10@ Jaargang DONDE&DAS3 9 OCTOBER 1924 No. 4763 9e Êcldóoh^Sou^omÊ t'oABONNEMENTSPRIJSbodreagt bi] vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week fi 2.50 per kwartaal. Rij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal franco per post 12.95 per kwartaal Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ot per kwartaal bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummera 5 cl, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit nummer bestaat uit tvrea Maden» Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 ss POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOT: Oewona advertanllën 30 een! per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt kwt 3 dubbel» van bot tarief berekend, u Kleine advertentiën, vnn ten hoogste 80 woorden, wurta betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en huur, koop en verkoop 10.50. 2 Het Militaire Vraagstuk en de S. D. A. P. Op de vergadering van het partijbestuur er S. D. A. P. j.l. Zaterdag 13 na en in verleg met het N. V. Y-bestuur een com- nissie ter bestudeering van het militaire tuk samengesteld, waarvoor de vol gde personen zullen worden uitgenoo- ligd: voor het N. V. V.: R. Stenhuis, E. [upers, P. Moltmaker, F. S. Noordhoff; oor de partijW. Banning, F. v. d. Goes, e Groeneweg, Jerome Hartog, K. ter li, 0. PothuisSmit, mr. P. J. Troel- tra, W. H. Vliegen, K. Yorrink en J. van adelloff. Wij kijken niet weinig verbaasd op bij Moet de S. D. A. P. het militaire vraag- uk gaan bestudeeren?En de conchi es staan toch al vaatï! )e S. D. A. P. is immers voor onmid- llijke en absolute ontwapening Nederland! Deze conclusie is gemeen d van alle socialistische sprekers en Maar we zijn wel benieuwd naar de toe- Ming, welke „wetenschappelijk" zal moe. a aantoonen, waarom de S. D. A. P. in sderland in deze een ander standpunt in- emt dan d0 S. D. A. P. elders, met na- daar waar zij aan de regeering deel- imtl Naar de toelichting daarop zijn we (rkelijk belangstellend. BUITENLAND Duitsciiland. De verbrceding der regeeringsbasfs. Mars' program, ïisteren heeft de rijkskanselier het ir hem ontworpen program, dat ais mdslag zal dienen voor de verdere be- ekingen nopens de uitbreiding der re- i ringscoalitie, aan de fracties doen over ,ndigen cn haar meening daaromtrent 'raagd. 'Voorloopig zal dit program nog niet eden gepubliceerd, maar -de „Soz.-Dem. rlementsdienst" meent er niettemin den ifiinhoud van te kennen: De partijen, bereid zijn deel te nemen aan de co&- dienen het natuurlijk in de eerste its met den tegen wo or digen staats- en de grondwet van Weimar prin- ieel eens te zijn. De overeenkomst van iden zal de hoeksteen van de Duitsche tiek vormen, waaruit vanzelf volgt, wetten van Dawes loyaal dienen te :den uitgevoerd. biimenlandsch politiek opzicht moet jeen rechtvaardige verdeeling van de de Londensche overeenkomst voort- dendo lasten plaats hebben, waarbij het bijzonder rekening dient te worden ouden met de sociaal zwakkere krin- der bevolking. ïet program is in groote trekken ge- tetst. Détails zullen eventueel in een. [x stadium der besprekingen worden .ndeld. besprekingen der fracties verschillende Rijksdagfracties heb- gisteren vergaderd, om te beraadsla- over genoemde richtlijnen. Gentrumfractie heeft beslo ot standpunt van Marx te steunen zich uit te spreken voor een uitbrei- g van de regeeringsbasis naar rechts links, om zoodoende een sterke regee- te krijgen. De indruk bestaat, dat de itervleugel van het centrum eveneens eenzijdige uitbreiding van de regee- [sbasis naar rechts onmogelijk acht. democratische fractie uitvoerige gedachtenwisseling ts. Zij nam een resolutie aan, waar- ïordt gezegd, dat een wijziging van de eeriug bij den tegenwoordigen politie bestand niet gewenseht wordt ge- pe oplossing der belangrijke kwes- eisclit een- vermijding van een re- ingscrisis. Mocht echter een wijzi- de samenstelling der regeering houding der andere fracties on lijdelijk zijn, dan zal de democrati- Partij overeenkomstig het voorstel den rijkskanselier haar steun aan paar links en rechts uitgebreide re- ing niet onthouden. 