staatsman zijn, gelijk mgr. No-
as bij een pasus in zijn rede opmerkte)
:li wel eens anders uitspreken!
Hot meest opmerkelijke in alle persstem-
fa is wat „Het Volk" in een hoofdartikel
kijft:
Tot het vormen van een ooideel over
het door den leider der Katholieken
ontwikkelde program is het oogenhlik
nog niet gekomen.
Wat hij verklaarde aangaande
'christelijke beginselen van huwelijks
wetgeving, wekte een herinnering aan
Troelstra's opmerking, dat hij vor
ming van een sociaal program van
samenwerking, de partijen zich ten
aanzien van geestelijke vraagstukken
ontwapeningsvraagstuk zullen nader
moeten worden beschouwd en bij de
beoordeeling ervan zal men rekening
bebooren te houden met het belang
van datgene, wat op een bepaald
oogenblik is te bereiken. Ten opzichte
van zijne opmerkingen betreffende het
onderwijs verdient aandacht de nadru*
dien dr. Nolens er op legde dat het
openbaar onderwijs niet mag worden
achtergesteld. De bewoordigen waar
in hij zich uitdrukte over bedrijfsorga
nisatie, schenen in de goede richting
te gaan, met name ten aanzien van
wat hijzeide over medezeggenschap
per onderneming, waarvoor hij zoo
wel gelegenheid openliet als voor me
dezeggenschap in het bedrijf. Bij wat
de Katholieke woordvoerder over het
financieele vraagstuk te berde bracht,
schijnt het vooral op de uitwerking
van zijne denkbeelden aan te komen.
Het laatste is trouwens met betrek
king tot de verschillende punten van
zijn program meer of minder bet ge
val. Wij hebben op bet oogenblik dan
ook niet anders kunnen doen dan
slechts een voorloopigen indruk weer-
- geven.
Zeer opmerkelijk is hierin die poes-
j, fluweelig-strijken.de toon, welke uit
..artikel spreekt!.... Dan hebben wi]
Het Volk" wel eens anders hooren unt-
akken tegen denzelfden Katholieken loi-
ir, dr. Nolens!
Men heeft vernomen, dat de leider der
katholieke Kamerfractie niet a priori en
bsoluut, niet per se en in alle denkbare
Klandigheden tegen een samengaan
met andere partijen dan de twee Pr°-
stantsche Meer heeft h ij_ n iet
pz e g d. En deze zeer vage en in het
ijk der mogelijkheden zwevende toezeg-
ing is al voldoende voor den pretendent,
S. D. A. P.. om te dingen, zeer wel
lend en vriendelijk, naar een samen-
aan met de Katholieken in een na de
nkiczingen te vormen regeeringDat
toat in het hier geciteerde ,,Volk"-artikel
lilerduidelijkst te lezen.
Maar we gelooven, dat „Het Volk wel
«r betrekkelijk spoedig legen de Katho
de Kamerfractie en haren leider zal
'innen gaan uitvaren, omdat wel spoedig
>1 blijken, dait dit samengaan van Katho
de en socialisten in een vegeering ja,
Maat in mogelijkheid, maar geen werke-
ikkeid zal worden.
BUiTEüLAUD
i
n,
Volkenbond.
De opium-conferentie.
Een mislukking,
hernomen wordt, dat de eerste opium-
waferentie inderdaad een mislukking zal
*irden of misschien juister gezegd, zal
■'jkea te zijn geweest. Slechts een voor
diende bespreking voor de behande
ling van het vraagstuk van het opiuiii-
rooken op de thans aangevangen grootere
tweede conferentie.
Amerika hoeft n.l. gisteren bepaalde
voorstellen over beperking van opiumroo-
ken ingediend, terwijl de Japanscho dele
gatie instructies uiit Tokio ontving, in bet
bekende geschil met Engeland en Britsch-
Indië over de invoercertificalen niet toe te
geven.
Ten zij van Britsche zijde dus nog wordt
toegegeven, zal Japan weigeren het ont-
werp-conventie ter eerste conferentie te
onderteekenen.
Ausien Chamberlain
Naar de Manchester Guardian meldt,
heeft het Kabinet de benoeming van Austen
Chamberlain tot Britsch vertegenwoordi
ger in den Volkenbondsraad bekrachtigd.
Het is zoo goed als zeker, dat Chamber
lain de bijeenkomst van den Volkenbonds
raad in Rome zal hijwonen.
