BERICHT.
15e Jaargang.
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 192^
o. 4567
3)eÊddóokeSoii^omt
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl) vooruitbetaling
,Voor Leiden 19 cent per week 12.SO per kwartaal.
BS onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal
Pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen L
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT t
Gewone ad verlontlën 30 esnl per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt hd
a dubbele ven bet tarief benkeod. a
Kleine advertenllën. ven ten boogete 80 woorden, waeifa
betrekkingen worden aangeboden of gemagd, huur en
buur, koop en verkoop 10.50.
O it nummer bestaat uit drie
bladen.
Zij, die zich per I October a.s.
op „De Leidsche Courant" wenschen
te abonneeren, ontvangen de vóór
dien datum verschijnende nummers
gratis.
DE ADMINISTRATIE.
V Over een film.
In „Opbouw" heeft onze stadgenoot mr.
A. van der Eist, lid van de bioscoop
commissie, een artikel geschreven over den.
film „Credo, het wonder van Lourdes".
In dit artikel wordt op dezen technisch
zeer fraaien film een critiek geleverd,
waarmede wij ons in zeer vele opzichten
kunnen vereenigen. Ook wij hebben
met dezen film nooit warm kunnen sym-
pathiseeren.
Maar des te meer spijt het ons, dat
de geachte schrijver in hetzelfde artikel
iets beweert, wat hij niet bewijzen, niet
verantwoorden kan ten nadeele der
Katholieke geestelijkheid.
.Wij citeeren eenige zinnen:
„Want, lezer, onthoud dit goed, dit
alles is „echt" het 'zijn „echte" zieken,
„echte" priesters, geen figuranten".
En verder:
„Stuitend is deze vooraf wel overwo
gen, door de hooge geestelijkheid goedge
keurde filmopname, en het dunkt mij, dat
op de plaats en in do omgeving, die
voor elke Katholiek vol vrome wijding
moet zijn, eenige tooneelspelers zijn ge
huurd, die een wonder in beeld brengen,
dat geen wonder was.
De meest spannende gebeurtenis in deze
Credo-film, waarvan men hoopt en ver
wacht, dat ze een machtigen blijvenden
indruk zal maken op den ongeloovigen
zoowel als op den geloovigen toeschouwer,
is zeker dramatisch, maar niets meer en
ook niets anders. Het is drama, het is
kunstig, maar het is tooneel-effect en
tooneel-bedrog. Het is n i e t een wonder,
dat te Lourdes is geschied".
Aldus de heer v. d. Eist.
Naar aanleiding van do laatste zinnen,
terloops, enkele opmerkingen onzerzijds
Ook w ij hebben het in onze beschou
wing over dezen film indertijd afge
keurd, dat daarin een wonder wordt ge
dramatiseerd, terwijl bij een groot deel
van het publiek de indruk bestaat die
indruk wordt gevestigd of althans niet
weggenomen alsof er een gebeurtenis
wordt gefilmd, die werkelijk te Lourdes
beeft plaats gevonden. Ter gedeelte-
1 ij k 0 verdediging daarvan hebben wij
toen echter ook aangevoerd, dat het hier
is de dramatiseering van een gebeurtenis,
z o o a 1 s er te Lourdes, naar vriend een
vijand erkennen, als dagelijks plaats grij
pen.
Wij willen echter vooral wijzen op den
aanhef van den hier geciteerden passus:
„Deze, door de hooge geestelijk-
he i d goedgekeurdefilmopna me".
Verder zegt de schrijver: „Mijn conclu
sie is, dat de hooge R. Katholieke geeste
lijkheid met dit filmdrama te hoog heeft
gemikt en dus het doel heeft voorbij ge
schoten".
En hij besluit zijn artikel:
„Een wereldorganisatie als de R. K.
Kerk, aan welker uitbouw eeuwenlang
eminente mannen stelselmatig hebben ge
arbeid, staat vast genoeg, om een zoo grof
propagandamiddel als deze film is, te
kunnen ontberen."