5t standpunt der Duitsche Volks £lij inzake de uitbreiding van de re- jagsbasis is niet veranderd. De frac- ■kent do richtlijnen van de Rijksre- als een bruikbare grondslag voor derhandelingen over een coalitie. Zij ln- aaet de eensgezinde houding van onderhandelaars en verzoekt hen aan te leggen op een snelle oplossing 'kwestie der uitbreiding van de re- agsbasis. !?uitsc li-nat ion alen en sOr aHeniQQ'r a ten iiebbeo^ pp het door den Rijkskanselier ontvouwde pro gram met een reeks van vragen geant woord. Maar elk van beide partijen schijnt het er op toe te leggen, de andere partij tot de verklaring te dwingen, dat zij aan een regeeringscoalitie met de andere partij niet kan deelnemen. De Duitsch-nationalen hebben verklaard dat zij de gedragslijnen van den Rijks kanselier in hun geheel aannemelijk ach ten, doch dat zij opheldering verlangen van de houding der sociaal-democraten ten aanzien van de Christelijke school en of de sociaal-democraten in een regeering va-n de volksgemeenschap als partij voor den klassestrijd wenschen op te treden en of zij een energieke actie in zake de kwes tie van de schuld aan den oorlog al dan niet zullen afwijzen. De sociaal-democraten hebben zich tot verdere onderhandelingen bereid ver klaard, doch wenschen. ophelderingen, waarom in het regeeringsprogram het woord republiek niet is genoemd. Ook wenschen zij, dat streng wordt vastge houden aan den tot dusver gevolgden koers in de huitenlandsche politiek. De Rijkskanselier zal heden de partij leiders ontbieden om de onderhandelingen op basis van de gisteren in de fracties ge nomen besluiten voort te zetten. Geen uitlevering van den moordenaar yan Erzbergsr. Uit Boedapest wordt geseind: Do minis ter van Justitie heeft de uitlevering van defi moordenaar van Erzherger Schulz, geweigerd. Frankrijk. De anti-clerica!e wetten. Het verzet der Katholieken. De meeste Fransche bisschoppen heb ben thans instemming betuigd met den brief der kardinalen aan Herriot. De staatscourant bevat de statuten van een groot aantal vereenigingen in de ver schillende diocesen opgericht, door de priesters-oud-strijders. Een groot aantal vergaderingen zijn aangekondigd in verschillende diocesen om de geloovigen op de hoogte te brengen van de vervolgings-plannen der partij- regeering en hen op te wekken zich te vereenigen voor een krachtig verweer. Engeland. De crisis. DE REGEERING GAAT HEEN. Het liberale amendement. Aangenomen met 36 41 9 8 stemmen. In het Lagerhuis heeft gisteren de con servatieve ex-minister Sir Robert Horne do aangekondigde motie van afkeuring te gen de Labour-regeering ingediend, naar aanleiding van bet intrekken der vervol ging tegen den communistisch en hoofd redacteur van de Workers Weekly. De attorney-general bad aanvankelijk een vervolging ingesteld, doch onder pressie der Labourregeering de zaak weer laten varen. Oppositie volgde en daar de regee ring ziGh solidair verklaarde met den at torney-general werd de oppositie er een tegen de regeering za"f. Zooals ine weet had de conservatieve partij een mo'ie van afkeuring ingediend, terwijl de liberalen een amendement daarop hadden inge diend, waarin een onderzoek gevraagd werd naar deze kwestie. De regeering bad beide verworpen, ook bet liberale amendement, dat Mac Donald- een belee- diging noemde. Bij het debat van gisteravond verklaar de Mac Donald: Ik herhaal wat ik reeds gezegd heb. Wanneer het Huis heden de conservatieve motie of het liberale amendement aan neemt, dan gaan wij heen. Dat is het ein-; de van (wat afgevaardigden van alle par tijen zullen beamen) een groot avontuur, het einde van een. regeering, die, naar ik geloof iets heeft bijgedragen tot de eer van het land en tot onze sociale stabiliteit, bet einde van een proefneming, welke, wan neer bet land gelegenheid beeft gehad zich uit te spreken, herhaald zal worden. (Luid gejuich op de La'bour-banken). Daarop ging bet Lagerhuis over tot de stemming. De uitslag van de stemming over de conservatieve motie was: 198 vóór en 359 tegen, zoodat deze is verwor pen. Daarna werd gestemd over bet libe rale amendement, dat werd