Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
L&jeH¥Wjy§JiY
t\6e Jaargang.
a OCTOBER 192£
ÜeABONNEMENTSPRIJSbodreegt bf] vooruitbetaling
Koor Leiden 19 ©$nt per week 12.50 per kwartaal
Pij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
{franco per post 12.95 per kwartaaL
ijget Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné*s ver«
fcrijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal bij voer-
'jnitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
'Zondagsblad 9 ct.
Olt blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT I
Gewone adverlentlën 30 oenl per rageS
Voor Ingezonden Mededeelicgan wordt tut
a dubbele van bet tarief berekend. a
Kleine adverfentiën. van ten hoogste 00 woorden.
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur
huur, koop en verkoop 10.50.
|)t nummer bestaat uit turea
bladert.
Drie October en onze historie'
Zooals men weet, heeft Prof. Blok Don-
erdagavond in de Pieterskerk een ge-
achtenisrede gehouden. Daarin waren
enige passages, welke gezien ook bet
>bouw. waarin die rede werd uitgesproken
wel de bijzondere aandacht verdienen.
I't Komt in Protestantscbe kringen voor
U over de geuzen met een zekeren eer-
ied wordt gesproken', die naam zelfs als
„eeretitei" wordt beschouwd. Wij heb-
tenminste op een dergelijke wijze wel
,..j van denzelfden kansel in dezelfde kerk
mige jaren geleden een dominé hooren
ireicen. Prof. Blok nu sprak over ,.de ruw-
tid der bandelooze geuzenbenden, die op
ïme.v's bevel in de stad gelegerd waren",
ior wier geweld, zoo vervolgde histo-
:us, vele Roomschen' de vlucht moesten
men. En verder: „De telkens
orkomende mish&ndelin-
n van priesters vonden baar hoogte-
'c int in den gruwelijken moord door Lumey
zijnen, op de Breestraat gepleegd,
111 den nog wel door den Prïn3 beschermden
aven en geleerden prior Cornells Musius"
,Wij weten bet heel goed" zeide spr.
dat er in dien verbitterden strijd tegen
Spaanscbe geweld ook aan onze zijde
il is gebeurd dat dient betreurd te wor-
en dat bet begrip godsdienstvrijheid
van dien tijd -is geweest en dat
iscb en onroomsch beiden niet vrij uit.
aS i\'ic 't minst vrij uitgaan daarover
k de hoogleeraar zich, begrijpelijker-
jze, niet uit.
ij wijzen op deze uitspraken, niet omdat
iets zeggen, wat ons onbekend waS,
ar omdat ook daarin een reden ligt
die protestanten, die in den 3den
een. soort Protestantscb gloriefeest wil
zien', daarmede voorzichtig te zijn! Prof
Ir heeft, naar bet schijnt, dezen een te-
htwijzing willen geven over bun ave-
lö5 hlscbe historische voorlichting. Zooals
weet bad dit ook reeds o.a. de anti-
,,E otterdam nier" (wij hebben bet blad
iderdag geciteerd), op sympathieke
ze gedaan.
Maatschappelijke waardeering.
Son bespreking van een pas-verschenen
ndboek der Kerkgeschiedenis van den
rmondsche hoogleeraar Nolet beëindigt
H. in „De Maasb."' aldps:
Stellig zal be't werk van -professor No-
rijpe vruchten afwerpen in de kringen
hen vooral, die de thans zooveel ver
aarde studie voor bet ambt van hoofdon-
'0D wijzer aanvaarden. Moge de maat-
a-ppelijke waardeering voor onze onder-
zers, na de voltooiing van bun studie,
overeenstemming zijn met do daaraan
tcde zorg en inspanning!"
en laatsten zin onde.rstreepen wij gaar-
en wij voegen er aan toef moge die
'•|ardeering ook in overeenstemming zijn
de uitoefening van de taak, welke, wil
goed zijn. veel onafgebroken ambitie,
conscientieuse toewijding vordert-.
v' )e onderwijzers van heden mogen niet
ug naar een toestand van vroeger*, die de
ouderen onder ben hebben meege-
jBkt. Dat verbiedt de rechtvaardigheid en
mderwijs-belang. En wij willen vertrou-
n, dat- de regeering zulks ook zal weten
verhoeden. De financieele taak onzer
lige regeering is uiterst zwaar: de belas-
!-lasten, die. op het Nederlandsche volk
kken, moeten, zoo eenigszin3 moge-
worden verlicht, nadat éérst de S'taats-
rooting sluitend gemaakt!
