16e Jaaroans?.
VRIJDAG 10 1924
No. 4764
e&2idócii^Sou^aitt
fjeABOMNEMENTSPRIJSbedraagt bï] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Pij onze Agenten 20 cent per week 82.60 per kwartaal
Franco por post 8 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cl per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cl, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 cl
jjjt nuntmer bestaai uii da*ao
tsladen.
Dit blad verschijnt eiken dag oitgezonderd Zen- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
T£L. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
G a won e ad vort entlSn 30 cent por roged
Voor Ingezonden Mede deelingen wordt hei
a dubbele vau het tarief berekend, a
Kleins adverienllën, van ten hoogste 80 woorden, weeeio
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, haar en yqfij
huur, koop en verkoop 8 0.50* A
Het nut der vakvereenigingen.
In „De Maasbode" is mr. Verschuur be-
jnnen aan een serie van, naar we meenen
22 artikelen over de bedrijfsorganisatie
eea seriei, waarvan de inleidingsartikelen
i verschenen, welke loopen over zaken,
met bedrijfsorganisatie verband hou-
i. Zoo handelt het laatst verschenen ar
tikel over de vakorganisatie. En we willen
__jruit een passage citeeren daarin
ivordt niets nieuws, niets oorspronkelijks
gezegd, maar een dikwijls gezegde waar
heid weer 'ns op 'n frissche wijze, her
haald.
De schrijver zegt dam
„Bij de gloedvolle aanprijzing van de
vakorganisatie die men bij onze sociologen
te lezen krijgt is het meestal het meer
verkeven deel, of laat ons liever zeggen,
de toekomstige taak der vakvereeni-
gingen, welko de schrijvers in gloed brengt
(Hierin vergist de schrijver zich o.i.: bij
de meeste Katholieke sociologen wordt
wel degelijk de huidige taak der
vakvereenigingen in het licht gesteld.
Red. L. Crt.)
Toch laat zich een vakvereeniging nog
denken, die verschillende nuttige bezig
heden verricht, zonder dat zij zich nog
beweegt op een hooger niveau van maat
schappelijke organisatie. Men behoeft de
vakorganisatie nog niet te zien als mede-
werkende partij bij collectieve contracten,
of zelfs als grondslag van een bedrijfs
organisatie, om overtuigd voorstander van
ïaar te wezen.
Zij heeft ook zonder collectief contract
en bedrijfsorganisatie reeds een taak tot
verheffing van den vierden stand, de red
ding van den arbeidersstand uit het pro
letariaat en het pauperisme. Wat do go-
isoleerde arbeider niet kan, dat vermag
vereeniging: de klasse der arbeiders,
.die neergeslagen was, opheffen en tot een
nieuw leven oproepen. Zonder verre
pers p e c ti e v e n in do richting van
m nieuw georganiseerde maatschappij
kan reeds do vakvereeniging door to vol-
doen aan den natuurlijken trek van den
mensch tot vereeninging^ materir»e\T en
moreel groot nut afwerpen. Zij geeft op
zich zelf reeds besef van eenheid, gevoel
van stand, bewustzijn van waardigheid.
In plaats van wilde en meest machtelooze
opvlammingen van ontevredenheid, brengt
zij al aanstonds de voor de hand liggende
mogelijkheid van meer redelijk overleg.
zorgt een vakvereeniging met de wen-
Bchen der leden en met den gang van de
nijverheid op de hoogte te zijn en de leden
op de hoogte te brengen van wat in hun
belang kan worden gedaan. Bij het for-
muleercn der eischen en bij het uitbrengen
daarvan speelt de vakvereeniging een heil
zame rol.
Dit alles kan de vakvereeniging doen,
(en vrij spreken nog niet eens van de
toacht die do vakorganisatie in harden
strijd ontwikkelen kan) zonder dat zij tot
iels hooger trap van maatschap
pelijke organisatie opklimt.
Daartoe geraakt zij, indien zij instellin
gen schept: fondsen, kassen, opleidings
instituten en dergelijke. Tot hoogere
sociale orde klimt zij ook, indien zij zióh
Terstaat met de georganiseerde werkgevers
ever vaste regelen, waaronder do arbei
ders zullen worden te werk gesteld (collec
tieve arbeidscontracten.)