aangenomen met 365 tegen 198 stemmen. Do regeering gaat dus been. Na afloop van de stemming stond Mac Donald op. Hij werd door zijn partijge- nooten geestdriftig toegejuicht. Hij zeide: Mijnbeer de voorzitter, in verband met betgeen is geschied, stel ik voor de zit ting te verdagen. Dit voorstel werd zonder stemming aangenomen. Er was gröotÓ opwinding onder de Labonrafgevaardigden. Eenigen hunner trachtten do Internationale te zingen, anderen de ,3oode Vlag", De ïersche grenswet. In tweede lezing aangenomen door het Hoogerhuis. Het Hoogerhuis heeft gisteren de twee de lezing van de ïersche grensregelings- wet aangenomen met een amendement daarop, waarin nota wordt genomen van de verklaringen der onderteekeaars van het Verdrag met den Ierschen Vrijstaat, dat slechts een geringe correctie van de grenslijn bedoeld is, terwijl bet Huis voorts als zijn. meening uitspreekt, dat geen andere interpretatie aannemelijk is of kan worden opgedrongen. Denemarken. De ontwapeningsp'annen. Rasmussen's ontwerp voor bet Folketing. De Deensche minister van Oorlog, Ras mussen, beeft, zooals aangekondigd, gis teren zijn ontwapeningsontwerp hij de Folketing ingediend. Het ontwerp eischt de afschaffing van den militairen dienstplicht, ontmanteling van alle vestingen, verkoop van het ma terieel, de militaire gebouwen en de ma rinewerven, verandering van de fabrieken en werkplaatsen van het leger in inrich tingen geschikt voor burgerlijk gebruik, opheffing van het vrijwilligerscorps en oprichting van een politiecorps ter sterkte van 7000 man, met een jaarlijksch bud get van 6 millioen kronen, alsmede aan- botiw van vijf vaartuigen voor de rijks- vissckerij-inspectie. Italië Een Fascistische moordaanslag? De „Sereno" verneemt uit Piazenza, dat daar een hevige opwinding keersckt ten gevolge van-de vumoordiug dn zijn bed door vier individuen van den oorlogs invalide Ercole Luertua, een fascistisch dissident, die do fascitiscbe afgevaardig de Barbillini bad aangeklaagd. De politie beeft reeds verscheidene arrestaties ge daan, waarover bet stilzwijgen wordt be waard. Het gerucht gaat dat Barbillini verdwenen is. Spanje. De Spaansehe politiek. Vervanging van het Directorium. De Daily Telegraph verneemt uit Madrid dat men ernstig rekening houdt met het vervangen van het directorium door een kabinet eveneens onder Primo de Rivera, doch steunend op de gematigde constitu- tioneele partij, waartoe ook de socialisten in dit geval zouden zijn te rekenen. Het directorium zegt, dat het met de wenschen der gematigde socialisten gaarne rekening zal houden en dat het aan hun beweging niets in den weg heeft gelégd, terwijl men wel verplicht was een rem aan te leggen aan de werkzaamheden van verschillende andere partijen die reeds vroeger aan het bewind waren. De Spaansehe verliezen in Marokko. In den tijd tusschen 18 en 30 September hébben de Spanjaarden bij bun opmarsch en ontzetting van Sjesjoean en de intrek king van verschillende voorposten een ver lies van ongeveer 45000 man aan doo- den en gewonden geleden. Bij de inkrim ping der Spaansehe zone beletten do Span jaarden den inboorlingen de zone van Tanger binnen te komen. Dit kan tot ern stige moeilijkheden leiden, omdat Tanger van de hoeren afhankelijk is wat betreft zijn voedselvoorziening en brandstoffen- voorraad. Rusland. De toestand in Georgië Na den opstand. De correspondent te Moskou van 'het Berliner Tageblatt is naar Tiflis gereisd en heeft van daar uit een uitvoerige be schouwing geseind over den nieuwen toe stand in Georgië. Het radicaalste com munisme is daar nu sterker dan ooit. Niet alleen hebben vele communisten, die vroe ger nog wel iets voelden voor een gema tigd optreden, zich thans bij de ultra's aangesloten, maar de meeste leiders der niet-communistische partijen zijn nu ook gevangen of terechtgesteld. Volgens een mededeeling van den bevel hebber van het roode leger te Tiflis heb ben er in 't geheel ongeveer 320 executies plaats géhad. Onder de geëxecuteerden bevinden zich verscheiden revolutionairen uit den tijd van het tsaristische regiem, die toen met de bolsjewisten samen den