'ij zeggenzoo eenigszins mo-
1 ij k. Begeering en volksvertegenwoor-
S'gng zullen er echter van overtuigd zijn,
zulks, helaas, niet mogelijk zal zijn,
to ver doorgevoerde salarisvermin-
ing voor ambtenaren en in 't bijzonder
11 |i' onderwijzers daarvoor een noodzake-
df- ie voorwaarde zou zijn. Dezer behoorlijk
'r; ^nspeil mag daaraan niet ted offer wor-
gobracht.
BUITENLAND
Volkenbond.
Het toefreden van Duitschland.
Docember a.s. verwacht,
fet „Journal de Genève" deelt! mede,
bet secretariaat van den
li a Duitschland in December in den
hl kenbond zal treden. Daartoe zal 10
I?; lember te Genève een buitengewone zit-
worden gehouden, die slechts vier of
dagen zal duren. Uit kringen die met
Duitsche regeering in nauw contact
is men de opvatting toegedaan,
sc- ae door Duitschland getroffen vóórhe
°P genoemden datum geheel
digd zullen zijn, zoodat men inder-
op een' toetreding van Dnitscliland
p maand December kan rekenen.
Dit bericht van bet „Journal de Genè
ve" wordt te Berlijn in officieuze kringen
bevestigd.
De'Duitsche regeering is overtuigd, dat
de groote mogendheden accoord gaan
met de opvatting die in het Duitsche me
morandum is ontwikkeld en dat zij ook in
baar antwoord op dit memorandum dit
zullen doen uitkomen.
Volgens de -„Tag" zou slechts een ver
traging kunnen intreden als het in Enge
land in den Uisschentijd tot algemeeno
verkiezingen mocht komen.
Duitschland.
De uitvoering van het Dawes-plan.
Duits chlands voorloopige
verplichtingen.
Conform het voorstel van Owen Young,
den controleur-generaal voor de herstel
betalingen, heeft de Commissie van Her-
stol besloten tot 13 October de conslatee-
ringen uit te stellen, die op 6 October
moesten geschieden om te bepalen of
Duitschland:
lo. de wetten beeft afgekondigd die
noodzakelijk zijn voor de uitvoering van
bet plan-Dawes;
2o. de organen voor uitvoering en con
trole beeft geïnstalleerd, die in het plan
zijn voorzien;
3o. de nieuwe bank en de nieuwe spoor
wegmaatschappij heeft ingesteld;
4-o. aan de trustees de certificaten
voor de spoorweg- en industrieele obliga
ties heeft doen toekomen;
5o. de contracten heeft gesloten, welke
de plaatsing van de leening van 800 mil-
lioen goudmark garandeeren zoodra het
plan in werking treedt;
60. alle voorwaarden van het rapport
der deskundigen is nagekomen.
De verbresding der regeeringsbasis.
Een dreigement der
D. V o 1 k s p a r t ij.
Bij een ontvagst der Duitsche pers
heeft de Duitsche Volkspartij een verkla
ring afgelegd ever haar standpunt in za
ke de kabinetscrisis. In deze verklaring
wordt gezegd, dat de Duitsche Volkspartij
ontevreden is over het sleepend verloop,
dat de crisis neemt en dat zij op een spoe
dige beëindiging der onderhandelingen
aandringt. Mislukt deze poging zoo
gaat de verklaring voort om een regee
ring te vormen, die zich uitstrekt van
de Sociaal-Democraten tot de Duitsch-
Nationalen, dan moet alleen met de
Duitsch-Nationalen onderhandeld worden.