Wij willen hierbij opmerken, dat er ons
nooit iets van bekend is geworden, dat de
samenstelling van dezen Lourdes-film door
de hooge geestelijkheid is goedgekeurd, ja
zelfs zou zijn gewild als „propaganda
middel"! En wij aarzelen zelfs niet, om als
onze besliste meening uit te spreken,
dat de „hooge geestelijkheid" (evenals de
„lage geestelijkheid") volkomen on
bekend is geweest met deze roman
waarin de daarin voorkomende priesters
niet „echt' zijn,, maar, ongetwijfeld,
slechts figuranten. Zeker, er is door de
geestelijkheid vergunning gegeven voor
oen filmopname te Lourdes, die b v. als
journal zou kunnen zijn gebruikt, maar
daartegen kan toch niemand bezwaar
hebben. Wat de roman betreft ten
slotte nog dit: de verkeering van een goe
den Katholiek met een ongeloovig meisje,
die daarin voorkomt, is af te keuren en
zal zeker door geen enkelen Katholiek
priester worden aangeraden, terwijl in do
geheele film niet de minste afkeuring
daarvan is te vinden; dit alléén reeds be
wijst, dat de hooge Katholieke geestelijk
heid dit film-drama niet in elkaar kan
hebben gezet.
Als Mr. v. d. Eist er meer van wil we
ten, boe door Katholieken bier te lande
over den Lourdes-film wordt gedacht, dan
leze (of herléze) bij een in bet „Maand
blad voor de bioscoopcommissies", wat
daarover op de zevende algemeene verga
dering der Vereeniging van Gemeentelijke
en particuliere bioscoopcommissies in Ne
derland is gezegd door den heer Wolf en
(misschien wol wat èrg krachtig) vooral
door rector Möller.
Mogen wij van iemand als Mr. v. d. Eist
niet verwachten, dat hij zijn de Katho
lieke geestelijkheid diffameerende mee
ning herroept?
BUITEMLABBB
Volkenbond.
Arbitrage, veiligheid, ontwapening.
Hot ontwer p-p rotocol Benesj
Gistermorgen publiceerde een Geneefsch
blad den volledigen tekst van het proto-
kol, dat door Benesj is ontworpen in over
leg met de Fransche en Engelsche delega
ties en dat thans door de subcommissies
uit de le en 3e commissie behandeld wordt
Het blad verzekert, dat dit ontwerp-
protokol in den vorm zooals het thans
luidt, aan de goedkeuring der 3e commis
sie onderworpen zal worden, doch er zal
nog wel het een en ander in veranderd
worden. Toch mag men aannemen, dat al
thans de groote lijnen gehandhaafd zullen
blijven.
In het eerste artikel erkennen de stalen
die het protokol onderteekenen, als ver
plicht van rechtswege en zonder dat een
bijzondere conventie noodig is, de rechts
macht van het statuut van het interna
tionaal gerechtshof.
Den stalen wordt echter do gelegenheid
geboden hij de ondertcekening van dit
protokol een voorbehoud te makeu ten aan
zien van bepaalde geschillen.
Artikel twee verplicht de ondortceke-
nende stalen alle geschillen die niet onder
het vorige artikel vallen en waarvoor niet
een andere arbitrage is voorzien, voor den
Volkenbond-rad te brengen, met uitzon
dering van eenige bepaalde geschillen wel
ke tot de uitsluitende bevoegdheid van de
Volkenbonds vergadering bchooren.
De volkenbondsraad zal als arbitraal
college beslissingen met meerderheid van
stemmen geven. De arbitrale beslissing
zal bindend zijn, ook indien geen een
stemmigheid is verkregen. Dit is zooals
men weet de groote nieuwigheid op het
gebied der verplichte arbitrage.
De Volkenhonsraad zal het recht ver
krijgen gedurende de behandeling van
het geschil alle maatregelen te nomen, die
noodig zijn om in afwachting der arbi
trale uitspraak een gewapend conflict te
voorkomen of tot stilstand te brengen.
Artikel drie van het protokol betreft het
nemen van conservatieve maatregelen in
gevallen waarin het geschil niet door den
Volkenbondsraad zelf behandeld wordt.