strijd voerden 'tegen de autocratie. Onder de documenten van den generalen staf van den opstand, wélke men in een klooster gearresteerd heeft, schijnen zich allerlei stukken te bevinden, waaruit blijkt, dat de groote mogendheden van het Westen wel eenigo schuld hebben aan het uitbreken van den opstand. Wel is waar is den opstandelingen nooit beloofd dat men bereid zou zijn direct te intervenieeren, maar de berichten over de goede betrekkingen der Georgische geëkni- greerden als Tseretelli en zijn vrienden met Herrit en MacDonald moeten de van nature toch al optimistische Georgiërs wel zeer aangemoedigd hebben. De gene raals van het roode leger beweren daaren boven, dat het plan van den opstand blijk baar een werk is van den Franschen ge neralen staf. Ook schijnt men een stuk gevonden té hebben, waarin aan de leiders van den opstand wordt medegedeeld, dat de groote mogendheden wel is waar niet willen in tervenieeren, maar dat zij wel bereid zijn munitie te zenden en een tusschenkomst van den Volkenhond uit te lokken. Do actie van den Geneefschen hond in zake Georgië heeft Ruslands afkeer voor dien hond nog veel grooter gemaakt dan hij al was. Het heet thans in Rusland dat de Volkenbond zich in dienst heeft ge steld van de internationale petroleum- en mangaanhelangen, die graag een onafhan kelijk Georgië zouden zien tot stand ko men, hetwelk zij dan makkelijk zouden beheerschen. Do leiding van den opstand berustte bij een comité, waarin naast de anti-bolsje wistische nationalisten ook de oude feodale jonkerpartij vertegenwoordigd was. Britsch-lnclië. Nieuwe botsingen Te Allahabad is het opnieuw tot gevech ten gekomen tusschen Mohammedanen en Hindoes. Verscheidene personen werden gedood en 'n 20-tal gewond. De orde kon eerst na ingrijpen van de militairen hersteld worden. China. De burgeroorlog Do val van R j n. n c h a i v e r w a ch t Naar uit Washington gisteren werd ge meld, zou volgens de daar ontvangen be richten de val van Sjanghai nog slechts een kwestie van uren zijn. Treinoverval Een bericht uit Peking meldt, dat re- hellen hebben gepoogd een sneltrein op circa 100 K.M. van de hoofdstad tot staan to brengen. Het gewapend geleide van den trein stelde zich te weer en er volgde een gevecht, waarin beide partijen verliezen Een stoomboot geplunderd De stoomboot, welke den dienst onder houdt tusschen Foetsjau en Sjanghai, is door zeoroovers overmeesterd. Zij Toofden de bagage van alle 300 passagiers, die aan boord waren, en wisten met een cnormen buit in de buurt van Hongkong aan land to komen en te vluchten. SSliüEÜLAMiï DE HANZE IN HET BISDOM HAARLEM. Onder voorzitterschap van den heer G. J. Struycken vergaderde gisteren de Cen trale Raad van de Hanze in heb bisdom Haarlem in Jiet gebouw „Veritas" West einde Den Haag, nadat des morgens in de parochiekerk van d0 H. Theresia aan het Westeinde door den ZeerEerw. Bondsadvi- seur een H. Mis was opgedragen. Bij de opening der vergadering heette de voorzitter van de Haagsche afdeeling van de Hanze, de heer H. J. Borghols de aanwezigen welkom. Een schrijven was ingekomen van het fe deratiebestuur over gebrek aan medewer king van plaatselijke geestelijkheid. Naar aanleiding van het rapport over de Informatie- en Incassobureaux, deelde de voorzitter mede, dat heb hoofdbestuur meent, dat deze bureaux niet moeten worden opgeheven. Men rekent daarbij op de medewerking der plaatselijke afdeelin- gen. Medegedeeld werd, dat nog 7 plaatsen open zijn voor de Hanze retraite. Verder dat is ingesteld een commissie om ^maatregelen te ontwerpen tot betere naleving der bis schoppelijke voorschriften bij leveranties aan rekenplichtige instituten. Deze com missie bestaat uit de heeren Stumpel, Bles sing en van Rest. Deze commissie heeft overleg gepleegd met de R. K. organisaties van werkgevers, bouwpatroons, aannemers en architecten en is gekomen tot een rege ling, welke bereids door mgr. den Bisschop is goedgekeurd. Getracht wordt nu deze regeling voor het geheele land geldend te doen worden zooals thans reeds voor het bisdom Haarlem he,t geval is. Medegedeeld werd voorts, dat het