Ook wij zijn van meeaing, dat de tot
nu toe door de Duitsch-Nationalen afge
legde verklaringen aangevuM en opgehel
derd moeten worden. Wij hopen dat de
Duitsch-Nationalen in staat zullen zijn,
hun loyale medewerking aan het regee-
ringsprogram toe te zeggen, zoowel wat
"betreft de binnenlandsche als de buiten-
lanflsche politiek. Leggen de Duitsch-Na-
tionalen deze verklaring af, dan mag hun
toetreding tot de regeering geen schip
breuk lijden door een principieele weige
ring der middenpartijen.
Zou dat toch geschieden, dan zal de
Duitsche Volkspartij haar vrijheid van
handelen hernemen.
Deze laatste zin heteekent volgens het
commentaar dat door de Duitsche Volks
partij in de persconferentie gegeven werd,
dat do partij uit het kabinet-Marx wil
treden, als het Gentrum en de Democra
ten zich principieel tegen een toetreding
der DuitSch-Nationalen- blijven verzetten.
Engeland.
De dreigende erhis.
Nog deze week de beslissing?
Do Labour Party verlangt vurig naar
een algemeene verkiezing, maar de mee
ningen zijn verdeeld over de vraag uaar
aanleiding van welke kwestie men die ver
kiezing moet uitlokken.
Mac Donalcl moet er voor zijn, dat het
parlement nog deze week wordt ontbonden
daar hij bet onduldbaar acht, dat een
enquête plaats heeft, waarvan do Wor
kers' Weekly zou profiteeren en die een
gebrek aan vertrouwen in den Attorney
General zou beteekenen.
Andere Labour-groepen dringen aan
op het aftreden van dea Attorney General,
zoodat de verkiezing kan gaan over het
Russisch verdrag.
De Bri-.sch-Egyptiscbe besprekingen.
Onverwachte m 0 e i 1 ij k h e d e'n.
Niettegenstaande de groote persoonlij
ke vriendschap die ontegenzeggelijk tus-
schcn Mac Donald en Zaghloel bestaat,
bleken bij de besprekingen de moeilijk
heden voor een volledige oplossing groo-
ter te zijn dan was verwacht. De krach
tige verjoegen van de Commissie voor de
Rijksyerdediging en van Lord Allenby,
den Hoogen Commissaris voor Egypte,
nopens de voorgenomen gedeeltelijke mi
litaire ontruiming van Egypte, overtuig
den Mac Donald, dat het onverstandig zou
zijn, de concessie's door Zaghloel Pasja
/erlangd, jn te willigen. En in zake den
Soedan kon Zaghloel Pasja het zeer ge
matigde Britsche standpunt moeilijk aan
vaarden, omdat hij j.l. Juli de Egypti
sche souvereiniteif. over den Soedan heeft
opgeeischt en heeft aangekondigd, dat hij
de algeheele ontruiming door de Engel-
schen zou eischen.
Roemenië.
Wal gsbeurl er in Bessarabia?
Uit Bessarabia kamen tegenstrijdige be
richten, die er echter op wijzen, dat er in
het ongelukkige land iets gaande is. Een
groot gedeelte van het land. is veranderd
in een oorlogsgebied en de Roemeensche
regeering stuurt versterking naar de be
dreigde streken. Wij geven hier de Roe
meensche en Russische lezing van de ge
beurtenissen.
De Roemeensche lezin'g.
Een sterke bolsjewistische bende, voor
zien van mitrailleurs trok over den Dnjestr
en bezette het dorp Tatarbolnar. Tege
lijkertijd brak in het district Akkerman
een opstand van de bevolking uit, die met
de bolsjewiki sympathiseerde; in het dis
trict werd de sovjetrepubliek afgekondigd
De opstandelingen trokken samen met de
bolsjewistische bende tegen de sta-d Akker
man op, maar zij werden verslagen door
de troepen en de gendarmerie. Volgens de
officieele Roemeensche lezing werd de op
stand volkomen onderdrukt.
In de Roemeensche bladen vinden wij
de volgende aanvullende mededeelingen.