België.
De amnestie-voorslelien.
De verwerping van het
ohtwer p-H uysmans
Al de af deelingen der Kamer hebben
gistermiddag het wetsvoorstel Huysmans-
Hubin onderzocht, waardoor amnestie zou
worden verleend aan allen, die gedurende
den oorlog zijn veroordeeld wegens hun
houding tijdens die periode. Vijf afdee-
lingen hebben het voorétel afgewezen en
één heeft het aangenomen.
Duitschland.
De Fransch'-DuÜsche onderhandelingen
De 26 p c it. invoerrecht
Do Duitsche gezant te Parijs Von Hösch,
had een onderhoud met Seydoux en ver
klaarde, dat Duitschland er van afzag het
sluiten eener handelsovereenkomst afhan
kelijk te maken van de opheffing van het
recht van 26 pet., geheven van den D'4fT
;chen.A.Hivcruiacuien -ae opnelting van üH
icern mu vragen, dat onvereemgbaar wordt
geaclit met bet plan-Dawes. Daar de regee
ring van Berlijn oordeelt, dat de Rijksdag
■weigeren zal een handelsovereenkomst te
ratificeeren, die de handhaving van dit
recht meebrengt, werd van Franscho zijde
hierop geantwoord, dat het aan de beide
regeeringen slaat over een handelsovereen
komst te onderhandelen en zulk een over
eenkomst te sluiten, waarna beider parle
menten do bevoegdheid hebben dit goed te
keuren of te verwerpen.
Von Hösch bracht vervolgens een bo-
zoek aan Herriot. De door hem afgelegde
verklaringen heffen de bestaande moeilijk
heden op. De onderhandelingen zullen 21
November werden hervat.
Beieren en het Rijk
Verklaringen van dr, Held.
De Beiersche minister-president, dr.
Held, laat geen gelegenheid voorbijgaan
om uiting te geven aan zijn monarchisti
sche gevoelens. Nu weer heeft hij bij de
behandeling der begrooting van buitenland-
scho zaken in den Landdag een warm plei
dooi gehouden voor de monarchie, die,
naar 'hij zeide, een botere staatsvorm voor
het Duitsche volk is, dan de democratische
republiek. Hij kwam er openhartig voor
uit, dat bij tegen de republiek is, maar
hij' bestrijdt haar alleen ;met legitieme en
geoorloofde middelen. Z-ijn doel is: oen
sterk, zelfstandig Beieren met voldoende
vrijheid van beweging in een sterk Duitsch
Rijk.
Frankrijk.
Het geval Nathusius.
Toit 1 jaar gevangenis
veroordeeld
De krijgraad te Rijssél heeft gisteren
den Duitschen generaal Von Nathusius tot
ééa jaar gevangenisstraf en de betaling
van kosten aan den sitaat veroordeeld we
gens diefstallen tijdens den oorlog ge
pleegd.
De veroordeeling van generaal von
Nathusius geschiedde met 4 tegen 3 stem
men.
Engeland.
De brief van Zinovjef,
Een nieuwe Britsche nota.
Via Berlijn wordt uit Londen gemeld,
dat de Engelsche regeering-Baldwin een
in gematigden toon opgestelde nota naar
Rusland zal zenden, waarin gezegd wordt,
dat men van de echtheid van Zinowjef's
schrijven overtuigd is, en verzocht wordt,
vóór alles, met de communistische pro
paganda in Azië op te houden, daar an
ders vriendschappelijke betrekkingen on
mogelijk zijn.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT i
Gowono adverten 118n 30 een! per nga|
Voor In [monden Mededeelingen wordt bat
a dubbele ven het tarief berekend. a
Kleine adverienllën, van ten hoogste DO woorden, waosta
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huor en van
huur, koop en verkoop 10.50.
klaarde, dat vreemdelingen, die zich
schuldig maken aan overtreding van de
wetten des lands, of zich slecht zouden
gedragen, onmiddellijk uit het land zouden
worden gezet.
Oostenrijk.
Hef program der nieuwe regeering.
Seipel's politiek voortgezeit
In den nationalen raad ontwikkelde kan
selier Ramek zijn program. Hij verklaardo
dat de regeering de politiek der regeeTÏng-
Sfcipol zal voortzetten.
„Do basis van onze politiek, zoo ver
klaarde hij, wordt gevormd door de over
eenkomsten met den volkenhond. Do regee-
ring zal die politiek met onwrikbare con
sequentie handhaven".
