15s Jaargang. WOENSDAG 17 IS? 7. 9c Ecid^cli^Sou^cml' Ue ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal jgij onze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal ■Franco per post I 2.95 per kwartaaL Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ot. per kwartaal, bij voor- nitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TgL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 -j POSTBUS No. It DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT Gewone advertentlSn 30 een! per vage! Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet a dubbelo van het tarief berekend. s Kleine adverlentiënf van ten hoogste 80 woorden, waarfs betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en np huur, koop en verkoop 10.50. slit nummer bestaat usit twee bladen. Tegen Rome. Te Leeuwarden hebben Maandag de mo_ 'derne predikanten in de Noordelijke Pro vinciën hun jaarlijksche vergadering ge houden, waarop o. m. een rede werd uitge- eproken door ds. Van Krevelen van Deinum ever „De actie tegen Rome". Genoenlde dominé heef t in die rede eeni. ge zeer juiste opmerkingen gemaakt. Lees 'ns den aanhef daarvan volgens een yerslag in de „Nieuwe Rott. Crt.": Men kan vragen: .,Is actie wel noo dig?" Gerard Brom zegt: „Heb Protes tantisme overwinnen is maar op één manier mogelijk, nl. door heb te over treffen." Dr. Brom is echter steeds goed gewapend. Laten wij ook daarom het harnas blijven dragen. Polemisch-agres- sief kan men optreden, niet in 't kleine, maar polemiek van nobele.n inhoud. D:t» werk is loonend', mits de eerlijke poging voorop sta elkaar te begrijpen. Dat is voor ons Protestanten m o e i 1 ij k. Men ziet a 1 t ij d maar eeni klein stukje van het katholicisme. Wij hebben de laatste zoo veel zeg gende! zinnen gespatieerd. Inderdaad: 't blijkt voor Protestanten meermalen moeilijk de Katholieke Kerk te begrijpen! Inderdaad: 't is vaak zon neklaar, dat zij .,maar een klein stukje van het katholicisme kennen!" Maar nu zou men mogen veronderstellen, 'dab dominé Van Krevelen ook voor zichzelf van die moeielijkheid om het Katholicisme te kennen, en van de onvolle digheid en eenzijdigheid van die kennis, althans ©enigermate, overtuigd is. Helaas, het tegendeel blijkt waar! De dominé spreekt, volgens het verslag, over het Ka tholicisme, alsof hij het volmaakt kent en praat er glad langs heen! Een voorbeeld er van (wij citeeren weer genoemd verslag):, 1 De curie is conservatief in hart en nieren. Zij verstaat de staatsmanskunst Het is een ijzeren toren in dezen poli tiek verwarden tijd. Ze heeft een sterk bestuur, een monarchaal bestuurder en de „militia Christi", de Jezuieten. Hoe kan er wetenschap groeien onder deze starre omgeving. Een Jezuiet mist alle vrijheid van onderzoek. Wat 'n dwaasheid, dat de „vrijheid van. onderzoek" voor een.... Jezuiet anders, kleiner zou zijn dan voor eiken ande ren priester, eiken anderen KatholiekI En wat 'n brute loochening der wer kelijkheid, dat er geen wetenschap zou groeien „onder dezestarre omgeving"! Zulk soort beweringen zijn er meer in die auti-Romer-tede van den Frieschen moder nen predikant te vinden. Dominé Van Krevelen heeft met zijn eigen rede de juistheid van zijn hierboven geciteerde opmer^tngen wèl duidelijk be wezen! Dat „polemiek van nóbelen inhoud" waar het Rome be tref b, voor hem moeieiijk ia waagt ook geen bewijs meer! vormt?!Prof. Boer is blijkbaar hier in zijn denken en zijn oordeel nietvrij, staande onder den invloed van die oude maar nog steeds onbewezen stelling, dat het