büïtöêlamó
spprt
t 16e Jaargang.
MAANDAG 13 OCTOBER 1324
Ko. 4766
3)e£eidódo^Sou^omt
UsABONNEMENTSPRIJSbadraagl bi) vooruitbetaling
Poor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Rij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post 12.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad 1« voor de Abound1» ver»
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
nitbetaling. Afzonderlijke nnmmers 5 ct., anet Geïllustreerd
Zondagsblad 9 cL
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOTs
Gewone a d verten tl 8 n 30 eest pee regeS
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
a dubbele van het tarief berekend. n
Kleine advertenliën, van ten hoogste 80 woorden,
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
hunr, koop en verkoop 10.50.
git nuraraer bestaat uit tuee
bieden.
België.
De staking in de Borinage.
^oensdag a.s. werkhervatting
Het centrale comité der mijnwerkers
in de Borinage heeft gisteren met 38 te
gen 15 stemmen besloten op Woensdag a.s
het werk te hervatten.
Duitschland.
De politieke toestand.
Een ultimatum der
Volkspartij.
In den' polilieken toestand is Zaterdag
een wending gekomen door de mededee-
]ing van de Duitsche Volkspartij, dat zij
ihaar vertegenwoordigers in het kabinet
de regeering zal terugtrekken, als de
Duitsch-nationalen daarin1 niet worden
opgenomen. Deze verklaring heeft de cri
sis verscherpt, hoewel geen andere hou
ding van die partij werd verwacht.
e democraten wenschen, zooals men
^veet, niet met do Duitsch-nationalen inde
regeering te zitten zofider de sociaal-de
mocraten, terwijl het centrum zijn beslis
sing tot morgen heeft verdaagd.
Het schijnt wel juist te zijn, dat er on
enigheid in het centrum heerscht. De
„Tag" zegt, dat in de vergadering van het
Centrum do verklaring van do Beiersche
(Volkspartij een groote rol heeft gespeeld.
Daarin wordt gezegd, dat niet 'n even-
Ie hereeniging van die Volkspartij met
iet centrum kan worden gedacht, als dit
zich blijft verzetten tegen opneming van
Duitsch-nationalen in de regeering. In
een artikel in de „Bayrische Courier", het
orgaan van het Beiersche centrum wordt
igd, dat een scheuring in het centrum
onvermijdelijk zal worden, als de richting
Wirth, "d.i. de linksche vleugel van het
centrum, de overhand zou krijgen. In dat
geval zou het Beiersche centrum het als
haar plicht 'beschouwen aUen om zich
;en te vereenigen, die 'n voortzetting van
i politiek van Windthorst, den stichter
[van de partij, wenschen.
Intusschen moet worden gewacht, of
iet inderdaad tot een scheuring in het
centrum zal komen.
De „Vorwarts" maakt de juiste*opmer-
ng, dat van de beslissing van bet cen
trum morgen veel voor de Duitsche poli
tiek zal afhangen. In ieder geval is de
mogelijkheid op ontbinding van den rijks
dag door het besluit der volkspartij groo-
ter geworden.
De Duitsche Volkspartij heeft de vol
gende verklaring aan den Rijkskanselier
doen toekomen:
„De Duitsche Volkspartij acht het, wan
neer democraten en Centrum het burger
lijk blok met de Duitsch-Nationalen afwij
zen, onmogelijk, dat bet minderheidskabi-
net-Marx zich parlementair kan handha
ven. Daarom dient de Rijksdag niet weer
bijeen te komen, doch spoedig te worden
ontbonden. Tevens moet de Rijksregeering
baar ontslag indienen en de regeeringsza-
ken voortzetten tot de vorming van een
nieuw op grond van de resultaten der ver
kiezingen te vormen kabinet".
Duitschland en het Dawes-plari.
t1 De uitvoeringswetten van
kracht geworden.
Zaterdag is een verordening van de
legeoring verschenen, waarbij de Dawes-
Wellen in kracht treden.
Voorts is Zaterdag door een verklaring
Tan het organisatiecomité voor de spoor
wegen het recht tot exploitatie van dt
rijksspoorwegen op de nieuw-opgerichte
Duitsche spoorwegmaatsqhappij overge-
gaan. J-.