- Artikel vier van het protokol betreft de
benoeming van internationale commissies
van toezicht, die zullen moeten toezien dat
gedurende de arbitrage-procedure geen
der partijen zal overgaan tot voorberei
ding van oeconoonische en militaire mobi
lisatie.
Het belangrijke vijfde artikel behan
delt de definitie, wie aanvaller is. Een
stad zal tot aanvaller verklaard worden
en builen de wet worden gesteld, indien
hij zijn geschil niet onderwerpt aan de
in do vorige artikelen voorziene procedure
tot vreedzame beslechting van het geschil,
indien hij zich niet onmiddellijk onder-
werpt aan de voorziene conservatoire
maatregelen of indien hij niet binnen den
vastgestelden lijd de rechterlijko arbitrage
uitspraak nakomt.
Een en ander, indien de handelingen
van dien staat den wereldvrede kunnen
verstoren.
Artikel zes beveelt eenvoudig aan de
schepping van gedemilitariseerde zones.
Het zevendo artikel van het protokol is
het groote artikel betreffende do sancties.
Zoodra de verklaring van de aanwezig
heid van een staat-aanvaller zal zijn ge
daan, zullen de verplichtingen der onder-
teekenende mogendheden betreffende do
sancties van iederen aard, onmiddellijk
in werking treden.
Deze verplichtingen moeten zóo uitge
legd worden, dat aldus artikel zeven van
het protokol, dat zij ieder volle endhonds-
lid verplichten loyaal en doeltreffend me-
do te werken om het Volkenbondsstatuut
le doen eerbiedigen en aan iedere daad
van aanval weerstand te bieden.
Artikel acht zegt, dat met het oog op in
artikel zestien van het Volkenbondsver
drag voorziene militairo sancties de Vol
kenbondsraad zal kunnen in ontvangst
nemen de toezeggingen van staten, die
zich tevoren verbinden onmiddellijk be
paalde militaire strijdkrachten ter be
schikking te stellen.voor do eerbiediging
der beslissingen van gerechtshof cn raad
Verder bepaalt artikel negen het een en
ander over do voorbereiding der ontwape
ningsconferentie en over het tijdstip van
hot inwerking treden van de bepalingen
van dit protokol.
Eindelijk bepaalt artikel tien, dat alle
geschillen over de uitvoering of uitlegging
van het protokol zullen beslist worden
door het Haagsche gerechtshof.
Instituut voor intellectueele
samenwerking.
Het aanbod van Frankrijk
aanvaard.
De tweede commissie (technische orga
nisatie), heeft gister haar rapport over
den arbeid in de commissie voor de intel
lectueele samenwerking voltooid, en een
resolutie aangenomen, waarin het aanbod
van Frankrijk in zake de stichting van
een internationaal instituut te Parijs
wordt aanvaard.
De Volkenbond en Georgië.
Geen interventie gewcnscht.
De Russische pers publiceert heftige
commentaren op do resolutie van den
Volkenbond, waarbij den Volkenbondsraad
wordt opgedragen om te trachten maat
regelen te vinden tot herstel van den vrede
tusschen do Sovjet-republiek en Georgië.
De „Izwestija" noemt de gestie der eer
ste ministers van Frankrijk en Engeland
een vijandige actie tegen de Sovjets. De
publieke opinie in Sovjet-Rusland be
schouwt deze nieuwe inmenging als oen
poging lot interventie.
Het blad stelt de vraag: Wat zou Mac
Donald zeggen, indien do Sovjetregeering
een onderzoek eischte in zako de gebeur
tenissen in Mesopotamia, in den Soedan,
in Indië of in Ierland? Wat zou Herriot
zeggen, indien de Sovjet-rogeering een on
derzoek eischte inzake den toestand in
Indo-China of Marokko?
Do „Prawda" roert dezelfde kwestie aan
en voegt er aan toe: Zouden wij Mac Do
nald niet kunnen vragen in naam van
welk recht een Engelsche kruiser dreigt
met het homhardeeren van Chineesche
steden? De andere bladen uiten zich in
dcnzelfden geest.