„Universul" en „Adeverul" schrijven dat
de opstand der Bessarabische boeren
slechts na hardnekkige gevechten en het
sturen van veel versterkingen kon gedempt
worden; hij de onderdrukking van den op
stand hebben de Duitsche kolonisten in
Bessarabi'v die zich aan den kant van de
Roemeensche autoriteiten hebben ge-
schaar, een groote rol gespeeld. De op
standelingen hebben 300 man verloren. Het
dorp Tatarboenar is door de artillerie vol
komen vernietigd- Andere dorpen (b.v.
Tsjimja) hebben sterk geleden. Het. is ge
bleken, dat do bolsjewistische bende over
zee is gekomen en 40 man telde. Zij trad
op als een staf van den opstand; 13 leden
dezer bende zijn gevangen genomen. De
opstandelingen worden nog achtervolgd.
De Russische lezing.
De berichten over een bolsjewistische
bende, die Bessarabië zou zijn binnenge
vallen zijn onwaar en door de Roemeen
sche regeering gefantaseerd. In werkelijk
heid heerscht er dn Bessarabia reeds meer
dan tien dagen een boerenopstand, die het
gevolg is van de terreur, waaraan de be
volking van de geannexeerde gebieden
blootstaat en van het voornemen der regee
ring de niet-Roemeeners hun grondbezit te
ontnemen. Bij de gevechten zijn 200 op
standelingen gedood en ongeveer evenveel
soldaten.
Polen.
De overvallen aan de grens.
Een geregelde organisatie?
Uit Bresf-Litowsk wordt gemeld, dat het
stadje Kuzangrodek in liet district Luni-
nietz door oen groote bende werd over
vallen. De Poolsche militaire autoriteiten
hebben een achtervolging op touw gezet.
Do Oekrajiensche soo.-dem. landdagclub
constateert in een aam de pers verstrekt
communiqué, dat de beweging in bet oosten
des lands, welke de Poolsche bladen ver
keerdelijk als „baudietenovervallen" ken
schetsen, niets anders is dan een zelfstan
dige, gewapende actie van de Oekrajien
sche boeren, die -door de Poolsche politiek
lot wrehoop zijn gebracht.
Rusland.
Hongerlijdende kinderen.
De regeering van do Oekrajin-e heeft de
bondsregeering bericht gestuurd, dat er in
de hongergehieden van de Oekrajine niet
minder dan twee en een half millioen kin
deren door den honger worden bedreigd.
Op het oogenblik ontvangen slechts 97.000
minderjarigen ondersteuning van rijks
wege. Tegen 15 September bevonden zich
in do Oekrajine volgens de gegevens van
de provinciale comilé's 276.000 onverzorg
de kinderen. De regeering heeft 52.000
kinderen geïnterneerd, de overigen moes
ten echter wegens gebrek aan middelen
aan hun lot overgelaten worden.
Arabië
De abdicatie van koning Hcess.in.
De redenen van dezen stap
Zooals Zaterdag reeds gemeld, is koning
noessein afgetreden. Als eenig middel om
den strijd in de heiligp stad Mekka to
voorkomen was sinds lang Hoessein's ab
dicatie genoemd. De oude vorst hij is
tbaus in do zeventig wilde daar echter
niet van hooren. totdat zijn vijanden, de
Wahabielon, steeds dichter Mekka nader
den en elk cogenblik tot den aanval op de
stad konden overgaan. Nu de strijd om het
bezit dor stad dan imminent was, beeft
Hoessein tot den moeilijken stap moeten
overgaan en heeft hij de kroon uit handen
gegeven, waarop bij en als koning en als
kalief dubbel trotsch ging.
Terwijl de onmiddellijke aanleiding
voor liet heengaan van den vorst ongetwij
feld de door de "Wahabieten ondernamen
en met succes bekroonden veldtocht tegen
Mekka is, zijn er ook nog andere indirecte
oorzaken, die tot het besluit van Hoessein
hebben bijgedragen.