Geloof in strijd zou zijn met de Wetenschap. Een onbewezen stelling, zeggen we, waarvan nog nooit iemand d0 waar heid heeft kunnen aantoonen, al was 't ook maar metéén enkel feit! Wij kunnen, zoo zeide de hoogleeraar verder, onzen ambtgenooten van de Katho lieke Universiteit de hand reiken, over tuigd dat wij beiden de waarheid zoeken, al doen wij het langs verschillende wegen". Ja, die wegen zijn wel verschillend; ver schillend nl. in dien zin. dab de Katholieke "Wetenschap hare wegen verlich't vindt door de lichtbaak van het Geloof de ongeloo- viga wetenschap "dat licht mist en daar door de geschiedenis bewijst het! in den loop der eeuwen zeer vele als waar heid aangenomen leerstellingen heeft moe ten prijsgeven, daar deze valsch bleken waar voor het Geloof de Katholieke Weten, schap tot haar groot voordeel en buitenge woon voorzicht had weten te behoeden! V Geloof en Wetenschap. De Amsterdamsche hoogleeraar Boer heeft bij de overneming van het rectoraat der Universiteit gemeend, zichzelf,wij mogen wel zeggen: te moeten rechtvaardi gen betreffende he.t feit, dat hij op 17 Octo ber jl. dc opening van de R. K. Universiteit te Nijmegen heeft bijgewoond. Hij zeide de confessioneele Universiteit te beschouwen als een „knechting van het rije denken en heb vrije oordeel onder een vreemden wil." Op die lijn voortredeneerend, zou hij tot het besluit gekomen zijn, dat hij voor de yitnoodiging moest bedanken, maar iru Kwamen de argumenten voor eene andere oplossing op den voorgrond. Yoorop moest dan gesteld worden, dat hetgeen hier ge zegd werd, alleen de instelling, niet de per sonen geldt. Een tegenspraak tusschen eigen geweten en voorschrift van buiten wordt niet. gevoeld, zoolang hij niet be staat, en wij hebben geen reden, aldus prof Boer,' om aan te nemen dat hij ook maar voor één der mannen, die aan eene confes sioneele universiteit verbonden zijn, be sriat. Uit die redeneering van den heer Boer is de logica ten eenenmale verbannen! Wij behoeven slechts deze eenvoudige iraag te stellen, om dab te doen inzienf Als bij de hoogleeraren der Katholieke Univer siteit geen tegenspraak bestaat „tusschen eigen geweten en voorschrift van buiten", dus bij geen hunner sprake is van „knech ting van het vrije denken en het vrije oor- cfecl onder een vreemden wil" (en dat geeft Prof. Boer toe) -waarom zou die knech ting er dan wel zijn bij de collectiviteit, de gemeenschap dier hooglceraren, welke de «onfessioneele Universiteit als zoodanig *s LANDS FINANCIEN. De begrooting wijst een tekort aan van ruim tachtig miliioen. Het tekort op gewoon ad ruim vijftien miliioen zal geheel gedekt worden door de Tariefherziening en de verhooging van de tabaksaccijns. 1924 zal op ge woon een tekort van 25 a 30 miliioen opleveren. Een vlottende schuld van bijna 13 miliioen. Aan de gisteren door Minister Go-lijm overgelegde Nota betreffende den toestand van 's Lands financiën is het vo'lgende ontleend': Hert jaar 1921 gaf op den gewonen dienst een tekort van ruim 12 m i 1- 11 io e n gulden. Over 1922 bedroeg het tekort ruim 3 3 milli-oen guïdetn, terwijl de voorloópi- ge gegevens over 1923 een tekort aanwij zen van ruim 49 miliioen gulden. Het tekort over 1924 wordt geraamd op 25 a 30 miliioen. Do begrooting voor 1925 geeft een heel wat beter beeld dan die voor 1924. De ge wone uitgaven zijn toch ruim 15 mil iioen lager geraamd dan voor 1924 werd 'toegestaan, terwijl de inkomsten meer dan 31 miliioen liooger gesteld konden wor den. Volgens de thans ingediende begrooting wordt voor 1925 