Duitsctiland.
aj'ad
De Redactie van een Conimunisiiscl:
gearresteerd.
Woensdagmorgen heeft de politie te
Stuttgart do geheele redactie van de com
munistische „Süddeutscho Arbeiterzei-
tung", waartoe ook de Landdagafgevaar
digde Kohier behoort, gearresteerd, en het
redactiegebouw gesloten.
Frankrijk.
Herriot en Elzas-Lotharingen.
De premier zal „te rechter tijd"
spreken.
Ravnaldy, de Fransche minister van
handel, heeft op een banket van de kamer
van koophandel to Straatsburg een rede
gehouden, waarin 'hij zich ook uitliet in
verband met het Elzas-Lotbaringsche
vraagstuk.
„Frankrijk", zoo zeide de minister, „wil
op geen enkele wijze uw moreele eenheid
verzwakken, noch uw geweten verontrus
ten, noch aan uwe overtuiging raken.
Do regeering vraagt van u vertrouwen
in haar te stellen, niet op haar beslissin
gen vooruit te loopen, noch haar plannen
aan te wrijven, welke niet de hare zijn.
Terechlerzijd zal de premier spreken
met oprechtheid en met edelmoedigheid
van geest en hart.
Hij heeft een Fransche ziel en men kan
hem niet, zonder verachting, een gedachte
aanwrijven, welke niet overeenkomstig
het ideaal van rechtvaardigheid en vrj-
heid is, dat hij altijd heeft voorgestaan".
Het is le wenschen, dat dit „te rechter
tijd" spoedig zal aanbreken, opdat de ge
moederen der Fransche katholieken het
gebeurde met de zusters van Alengon had
plaats na de aangekondigde politiek voor
Elzas-Lotharingen nog niet meer wor
den verontrust. Door telkens opnieuw der
gelijke incidenten vervaagt Herriol's ideaal
snel.
Engeland.
Hei Britsch-Russisch verdrag.
Toenemende oppositie.
Van verschillende zijden wordt be
weerd, dat de regeering. zal pogen het de
zen herfst nog niet lot verkiezingen te la
ten komen. Klaarblijkelijk durft zij het
verdrag met Rusland niet aan het oordeel
der kiezers te onderwerpen. Ramsay Mac
Donald zou dan ook voornemens zijn over
dit verdrag in het lagerhuis een vrije
stemming te doen houden of liberal© amen
dementen over te nemen.
Ondanks alle groote woorden, door la
bour-ministers op openharo meetings ge
bruikt, schijnt hot kabinet in to zien, dat
de groote meerderheid van 't volk do Rus
sische politiek afkeurt. Wanneer de regee
ring het verdrag aan een vrije stemming
onderwerpt doet zij dit om niet gedwon
gen te zijn consequenties to trekken uit de
verwerping. Het wordt steeds duidelij
ker, dat do regeering elke nederlaag zal
slikken, zoolang zij niet gelooft, dat ont
binding van het lagerhuis een verster
king der labour-fractio tengevolge zal heb
ben of zelfs vreest, dat de regeeringspar-
tij bij de stembus een nederlaag zal lij
den.
Een buitengewone vergadering van het
bestuur van den hond van Kamers van
Koophandel heeft een resolutie aangeno
men, waarin er hij het parlement op wordt
aangedrongen om 't voorgestelde Britsch-
Russische verdrag niet te ratificeeren.
De vergadering van de Federatie van
Britsche Industrieën veroordeelde even
eens de voorstellen en sprak de hoop uit,
dat het parlement zal weigeren het ont-
werp-verdrag te bekrachtigen.
Lord Grey, een der meest vooraanstaan
de liberale leiders, meende, dat het Lager
huis geen verantwoordelijkheid voor dit
verdrag moest aanvaarden en de leening
moet weigeren, totdat het bedrag daarvan
is vastgesteld en de terugbetaling zal zijn
gegarandeerd.
Spanje.
De strijd in Marokko.
De eischen van Ah d-E 1-K r i m.
Abd-el-Krim heeft als eischen gesteld dat
de Spanjaarden Tetoean zullen ontruimen
en voorts nog een nader aangeduide streek.