En indien dan de afspraken met do
werkgevers zich niet alleen uitstrekken tot
de voorwaarden over loon en arbeids
duur, maar ook andere belangen van hot
bedrijf gaan raken, dan gloort het begin
wat men is gaan noemen bedrijfs
organisatie.
En zoo is do vakorganisatie het werk-
ig om tot organisatie der maatschappij
op te klimmen.
Wie iels anders wil dan individualisti-
sehen chaos, wio organische ordening
Wenscht, moet als „conditio sine qua non"
gr ooi en bloei der vakorgani-
3 a t i o wenschen doch deze dan vrij
Van de smetten van den klassenstrijd."
Wij hebben dit vrij lange citaat opge
nomen, omdat het in onze dagen zéér nood
zakelijk blijkt, bij herhaling en bij her
haalde herhaling te wijzen op de beteckenis,
het nut der vakorganisatie voor het stof
felijk en geestelijk belang der arbeiders.
t Wijst op een jammerlijke verstande
nde traagheid, een droeve geestelijke mat
heid, dat, helaas, nog zoovele onzer arbei-
hsrs dat nut niet inzien en niet dien over
eenkomstig handelen, daar, zoo eenigszins
hogelijk, lid te worden, belangstellend en
gelovend lid, van een Katholieke vakor-
Zoowel gemeenschapsgevoel als cigen-
tofdo in goeden zin moeten bewegen, om
'°0 te treden tot de Vakorganisatie.
BUBTEHiB-flBap
Duitschland.
GEEN RECONSTRUCTIE VAN HET
KABINET.
Marx' pogingen mislukt
Rijksdagontbinding?
Do pogingen van den Rijkskanselier tot
het vormen van een nieuwe regeering op
grondslag van de door hem ontworpen ge
dragslijnen zijn mislukt. Een kabinet der
volksgemeenschap zal dus niet lot stand
komen. Ziedaar het resultaat der verschil
lende onderhandelingen lussclien do re
geering en de fracties.
in den namiddag ontving de rijkskan
selier gisteren de leiders dor sociaal-de
mocratische fractie. Deze verklaarden, dat
do fractie bereid was, de door don rijks
kanselier nagestreefde uitbreiding der re
geering op grond van het door hem ont
vouwd program goed te keuren. Zij con
stateerden evenwel, dat het besluit der
Duitsch-nationale fractie on vereen ighaar
was met de bedoelingen van den rijkskan
selier en dat zij daarom do plannen van
den rijkskanselier als mislukt beschouw
den.
Daarna ontving de rijkskanselier de lei
ders der Duitsch-nationale fractie, wicn
hij liet standpunt der sociaal-democraten
mededeelde. De Duitsch-nationalen na
men kennis van den daardoor in het leven
geroepen toestand, waarop Marx verklaar
de, dat hij thans de onderhandelingen
over de vorming van een regeering met
deelneming van Duitsch-nationalen en
sociaal-democraten als afgedaan be-
schouwdo en heden opnieuw met de par
tijleiders zou confereeren over den weg,
welko thans ingeslagen moet worden.
Er bestaan op het cogenblik drie moge
lijkheden. Ten eerste kan het tegenwoordi
ge kabinet aanblijven, in de tweede plaats
kunnen onderhandelingen worden ge
voerd over een bloc van rechts en tender-
de kan men den rijksdag ontbinden.
De Duilsche volkspartij heeft reeds aan
haar meeoiing uiting gegeven. Zij heeft
den rijkskanselier doen mededeelen, dat
volgens haar meening na het besluit der
sociaal-democraten en dat der Duitsch-
nationalen, een nieuwe toestand in het
leven is geroepen en dat do rijkskanselier
thans pogingen moet aanwenden in de
richting van de worming van een naar
rechts uitgebreide regeering.
De democraten en het centrum zullen
hoogstwaarschijnlijk van meening zijn,
dat nq, de mislukking van do pogingen tot
vorming van een volksgemeenschap het
aanblijven van het tegenwoordige kabinet
geboden is.