een tekort geraamd van f15.237.504 38. .Dit tekort op den gewonen dienst van ruim f 15 miliioen, aldus de Nota, geeft 'den toestand eohter.nog niet geheel iuist niet verwerkt het resultaat van de met 1 Januari 1925 in werking tredende salaris- regelingen. De berekeningen in de 'thans ingediende ontwerpen steunen nog op den toestand zoo ails deze pér 1 October a.s. zijn zal, n.l. een korting van 10 pot. op de sa larissen volgens die regeling vervat in het Bezoldigingsbesluit Burgerlijke Rijks-; ambtenaren 1920. Hoewel een nauwkeurige becijfering van de besparingen, die van de nieuwe san larisrege'ingen hot gevolg zullen zijn, op dit oogenblik nog nilet kan worden verstrekt, kan toch met voldoenden graad van zekerheid worden gezegd, dat door de tegelijk met de Memorie van Antwoord in te dienen nota's van wijzigingen het tekort op den gewonen dienst tot f 8.5 mil- licen zal worden teruggebracht. Bovendien is van de toepassing van de nieuwe salarLsregelIngem voor het perso neel der Posterijen, Telegrafie en Telefo nie eene verhoog.ing van het geraamde winstcijfer, van het Staatsbedrijf met rond f 700.000 ie verwachten, waardoor voren genoemd tekort daalt tot rond f8 mil iioen. Aan den anderen kant zal echter de Mi nister van Arbeid bij afzonderlijk voorstelt ongeveer 12 miliioen gulden moeten aan vragen als Staatshijdrage aan het Ouder dom sfo-n da ten behoove van die V. O. V., zoodat ten slotte het tekort op den gewo nen dienst voor het jaar 1925 op f 20 mil iioen moet worden gesteld. Tot dekking van het hierboven genoem de tekort zijn bij die Sta ten-Generaal be reids een tweetal wetsontwerpen aanhan gig gemaakt: n.l. een ontwerp 'tot vaststel ling eener nieuwe Tariefwot en een ont werp tot verliooging van den accijns op tabak. Aangezien van deze ontwerpen eene verhanging der middelen met f20 mil iioen kan worden verwacht, zal, intHbn ze tijdig tot wet worden verheven, als een ge volg daarvan het tekort op dlsn gewoneta dienst 1925 Vo!|!edig gedekt zijn. Hieraan wordt niet tekort gedaan door do omstandigheid dat op de storting f 18.5 miliioen in bet Invaliditeïtsfonds ook Voor 1925 niet gerekend is. Eene voor^ loopi'.ge berekening dier storting toch heeft uitgewezen, dat het 'gedurende en kele "jaren achterwege laten daarvan niet noodig zal maken dat deze stortingen in latere jaren zullen moeten worden ver-: hoogd of in tijdsduur verlengd. Uit den aard der zaak zullen die stor tingen echter later geheel of gedeeltelijk hervat moeten, warden en dan, als voor- L heen, ten laste van den gewonen dienst komen, doch extra voorzieningen 'daar voor zullen, indien geen bijzondere tegen spoed optreedt, niet meer noodig zijn. Immers deze z ij n reeds getroffen, rdie in den loop van het beëindigde zittingjaar tot stand gekomen herziening der Lager Onderwijswet zal toch geleidelijk een on geveer gelijk bedrag aan besparingen, op lever en terwijl er voorts ten overvloede op gerekend mag worden, dat het tekort op do spoorwë'gdienslen. waarvoor ander de uitgaven voor 1925 nog f8 miliioen der gedaan; de belde thans nog aanhangi ge wetsontwerpen tot versterking der mid delen doen 'n tweede schrede in die rich ting, terwijl een derde wordt voorbereid. De Begeering is n.l. voornemens de in diening van een ontwerp tot heffing eener belasting op weelde-verteringen te bevor deren en zal deze vergezeld doen gaan van ontwerpen tot ver mindering van sommige al te drukkende directe belastin gen. Door be:dle maatregelen: voortgezet te verlaging van uitgaven en wijziging in het