Hierdoor zullen de Spanjaarden behouden
Ceuta en Melila en een klein achterland,
henevens het eiland Alhucemas en nog een
eilandje. Voorts eischt hij erkenning van
de volkomen onafhankelijkheid van de
Rif onder een constitutioneel sultan en ten
slotte 'n schadeloosstelling en het recht
lot gevangenneming en verbanning van de
stamhoofden die aan de zijde der Span
jaarden hebben gestreden.
Tsjetsjocan nog steeds
geïsoleerd.
De „Daily Tel." meldt uit San Sebas
tian, dat Tsjetsjocan nog steeds geiso-
leerd is en dat de Rif-troepen do omgeving
bezet houden. Het contact met het Spaan-
sc.be gasnizoe'^'wordt draadloos onder
houden. Spaansche vliegers zoeken do om
geving af en werpen hommen op de con
centraties van vijandelijke afdeelingen,
waardoor dezen wordt belet tot den aan
val over te gaan.
Men verwacht, dat, wanneer de verbin
dingen tusschen Ceuta, Tetoean, Fondak,
Larasj en Tanger hersteld zullen zijn en
wanneer de zone van Tanger zal zijn ge
zuiverd, voldoende troepen ter beschik
king zullen staan om Tsjetsjoean te ont
zetten.
Bulgarije.
Ds troebelen in Bulgarije.
De regeering
mobiliseert de troepen.
Do moord op Alexandroff heeft een
vendetta-oorlog ontketend, welke Bulgarije
naar den afgrond van den burgeroorlog
drijft. Drie dagen na den dood van
Alexanroff vermoordden zijn vrienden
50 a 100 Macedonische communistische lei
ders in geheel Bulgarije, waaronder Dimo
Dimoff, den leider der communistische af
gevaardigden. Zij zwoeren zóó verder te
gaan totdat de geheele communistische be
weging in Bulgarije in het bloed ge
smoord zou zijn. De communisten maken
plannen om de regeering omver le wer
pen en do communistische republiek uit te
roepen, doch het lcabinet-Zankoff heeft
gisteren de mobilisatie gelast van het ge-
heelo leger om een staatsgreep to verijde
len. Een strenge censuur wordt uitge
oefend. Patrouilles doorkruisen de straten
van Sofia ten einde een communistüchen
opstand den kop in te drukken
Rusland.
De cpstand in Georgië.
Door de Sovjets onderdrukt.
Het gisteren door de Georgische legatie
te Parijs uitgegeven communiqué zegt,
dat do opstand tegen de Sovjet-xegeering
is mislukt. Gemeld wordt, dat de bolsjewi-
ki sterko troepen gezonden hebben, voorzien
van pantserauto's, tanks en vliegtuigen,
die het beheer over de voornaamste spoor
lijnen weer in handen hebben gekregen.
Vele intellectueelen uit Georgië hebben,
zich in het bergland teruggetrokken en
verklaarden vastbesloten te zijn, den
strijd voort te zetten in den v um van een
China.
L: C!-.ir.3esche burgeroorlog.
Debacle van de
Tse Kiangj-t roepen.
Het eerste en tweede leger van Tse-
Kiang zijn in opstand gekomen. Een
nieuwe aanval op Lioe-Ho is begonnen.
Het gerucht gaat, dat de Kiang-Soe-troe-
pén do linie van Tse-K'iang doorbroken
hebben nabij I-Hing en dal Nankau ls
ontruimd. Deze tijding veroorzaakte groo
te opwinding te Sjanghai waar de vrijwil-
ligerslrocpcn werden gemobiliseert.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Het ontwerp-protoko! van Benesj ovefl
de kwestie van arbitrage, veiligheid en ont-<
wapening ter Velkenbondsvergaderfng.
Het aanbod van Frankrijk inzake het
instituut voor intellectueele samenwerking
aanvaard.
In Bulgarije dreigt een ernstige burger-#
oorlog. De regeering heeft de mobilisatie
gelast.
De opstand in Georgië door de Sovjets
onderdrukt.