Uit het bezette gebied.
De opvolger van Degoutte.
1 Do ministerraad heeft besloten tot op
perbevelhebber van bet Rijnleger, 'ter ver
vanging van generaal Degoutte, wien op
zijn verzoek andere functies zullen worden,
gegeven, te benoemen generaal Guillemat,
bd van den oppersten oorlogsraad.
Frankrijk.
F Salarissen heege staatsambtenaren.
Een ongewone demonstratie.
Do hoogo ambtenaren van bet Fransche
departement van Financiën hebben een,
voor hen lot nu toe ongebruikelijk middel
*0 baat genomen om te trachten een ver
betering in de voorgestelde salarisrege-
te krijgen. Na afloop van oen verga-
nering, dio geleid werd door den directeur
der indirecte belastingen in het Departe-
ment van de Seine, hebben zij ten getale
ïan ongeveer 1000 gedemonstreerd in de
groote hal voor het kabinet van den mi*
nister. Een deputatie werd door minister
Glcmentel ontvangen ter aanbieding van
de door de vergadering aangenomen mo
tie, waarin wordt geopponeerd tegen de
wei zeer simplistische oplossing van de
kwestie der salarisverhooging, waarbij
aan alle ambtenaren of beambten van wel
ken rang ook, een uniforme verhooging
wordt gegeven en waardoor de reeds voor
de boogere ambtenaren zoo onrechtvaar
dige salarisregeling van 1919 nog slechter
wordt gemaakt. Zij eiscken de salarisver-
boogingen naar de schaal van 1914 met
een evenredige vermeerdering voor de
waardedaling van het geld. De minister
heeft geantwoord, dat met de wenschen
van alle groepen van het personeel reke
ning zou worden gehouden. Een vage toe
zegging die den betoogers weinig voldoe
ning schonk. Naar aanleiding van deze
demonstratie beeft Herriot den bovenge-
noemden directeur der indirecte-belastin-
gen op non-activiteit gesteld.
Volgens de Temps heeft bet bureau van
den premier medegedeeld, dat Herriot tot
dit besluit gekomen is, omdat hij wensebt,
dat alle ambtenaren zich onderwerpen
aan de regels der discipline.
Engeland.
De a.s. verkiezingen.
Geen driehoeksverkiezingen
Do „Central News' meldt dat de con
servatieven en liberalen bij de verkiezin
gen zullen samenwerken in die districten,
waar Labour verleden jaar zetels won
zonder de volstrekte meerderheid te he-
ben. Zooals men vreet bestaan in Enge
land geen herstemmingen. De canaidaat,
die bij eerste stemming bet hoogst aan
tal stemmen verkrijgt, wordt meteen ge
kozen verklaard.
Bij do verkiezingen van 1923 profi
teerde Labour meer van dien toestand dan
de andere partijen. In niet minder dan 70
districten won de Labour-candidaat, ter
wijl zijn twee tegenstanders gezamenlijk
meer stemmen hadden. De bedoeling is
nu, dat in die districten aUeen een conser
vatief of alleen een liberaal tegenover den
aftredenden Labour-man gesteld zal wor
den, zoodat z.g. driehoeksverkiezingen wor
den vermeden.
In het hoofdkwartier van de liberale
partij werd er Zaterdag den nadruk op
gelegd dat deze regeling door de plaatse
lijke besturen gemaakt zal worden, en
geen terugkeer naar de coalitie inhoudt.
Rusland.
Ballingen uit Georgië.
Volgens oen bericht uit Tiflis aan de
„Dni" beeft do sovjet-regeéring 10.680
personen naar bet Noorden van Euro-
peesch Rusland en Siberië verbannen.
Turkije.
Da toestand in Mosoel.
Wederzijdsche troepen-
versterkingen.
De correspondent van de „Daily News"
te Konstantinopel meldt, dat do Turksche
regeering thans eindelijk zal antwoorden
op de nota's der Britsche regeering be
treffende Mosoel.