belastingstelsel, hoopt de Regeering er toe te kunnen bijdragen, dat weer betere voorwaarden voor den opbloei van ons eco nomisch leven verkregen worden. voorkomt, in 1926 de hegroofing niet meer drukken zal. De uit deze beide aangele genheden voortvloeiende verlaging der uit gaven zal, naar veilig mag worden aange nomen, opwegen tegen de erhooging diie ontstaan zal door het hervatten dezer stor tingen. j Geconstateerd mag dan ook worden, dat het als de beide bovengenoemde aan hangige wetsontwerpen aangenomen zijn gelukt zal' zi'jn om het onmiddel lijk dreigende gevaar voor ont reddering van 's Lands f i n. a n- ciën af te wenden. Dat biervoor met inbegrip van de boven genoemde f 20 miL'ioen een bedrag van ongeveer f 32 miliioen aan nieuwe heffin gen noodig was, betreurt ook de Regee ring, maar dit was bij een te dekken te kort van ongeveer f 130 miliioen of, in dien men de f 18.5 iniMioen storting im het Invalidite.itsfonds hui ten beschouwing laat, van ongeveer f112 mi'llioen, onver mijdelijk. Het sluitend maken der begrooting is ring slechts noode ondernomen verlaging der ambtelijke salarissen en l'oonen!, ter wijl oen sterke besnoeiing van uitgaven, die men ,in gewone tijden ongetwijfeld met ruimere hand zou hebben toegestaan, mede onvermijdelijk bleek. Met name valt bij dit laatste ook te denken aan het niet ter hand nemen van nieuwe openbare werken, waarmee bereids een aanvang gemaakt was. Ook bier heeft men zich gelijk op zoo menig ander 'terrein tot bet volstrekt onontbeerlijke •minimum moeten beperken. Hoezeer de Regeering meenft, dat het verkregen resultaat na aanneming va/n de beide ontwerpen tot dekking van bet voorsbands nog aanwezige tekort van f20 mi'lloen tot eenige voldoening mag stemmen, tege 1 ijk mag zij niet na laten met den meesten nadruk t,e waarschuwen tegen een mo gelijke opvatting, als zou thans een normaio toestand! in 's lands financiën z ij n terugge keerd. Vooreerst valt te wijzen op het normale en dus onvermijdelijke accres van som mige uitgaven, waartegenover voorshands alleen de voorgenomen bezuinigingen op do militaire departementen kunnen worden gesteld. Dan moet gewezen worden on den steeds .stijgenden pensioenlast: in 1924 f4 mil iioen meer dan in 1923 en in 1925 weer f 5 miliioen meer dan in 1924. "Wetsont werpen tot beteugeling van die stijging zullen eerbarg aan de Sfat'en-Generaal worden toegezonden. En wel mag daartegenover wellicht op eenige stijging der midddfen worden gere kend, maar op meer dan een evenwicht tusschen de stijging der uitgaven en d:'e der inkomsten valt toch voorshands n:iet te hopen. Wil men dus en de ring acht dit onafwijsbarén oiscli kunnen komen tot een verlaging van sommige voor do volkswelvaart al te drukken de heffingen, dan zal ook in. de ko- mende jaren met niet ruslenden ijver moe ten worden gestreefd naar verdere verlam ging van uitgaven. De druk der publieke lasten is een ern stige belemmering voor de .geleidelijke ontwikkeling der algemeene volkswelvaart; het ci'jfer der uitgaven voor den Staats dienst in verhouding tot de draagkracht der bevolking véél te hoog. Beliep het bedrag dat in 1910 bier te l'ande per hoofd der be volking aan belastingen voor Rijk, provincie en gemeente word opgebracht f 33.24, in 192 1 was dit cijfer tot f 139.20 g e b! t e- g e ndus meer dan verviorvou- d i g d. Blijft dus hét streven naar verlaging van uitgaven op het,eerste plan, is dit het meest noodzakelijke, daarnevens zal ook naar een betere vcrdeelmg tusschen de directe en indirecte belas tin