Het dcnkbeld van de Duitsche volkspar
tij, om een naar rechts georiënteerd ka
binet te vormen, wordt volkomen door de
democraten van d9 hand gewezen en het
wordt evenmin door het centrum aanvaard
daar het centrum niet zonder de democra
ten in een rechter bloc vertegenwoordigd
wil zijn.
Daarom bestaan er eigenlijk maar twee
mogelijkheden, het aanblijven van het ka
binet en een Rijksdagontbinding.
De militaire controls in Duitschland.
Niet aangegeven geschut
ontdekt.
Officieren der intergeall. controlecom
missie ontdekten, hij een inspectie eener
infanteriekazerne in de buurt van Dres
den 20 kanonnen van het kaliber 98, die
niet waren aangegeven.
Frankrijk.
De Fransche Katholieke pers.
Vergelijk met Nederland.
Het katholieke orgaan „La Croix" heeft
do gewoonte zijn medewerkers, propa
gandisten, donateurs en andero belang
stellenden elk jaar in een congresvergade
ring bijeen te roepen. Ook dit jaar koelt
Z.Ein. kardinaal Dubois weer van zijn bij
zonder© belangstelling voor de Katholieke
pers blijk gegeven, door een der bijeen
komsten met zijn booge tegenwoordigheid
te vereeren en het woord te voeren om do
Fransche katholieken op to wekken hun
pers meer te steunen en actie daarvoor
krachtiger ter hand te nemen.
Vergelijkend met wat do doorluchtige
kerkvorst in Nederland en België
had gezien, verklaarde de aartsbisschop
van Parijs, dat de Fransche katholieken
ten aanzien van hun pers bij lange niet
naar de mate van hun kunnen zich had
den ingespannen. Naast de godsdienstige
onwetendheid is ook de burgerlijke een
groote euvel. De methode moet gewijzigd
wonden en do Fransche katholieken moe
ten hun activiteit, hun invloed en hun
beurzen veel meer in dienst stellen van de
verbreiding der goede bladen. Slechts met
een deugdelijke pers kan de grooto massa
wordon bereikt en in het bijzonder het
euvel van de laiciteit worden bestreden.
Engeland.
PARLEMENTSONTBIMDING.
Na da nederlaag.
Verkiezingsvooruitzichten
Het huidige parlement, dat eerst 10
maanden oud was het was 9 December
van het vorig jaar gekozen is bij ko
ninklijk besluit ontbonden en reeds voor
het einde van deze maand zal een nieuw
worden gekozen. Dat is het verrassend re
sultaat van de nederlaag, welke het La
gerhuis Woensdagavond aan de Labour-
regeering heeft berokkend.
Dien avond zeide Mac Donald nadruk
kelijk in het Lagerhuis: Als de conserva
tieve motie of het liberale amendement
wordt aangenomen, gaan wij heen. Het
amendement wérd aangenomen. Maar in
plaats van zelf af te treden, liet de pre
mier het parlement heengaan. Men her
innert zich, dat de liberale leider Asquith
verleden jaar verklaarde, dat do koning
niet verplicht is op hei advies van een of
anderen premier het parlement te ontbin
den, zoolang do regeering nog door ande
ren zou kunnen worden overgenomen. Het
is bovendien een tegenvaller voor de ge
heel© liberale partij, die op de algemeene
verkiezingen niet voorbereid is en er wei
nig winst bij kan behalen. Maar vooral
is het hoogst onwaarschijnlijk, dat de
Labour-Partv 120 nieuwe zetels bij haar
huidige 180 kan winnen om in het nieu
we Lagerhuis de volstrekte meerderheid
te verwerven.
Hot besluit, Woensdagavond door het
Lagerhuis genomen, om een commissie
van onderzoek in stellen in zake de Camp
bell-affaire, blijft natuurlijk opgeschort in
afwachting van het resultaat der verkie
zingen. Blijft Labour daarbij in do min
derheid, dan zal de regeering naderhand
toch mooten aftroden, omdat dan hetzelfde
besluit opnieuw door do beide vereenigde
oppositiepartijen zal worden genomen.