De „Daily Express" verzekert, ondanks
alle officieele tegenspraken, dat de Brit
sche regeering ijverig voorbereidende
maatregelen treft om de Britsche troepen
ten Oosten van Suez te versterken, met het
oog op den ernstigen toestand in Mosoel.
Van andere zijde wordt gemeld, dat de
Turken hun troepen in dit gebied eveneens
versterken en dat hun optreden groote on
gerustheid "wekt. i
Anti-Grieksche maatregelen.
5 0.000 Grieken met uitzetting
bedreigd?
'Aan de bladen wordt uit Constantinopel
geseind, dat aan 50.000 Grieken is aange
zegd Turkije binnen 10 dagen .te verlaten.
Doen zij dat niet, dan zullen zij, naar ver
luidt, het land uit worden gezet.
China.
De burgeroorlog.
Nieuwe successen van
Tsjang Tso Lin.
Do Mandsjoerijsche troepen liebben bij
Sjanhaikwan nieuwe successen behaald
Na een gevecht, dat den geheelen nacht
duurde, bezetten zij de haven van Tsin-
wangtau, ten Z.W. van Sjanghaikwan.
Twee divisies der regeering te Peking
zijn bij Sjanghaikwan afgesneden en ge
vangen genomen.
Over de gevechten aan hot front van
Jehol meldt een officieel communiqué, dat
do regceringstroepen geheel'verslagen zijn
Zij verloren 1100 dooden en 2000 gewon
den.
Steun voor Tsjang van
Frankrijk en Japan?
Volgens den diplomatieken modewerker
van de „Daily Telegraph" wordt het met
den, dag duidelijk, dat Tsjang Tso Lin, de
heerscher van Mantsjoerije, den zedelijken
of stoffeiijken steun heeft van verscheiden
vreemde mogendheden. Hij heeft dien van
Moskou gekocht, terwijl hij den steun van
Japan al tal van jaren heeft, deels uit
dankbaarheid voor diensten, tijdens den
Russisch-Japanschen oorlog bewezen.
Wat wellicht moeilijker te begrijpen is,
is volgens den medewerker van de „D. T.",
dat zijn overeenkomst met de Sovjet-regee
ring ten aanzien van den Ghineesclien
Oosterspoorweg de Franschen niet tegen
hem heeft ingenomen, van wie hij, zooals
gemeld, vliegtuigen heeft gekocht. Toen
Peking eenige weken geleden een veel min
der ver gaande spoorwegconventie met
Moskou sloot, protesteerden zoowel de
Fransche als de Japansche legatie krach
tig.
De medewerker van het Engelsche blad
acht het duidelijk, dat de Fransch-Japon-
samenwerking zoowel in de StiUe
Zuidzee als te Genève met den dag nauwer
wordt.
Bloedige botsingen te Canton
Meer dan 50 dooden
Vrijdag hebben in Canton ernstige on
geregeldheden plaats gehad. Ten einde de
kooplieden gunstiger te stemmen had
Soen Jat Sen besloten htm een deel van
de wapens van hun vrijwilligerscorps,
welke hij in beslag genomen had, terug te
geven. Vrijwilligers en regceringstroepen
waren aan de kade, waar het schip met
do wapens landen zou, aanwezig, toen een
arbeidersoptocht ter viering van den ver
jaardag van de omverwerping der Mand-
:joe-dvnastie langs trok.
De vrijwilligers, die vreesden, dat de
arbeiders bet op de wapens voorzien zou
den hebben, weigerden den stoet den door
tocht. Een twist ontstond. Er vielen scho
ten, waarbij de regeeringstroepen do vrij
willigers steunden. Na een uur vechtens
werd de arbeidersoptocht uiteengedreven.
vrijwilligers hadden één doode en 2
gewonden, de arbeiders 30 dooden en 4
gewonden, terwijl er 50 van ben gevan
gen genomen werdei^. Verder verloren 29
voorbijgangers bij de vechtpartij het le
ven. Hierbij waren er 10 die wilden ont
komen door in de rivier te springen en
daarbij verdronken.
Canton is op het oogenblik rustig, doch
men vreest repressailles van de arbeiders.