gen gestreefd1 moeten worden. Reeds :'-s in die richting hét een en an- gyiTESBLAKD Volkenbond. fransch-engelsch accoord. Het vraagstuk der arbitrage. De g r o o t e 1 ij n e n vastgesteld. De Fransche en Engelsche delegaties zijn het volkomen eens geworden over de punten, die moeten worden voorgelegd aan de Volkenhonds vergadering. Havas is in staat de groote lijnen weer te geven van het document betreffende do arbitrage. Dit document geeft een definitie en een methode voor een systeem, dat zoowel dient voor juridische als voor politieke geschil len. De Franschen en Engelsclien zijn het er'over eens om een definitie van arbitrage te aanvaarden, volgens welke de aanvaller zal zijn hij, die óf de arbitrage zelf óf do uitvoering van het arbitrage-vonnis heeft geweigerd. Wat de toepassing betreft, zal het docu ment rekening houden met de resultaten van de beraadslagingen in de eerste com- missie, die art. 36 van het statuut van het op art. 12 e.v. vanTëTPaeTI?^#1^— zoeken. Juist gisteren heeft Frankrijk in deze commissie besliste voorstellen gedaan om, ■zooals Loucheur het uitdrukte, de kloven in het Pact te steppen en op alle manier te verhinderen dat een geschil tot oorlog leidt. Het doel, dat men gisteravond vrij wel heeft bereikt, is de instelling van oen of meer gerechtshoven, wier vonnfe zoo dwingend is voor alle staten, dat de aan valler die buiten de wet is gesteld, zich automatisch blootstelt aan de inwerking treding van de sancties, voorzien in art. 16. Het saneeringswerk in Oostenrijk. De arbeid van Mr. Zimmermann De Italiaan Pantaleone, voorzitter van de controle-commissie van den Volkenbond inzake Oostenrijk, heeft aan den corres pondent van de Neue Freie Presse te Ge- nève gezegd, dat de gezondmaking van Oos tenrijk op buitengewoon belangrijke wijze voortgang gemaakt heeft. Oostenrijk zou zich in nog beter toestand bevinden, wan neer het mr. Zimmerman niet als vijand, maar als een vriend beschouwde. Zimmer man had een beter begrip voor zijn arbeid verdiend. De controle van den Volkenbond blijft nog bestaan. Ze zal echter naar om standigheden gewijzigd kunnen worden. Alle bladen verklaren ook vernomen te hebben, dat mr. Zimmerman nog commis saris-generaal blijft en zij betoogen, dat men hem vertrouwen zal blijven schenken Een enkel radicaal blad maakt een uit zondering hierop. Herriot en Mac Donald weer naar Genève. De „Times" meldt uit Gencve, dat Her riot en Mac Donald in het begin van Oc tober elkander weer te Genève zullen ont moeten. 1 I Monaco en de Volkenbond. Wil eveneens toetreden. Te Parijs heeft men met verbazing ken nis genomen van het feit, dat Monaco voor nemens zou zijn om toelating tot deai Vol kenbond te vragen. Ofschoon Monaco een in naam souvereinc staat is, is het te zeer van Frankrijk afhankelijk om in een inter nationaal lichaam een volkomen onafhan kelijke vertegenwoordiging te hebben, Duitschland en de Volkenbond. Stresemann loochent lord Parmoor's verklaring. Lord Parmoor, de leider van de Britsche delegatie-te Genève, had er zijn verwonde ring over uitgesproken, dat Stresemann kon verklaren, dat aan de Duitschors geen enkel aanbod gedaan was om tot den Vol kenbond toe te treden. Integendeel verze kerde lord Parmoor, dat hij te Londen met prof. Murray en Stresemann uitvoerig over Duitschlauds toetreding heeft gesproken. Tegenover deze verklaring heeft Strese mann een démenti gegeten. Dit démenti luidt aldus: Wij weten niet, of do uitlating van lord Parmoor inder daad is gedaan cn door den sociaal-derno- HET V00RKAAM2TE