Geen verkiezing was zoo moeilijk te
voorspellen als deze, cn zelden kwam zij
om een zoo betrekkelijk onbeduidend mo
tief. Wel was het te verwachten, dat de
regeering hij do behandeling der liberale
motie in zake de Russische leening zou
worden verslagen, en dezo kwestie zal
dan ook wel do voornaamste strijdkreet
hij de verkiezingen worden.
De indruk van de Engelsche crisis in
Duitschland.
De nederlaag van de Engelsche regee
ring wordt in Duitschland betreurd, omdat
ze op de onderhandelingen over de inter
nationale-leening aan Duitschland en over
de EngeJsch-Duitsche handelsovereenr-
komst een ongunstigen invloed kan
oefenen.
De lersche grenswei.
In derde lezing aangenomen
door het Hoogerhuis.
De lersche grensregelingswet is gisteren
in derde lezing door het Hoogerhuis aan
genomen, zoodat het wetsontwerp derhalve
thans door beide huizen van het parlement
ongeamenderd is aanvaard.
Spanje.
De strijd jn Marokko.
De nederlagen der
Spanj aarden.
Het Spaansche offensief in Marokko is
tot stilstand gebracht. De wegen van Ceuta
-naar Tanger en van Tanger en Tetoean
naar Sjespoean zijn veilig.
Over den toestand in het Larache-ge-
bied, waar de Spaansche troepen enkele
dagen geleden een ernstige nederlaag
leden, welke door het Directoire erkend is,
zijn geen inlichtingen te verkrijgen. Er
gaat een gerucht niet bevestigd, maar
evenmin ontkend dat enkelo honderden
Spanjaarden, waaronder 18 officieren,
door de Mooren zijn gevangen genomen in
het Larachegebied.
Rusland.
Een vlootprogram.
Volgens te Helsingsfors uit Moskou ont
vangen telegrammen heeft de centrale uit
voerende raad der -ivjct regeering een uit
gebreid vlóotprogram ontworpen, waar
voor reeds een bedrag van 60 millioen gul
den is gevoteerd.
Dit program omvat den volgenden aan
bouw: voor do Baltische vloot: tweo lichte
kruisers, vier eskaders torpedo-booten,
verscheidene torpedo-jagers en ondor-
zceür3. Voor do Zwarte Zee-vloot: vier
lichte kruisers, acht eskaders torpedo-boo
ten. acht onderzeeërs, dertien torpedo
jagers en zes mijnenleggers.
Daarenboven, zullen zes kanonneerbooten
worden aangebouwd voor de Oost-Siberi-
scho kust waarvan er tweo bestemd zijn
voor do Poolzee en viei; voor den Stillen
Oceaan.
Turkije.
De Mosoelkwestie.
Een ernstige toestand.
Volgens een bericht uit Angora is er een
oificicei communique verschenen, waarin
wordt meegedeeld dat de militaire opera
ties aan do grens van Mosoel geëindigd
zijn. De Daily Telegraph wijst er op, dat
do militaire toestand in Mesopotamië een
ernstig karakter krijgt. De Tegeering van
Angora heoft opzettelijk nog niet geant
woord op do Engelsche nota en evenmin
op het mondelinge protest van den diplo-
matieken vertegenwoordiger van Engeland
te Konstantinopel die do ontruiming van
het door do Turksche troepen bezette ge
bied heeft geëischt. Do Turksche troepen
die over de grens zijn getrokken, zijn daar
niet alleen gebleven, doch ontvangen ook
voortdurend versterkingen van over de
grens, zoodat de regeering van Angora
zich niet kan verontschuldigen met de
uitvlucht dat de desbetreffende comman
dant zijn volmachten of instructies te hui
ten is gegaan.
Britsch-ir.dïë.
Nicuv/e onlusten te Allahabad
Gistermorgen was het te Allahabad rus
tig, maar later op den dag is er in ver
schillende wijken van de stad opnieuw
gevochten tusschen Hindoes en Mohamme
danen, waarbij 4 personen werden gedood
en 20 gewond. Het totaal aantal dooden
sinds de onlusten, Maandag begonnen, is
tot 9 gestegen, het aantal gewonden tot 70
Do winkels zijn gesloten. Het zakenleven
ligt stil. Door militairen en politie wordt
gepatrouilleerd.