U2Y SE PERS
WIE ZIJN DE ONVERDRAAGZAMEN?
De Tij d schrijft:
Elk kent het praatje, dat katholieken
nooit of nimmer zouden koopen bij niet-
katholieken. Het is te gek om van te spre
ken! Zeker zullen katholieken hoe kan
dat anders, wijl zij vaak elkanders kennis
sen zullen zijn en de een den ander weer
recommandeert,? dikwijls bij geloofs-
genooten bun bestellingen doen. Maar als
zij bij niet-katholieken góedkooper of beter
terecht kunnen, zullen de mees ten wel
den voordeeligston weg kiezen.
En daar heeft nu het bestuur der Vrije
Gemeente in Amsterdam in zijn laatstge
houden vergadering besloten een lijst van
neringdoende leden uit te geven.
„Het is gebleken", aldus het bericht
in de „Nieuwe Stemmen", „dat het wen-
schelijk zou zijn een lijst te hebben van
de leden aangevende naar de zaken dia
zij bezitten of de beroepen die zij uit
oefenen, opdat het bestuur diegenen,
welke zich door leden wenschen te laten
bedienen, zal kunnen helpen. Het is na
tuurlijk niet de bdoeling, dat de room-
sche manier zal worden nagevolgd, om
alleen en uitsluitend bij de „broeders
des geloofs" te koopen. Maar daar room-
schen en rechts-orthodoxen vaak sterk
in deze richting ageeren, is 't niet on
dienstig, dat vrijzinnigen, als zij even
goed bj vrijzinnigen als bij andersden
kenden met hun boodschappen terecht
kunnen, eens overwogen, of het niet de
voorkeur zou hebben in dat geval hun
medeleden te begunstigen".
„De Roomsclie manier".
Jawel; kunnen de hoeren ons katholieke
bladen aanwijzen als ,De Klok", „De Pro
testant", „Staat en Kerk" e. a. met liun
speciale lijsten van „protestansche adres
sen"?
Maar dn heer v. Wijngaarden, voorgan
ger der Vrije Gemeente, is niet voor nie
mendal ook voorzitter der „Evangelische
Maatschappij". Nu, de heeren mogen ge
rust hun best doen. Maar dan geen pliari-
sccscli beweeg en anderen valsch bef-
schuldigd van hetgeen men zelf systema
tisch doet!
LUCÜ?¥AAftY
DE VLIEGTOCHT NEDERLAND— INDIë
Vermoedelijk uitstel tot a.s. voorjaar
Een interview in den trein.
Vandaag ontmoette ik in den trein van
Philippopel naar Sofia de heeren Van der
Hoop, Van Weerden Poelman en Van den
Broeke, schrijft een 'bijzondere correspon
dent aan de „Tel." De heer Van der Hoop
gaf mij op mijn verzoek het volgende re
laas van de vlucht tot de ongelukkige on
derbreking door het defect raken van de
waterkoeling.
Na een vlotte reis Amsterdam-Praag en
PraagBelgrado, vertrokken de aviateurs
den derden October 's morgens vroeg vol
moed van de Servische hoofdstad. Om 3
uur in den middag passeerden zij het
vliegterrein bij Sofia, waar zij langzaam
en laag vliegend den hen begroetenden
Bulgaarschen vliegers het saluut brachten
De reis ging over het bergland in Oost
waar tsche richting naar Constantinopel,
dat zij in acht tot negen uur dachten te
bereiken, Tot dan toe functionneerde alles
uitstekend, eerst eenige K.M. voorbij de
stad Tatrapazardijk bemerkte Van der
Hoop, dat de thermometer van de vratet-
koeling steeg. In korten tijd liep deze op
tot 100 graden, terwijl ook de motor min
der toeren maakte dan gewoonlijk. De
vliegers begrepen, dat er iets haperde, al
konden zij 't defect niet onmiddellijk defi-
nieerpn. Zij besloten te dalen en zagen
daartoe uit naar een geschikt landingster
rein. De motor was intusschen volledig tot
stilstand gekomen, zoodat men genood-
zaakt was ter plaatse te dalen. De landing
vorderde veel bekwaamheid en tegenwoor
digheic! van geest. Het gelukte Van der
Hoop den grond te bereiken, doch hij kon
niet verhinderen, dat het voortrijdende
vliegtuig eenige malen tegen oneffenheden
van den bodem aanbotste, waarbij hot
rechtergedeelte van het landingstoestel
brak.