Spanje.
De strijd in Marokko.
Stijgende ontevredenheid
in helleger.
Aan het „Journal" wordt uit Hendaye
(Spaansdhe grens) bericht, dat een om
trent den toestand in Spanje zeer goed in
gelichte persoonlijkheid, die met den Sud
Express aldaar is aangekomen, bevestig
de, dat het uitstellen der naar-huis-zen-
revolverschoten op den auto van den gone-
wrijving heeft aanleiding gegeven. Tal
van ondisciplinaire daden zijn in het
Afrikaansohe leger ge.constateerd, even
als in de kazernes van Madrid, waar men
den muiters zelfs de wapenen moest af
handig maken. Tweehonderd man werden
in arrest gesteld en zullen voor den krijgs
raad moeten verschijnen.
Tsjecho-Siowakije
De oppositie in de Kamer.
Parlementaire onthouding.
Het voorbeeld van de Italiaansche op-
positiq_vindt navolgimLio-P^qgg JAsv VsA-t*»
aan diTzittingen deel to nemen. Do auto
nomistische Slavische volkspartij heeft
zich bij hen aangesloten.
Alvorens heen lo gaan legden de leiders
van alle Duitsche partijen eensluidende
verklaringen af, waarin zij bun stap
rechtvaardigden. Zij verklaren niet meer
aan de besprekingen over do begroeting
deel te nemen, omdat de wijze, waarop die
behandeling plaats heeft, onparlementair
en ondemocratisch is. De voorzitters van
de vijf Tsjechische partijen vormen sa
men een soort directorium, dat de wetten
vaststelt. Het parlement heeft slechts af
te stemmen, zoodat de vergaderingen va.n
dit lichaam niet anders dan een comedie
lijken. Alle voorstellen van de oppositie,
hoe goed gefundeerd die ook mogen zijn,
worden zonder meer verworpen.
door do regeering aangenomen sinds zijn
terugkeer uit Londen. Hij onderhoudt to
nauwe betrekkingèn met de natmnalisten,
dan dat er tusschen zijn hardnekkige
Eranseh—Engelscihe politiek en den moord
aanslag op den man, die Engeland in
zijn Soudan vertegenwoordigd, geen ver
hand zou bestaan.
Uit het gebeurde blijkt ook, hoe onbe
kwaam het huidige regiem in Egyplo is
om op te treden tegen de extremisten.
China.
China's financiën.
Ook al eenDawe s-c oraile?
Uit "Washington wordt gemeld, dat vol
gens wel ingelichte hooge ambtenaarskrin
gen, welke voeling houden met het Witte
Huis, in Amerika en Europa informeel een
plan is goedgekeurd van de Ghineesche
regeering, een z.g. Dawes-commissie van
internationale financieele experts bijeen te
roepen, tot het vinden van een oplossing
van China's monetaire vraagstukken^
waaronder de amortisatie der buitenland
sche schulden. Deze besprekingen zouden
vooraf gaan aan oen politieke conferentie
van mogendheden, voorzien bij de Wash-
ingtonsche conferentie.
Do cenige vraag, welke te Waslhinton
wordt geopperd, is of de nieuwe regeering
te Peking stabiel genoeg is, om dit z.g.
Dawes-plan voldoende te kunnen steunen,
dan wel deze geldverslindende burgeroor
log nog zal voortduren, waardoor een
evenwichtige begrooting en een regeling
der huüenlanclscho schulden onmogelijk
worden gemaakt.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.'
BUITENLAND
De opium-conferentie een mislukking.
Generaal von Nathusius door den Fran-
schen krijgsraad tot 1 jaar gevangenisstraf
veroordeeld.
De nieuwe Oostenrijksche regeering zat
Seipel's politiek voortzetten.
Generaal Lee Stack, de opperbevelheb
ber van het Engelsche leger In Egypte, is
aan zijn wonden overleden.
BINNENLAND.
Staatsbegrcoting: Algemeen® Beschou
wingen en Arbeidsbegrooting. Minister
Aalberse deelt o.a. mede, dat een wetsont
werp inzake winkelsluiting spoedig naar
den Middenstandsraad zal worden gezon
den (Sfalen-Generaal, 3do blad, en Kamer
overzicht, 1ste blad).
In de Memorie van Antwoord Begroo
ting Financiën, deelt Minister Colijn o.a.
mede, dat het de bedoeling der regeering
is een wetsontwerp in te dienen, dat het
geleidelijke uitsterven van de Staatsloterij
ten doel heeft.