China.
De burgeroorlog
Een overwinning van
Tsjang Tso Li'n
Volgens een telegram uit Moekden heeft
het leger van Tsjang Tso Lin op 8 dezer
's avonds Shanghai-kwan bezet en het
leger van Tsjili op de vlucht gejaagd, dat
in wanorde terugtrekt in de richting van
Tsjin-Wang-Ta o.
Talrijke soldaten van Tsjili zouden naar
het leger van Tsjang Tso Lin overloopen.
Sjanhaikwan, op do kaart to vinden
daar, waar de Chineesche muur de Golf
van Petsjili 'nadert, ligt even' bezuiden de
grens van Mandsjoerijo en bevindt zich
op ongeveer 280 K.M. hemelsbreedte van
Peking. Een aanval op Peking zal, wan
neer het daartoe komt, intusschen wel
hoofdzakelijk langs den spoorlijn plaats
vinden, welke hier over grooten afstand de
kust volgt.
Aanval op Peking
Volgens een bericht uit Moekden heeft
Tsjang-Tso-Lin op de laatste nota der
buitenlandsche gezanten geantwoord, dat
zijn leger Peking zal aanvallen, tenzij het
hoofdkwartier van zijn tegenstanders, dat
op het oogenblik te Peking te gevestigd,
naar elders wordt verplaast.
Volgens sommige berichten zal Soen-
Jat-Sen, nu zijn pogingen om een leger
tot versterkiug van de strijdkrachten van
Tsjekiang op de been te brengen, mislukt
zijn, China aan boord van een oorlogs
schip der Sovjet-regeering verlaten.
Amerika.
De opstand in Honduras
De rebelle n-g ene raai Terreva
verslagen
Uit Tegucigalpa (Honduras) wordt be
richt, dat do generaal der opstandelingen,
Ferrera, volkomen is verslagen door den
provincialen gouverneur Gosta-
BHBMEMLAMD
TWEEDE KAMER.
Overzicht.
Vergadering van gisteren.
Gisteren heeft de Kamer de wijziging
der Arbeidswet in behandeling genomen,
welke wijziging deze strekking heeft: Op
24 dezer loopt de overgangstijd van het
dricploegenstelsel af en minister Aalherse
wilde nu dat stelsel maar definitief in de
wet opnemen omdat aan invoering van
een vierploeg-enstelsel toch in afzienbaren
tijd niet kan worden gedacht. Men is
daartoe elders nog te veel achter bij ons
en de concurrentie zou dus toch nopen tot
afwijking van de wet.
Er is daartegen echter verzet gekomen
zoowel van socialistische als van antirev.
en chr. hist, zijde.
De heer Van der Waerden had amen
dementen ingediend, die beoogden, afwij
king alleen toe te staan als de concur
rentie het voor een bepaalde onderneming
noodig maakt en na het hooren van be
langhebbenden. En zoowel hij als de hee-
ren Smeenk, Snoeck Henkemans en Ker
sten vonden het, als dit niet ging, dan nog
heter om den bëstaanden overgangstoe
stand met nog drie jaren te verlengen.
Dat laatste werd dan ook door den heer
Snoeck Henkemans per amendement voor
gesteld. De Protestant-Chris telij ken wer
den hierbij ook voornamelijk gedreven
door een, o.i. ongemotiveerde, vrees voor
meerderen Zondagsarbeid, tengevolge der
voorgestelde .wetswijziging.
HET VOORNA&iWSTE NIE&JWSw
BUITENLAND
Do pogingen van Marx, om de regee-i
ringscoalitie uit te breiden met de sociaal-»
democraten en Duitsch-nationalen, zijn
mislukt.
Beschouwigen over den crisis in Engs*
•In China heeft Tsjang Tso Lin, de die*
tator van Mantsjoerije, een belangrijke
overwinning behaald,
land.
BINNENLAND
De Tweede Kamer heeft het wetsont
werp tot wijziging van de Arbeidswet aan
genomen met 49 tegen 33 stemmen. Het
crediet aan de Handelskamer (Staten-Ge-
neraal, 2de blad, Binnenland).