Op het oogenblik ligt het vliegtuig naar
rechts'doorgezakt op het veld. Onmiddel
lijk na het ongeval stelde Van der Hoop
zich telefonisch in verbinding met Phi
lippopel om hulp te verzoeken, die den
volgenden dag opdaagde. Zondag den 5den
October kwamen per vliegtuig Bulgaarscke
ingenieurs aan, die na onderzoek ver
klaarden, dat het onmogelijk was, bet
vliegtuig ter plaatse te repareeren. Zij
achtten bet noodzakelijk, dat het toestel
naar Sofia zou worden vervoerd. Van der
Hoop betwijfelde echter of dit de zaak
vooruit zou brengen, niet alleen omdat
men in Bulgarije de voor dit toestel be-
noodigde onderdeelen niet beeft, maar ook
omdat er geen technici zijn te vinden met
ervaring van deze vliegtuigen.
Zooals men weet, is behalve het lan
dingsgestel ook de motor door overver
hitting sterk beschadigd. Deze schade te
herstellen zal in Bulgarije niet mogelijk
blijken.
De Bulgaarsche autoriteiten stelden een
extra-trein ter beschikking van Van der
Hoop c.s., doch zij hebben nog niet beslo
ten dit aanbod aan te nemen. Zij willen
de aankomst van een ingenieur uit' Hol
land afwachten
Intusschen ligt hef toesïel nog steeds
op liet terrein van de noodlanding, waar
'het' wordt bewaakt door militairen. De
vliegers zijn te Philippopel, vanwaar zij
den Hollandschen ingenieur (den beer
Guilonard) zullen tegemoet reizen om
hem onverwijld bij' de defecte machine te
brengen.
De Hollnndsciie vliegers Toemen ten
zeerste de bemoeiingen van den Nederland
schen consul, den heer De Erauw. Ook de
Bulgaarsche autoriteiten en de bevolking
toonden de vriendelijkste bereidwilligheid
en tegemoetkoming.
Van der Hoop en zijn
collega's hopen de vlucht
in het voorjaar te her-
h alen, daar zij van meening zijn, dat
dit betreurenswaardige incident geen af
breuk kan doen aan de grootsche gedach
te: Holland door de lucht met Neder-
landscli-Indië te. verbinden.
D. Z. R. Ill op weg naar Amerika.
Zondagmorgen vertrokken.
Uit Fried rich shaven wordt gemeld:' Heb
luchtschip Z. R. III is Zondagmorgen te 6
uur 35 min. opgestegen voor de overtocht
naar Amerika. Nadat het korten tijd ho
ven Friedrichshaven had gekoerst voer het
bil sterken nevel in Z.-W. richting weg.
De definitieve koers is nog niet bekend.
Uit Berlijn wordt gemeld: De Zeppelin
zette koers in de richting van Frankrijk,
cn was te 8 uur 45 min. ten zuiden
Belfort.
Eon ernstig vliegongeluk".
Zaterdagmiddag tegen 1 uur vlogen ze
ven" vliegtuigen over de Gosselies in Bel
gië toen plotseling uit de laatste en hoogst
vliegende machine een man viel, wiens
lichaam neerkwam in het park van baron
Drion, afgevaardigde van Charleroi. Ter
wijl de vliegmachines haar weg vervolgden,
werd het lijk naar de Morgue overge
bracht. Het was dat va,n een leerling-be
stuurder van het vliegkamp van Gosselies,
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
De staking in de Belgische Borinage ge*
eindigd.
De Duitsche Volkspartij heeft een ulti*
malum ingediend.
Partieele samenwerking tusschen com
servatieven en liberalen in Engeland ter
vermijding van driehoeksverkiezingen.
Krijgt Tsjang Tso Lin steun van Frank*
rijk en Japan?