Bonds, bestuur een commissie 'heeft ingesteld ter Lestudeering van het vraagstuk van den jeugdigen R. K. middenstand en dat „San tos zijn werkzaamheden heeft begonnen. HET VOORNAAMSTE NIEUWS^ BUITENLAND De houding der fracties van de Duilsche?. partijen tegenover het program van rijks* karvAlier Marx. De Engelsche Labourregeering gevallen Het Lagerhuis heeft het liberale amende", ment aangenomen. Het Britsche parlement zal ontbonden worden. (Telegrammen). Het Deensche ontwapeningsplan in hef Folketing ingediend. De toestand in Georgië na den opstand. Nabij Sheshoean zouden de Spanjaar den verpletterend verslagen zijn. (Tele grammen). De sneltrein Parijs—Rome gederailleerd (Buitenlandsche Berichten, 2de blad). BINNENLAND Vergaderingen van de Hanze in het Bisdom Haarlem en van het Centraal Verbond van Si. Josefsgezeüenvereenigin- gen. De heropening van den posichèque- cii girodienst. LEIDEN. De knoeierijen bij den bouw van het Leidsche Ziekenhuis voor de Haagsche Rechtbank. (Rechtzaken). Een lange reeks Arbeidswets-overire- dingen voor het Kantongerecht te Leiden. (Rechtzaken), Hierna, werd verslag uitgebracht over da Hanze-instellingen. D© Hanzebank heeft in 't afgeloopen jaar aan ongemotiveerde belastering blootge staan, hetgoon thana wol algomooxi TOrtrrlfc ingezien, maar gewaebt wordt nu op de col lectieve daad. De Hanze-adviesbureaux zijn sedert 1923 in ee,n onafhankelijke positie gekomen. De Dieuwe regeling werkt goed. Het fonds tot uitkeering bij overlijden wordt door de Regeering beschouwd als to vallen onder de Verzekeringswet. Overwo gen wordt de omzetting van het fonds in een levensverzekeringsmaatschappij. Do informatie- en incasso-bureaux hebben een moeilijken tijd doorgemaakt; zij wer ken tot algemeene tevredenheid. Wegens vermindering van het aantal le- de.n van de Hcnze is het. aantal ambtena ren van het .Centraal Hanaeb' -eau vermin derd. Hierna vroe^ de voc.zifyt.er va> de afeïee- littg Amsterdam, de heer A. Blessing hefc woord. Namens de voorzitters der Hanze- afdeelingen bood spr den Bondsvoorzitter de gouden Hanze-med. met inscriptie aan als blijk van waardeering voor de leiding van den Bondsvoorzitter gedurende den crisistijd der laatste 15 maanden. De voorzitter aanvaardde deze hulde, waarin hij het geheele hoofdbestuur deed deelen. Hoezeer ook dankbaar voor dezo hulde hoopte hij, dat.de leden hun waar deering in daden zullen omzetten en dat alle R. K. middenstanders van de noodza kelijkheid van de Katholieke organisaties zullen worden doordrongen. (Applaus). De medaille is vervaardigd "'t fijn goud door de firma Corn. Begeer te Utrecht. Zij vertoont aan de eene zijde het bondswa- pen me.t de vereenigingsemblemen (adelaar, kruis en weegschaal) waaromheen in sier lijke letters de naam der vereeniging is aan gebracht. Aan de andere zijde is de op dracht gegraveerd luidende als volgt„De gezamenlijke afdelingsvoorzitters van de Haarlemsche Hanze aan den Bondspresi dent. Herinnering crisisjaar 1923—192-1. De afdeelingsvoorzitters hadden hun bij drage voor dszo huldiging vergezeld doen gaan van geschreven sympathiebetuigingen, welke tot een geheel in omslag gebundeld tegelijk werden overhandigd. Het jaarverslag van den penningmeester over 19-23 werd goedgekeurd. Uit het verslag van de commissie tot na zien van de rekening en verantwoording ever 1923 bleek, dat de rekening sluit met een batig saldo van f 3629.78 na afschrij ving van het tekort over het voorafgaande jaar. Het verslag werd goedgekeurd. Hierna werd de Bondsbegrooting voor 1925 behandeld. De begrooting voor 1925 weid vastgesteld: in inkomsten en uitgaven op een bedrag van f 33.005. De heer Borghols wekte op om leden to werven, opdat daardoor op den duur con tributieverlaging mogelijk zal zijn. Bij do verkiezing van drie leden van he» hoofdbestuur werden zonder tegencandid^ ten herkozen de periodiek aftredende beo ren W. Boon Jz. te Krommenie H. E- val den Brule te Rotterdam en A. J. van itcsv, te Poeldijk, die allen hun herbenoeming aanvaardden. Besloten werd de volgende Centraio

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1