Het aantal studenten aan de R.-K. Uni-<
versiteit.
Nadere mededeelingen omtrent de aard
beving op Java. (Gemengde Berichten, 2d«
blad).
Wij geven o.a. een artikel over de nieu
we wet op de coöperatieve vereecnigingen
(2do blad); over hef zoutgehalte in Rijn
landsboezemwater (3do blad).
Een scherper houding tegen
de Bolsjewisten?
Joynson Hicks, de Engelsche minister
van binnenlandsche zaken, heeft aan een
banket een rede gehouden, waarin hij ver
Egypte.
De moordaanslag op den sirdar.
Generaal Lee Stack
overleden.
Generaal Lee Stack, de opperbevelheb
ber van het Engelsche leger in Egypte,
op ivien Woensdag een aanslag werd ge
pleegd, is aan do bekomen verwondingen
overleden.
Hot staat thans vast, dat meer dan 25
revolverschoen op den auto van den gene
raal zijn gelost. Een der kogels, op straat
gevonden, bleek een dum-dumkogel te zijn;
hij was opzettelijk afgevijld om de ver
wondingen erger te maken.
Steeds meer personen blijken hij den
aanslag betrokken te zijn geweest. Behal
ve de daders, dio blijkbaar bij den auto op
bet trottoir stonden, waren nog andere sa
menzweerders op verschillende punten op
gesteld om de misdaad zoo noodig to vol
tooien. en als do Australische chauffeur
van den generaal, hoowel zelf gewond,
niet zijn tegenwoordigheid van geest bad
behouden en na de schoten snel was weg
gereden, zou geen van do drie personen
ia den auto aan een wissen dood zijn ont
snapt.
De indruk in Engeland.
Door den aanslag op sir Lee Stack,
den gouverneur-generaal van Soudan en
den sirdar van het Engelsche leger in
Egypte is een ernstige toestand geschapen
Het Engelsche foreign office wacht ver
dere inlichtingen-af van lord AUenby.
Doch ofschoon de regeering te Londen
ongetwijfeld de gematigdheid in acht zal
nemen, welke haar optreden reeds vroeger
kenmerkte, kan men niet verwachten dat
zij niet doortastend handelen zal om do
bedreiging, welko voortspruit uit de ont
wikkeling der toestanden in de laatste ja
ren het hoofd te bieden.
Ofschoon Zaghloel Pasja onmiddellijk
krachtige maatregelen .heeft genomen en
zijn leedwezen heeft te kennen gegeven,
zal men hem in Engeland moreel mede
aansprakelijk stellen voor de misdaad, wel
ke, zooals de „Daily Tel." opmerkt, klaar
blijkelijk een gevolg is van de houding,
EERSTE KAMER
Overzicht.
fcëlangrijKsie.
Aan het slot van de vergadering bracht
do voorzitter nog een sympathiek
woord van huldo aan de vliegers die op
weg zijn naar Indië en wien hij behouden
aankomst wenschte. Minister v, Swaay
sloot zich daarbij aan.
De Kamer is daarna weer voor germmen
tijd ('ot omtrent Kerstmis) uiteengegaan.
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
In de middagvergadering hebben bij de
Algeuieene Beschouwingen over de
begrooting de heeren 8 o h o k k n g (Chr.-
H) Butgers (A.B.) en Schouten
(A.E.) het woord gevoerd. Wi] verwijzen
daarvoor naar het verslag in het tweede
bI!n de Avondvergadering was de Arbeids
begrooting aan de orde.
Aalberse. de vreesachtige Zoo zal vol
gens den heer B r a u 11 g a m (S.D.), de ge
schiedenis van den eersten
Arbeid spreken. Maar de heer A»lb«s»
verklaardo zich daarvan mets aan te treü-
ken, omdat hij altijd een mikpunt is voor
de critiek, zoowel van de werkgevers, die
vinden dat do Arbeidswet te goed on van
de werknemers die meenen, dat ze te slecht
wordt, uitgevoerd. Minister Aalberse zal
zijn eigen weg gaan, die precies het m'dden
houdt tusschen de zijwegen, waarop beide
partijen hem willen lokken.
Do Minister houdt vast aan de oorspron
kelijke wet (maar met de overwerkvergun-
ningen, natuurlijk). Dat de arbeiders oven-
geus niet te klagen hebben, bewijst wel tiet
feit, dat in 91 pet. van de ondernemingen
de Arbeidswet onverkort werkt.