De Zeppelin voor Amerika is Zondag
morgen vertrokken en bevond zich des
avonds boven de golf van Biscaye. (Telo*
BINNENLAND
Tegen den derden beklaagde, betrokken
bij de malversaties bij den Rijksgebouwen
dienst, den gewezen bouwmeester V., is A
jaar gevangenisstraf geëischt. (Rechtzat
ken, 2de blad).
Binnen* enkele dagen wordt een wets
ontwerp tot wijziging van de Burgerlijke
Pensioenwet 1922 ingediend. (2de blad).
de rijwielbelasting
De opbrengst van
(2de blad).
Bij de audiënties met de ministers Ruys
cn Westerveld is meegedeeld, dat een
eventueel nader besluit over den salarisaf
trek niet voor het middelen der volgende
week verwacht kan werden.
De vliegtocht HollandIndië zal ver
moedelijk pas in het a.s. voorjaar hervat
werden. (Luchtvaart).
LEIDEN
Jubileum Pastoor J. Crombag O.F.M.
Benoeming directrice Leidsch Zieken
huis.
KORFBA»,
De uitslagen.
Westelijke le klasse N.
Amsterdam: WesterkwartierD.T.V. 54
Hilversum: ExcelsiorNausik&a 23
Amsterdam: ReadyKoog Zaandijk 05
Amsterdam: D.E.V.Advendo 83
Westelijke le klasse Z.
Leiden: Vitesse (L.)H.K.V. C1
Den Haag: H.S.V.Vclox 28
Rotterdam, O.S.C.R.Dordrecht 55
Dordrecht: DeetosFluks 11
Oostelijke le klasse B.
Enschede: D.O.S.H.K.C. 44
Overgangsklasse N.
Haarlem: HaarlemSwift 20
Amsterdam: D.D.V.Hercules 47
Amsterdam: K.V.O.Westerkw. II 33
Den Haag: Vitesse (H.)—Rozenburg 2—1
Delft: D.K.C.—Het Zuiden 5—2
Den Haag: H.B.S.A L O 13
Westelijke 2e klasse F.
Leiden: Fluks IIVinlesse (L.) II 3—6
Vitesse—H.K.V. 6—1.
Begunstigd door mooi weer wist Y'tes-
se met sprekende cijfeTS van de Hage
naars te winnen.
Het was een mooie wedstrijd met Vi
tesse voor het grootste deel ver in de
meerderheid. De Blauwwitten kwamen uit
met invaller De Rooy voor Goekoop, het
geen een goeden ruil bleek te zijn. Go.e-
koop speelt over 't algemeen een zenuw
achtig, onbesuisd spel, dat zeer aansteke
lijk werkt, terwijl zijn plaatsvervanger
in dezen wedstrijd goed, kalm spel te zien.
gaf.
Wanneer de strijd begint is H.K.V. wat
in de meerderheid. Na een kwartier ne
men de Hagenaars dan ook de leiding door
een mooi schot van Springer.
Maar ook de Vitesse-aanval, met Nieu-
wenhuizen aan hot hoofd, zit niet stil.
Spoedig weet hij op verdienstelijke wijze
gelijk te maken.
Na wisselen komt Vitesse er langzamer
hand geheel in, en blijft verder bijna den
geheelen wedstrijd door dc-mineeren.
Een kwartier voor rust weet Blanken,
in te schieten, zoodaf pauze komt met 2—1
voor Vitesse.
Na de pauze vergroot van Ginkel spoe
dig den voorsprong.
Het aanvalsvak. dat nu aan het werK
gaat is echter niet zoo productief. Het
wordt aanhoudend gevoed, krijgt kans op
kans maar weet vooralsnog geen succes e
behalen. Als do bal echter op do Vitesso-
helft blijft, tan dat niet uilblijveh. Do
Rooy vergroot dan den voorsprong en
Kayser volgt na eenigen tijd dit goecla
voorbeeld met een vliegend schot.
Met do begin-opstelling tracht H.K.V. o»
situatie to redden, maar de opleving in d»
1 Haagsche gelederen duurt slechts kort.