NIEUWS. BUITENLAND Een Fransch-Engelsch accoord inzake de kwestie der arbitrage. Herriot en Mac Donald weer naar Ge nève begin October. De Duitsche nota over de schuldkwestie voorloopig van dé baan? De strijd in Georgië woedt fel. Represail le-maatregelen van de Sovjets. Brand fri het petroleumgebied van Bakoe (Buitenland en Buitenl. Berichten), BINNENLAND. De millioenen-nola. Memorie van Antwoord inzake het wets ontwerp tot verhooging van den accijns op tabak. Geen verhooging voor sigaren. De Tweede Kamer heeft de nominatie voor het voorzitterschap als volgt samenge steld: 1. mr. D. A. P. N. Kooien, 2. F. H. de Monté verLoren, 3. dr. A. van Gijn (Sla- ten-Gcneraal, 2de blad). De overdracht van het rectoraat aan de R.-K. Universiteit. *-* Mededeelingen over het aantal studenten, enz. (2de blad). Het R.-K. Verbond van Werkgevers-vak- vereenigingen en de Algemeene R.-K. Werkgeversvereeniging hebben een adres aan den Hoogen Raad van Arbeid gericht inzake het ontwerp-Ziekte- en Ongevallen wet. (2de blad). cratischen parlementsdienst juist is weer gegeven. Inderdaad heeft lord Parmoor ter gelegenheid van de aanwezigheid van den rijkskanselier, Marx, den rijksminister van Buitenlandsche Zaken, Stresemann, en den minister van Financiën, Luther, op 10 Augustus te Henley met geen van de Duit- üé'^ig/i^sbïKQrden gesproken over de kwes- Volkenbond. Duitschland. De schuldvraag. Ih? Duitsche nota voorloopig van de baan? Naar de „Tel." van betrouwbare zijde verneemt, bestaat er thans tusschen den minister van Buitenlandsche Zaken Strese mann en den rijkskanselier Marx volko men overeenstemming, dat het in een nota vastleggen van de verklaring in zake de schuldvraag thans niet besproken kan wor den en zulks vooral niet, omdat de toestand der buitenlandsche politiek het raadzamer1 doet voorkomen, een gunstiger tijd af tö wachten. De notificatie werdt dus uitge steld. Frankrijk. Dc anti-godsdienstwetten in den Elzas Een motie van de vrijmetselaars De vrijmetselaarsvereeniging „Bet Groot Oosten van Frankrijk" heeft een motie aangenomen, waarbij aan de regeering wordt gevraagd in Elzas-Lotharingen^ zoo spoedig mogelijk de Fransche wetten in te voeren. Dit is een antwoord aan de cleri- calen, die de handhaving van het confes sioneel -onderwijs in de scholen dezer pro vincie oischen. Een nieuwe uiting van deze plaatseljke beweging wordt gevormd door een adres aan de regeering, goedge keurd door de meerderheid van den alge- meenen raad van het departement van den Benoden-Rijn, waarin vrijheid van godstdienst wordt gevraagd. De minister van handel, Rayna.ay, heeft in een Tede te Straatsburg kalmcermg eter geesten aangeraden en namens Herriot beloofd, dat de regeering naar een on ri sing zal zoeken, in staat do rechtmatige wenschen van alle partijen met eUaar t<* verzoenen. E.ncjeland. De lersche grenskwestie Het Ulster-Kabinet blijft weigeren Do gisteren gehouden ministerraad van Ulster, waar het definitiove antwoord werd opgesteld aan do Britsche regeering, ia zake de benoeming van een lid m ae grensregelingscommissie, besloot de Teeaa eerder genomen beslissing te handhaven en geen lid te benoemen. Dientengevolge zal het Britsche parle. ment dcn"30sten September a.s. bijeenko men en het wetsontwerp bespreien, wear, bij het gemachtigd wordt buiten de rcïce- ring van Ulster om een lid in dezo com. missie te benoemen. Italië De begrafenis van Casalini Maandag bad de begrafenis van act Kamerlid Casalini plaats. De vlaggen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1