En hier denkt men in de allereerste
plaats aan de toenemende ontevredenheid
der bevolking over Hoessein's bestuur.
Deze ontstemming is- vooral toe te schrij
ven aan de belastingpolitiek ran den ihans
afgetreden heerscher van den Hedjaz. die
o.a. een zware belasting had ingesteld op
de.begrafenissen.
Dit optreden heeft de vroegere popula
riteit van Hoessein een gevoeligen knak
gegeven. Zelfs de aureool van het kalifaat
beeft bet oude prestige niet kunnen her
stellen.
Nu do zoon!
Uit Jeruzalem wordt gemeld, dat 25
afdeelingen bereden Wahabieten oprukken
naar Transjordanië, waar Emir Abdoella-h,
den tweeden zoon van koning Hoessein,
regeert. Do inwoners van de hoofdstad
Aruma bereiden zich voor de stad te ver
laten.
China.
De strijd om Sjanghai
De 0 pm arsch v a-n Tsjang Tso Lin
Uit Moekden wordt gemeld, dat het
hoofdkwartier van Tsjang Tso Lin be
weert bij den opmarsclh naar Jehol Tsji-
fong te hebben bezet, 'terwijl de troepen
der Sjili-partij, die terugtrekken, verkla
ren den vijand zware verliezen te heb
ben toegebracht, ten gevolge van een
lucktraid op do vijandelijke kampementen
troepen en treinen bij Sjangbaikwan.
BINES EtiitSBSS
De Postchèque- en GirodieniJt.
Wed er openstelling voor de
tweede groep.
De postchèque- en-girodienst zal op 8
October a.s. worden heropend voor do 2e
groep rekeninghouders, omvattende de
nummers 10.000 tot en met 19.999.
De Wereld-postunie.
Vijftig jaar bestaan.
Donderdag zal bet gO jaar geleden zijn,
dat de Wereld-postunie werd gesticht. Ter
herinnring aan deze gebeurtenis zal op
dien dag van all? Post- en Telgraafkan-
toren de Vaderlandscbe driekleur wappe
ren.
Hei adviseerend CoSSsge.
Naar wij vernemen, heeft. prof. dr. Jos.
Schrijnen, die nummer een stond op de
voordracht van den Geklerschen Bond van
R.-K. Kiesvereenigingen voor het lidmaat
schap van het Adviseerend College, voor
een benoeming bedankt. Prof. mr. dr. J.
van der Grinten is nu het eerst op de lijst
geplaatst, waarin deze heeft toegestemd.
R.-SC. Ambtenaren- en Onderwijzers-
Internationale.
Naar het „Roer" meldt, is in voorbe"
reiding de stichting van een R.-K, Inter
nationale Ambtenaren- en Onderwijzers-
organisatie.
DE VLIEGTOCHT NAAR INDIë.
Eeti noodlanding bij Phiïippopel.
Do bemanning ongedeerd.
Naar het Haagsche Aneta-kantoor ver
neemt, heeft het comité Vliegtocht Ne-
dcrland'-Indië Zaterdagavond het volgende
telegram ontvangen van den vlieger Van
der Hoop uit Phiïippopel:
Bij het volbrengen van de derde étappe
BelgradoConstantinopel heeft de F VII
bij Phiïippopel een landing moeten ma
ken. De reden was gelegen in 't lek wor
den van den reserve-waterkoeler, waar
door do motor onklaar geraakte.
Daar bij Phiïippopel geen landingster
rein ligt, werd de landing op onvoorbereid
terrein uitgevoerd, waarbij het landings
toestel van hot vliegtuig is beschadigd.
De bemanning is ongedeerd.
Nadere berichten worden verwacht.
De derde étappe is, zooals nit 'boven
staand telegram blijkt, dus nog niet vol
bracht. Wel zijn do vliegers al een flink
eind op weg, want" Phiïippopel ligt, zoo
als men weet, halverwege aan den grooten
spoorweg tusschen Sofia en Adrianopel.