De malversaties bij den Dienst der
Rijksgebouwen. De eisch tegen den aan
nemer v. T. luidt 3 jaar gevangenisstraf.
—Heden cn morgen voortzetting. (Recht
zaken).
Medodcelingen omtrent de voortzetting
van de Ned.-lndië-vlucht. (Luchtvaart, 2do
blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
Onzo geïllustreerde pagina bevat van.
daag o.im: Nog een photo van het open
luchtspel te Leiden De nieuwe schuts-
sluis te IJmuideu Photo's van de op
sluiting in een Delftsche schooll Een
inzending op de paddenstoeltentoonstel
ling te Arnhem Photo's van hoornen
Portretten o.a. van Prof. Mr. J. Oppen-
heim t, Prof. Mr. G. Bruins, Annie Salo
mons.
Het amendement-Snoeck Henkemans
word slechts op het kantje af verworpen
(42-41).
En de slemgroepeering was hierbij
hoogst zonderling: Het protestantsche deel
der rechterzijde stemde, met de socialis
ten, vóór het amendement, het Katholieke
met het „burgerlijke" deel van links (èn
den aanwezigen communist Van Rave-
steyn) stemde tegen. Een nieuwe partij-
indeeling
Do amendementen-Van der "Waerden
werden met 56 tegen 29 stemmen verwor
pen en het wetsontwerp werd met 49 te
gen 34 aangenomen. Ditmaal stemden de
Christelijk-Historischen (op do heeren
Bakker en Weitkamp na) vóór het ont
werp, maar de anti-revolutionairen hie
ven (met uitzondering van do heeren de
Monté verLoren en Beumer) er tegen
evenals de socialisten.
Wij verwijzen verder den meer belang
stellenden lezer naar ons verslag in het
tweede blad; evenzoo voor de discussie
over het crediet aan de Handelskamer,
waaromtrent nog geen beslissing is gen<h
men.
Vragen van Kamerleden.
De Invaliditeits w e t.
Op vragen van heb Tweede Kamerlid <ÏS»
Groot:
Is heb juist, dat na do wijziging van dö
Invaliditeitswet van 24 December 1921
(Stbl. 1422) voor werklieden, die boveü
f1200 verdienen, geen zegels geplakt be
hoeven te worden, indien die werklieden;
zich na 1 Juli 1922 aanmelden en den 35-
jarigen leeftijd niet hebben bereikt, ter
wijl volgens art. 53, 4de lid, van dezelfde
wet zegels geplakt moeten worden vooü
werklieden, die gedurende de laatste 3 ja*
ren geen f 3000 per jaar hebben verdiend?
Zoo ja», is dan uwe excellentie niet vani
meening,dat deze artikelen aanleiding
kunnen geven tot groote willekeur en dati
art. 55 4e lid, zoo spoedig mogelijk in over*
eenstemming moet worden gebracht meb'
de wijziging van 24 December 1921?
heeft do minister van arbeid, handel en]
nijverheid geantwoord:' -
Het antwoord op de eerste vraag luidt
bevestigend.
Intusschen wordt opgemerkt, dat de wet
van 24 December 1921 (Stbl. No.1422) geen]
nieuw beginsel in do Invaliditeitswet in
voerde. doch slechts den termijn, geduren
de welken de overgangsregeling, neerge
legd in do artikelen 353 en 354 dier web,»
zou gelden heeft verlengd tot 1 Juli 1922.
Waar de steller van de vragen niet na*
der heeft aangeduid in welk opzicht hij wil.
lekeur vreest van de thans geldende bepa*
lingcji der Invaliditeitswet in zake denj
verzekeringsplicht en ondergeieekendo too
nog too niet tot het inzicht is kunnen ko*
men, dat de bewuste wetsartikelen tot wil-
lekeur kunnen aanleiding geven, kan heb
antwoord op de tweedo vraag ontkennend!J
lulden.
Zilverbons.
De minister van financiën maakt bekend^]
ter voldoening aan art. 6 der "web van 0j
Augustus 1914 (Stbl. No. 377), dat in dd