De zware taak, welke de arbeidsinspectie
op het oogenblik heeft door het groot aan
tal o verwerk vergunningen, laat thans geen
verdere uitbreiding der wet toe, aldus de
Minister.
Intussclien hoorden we in de redevoering
van den heer Aalberse, dat een wetsont
werp in'/.ake do winkelsluiting spoedig naar
den Middenstandsraad zal worden gezon
den. Een algemccne maatregel van bestuur
tr»h ra (reling van den arbeidsduur in ver-
jarige pianiste ^3n
draaibare kokérs aan booten De jubi-
deumpoort in de St. Pieter Do oplos
sing van een moeilijk verkcersvraagstuk
s-Gravenhago De voetbalwedstrijd
den Onafhankelijkheidsbeker
tot regeling van den at
pleeginrichtingen is bij hem in voorberei
ding. Do maximum-werktijd zal 55 uur moe
ten bedragen.
Wij hoorden verder van den minister, dat
hij niet geneigd is de strafregeling voor de
overtredingen van de voorschriften van
bakkersnachtarbeid te verzachten Wel zal
hij straks met een wijziging inzake bak
kersnachtarbeid komen; hoe dëze zal zij:
deelde hij nog niefc mede.
De Kamer maakte vervolgens een begin
met de gedachtenwisscling over de afdee-
ling ..Arbeidersverzekering".
Over do moties-Brautigam en Hiemstra
werd gisteren nog niet gestemd.
BEGROOTING VAN FINANCIèN,
Memorie van Antwoord.
In de Memorie van Antwoord, begroo-
ting van Financiën, deelt de Minister, de
heer Colijn, aan de Tweede Kamer het vol
gende mede betreffende de:
Staatsloterij.
De min. verecnigt zich geheel met het
deel van die leden, die van meening waren,
dat het niet de taak der overheid is, de ge-
legenheid tot het bevredigen van een ver*
keerde neiging te verruimen en de speel
zucht te bevorderen. Het ia de bedoeling
der regeering een wetsontwerp m te die
nen tot bet geleidelijk doen uitserven vai
de Staatsloterij.
Accijns gedistilleerd.
De vraag of de godistilleerdaccijns be-
hoort te worden verlaagd zal do minister
verder bezien in verhand met zijn verdere
voornemens ten aanzien van ons belasting-
Btelsel.
R ij w i elbelasting.
Eenigszins teleurstellend is het. dat
over do wijze van heffing wordt geklaagd
ën dat nog wel op een tijdstip, waarop
toch reeds gebleken is, dat de aanvanke-
lijke dagbladberichten over bezwari-n diet
heffing overdreven zijn geweest, N"®™
ring van alle rijwielmerken zou !>""•■«-
nen belangrijke kosten zonder daaraan ee
evenredigd nut, Ook nummering van a e
riiwieicn als grondslag van een amhte ike
administratie verdient geen "Reveling.
Teruggaaf van riiwieibelasting kent de wei
niet en de behoefte daaraan is nog niet
gebleken.
Zilverbons.
De vraag of tot intrekking der in om
loop zijnde zilverbons moet worden o verge-
ÏS£{.SL3iir^h^Mou^en uit te
brengen rapport. Dat rapport, kan spoedig
worden tegemoet gezien.
POSTERIJEN EN TELEGRAFIE.
Het overcompleet.
In den loop van eene aud'entie deelde o
Üirecleiir-Generaal aan.«mo Vereemg.ng
vin Hooger oPrsoneel b>j de r. T. I. me ie,
dit nog noodzakelijk een- afvloeiing moet
plaatsvinden en dat deze was bepoa'd te*
Do Directeur-Generaal had er wen bes
zwaar tegen om hun die op 1 Mc. voor
afvloeiing in aanmerking komen, dit
nen zwr korten tijd te doen weten, opdat
zij deseewensnht nog vóór 1 Januari as
rto nood ine maatregelen 'oud.,,nnl^™Cni"ëë
men Dit laa'ste in verband mot de aan
staande wijziging van de Pensioenwet.
R.-K. UNIVERSITEIT.
Hel aantal studenten.
Naar wij vernemen zijn thans aan do
R.-K. Universiteit te Nijmegen ïngesehre-
von 253 studenten, waarvan 117 eersia