't Zou nu wel al te mooi geweest zijn, in
dien de vliegers al hun étappes er zonder
noodlandingen .afbrachten. Wij twijfelen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Bericht wordt, dat Duitschland van plan
is, in December a.s. tot den Volkenbond
tce te treden.
De Duitsche Volkspartij dreigt mol uit
treding uil de coalitie, indien de andere
partijen zich principieel verzetten tegen
opname van de Duitsch-nationalen.
De dreigende crisis in Engeland.
Verwarde toes'and in Bessarabië.
De abdicatie van koning Hoes»»ein.
De Nederlandsche vliegers naar Indië
hebben bij Phiïippopel een noodlanding
moeten maken. (Luchtvaart).
LEIDEN
Do Dria-Octebcr-fesrien (2do en lsto
blad).
Huldiging Ridders Militairs Willems
orde.
Koninklijk bezoek op 9 Februari a.s.
Onze photo's.
In aansluiting met de 3 October-pagina
in ons blad van Donderdag, geven wij he
den oen pagina met photo's van de fees
ten op Vrijdag en Zaterdag.
er niet aan of dit incident zal bun niet
uit bet veld slaan.
Vliegongeval in Engeland.
De vliegenier-officier Sterling, en een
der leiders van de vliegmacht Burton,
van de Britsche Koninklijke Luchtmacht
werden gedood te Andover (Hampshire)
toen het vliegtuig in een veld neerstortte.
UIT BE OPLEVING
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Ongeval. Zaterdagavond, is zekere T,
B. langs de Woubrugsche weg door slip
ping van zijn motor-rijwiel gevallen. Een
meisje, dat op da duo plaats bad genomen
deelde betzelfde lot. Beiden liepen lichte
ontvellingen op.
QEGSTGEEST
Pastoor Roozen. Aan den zeereerw.
pastoor Roozen is op diens verzoek eer
vol ontslag gegeven uit de geestelijke be
diening. (In on3 tweede blad hebben wij
volgaarne plaats gegeven aan een ons uit
Oegstgeesb toegezonden artikel, geschre
ven naar aanleiding van dit ontslag. Bed.
L. Crt.).
Gouden professiefeest. Zaterdag werd
in liet geslicht „Djiinzicht" het gouden-
jubilé gevierd van de Eerw. Zuster Theo-
balda van de congregatie van Roosendaal
Ruim 21 jaar heeft de jubilaresse zich ge
heel gegeven aan haar eenvpudigen arbeid
in tuin en stal van „Duinzicht".
In de luisterrijk versierde kapel_ hadden
Zaterdagmorgen tot stichting van jong en
oud de plechtigheden plaats. De Eerwaar
de Zuster zelf was ook zeer ontroerd.
Niet tegenstaande haar zeer verborgen;
arbeid voor allen, die niet door een of an-
dere wijze in betrekking staan met „Duin
zicht", mocht de Eerw. Zuster toch vele
bewijzen van belangstelling ondervinden.
Moge het de jubilaresse nog lang gege
ven zijn hare omgeving te blijven stichten
door haar eenvoud en deugd.
Leesbibliotheek. De B.-K. leesbiblio
theek is wederom ope.ngesteld, en kunnen
des Zondags tusschen half twaalf en half
één weder op do bekende voorwaarde boe
ken worden gebaald. De nog in bezit zijn
de hoeken worde.n door de directie ten
sp - «c!e terugverwacht.
VOORHOUT.
Gemeenteraad.
De Baad dezer gemeente was op Don
derdag j.l. des avonds zeven; uur in open
bare vergadering bijeen.
Voorzitter: de Burgemeester.
Tegenwoordig alle leden.
Do notulen worden ongewijzigd vastgê-
steld.
Ingekomen zijn de volgende stukkenS
Verslag van den Keuringsdienst voor wa
ren, district Leiden over 1923; bericht van
do Lichtfabrieken te Leiden, dat zij deni
paal voor electrischo geleiding, die m aeni
Engelsche laan in den weg staat, kosteloos
zullen verplaatsen; bericht van Ged. .-la
ten, inhoudende goedkeuring van de aan
vulling der Bouw- cn "Woningverordening?.