De regeeringstroepen in China krijgen
de overhand. Shanghai onmiddellijk be
dreigd.
BINNENLAND
Door de betrokken overheid zal inzake
den Blue Band-stempel geen beslissing ge
nomen worden over al dan niet handha
ving van den reclams-stempel. Een rech
terlijke beslissing wordt afgewacht. (3do
blad)
De Tweede Kamer heeft links tegen
rechts het voorste! van den voorzitter aan
genomen, om de openbare behandeling van
de Tariefv/et te beginnen na afhandeling
van een aantal kleinere onderwerpen,
v/aarmee op 9 October a.s. een aanvang
zal worden genomen. (Staten-Generaal).
De plannen voor wegenverbetering cp
de Waterstaatsbegrocting 1925 (3de blad)
Beschouwingen over onze Hollandscho
molens, gevoerd in den Molenaarsbond.
(2de blad).
OMGEVING.
Opening van de Willem van den Bcrgh-
Siichting te Ncordwijk-Binnen.
Do gemeorv'eraad van Katwijk heeft he
den besloten, een ziekenhuis te bouwen.
Onze Geïllustreerds Pagina
Onze geïllustreerde pagina bevat van
daag o.m.: De Eerste-steenlegging van do
St. Josephkerk te Leiden. De tocht van'
H. M. de Koningin en Z. K. H. den Prinj
op Dinsdag 16 Sept. in den gouden koets
naar do Staten-Generaal. Het nieuwe
standbeeld van Willem II. Foto's van
dr. Seipel, Oostenxijksch bondskanselier;
Motta, president van de Volkenbondsver
gadering; mr. Patijn, burgemeester van
's-Gravenhage, en diens echtgenoote.
Sjanghai onmiddellijk
bedreigd.
Te Sjanghai wordt verwacht, dat een al-
geheele debacle der Tse-Kiang-troepen,
die Sjanghai verdedigen, ophanden is.
De militaire regeering van Tse-ICiang
is uit Wang-tsjou naar Sjanghai gevlucht,
waar de burgerlijke regeering haar onaf
hankelijkheid heeft afgekondigd ten einde
do stad voor de muitendo legers to spa
ren. Do Gouv. van Tsc-Kiang Loe-joeng
siang heeft do mededeeling afgekondigcC
dat hij bereid is, af te treden. Do Zuide
lijke troepen van Tse-Kiang zijn om res
kocht en overgcloopen naar den vijand,
die naar Hen-tsjou oprukte. Alleen huur*
lingen van Sjantoeng houden nog stand oi
de linie Lioe-hokwangtoo en men ver#
wacht, dat zij vannacht zullen zwichten ea
de Ghineezcnstad in Sjanghai over zuile»
laten op genade van de strijdkrachten
van Kiang-soe.
Men koestert geen vrees met betrekkinj
tot de veiligheid van de buitenlandschc n»
derzettingen, wegéns de genomen voon
zorgsmaatregelen, w.o. het aan land zet#
ten van internationale mariniers-strijd*
krachten, dat onlangs heeft .plaats gehad.
Er komen duizenden vluchelingen aan.
IsminECeEWE^ST* j
TWEEDE KAMER.
Vergadering van gisteren'.
Verkiezingen1. Ds Tarief wat.
De intrede van den heer WijkampVj
den eindelijken opvolger van den heer Hu*
gcmholtz, maakto do Kamer weer voltallig.]
Van links gingen er stemmen op om
behandeling van do Taricfwet te stellen na'
de Begrooting.
Rechts tegen link3 werd ten slotte lie?
voorstel van den Voorzitter aangenomen-'
Nadat de afdeelingen waren getrokken/
werden bij eerste stemming en met grootf
meerderheid do heer en Dresselhuys cn Vaj
der Voort van Zijp herkozen tot lede*
van de Huishoudelijke Gommiss'e en d<
lieeren Schokking, Van Vuuren en Mar-
chant. tot leden van de Gemengde Gom-
missie voor de Stenografie, en werd de
Vragend.'g (waarvan zoo goed a's mooi»